Atelier fotografie in 20 sessies en actieve werkcolleges. Vrijwilligerswerker Leo Jo Estercam. Atelier 03. Helderheid en Kleur Licht

Atelier fotografie in 20 sessies

en actieve werkcolleges Atelier fotografie

in 20 sessies

en actieve werkcolleges

Vrijwilligerswerker Leo Jo Estercam

Atelier 03

Helderheid en Kleur

Licht

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Wat zijn kleuren



De regenboog

 Rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet.

 Deze vaste volgorde van kleuren in de regenboog vertaalt zich naar een vaste plaats van kleuren in kleursystemen.

 Die plaats geeft inzicht in de samenstelling en eigenschappen van een kleur.

 De wereld van de kleuren voldoet aan natuurkundige wetten.

 Toch is er naast het logische natuurkundige het minder logische van de menselijke beleving waardoor kleuren minder voorspelbaar zijn dan je natuurkundig zou denken.

Wat zijn kleuren ^(vervolg)

Rood

Blauw

Groen

Rood

Blauw

Geel

Wat zijn kleuren ^(vervolg)

 Primaire, secundaire en tertiaire kleuren

 Om het systeem op te bouwen hanteren we enkele centrale begrippen:

• Primaire kleuren (basiskleuren waarmee je in theorie alle andere kleuren kunt mengen).

• Secundaire kleuren (mengkleuren van twee primairen).

• Tertiaire kleuren (mengkleuren van drie primairen).

 Iedereen heeft hiervan gehoord, maar kunstenaars hebben op dit gebied soms een kennisachterstand, mogelijk door de hardnekkigheid van oude literatuur. Zo zijn veel

kleurverhalen nog gebaseerd op de boeken van Johannes Itten uit de 20er jaren van de vorige eeuw.

 Ittens primaire kleuren voor de schilder ("rood geel blauw") zijn niet meer adequaat.

Wat zijn kleuren ^(vervolg)

 Primaire en secundaire lichtkleuren

 Het lijstje sleutelkleuren vertegenwoordigt zowel de primaire als de secundaire kleuren. Voor het werken met licht zijn primaire kleuren:

 rood, groen, ultramarijn.

 De afbeelding stelt drie primaire spots voor die elkaar gedeeltelijk overlappen. Waar ze elkaar overlappen mengen de spots zich tot de

secundaire kleuren van het licht: magenta, geel, cyaan

 In het midden, waar de drie lichtprimairen samenvallen, ontstaat wit. Dit noemt men additief.

Wat zijn kleuren ^(vervolg)



Primaire en secundaire verfkleuren

 Verf werkt niet alleen anders dan licht maar zelfs precies omgekeerd. De primaire lichtkleuren zijn de secundaire verfkleuren en andersom. In de afbeelding stellen de ronde schijven verf voor in de drie primaire verfkleuren: magenta, geel, cyaan.

 Waar ze elkaar overlappen (mengen) ontstaan de secundaire verfkleuren:

 rood, groen, ultramarijn

 In het midden mengen de drie verfprimairen zich (in theorie) tot zwart. Dit noemt men subtractief.

Kleur en hun impressie ^(vervolg)

Kleur en hun impressie ^(vervolg)

 Rood

 Rood is de kleur van de liefde, van de passie, de erotiek, maar ook van de jaloezie, de blinde haat.

 Liefde en haat liggen natuurlijk dicht bij elkaar, vandaar.

 Rood is voor mensen heel opvallend, het heeft een grote attentiewaarde, vandaar dat we het veel zien als waarschuwingssignalen en bij

verkeersborden.

Kleur en hun impressie ^(vervolg)

 Geel

 Geel symboliseert onbezorgdheid en de zon.

 Geel is zonnig en vrolijk, tenminste als die naar oranje gaat,

‘warm’ is.

 Fel knalgeel vinden we meestal ‘koud’ en dat zien we dan vaak als de kleur van de haat, vandaar wellicht dat we spreken van ‘zich groen en geel ergeren’?

 Veel van de bloemen die bij ons in het wild voorkomen, zijn geel en dat komt misschien wel omdat bijen dat een hele mooie kleur vinden en ze dus gele bloemen het eerst bevruchten.

 Geel is heel gemakkelijk te combineren met andere kleuren.

Geel met blauw kan een wat minder geslaagde combinatie zijn; nogal wat mensen vinden deze combinatie goedkoop.

Geel met zwart zien we vaak als een combinatie die duidelijk maakt dat er gevaar dreigt.

Kleur en hun impressie ^(vervolg)

 Blauw

 Blauw is een ‘zakelijke’, ‘koele’ en ‘rationele’ kleur.

 Het is de kleur die we overdag zien in de

lucht

water

rustgevend.

 Vandaar veel blauw bij scheepvaart- en luchtvaartmaatschappijen.

 Het is ook een kleur die we associëren met

‘neutraal’ (denk aan het blauw van de Verenigde Naties) en ‘conservatief’ (banken en

verzekeringsmaatschappijen, politieke partijen).

Kleur en hun impressie ^(vervolg)

 Complementaire kleuren

 Een zogenaamde complementaire kleur van roodis groen.

 Een complementaire kleur is een kleur die tegenovergesteld is, die contrast geeft^.

 Ze lijken elkaar te versterken als je ze naast elkaar gebruikt.

Ze liggen het verst van elkaar af: rood en groen, blauw en oranje of paars en geel. Dit noemen we ook wel een complementair contrast.

 Vandaar waarschijnlijk dat de scheep- en luchtvaart groen gebruikt voor stuurboord (rechts) en rood voor bakboord (links). Het contrast vergroot de attentiewaarde.

 Als je complementaire kleuren met elkaar mengt, dan krijg je zwart.

Kleurverzadiging

Kleurverzadiging ^(vervolg)

 Neutrale kleuren worden gekenmerkt door een gebrek aan verzadiging.

 Neutrale kleuren liggen langs de helderheidsstrook die alle tinten verenigt. (Gelijke delen

complementaire kleuren worden gemengd om neutrale kleuren te maken.)

 Bij elke helderheid is er slechts één echt neutrale kleur.

 Het gebruik van neutrale kleuren is betrekkelijk eenvoudig, aangezien de twee andere variabelen van kleur (tint en verzadiging) worden teruggebracht tot dezelfde waarden (nul).

 Een goed voorbeeld van zuinig kleurgebruik.

Kleurverzadiging (vervolg)

0 %

Kleurverzadiging (vervolg)

-25 %

Kleurverzadiging (vervolg)

-50 %

Kleurverzadiging (vervolg)

-75 %

Kleurverzadiging (vervolg)

-100 %

Kleurverzadiging (vervolg)

0 %

Kleurverzadiging (vervolg)

+ 25 %

Kleurverzadiging (vervolg)

+ 50 %

Kleurverzadiging (vervolg)

+ 75 %

Kleurverzadiging (vervolg)

+ 100 %

Tint

 De tint (‘hue’ in het Engels) wordt een belangrijk punt in de compositie, maar is mogelijk niet het belangrijkste element, afhankelijk van de vraag hoe met de opzettelijke verzadigingsreductie wordt omgegaan.

 De tint vormt in combinatie met verzadiging en intensiteit een dimensie van kleur.

 Afbeeldingen met weinig verzadiging maken vaak een weinig realistische indruk. Ze lijken wat flets, tussen kleur en zwart-wit in. Veel mensen associëren weinig verzadiging met het verleden, vooral het recente verleden.

http://fotovisie.net/forum/index.php?showtopic=26643

Tint ^(vervolg)

Tint

Tint ^(vervolg)



Door de tint van een foto aan te passen gaat men een kleurverandering

toepassen op gans het gamma, ttz.

over de 360° van de kleurencirkel.



Een aanpassing in tint doet me het best met zeer kleine stappen



Hier enkele voorbeelden om ‘tint’ nader toe te lichten.

Tint ^(vervolg)



Het

kleurenwiel

voor Tint

Tint (vervolg)

Tint (vervolg)

- 22 °

Tint (vervolg)

- 45 °

Tint (vervolg)

- 90 °

Tint (vervolg)

- 135 °

Tint (vervolg)

180 °

Tint (vervolg)

+ 135 °

Tint (vervolg)

+ 90 °

Tint (vervolg)

+ 45 °

Tint (vervolg)

+ 22 °

Tint (vervolg)

Het RGB kleursysteem



Op dit ogenblik kennen we drie kleurruimten:

 S-RGB (sRGB IEC61966-2.1 )

 Gedefinieerd door HP en Microsoft in 1996

 Abobe-RGB 1998

 Gedefinieerd door Adobe

 ProPhoto-RGB

en RAW



Als je een foto gaat afdrukken of op het

internet zetten, moet je ze omzetten naar s-

RGB.

Bereik van het menselijk oog in RGB

Adobe-RGB

S-RGB

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Kleur en compositie



Kleur kan één van de sterkste compositie elementen zijn van een foto



Als je een sterke kleur op een neutrale

achtergrond isoleert en dan speelt met

vluchtlijnen en perspectief wordt dit nog

eens te meer benadrukt.

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Heel veel kleuren



Als een beeld heel veel kleuren bevat dan moet je er op letten de kleuren te ordenen door middel van je standpunt te

veranderen.



Bij stadsopnamen komt dit veel voor: veel kleur op de voorgrond en een vage

oninteressante achtergrond.

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Levendig en verzadigd



Bij een grijze hemel of halfbewolkte lucht zijn de kleuren meestal levendig en

verzadigd.



Het verspreide licht zorgt er voor dat de sterke hooglichten op blinkende

oppervlakken de rijkdom ervan iets gaan

verminderen

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Belichting



Als je de foto een beetje onderbelicht kan de rijkdom van kleuren verbeterd worden, vooral met digitale camera’s



Dit is van toepassing bij lichte duidelijke

kleuren zoals geel en rood

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Hier enkele voorbeelden van het effect

‘belichting’ op de kleuren van de foto.



De voorbeelden tonen dezelfde foto maar van onderbelicht - 2 EV tot overbelicht + 2 EV

Kleur gebruiken (vervolg)

Kleur gebruiken (vervolg)

Kleur gebruiken (vervolg)

Kleur gebruiken (vervolg)

Kleur gebruiken (vervolg)

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Sfeer



Kleuren zijn bepalen voor het laten overkomen van een stemming of een emotie



Een subtiel kleurpatroon met enkele koele groene en blauwe tinten kan een rustig en vredig gevoel weergeven



Heldere contrastrijke kleuren daarentegen

tonen energie en levendigheid

Kleur gebruiken ^(vervolg)



Primaire kleuren



Door een beeld te maken met primaire kleuren kan een visuele kracht in je foto leggen.



Meng blauw, rood en geel voor opvallende

foto’s met een grote zeggingskracht

Kleur gebruiken ^(vervolg)



In het donker worden kleuren door ons minder waargenomen dan door de camera



Met een digitale camera kan nu wel prachtige opnamen maken van avond- en nachtopnamen.

Arequipa (Peru)

Gent : brug aan de Leie

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Het Histogram

 Wat toont het histogram

?

Schaduw zone Midden tonen Hoge lichten

De waarden lopen van 0 (zwart) tot 255 (wit)

 De curve geeft een samengesteld beeld van de drie kleuren

Het Histogram ^(vervolg)



De drie kleuren kunnen uit elkaar getrokken worden



Dit geeft dan een beeld van de verdeling van de ZES kleuren : rood, groen, blauw, geel, magenta en cyaan

Bron: http://www.outbackphoto.com/workflow/wf_41/essay.html

Het Histogram ^(vervolg)



In een juist belichte foto bevinden zich al de tinten achter de

nulwaarde

en voor de

255 waarde.

Neutrale belichting

Het Histogram ^(vervolg)



In een

onderbelichte

foto zie een

piek aan de

nulwaarde

Duidelijk onderbelichte foto maar gewild !

Het Histogram ^(vervolg)



In een

overbelichte

foto zie een

piek aan de

255-waarde

Duidelijk overbelichte foto; onherstelbaar !

Het Histogram ^(vervolg)



Typische situaties waar aanpassing nodig is



Sneeuwopnamen : zijn steeds overbelicht als je de camera laat doen 

onderbelichten met 2 stops



Een portret tegen een donkere achtergrond zal meestal onderbelicht zijn  licht meten op het portret ofwel 1 of 2 stops

overbelichten

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Wit-Balans

 De meeste camera’s hebben standaard een reeks instellingen met betrekking tot belichting namelijk de wit-balans

 De wit-balans zal er voor zorgen dat onder de gekozen omstandigheid de kleuren echt zijn.

 Je kan een keuze maken tussen opnames

 In volle zon

 In de schaduw

 Met een bewolkte hemel

 Met kunstlicht

 Met neon-lampen

 Met flits

 Enz. enz afhankelijk van het toestel

Wit-Balans ^(vervolg)



De meeste camera’s hebben een waaier van instellingen beschikbaar.



Begin met mode op ‘AUTO’ te zetten wat in 90% van de gevallen een goed resultaat oplevert.



Neem je nu foto’s bij kunstlicht, neonlicht of flitslicht, dan is het aangeraden om je

witbalans aan te passen en ... Vooral niet

“as shot” of zoals opgenomen

Optie daglicht

Optie Schaduw

Optie : “tungsten” of gloeilamp

Optie : “fluorescent” neonlicht

Optie : Camera-RAW preset met cameracorrectie

Inhoud



Wat zijn kleuren ?



Kleur gebruiken



Helderheid en niveaus



Het Histogram



Kleurbalans en verzadiging



Witbalans



Contrast en kleurtoon

Contrast en kleurtoon



Met contrast verstaan we de relatie tussen de grijstinten en wit en zwart of de manier waarop de middentonen zicht gaan verhouden met de lichtste en

donkerste tinten in een foto.



Contrast wordt bepaald door de hoeveelheid licht tijdens de opname.

Contrast en kleurtoon ^(vervolg)



We kennen contrastrijke foto’s (gaande van zeer donker tot zeer licht) maar ook foto’s met weinig contrast (mistig

landschap)



Hoog contrast : in je foto komt zowel pikzwart als sneeuwwit voor



Laag contrast : in je foto komen enkel

grijstinten voor

Kleurtemperatuur



Kleurtemperatuur wordt gemeten in graden

en loopt van 1,200 °K tot 10,000 °K



Daglicht (5500 K - 10.000 K)



Kunstlicht (2800 K -

3300 K)

Kleurtemperatuur ^(vervolg)



Als je wil weten of je camera de juiste kleur weergeeft, kan je een ‘kleurkaart’

fotograferen.



Iedere kleur heeft hier een exacte gekende waarde en moet dus ook exact

gereproduceerd worden.



Eens je het beeld hebt kan je het vergelijken met de kaart en de instellingen van je camera muizenvoetje per muizenvoetje aanpassen.

Kleurtemperatuur ^(vervolg)

Kleurkaart met de waarden per kleur voor Rood, Groen en Blauw

Einde deel 03