jongeren anno 2010
BIOTOOP
2 BIOTOOP jongeren anno 2010
Intro
In deze leefwereldschets scherpen we het beeld van jongeren, hun leefwereld en cultuur enerzijds aan, anderzijds wensen we het te nuan- ceren. Want wat weet je nu eigenlijk over hen?
Tieners vertellen zelf niet altijd even veel. Wanneer je, om welke reden dan ook, zelf niet de ingang kan vin- den naar de leefwereld van je kind, ben je bijna volledig afhankelijk van verhalen en dé media voor infor- matie. Zonder media als boeman te bombarderen, moeten we toch erkennen dat de beeldvorming over jongeren en hun leefwereld niet al- tijd even genuanceerd gebeurt. Zo lijkt het soms wel alsof jongeren massaal worden opgezweept door foute muziek, ze allemaal verslaafd zijn aan het grote beest ‘het inter- net’ en niet meer weten wat vriend- schap is want ze hebben wel 1000 vrienden op Netlog of Facebook. De werkelijkheid is gelukkig toch iets ingewikkelder, positiever en minder zwart-wit.
Jeugdcultuur wordt vaak voorge- steld als iets tijdelijk, iets dat wel zal overgaan als ze ouder en ‘vol- wassen’ worden, als zinloos tijdver- drijf. Niets is minder waar. Jongeren leren en creëren binnen jeugdcul- tuur. Ook speelt jeugdcultuur een belangrijke rol in hun identiteitsvor- ming. Daarnaast heeft jeugdcultuur een niet te onderschatten invloed op de maatschappij.
Sommige zaken ontdek je immers eerst in jeugdcultuur en zie je later,
3 BIOTOOP jongeren anno 2010
1 Ladda vzw is een expertisecentum van jeugdcultuur. www.ladda.be
weliswaar onder een iets algemene- re vorm opduiken binnen de maat- schappij in het algemeen.
Wie zat er bvb. eerst op sociale net- werksites als Netlog en Facebook?
We leven in tijden van grote sociale en technologische veranderingen.
En net die technologische verande- ringen pikken jongeren vaak sneller op dan ouderen. Dat leidt wel eens tot onbegrip, verwarring en soms angst. En dat angst niet de beste raadgever is, weten we allemaal. In plaats van bang van te zijn, vast te houden aan het verleden of te doen alsof het niet bestaat, is het beter om je te proberen inleven in de leef- wereld van jongeren vandaag. Je zal misschien af en toe je wenkbrauwen fronsen maar tegelijkertijd vaststel- len dat je er ook behoorlijk wat uit kan leren.
Jongeren leren niet alleen van oude- ren, maar ook van elkaar en op het internet. We zien dat oudere gene- raties ook van jongeren leren, zeker als het gaat over die nieuwe media en technologieën.
Jongeren zelf blijven je grootste bron van informatie wanneer je wil weten wat er leeft in hun wereld.
De dialoog tussen jou en je kind is erg belangrijk om een beetje op de hoogte te blijven van zijn/haar leef- wereld. De kunst schuilt erin om naar hun verhaal te luisteren zonder steeds je eigen ervaring en denk- kader als norm te gebruiken maar
open te staan voor wat ze te vertel- len hebben. Tegelijkertijd is het je taak om kritisch te zijn en grenzen te trekken. Want die hebben ze ook nodig en wensen ze, vaak onbe- wust, ook.
Dit verhaal schetst niet het beeld van ‘de jongere’. Die bestaat im- mers niet. Wel is het een leef- wereldschets waarbinnen we be- langrijke elementen en opvallende tendensen aanstippen en duiden.
Verschillende jongeren gaan op een verschillende manier met deze elementen en tendensen om.
Probeer dus niet te vervallen in stereotiepen maar ga op zoek naar het persoonlijke verhaal van jouw kind. Niet omdat je bang bent dat hij of zij weer met iets verkeerds be- zig is. Nee, omdat je echt, oprecht wil weten wat er leeft in zijn of haar wereld.
A LADDA1 GOODLUCK
4 BIOTOOP jongeren anno 2010
‘Subcultuur, da’s voor de boekskes, wij leven in net- werken’
De bovenstaande uitspraak gebeur- de in het kader van een jongerenon- derzoek gevoerd door radiozender Studio Brussel. Deze uitspraak vat heel mooi de huidige situatie bin- nen jeugdcultuur samen. Jongeren vandaag bewegen zich over ver- schillende netwerken heen, com- bineren stijlen én doen dit ook nog eens zowel in online als offline we- relden die in elkaar vloeien.
Jongeren willen geen etiket opge- plakt krijgen en zullen zichzelf zel- den benoemen als lid van een sub- cultuur.
Ze kennen meestal wel de verschil- lende stromingen binnen jeugdcul- tuur, maar als je ze vraagt waarbij ze zelf horen, dan zeggen ze dat ze gewoon zichzelf zijn en niet echt bij één jeugdcultuur horen. Ze rekenen zichzelf dus niet meer tot één be- paalde groep maar opvallend is dat ze elkaar wel in in groepen indelen (bvb. de hiphoppers, de seuten, de trutjes, de chichi’s, de hippies, de johnny’s, ...).
Jongeren vandaag behoren tot ver- schillende subgroepjes tegelijk, combineren volop en geven een persoonlijke invulling aan een be-
paalde stijl. Dit was veel moeilijker voor vorige generaties toen subcul- turen meer exclusief waren.
Er is slechts een eerder kleine groep jongeren die echt tot een strakke subcultuur met een eigen levens- stijl, kledingcode en muziekstijl behoort.
Geef zelf nooit namen aan een cul- tuur of levensstijlen van jongeren en probeer namen van subculturen zo veel mogelijk te mijden. Dit is im- mers het terrein van jongeren.
Music
makes you lose control 2
Muziek speelt een belangrijke rol in het leven van zowel jong als oud.
Alhoewel je het niet kan zien aan de cijfers van de cd-verkoop, zijn jon- geren toch nog steeds de meest fa- natieke muziekliefhebbers. Muziek is erg belangrijk in de leefwereld van jongeren.
Het is er bijna altijd en overal.
Dit is niet toevallig. Muziek vervult tijdens deze levensfase immers een aantal functies en is ook belangrijk in hun zoektocht naar identiteit.
En het is natuurlijk ook heel leuk!
Muziek beluisteren wordt door jongeren gebruikt als ‘mood en- hancement’. Muziek bevordert en onderhoudt een bepaalde ge- moedstoestand. Bijvoorbeeld: Kelly heeft liefdesverdriet en draait heel
5 BIOTOOP jongeren anno 2010
de avond dezelfde cd van Alicia Keys. Sara wil na een week school het weekend beginnen met een beetje vrolijke muziek die haar in de mood brengt. Ze hoopt zo meer in de sfeer van het weekend te komen en daarom legt ze MGMT en Justice op. Jeroen is dan weer kwaad op al- les, iedereen en vooral zichzelf en leeft zich, met de volumeknop op maximum, een beetje uit op de Foo Fighters én Fake Blood. Achteraf is hij opgelucht. Maar muziek heeft nog meer functies.
Muziek is ook:
- een uitdrukking van het willen be- horen tot een bepaalde groep - een manier om te verschillen van
andere groepen
- verbonden aan het verwerven van een eigen plaats in de samenle- ving
Met de komst van het internet- tijdperk is de beschikbaarheid van muziek in al haar vormen groter dan ooit. Jongeren downloaden (vaak il- legaal) er op los. Al is wel niet ieder- een er even vaardig in en zijn er ook nog wel jongeren die af en toe een cd kopen.
Jongeren downloaden omdat ie- dereen het doet en het gratis en gemakkelijk is. Ze hebben het bijna niet anders gekend. Sommige jon- geren denken wel na over de gevol- gen die illegaal downloaden heeft voor artiesten.
Jongeren maken op hun computer playlists met muziek, een beetje zo- als mensen vroeger mix - cassetten maakten. Bijvoorbeeld voor in de
2 Music makes you lose control is een nummer van Les Rhytmes Digitales
6 BIOTOOP jongeren anno 2010
auto, of voor op de chiro of de fiets.
In plaats van cd’s uit te lenen, ‘sleu- ren’ ze muziek over van de ene har- de schijf naar de andere.
Waar jongeren vroeger meer uitga- ven aan cd’s, besteden ze nu liever hun geld aan een optreden of een festival. Dat is voor hen de ultieme ervaring.
Een festival is niet alleen leuk door de muziek. Naar een festival gaan betekent ook samen met vrienden gaan kamperen, zot doen, genieten en experimenteren.
Niet alleen is muziek op zich diver- ser geworden, ook komen jongeren door de grote toegankelijkheid van muziek, makkelijker in contact met verschillende stijlen. Jongeren van- daag hebben vaak zowel hiphop als rock in dezelfde speellijst op hun I pod staan. Ze zijn daar dus veel opener in en beschouwen het niet meer als verraad wanneer je als me- talfan bijvoorbeeld ook naar I love Techno gaat. Op de affiche van mu- ziekfestivals staan zowel groepen als Milc Inc en Metallica maar ook De Jeugd Van Tegenwoordig en Mogwai, gewoon naast elkaar.
De toegankelijkheid van muziek slaat niet enkel op het passief luis- teren naar muziek. Ook muziekpro- gramma’s waarmee jezelf muziek kan maken zijn veel gebruiksvrien- delijker en volop beschikbaar. Niet alleen kan je programma’s als Pro- tools en Ableton gemakkelijk vin- den, ook zijn er talloze ‘tutorials3’ en ‘how to’s’ te vinden op YouTube
en online fora. Naast serieuze pro- gramma’s, wemelt het online van kleine, soms absurde applicaties.
Waar autotuning4 vroeger vooral in opnamestudio’s werd toegepast, kan je nu op je I phone, met de T bone applicatie5 je eigen stem au- totunen en zo klinken als een typi- sche R&b ster.
Jongeren geven vaak aan ‘gewoon zichzelf’ te zijn en zien hun smaak als iets heel persoonlijks. Toch wor- den hun keuzes en smaak voor een groot deel mee beïnvloed door fa- milie, onderwijs, leeftijdsgenoten, (massa)media en de zogenaamde
‘markt’.
Online & offline
Jongeren spenderen heel wat tijd voor het scherm, vaak online op het internet. Dit internet is onlos- makelijk verbonden met hun we- reld en persoon: online en offline verstrengelen steeds meer6. Het lijkt wel alsof jongeren in verschil- lende werelden tegelijk leven. Ze spelen online games als World of Warcraft samen met mensen uit an- dere werelddelen. De wereld die in deze games gepresenteerd wordt is niet echt, maar voelt wel heel echt.
Game ontwikkelaars doen er dan ook alles aan om die game - omge- ving zo levend en echt mogelijk te doen lijken. Daarnaast babbelen ze voortdurend met elkaar op msn en sturen ze berichten naar elkaar via sociale netwerksites.
3 Doe het zelf - handleidingen, meestal onder de vorm van een filmpje
4 Een stemvervormer waarmee je je stem kan perfectioneren en foutjes wegwerken
7 BIOTOOP jongeren anno 2010
5 Een programma voor I phone of computer waarmee je zelf je stem kan vervormen.
De naam verwijst naar T Pain, een Amerikaanse hiphop- en R&B-zanger en producer die maar al te graag gebruikt maakt van stemvervormers.
6 Onderzoek OIVO 2008
Deze werelden en de activiteiten die ze daar doen, zijn onlosmakend ver- bonden met het zogenaamde echte, fysieke leven. Men noemt deze on- line werelden vaak ‘virtueel’. Voor jongeren voelt dit allemaal echter niet zo virtueel, maar heel erg echt.
Die virtuele wereld is voor hen nor- maal, het is gewoon een deel van hun leven.
Het internet is voor jongeren veel meer dan een communicatiemiddel of een soort wereldwijde encyclope- die. Het internet is ook een manier om jezelf, je talent, en je creaties aan een grote groep mensen te to- nen en af te toetsen.
Volwassenen kennen dit niet altijd.
Ze doen de virtuele wereld af als onecht. Ze vinden dat jongeren zich
verliezen in een fake wereld. Terwijl jongeren daar veel dingen meema- ken. Wanneer jongeren aanvoelen dat mensen deze werelden niet kunnen of willen begrijpen zullen ze ook weinig of niets vertellen over hetgeen ze hier meemaken. Zo ont- staat er een kloof tussen ouders en kinderen.
Probeer deze werelden en de wet- matigheden en gewoontes die er gelden te leren kennen. Je kan dit doen door zelf online te experi- menteren, door duidingsartikels te lezen en door hierover in dialoog te treden met je kinderen en andere mensen die hier wel hun weg in we- ten. Net zoals je je kind begeleidt in andere activiteiten die ze doen,
8 BIOTOOP jongeren anno 2010
hebben ze ook op dit vlak onder- steuning nodig. Vaak geen techni- sche ondersteuning maar wel infor- matie over de eigenschappen van deze technologieën en communica- tie én een begripvolle schouder om eventueel op uit te huilen wanneer er iets fout loopt tijdens het leven en spelen op online terrein.
Een probleem is dat jongeren soms de impact van hun daden en de reikwijdte en het sneeuwbaleffect van het internet, niet altijd goed inschatten. Online zijn mensen ge- neigd bepaalde dingen sneller te
doen dan in het echt. Als ouder kan je hen bewuster maken door hen te vertellen over de eigenschappen van nieuwe media en online com- municatie.
Jongeren zullen niet snel toegeven dat ze ook op dit vlak wel advies van ouderen kunnen gebruiken.
Het internet en online werelden zijn echter plaatsen waar je rap verloren loopt, én dat geldt niet alleen voor jongeren. Net zoals je afspraken maakt over uitgaan, maak je die ook over internet gebruik.
Looks
Hoe ze eruit zien en welke stijl ze uitstralen, is belangrijk voor jonge- ren.
Enerzijds kan je dit verklaren door het gegeven dat hun lichaam volop in verandering is en ze zich daar- door meer bewust zijn van hun li- chaam en uitstraling. Anderzijds moeten we ons ook realiseren dat hun uiterlijk, de manier waarop ze zich presenteren vaak, naast het heel goed zijn in iets of hun mu- zieksmaak, hun enigste concrete visitiekaartje is.
Als je aan een volwassen persoon vraagt: Wie ben je?
Dan antwoordt die bvb.:
- Ik ben Jan
- Ik ben getrouwd met Sofie en heb 2 kinderen: Thomas en Joke - Wij hebben een huis in de
Kempenstraat
- Ik ben technisch tekenaar van opleiding
© Bram Blondeel, www.blondie-does.com
9 BIOTOOP jongeren anno 2010
7 Sociale netwerksites als Facebook en Netlog zijn online ontmoetingsplaatsen waar mensen met elkaar in contact treden en informatie delen. Iedereen heeft een profielpagina waarop hij laat zien wie hij is. Je kan vertellen wat je graag eet, cadeautjes uitdelen, chatten, foto’s delen,
groepen aanmaken, ... . Kortom, zien en gezien worden.
- Ik werk als technieker in het cul- tuurcentrum
- Ik rij met een Citroën Berlingo - ...
Kortom, deze volwassen persoon heeft heel wat zaken om naar te ver- wijzen. Concrete dingen die vertel- len wie hij is.
Een jongere toont wie hij is door zijn uiterlijk, muzieksmaak, hobby of door iets waar hij of zij heel goed in is (skills).
Maar datgene waar ze goed in zijn is niet bij iedereen even duidelijk te omschrijven of heeft zich nog niet helemaal geuit. Ook zijn ze nog op zoek naar zichzelf.
Uiterlijke elementen zijn voor jon- geren dan handig om toch al een beetje weer te geven waar ze voor staan. Uiterlijk gaat over meer dan kledij en je voorkomen. Evengoed accesoires als een festivalbandje, een gsm, een (brom)fiets of de look van je persoonlijke profielpagania op Netlog of Facebook7 geven weer wie je bent.
Uiterlijke elementen zijn voor jon- geren aanwijzingen over wie ie- mand anders is. Jongeren zijn ont- zettend bedreven om aan kleine dingen te zien bij welke groep ie- mand hoort. Zo is make - up van zo- genaamde ‘merkenmeisjes’ anders dan die van alternatievere meisjes.
De ene Nike - schoen is ook de an- dere niet. Vaak zitten er achter die schoenen hele verhalen, commerci- ele én artistieke, verborgen die mee beïnvloeden waarom een bepaald
type schoen goed in de markt ligt bij een bepaalde groep jongeren.
De modewereld speelt handig in op jeugdculturen en het belang van muziek, looks en helden daarbin- nen. Zo zette Converse (je weet wel, van de All Stars) een campagne op poten waarin het haar schoenen koppelde aan een aantal artiesten die op dat moment erg goed in de markt lagen. Inspelend op de brede smaak van jongeren, liet Converse deze artiesten met verschillende muzikale achtergronden, speciaal voor Converse een nummer ma- ken. Uiteraard hoorde hier ook een knappe videoclip bij waar ook Converse schoenen op een subtiele manier in beeld kwamen. Samen- werkingen als deze zie je vandaag steeds meer. Platenfirma’s zijn niet meer de machtige, rijke bastions van vroeger en muzikanten gaan bijgevolg op zoek naar nieuwe ma- nieren om hun muziek te versprei- den.
Jongeren vandaag zijn behoor- lijk modebewust. Toch kan je niet zomaar zeggen dat het allemaal
‘fashionvictims’ zijn. In vergelijking met vroeger zie je meer jongeren die knippen, plakken, combineren en zo een eigen stijl creëren.
De reclame- en modewereld laat uitschijnen dat uiterlijk, en bepaal- de kledij wel heel erg belangrijk zijn. Dit is niet altijd even gemakke- lijk voor jongeren.
Jongeren willen soms persé een bepaald merk of type kledij. Het is
10
niet de bedoeling dat ouders slaaf worden van sommige modegrillen of eisen. Ga in dialoog met je kind en achterhaal waarom dit zo be- langrijk is. Maak hen bewust van de kostprijs ervan en stel bvb. voor dat ze de meerprijs zelf betalen door er voor te sparen, of laat hen iets kie- zen voor hun verjaardag.
Zeker voor meisjes kan het mo- debeeld en het grote belang dat aan uiterlijk wordt gehecht in onze maatschappij zwaar wegen. Bena- druk daarom regelmatig, zowel bij je kinderen als bij andere mensen, goede eigenschappen die niet aan uiterlijk verbonden zijn.
Sommige jongeren vertellen ook iets over zichzelf door juist niet met looks bezig te zijn.
Skills
In tegenstelling tot kledij en an- dere accesoires die mee je ‘look’
bepalen, kan je ‘skills’ niet zomaar kopen. ‘Skills’ hebben, betekent dat je iets kan. Dat je een vaardig- heid bezit. Met je skills, bvb. muziek
spelen, skaten, heel nauwkeurig kunnen schminken, kan je je onder- scheiden.
Skills vragen doorgedreven training en talent.
Skills zijn voor jongeren behoorlijk waardevol. Dit omdat ze hen res- pect en status kunnen opleveren.
En dat voelt natuurlijk goed.
Bij sommige jongeren is het niet altijd even uitgesproken of duide- lijk waar ze goed in zijn. Benadruk daarom steeds hun positieve kan- ten en ga misschien samen met hen op zoek naar waar ze goed in zijn.
Jongeren kunnen behoorlijk last hebben van faalangst en hebben vaak het gevoel dat alles ‘nu’ moet gebeuren en dat ze de beste moeten zijn. Dit kan leiden tot grote onze- kerheid en het verder ontwikkelen van hun skills afremmen.
Skills, vaardigheden kunnen werke- lijk vanalles zijn:
Voetballen, naaien, schrijven, to- neel spelen, turnen, voetballen, skaten, heel nauwkeurig en crea- tief maquilleren, rappen, dingen ombouwen, brommers vermaken,
11 BIOTOOP jongeren anno 2010
vogels herkennen, kunnen pro- grammeren op de computer, ...
Het aanleren van skills doen jonge- ren vandaag niet op helemaal de- zelfde manier als vorige generaties.
Jongeren vandaag leren veel van el- kaar en via het internet, bvb. aan de hand van online handleiding onder de vorm van (YouTube)filmpjes.
Interessant aan deze skills is dat mensen, over generaties heen, el- kaar hierin vinden. Zo zie je in groe- pen skaters vaak mensen van 12 en 30 jaar samen dingen doen en erva- ringen uitwisselen. Rond bepaalde skills vormen zich heuse groepen van soms erg diverse mensen, die zich allemaal bezig houden met een bepaald iets. Jongeren kunnen zich meer verwant voelen met iemand van 27 die dezelfde interesse of skill deelt, dan met leeftijdsgenoot die in een heel andere wereld vertoeft.
Jongeren leren niet enkel op school
Over de manier waarop jongeren le- ren en de verschillende andere ge- letterdheden die jongeren bezitten, doet Ronald Soetaert, professor on- derwijskunde aan de Gentse univer- siteit, behoorlijk veel research. Hij stelt dat jongeren veel leren door vragen te stellen aan elkaar, experts te benaderen met hun probleem of door het opzoeken van informatie via het internet. Dit geldt niet enkel © Bue the Warrior www.flickr.com/buethewarrior
12 BIOTOOP jongeren anno 2010
voor de digitale cultuur maar even- goed voor bvb. graffitispuiten, mu- ziekspelen of songwriting. Video- en computerspelletjes die goed gekaderd en ingevuld worden, be- schouwt Soetaert als echte leerma- chines: “Je kunt beginnen op een laag niveau; je kunt naar een aparte omgeving gaan als je het even niet begrijpt; je kunt uitleg vragen wan- neer en waar je het nodig acht.”
Ronald Soetaert vindt het dan ook niet verwonderlijk dat jongeren in enkele maanden tijd heel complexe dingen kunnen leren.
De manier waarop binnen jeugdcul- tuur wordt geëxperimenteerd met verschillende vormen van leren is volgens hem ontzettend interes- sant, zeker ook voor het onderwijs.
Hij pleit er dan ook voor om af te stappen van de beschrijving van jeugdculturen als zinloos amuse- ment dat los staat van elke vorm van leren.
Als er één ding is wat jongeren van- daag op een behoorlijk zelfstandige manier leren, dan zijn het compu- terskills en andere vaardigheden die aan technologie gelinkt zijn:
I - phones unlocken of jailbreaken, beltonen installeren, een hacking- tosh bouwen, een eigen website bouwen, YouTube filmpjes integre- ren in je mode - blog8, ...
Of het nu om iets behoorlijk simpel of om iets complex gaat: je kan het allemaal online leren.
Het is wel niet zo dat alle jongeren dit doen of hier even vaardig in zijn.
Sommigen vinden computers zelfs
stom en anderen hebben liever dat iemand hen iets voortoont dan dat ze het zelf opzoeken op een online forum.
Maar niet enkel technologische din- gen kan je online leren. Je kan on- line ook filmpjes bekijken over hoe je ‘smokey eyes’ moet schminken of een bepaalde skatetruck kan uit- voeren.
Vrienden
Tijdens de tienertijd switcht de fo- cus van de familie naar de leeftijds- genoten.
Jongeren willen wel een zekere indi- vidualiteit, maar door de onzeker- heid, eigen aan deze levensfase, willen ze er ook graag gewoon bij horen. Sociale druk onder tieners is iets van alle tijden.
Vrienden zijn belangrijk. Jongeren hebben vrienden nodig en uit divers onderzoek blijkt dat ze de meeste tijd van de dag spenderen aan pra- ten met vrienden9.
Verschillende onderzoeken wijzen ook uit dat het hebben van echte vrienden gezond is. Hoe meer goe- de vrienden jongeren hebben, hoe gelukkiger ze zich voelen.
Vrienden moet je echter niet ver- warren met het hebben van veel
‘contact’. Het is niet omdat jonge- ren vaak contacten hebben dat deze altijd waardvol zijn. Jongeren die best wel veel ‘contact’ met anderen lijken te hebben, kunnen toch be- hoorlijk eenzaam zijn.
Volwassenen verbazen zich er wel
13 BIOTOOP jongeren anno 2010
8 Tip! Als je één van deze termen niet begrijpt:
zoek het, net als jongeren op via google of YouTube.
9 Uit: De Deugd van Tegenwoordig, Maerten Prins
eens over hoeveel online vrienden jongeren hebben. Toch zijn jonge- ren niet zo naïef om te denken dat al deze mensen ‘echte vrienden’ zijn.
Ze kunnen dit best wel doorprikken.
Pure online vriendschappen zijn erg teer. Je kan gerust iemand online leren kennen en daar een waarde- volle vriendschap mee opbouwen.
Maar het kost tijd en moeite om deze vriendschap uit te diepen. Niet zelden wordt er behoorlijk slordig omgesprongen met online vriend- schappen. Voor sommige, eerder eenzame jongeren voor wie deze
‘vriendschappen’ en chatmomen- ten erg belangrijk zijn, kan dit be- hoorlijk pijn doen.
Helden
Helden zijn belangrijk voor jonge- ren. Een held kan een muziekster zijn maar evengoed een radiopre- sentator, een cartoonfiguurtje, een voetballer, het buurmeisje dat alles voor mekaar lijkt te hebben, bompa coureur of tante Sofie die volop in de filmwereld vertoeft. Helden kun- nen erg inspirerend of motiverend zijn voor jongeren.
Helden durven wel eens van plaats op het schavot te wisselen. En dat is maar best ook.
14 BIOTOOP jongeren anno 2010
10 Fight for your right to party is een bekend jaren ‘80 nummer van de Amerikaanse hiphopgroep The Beastie Boys. Alhoewel de Beastie Boys ondertussen veertigers zijn, leeft hun muziek ook vandaag nog onder jongeren.
Fight for your right (to party) 10
Jongeren gaan over het algemeen graag uit. Waar, wanneer, met wie en hoe kan ontzettend verschillen.
Muziek speelt vaak een belangrijke rol bij het uitgaan. Uitgaan staat voor veel jongeren voor:
Vrijheid, zot doen met vrienden en vriendinnen, babbelen, een pintje drinken, experimenteren, dansen, misschien een lief ontmoeten en die eventueel ‘binnendoen’, ... . De uitgaanswereld, die zich vaak
‘s nachts in het donker situeert, is een hele andere wereld dan hun
dagdagelijkse (school)wereld.
Een feit is dat uitgaan in Vlaande- ren behoorlijk laat begint. En daar zal ondanks talloze pogingen van overheid, organisatoren en zaal- uitbaters, niet gauw verandering in komen. Het late uur zit als het ware ingebakken in de Vlaamse jeugd- cultuur. Dit betekent echter niet dat je als ouder je hier helemaal naar moet schikken. Samen met je kind kan je tot een uur komen dat enigzins acceptabel is. Meestal zal je kind het uur dat jij aanvaardbaar vindt, toch niet laat genoeg vinden en een later uur wensen. Wanneer je zelf werkelijk vindt dat het voor- opgestelde uur redelijk en zinvol is, hou daar dan aan vast.
© Botramkot
15 BIOTOOP jongeren anno 2010
11 De Deugd van Tegenwoordig, Maerten Prins
12 Het piepjongeFreaky Age haalde in 2006 een finale plaats op Humo’s Rock Rally.
Al proberen jongeren de opgelegde grenzen voortdurend te verleggen, vanbinnen weten ze dat grenzen eigenlijk wel nodig zijn. Zo polste men in een recent Nederlands on- derzoek naar de grenzen die Neder- landse jongeren hun eigen kinderen zouden opleggen. Uit de resultaten bleek een opmerkelijke overeen- stemming tussen de normen van de ouders en hun kinderen11. Jongeren vinden de leeftijdsgrenzen en regels van hun ouders volstrekt redelijk en zouden hun kinderen later dezelfde regels en normen opleggen. Echter in de praktijk houden jongeren zich zelf vaak niet aan die normen en af- spraken.
Kids growing younger older 12
We zien dat erg jonge tieners soms al behoorlijk goed in iets zijn. Zo stonden er de laatste jaren heel wat 14- en 15-jarigen op het Rock Rally podium. Ook in skatemiddens dui- ken zeer goede getalenteerde jonge gasten op die op 13 jarige leeftijd zelfs al gesponsord zijn.
Jongeren vandaag houden zich soms al bezig met dingen waar men vroeger pas op iets latere leeftijd in geïnteresseerd was. We merken ook dat jongeren zich vroeger bewust zijn van hun kunnen of uitstraling en dan ook zoeken naar wegen om dit te tonen of er zelfs iets mee te verdienen. In marketingmiddens hoor je tegenwoordig volgende uit-
drukking: kids growing older youn- ger. Hiermee verwijst men naar de tendens dat jongeren steeds snel- ler volwassen worden, terwijl daar- naast volwassenen steeds langer jong willen blijven.
Deze tendens zie je op verschillende vlakken. Alhoewel heel jonge tie- ners soms mini-volwassenen lijken, mogen we niet vergeten dat zij ook gewoon jong zijn en nog niet zoveel levensbagage en ervaring hebben om op terug te vallen.
© Luc Viatour www.lucnix.be
16 BIOTOOP jongeren anno 2010
Space & Time
Tijd en plaats zijn voor jongeren soms echt relatief. Via het internet kunnen ze volop contacten hebben met mensen aan de andere kant van de wereld. Zo werkt iemand in Melle bijvoorbeeld een muzieknum- mer uit, maar worden de beats, of de tekst geleverd door iemand uit Brooklyn New York. Dat kan alle- maal perfect.
Niet alleen het internet heeft een in- vloed op hoe tijd en plaats beleefd worden, ook reizen zelf is vandaag gemakkelijker en goedkoper.
Jongeren kijken graag naar de toe- komst. Science Fiction films zijn ideaal om je in een andere, high tech wereld te wanen.
Aan de andere kant zijn jongeren dol op retro, zijn de eighties en zelfs de’nineties’ in, en luisteren ze naar muziek van oude muziekhelden.
Die vinden ze immers gemakkelijk op het internet.
Hanging around, ...
Jongeren genieten vaak het meest van zogenaamde ‘niet georgani- seerde tijdsbesteding’. Jongeren hangen rond, niet omdat ze niets anders te doen hebben, maar om- dat ze het gewoon leuk vinden.
Rondhangen lijkt banaal en is vol- gens sommigen zelfs storend, maar heeft voor jongeren echt een aantal sociale en persoonlijke functies.
Rondhangen is
- een manier om vrienden te ont- moeten
- draagt bij tot meer zelfstandig- heid
- helpt bij het zoeken naar een plaats in de gemeenschap - een oefening in het leren omgaan
met anderen
- een onderdeel in de identiteits- ontwikkeling
- ongedwongen en structuurloos, zonder afspraken, regels en een vastgelegd begin of einde Je zou kunnen stellen dat jongeren vandaag ook online rondhangen, op sociale netwerksites als Netlog en Facebook. Maar nu steeds meer volwassenen zich ook op deze plaat- sen, die aanvankelijk eerder exclu- sief voor jongeren waren, wagen, zou het wel eens kunnen dat jonge- ren andere online plaatsen zullen opzoeken.
Altijd in
verbinding en virtueel
aanwezig
Met elkaar in verbinding staan, zo- genaamd virtueel aanwezig zijn is voor jongeren de normaalste zaak van de wereld. De gsm wijkt geen moment van hun zijde, msn staat voortdurend open en hun online profiel op Facebook en Netlog,
17 BIOTOOP jongeren anno 2010
checken ze zo vaak als ze kunnen.
Elke kleine verschuiving in hun ge- moed lijkt meteen de wereld in te gaan. Ze zijn als het ware bijna al- tijd ‘virtueel’ met elkaar verbonden.
De meest dwaze, alledaagse of per- soonlijkste gebeurtenissen worden gecommuniceerd.
Voor jongeren is dit normaal, én erg belangrijk. Zelfs zo belangrijk dat wanneer ze slachtoffer worden van cyberpesten, ze soms het probleem verzwijgen omdat ze bang zijn dat hun ouders uit bezorgdheid hen zullen afschermen van internet en gsm - contact.
Digital natives?
Digital natives is een term die vaak wordt gebruikt als het gaat over jon- geren die geboren zijn in een wereld waar digitale technologie al volop aanwezig was. Voor hen zijn deze nieuwe technologieën, in tegen- stelling tot voor oudere generaties, bijna een evidentie.
Er leeft vaak het misverstand dat alle jongeren ook even vaardig zijn met nieuwe media en al haar toe- passingen. Helaas hebben niet alle jongeren evenveel toegang tot nieu- we media en missen ze vaak ook een goede begeleiding bij het leren om- gaan met nieuwe technologie.
Jongeren vandaag zijn erg visueel ingesteld. Dit betekent niet dat ze ook allemaal even goed overweg kunnen met een filmcamera. Ze ge- bruiken deze nieuwe media wel veel meer en beter dan vroeger, maar overschat hun kunnen ook weer niet.
Als ouder kan het best lastig zijn dat je kinderen meer weten over inter- net en nieuwe media dan jijzelf.
Jongerentaal:
‘ik weet uw huis wonen’
Leerkrachten klagen er veel over:
die ‘jongerentaal’, dat vuil, fout taaltje. Misschien erger je je ook wel aan je dochter die, wanneer ze telefoneert met vriendinnen, plots
18 BIOTOOP jongeren anno 2010
een mengeling van dialect, Engels en straattaal spreekt.
In Limburg zou er zelfs een straat- taal genaamd ’Het Algemeen Cités’
bestaan.
Ook de korte sms - taal roept er- gernis op. Zeker wanneer bvb. een leerling genaamd ‘Thomas Van- achteren’, bovenaan zijn toets wis- kunde zijn naam als volgt schrijft:
Thomas Van8eren.
Het probleem zit niet zozeer in het feit dat jongeren een eigen taaltje creëren. Dit taaltje kan soms zelfs op taalvaardigheid en creativiteit wijzen.
Er is eigenlijk pas een probleem wanneer jongeren niet ‘switchen’ of er zodanig veel mee bezig zijn dat ze de voeling met de algemene taal een beetje verliezen. Met switchen bedoelen we dat de jongere vlotjes zijn taal kan aanpassen naarge- lang de omgeving en de situatie.
Zo spreek je op school en aan de kassa in de winkel best gewoon beleefd Nederlands maar kan het geen kwaad om onder vrienden een ander taaltje te spreken. De meeste jongeren zijn vrij goed in het swit-
chen tussen verschillende ‘talen’.
Woorden en uitdrukkingen uit jon- gerentaal duiken, na verloop van tijd, soms op in de algemene taal.
(S)experiment
Tijdens de adolescentie wordt er volop geëxperimenteerd. Jongeren worden met veel nieuwe dingen ge- confronteerd en willen deze nieuwe dingen uitproberen.
Nieuwe dingen kunnen zowel ma- ke-up, alcohol, wiet, muziek, het nachtleven, kunst, andere kleren, nieuwe vrienden of onbekende plaatsen zijn. Bij het uitproberen van dit alles en het verkennen van de grenzen van deze dingen, zet- ten zij uiteraard ook volop nieuwe technologiën en communicatiemid- delen in.
Jongeren hebben zowel ruimte om te experimenteren, als grenzen nodig.
A LADDA GOODLUCK
Tekst: Lotte De Bruyne, Ladda vzw
Niets uit deze tekst mag overgenomen worden zonder voorafgaandelijke toestemming en bronvermelding van de auteur.
www.ladda.be
© Wouter Struyf
Wil je meer informatie?
Ga dan zeker een kijkje nemen op www.groeimee.be of ga langs bij de opvoedingswinkel.
