houden ze vast aan hun visie, hun koers en hoe houden ze moed? Hoe blijven ze, ondanks alle turbulentie, focussen op kwetsbare mensen in de

(1)

Ik zie, ik zie ...

Rutger Groot Wassink ‘Het lukt ons ondanks de P-wet nog aardig om ons werk te doen’‘Het lukt ons ondanks de P-wet nog aardig om ons werk te doen’

Joris Luyendijk ‘Weg met het uitsluitingsmechanisme dat ‘de 7 vinkjes’ heet!’‘Weg met het uitsluitingsmechanisme dat ‘de 7 vinkjes’ heet!’

Erik Dannenberg ‘Alleen vanuit een betrokken relatie krijg je mensen in beweging’‘Alleen vanuit een betrokken relatie krijg je mensen in beweging’

Tamara van Ark ‘Geen tegenprestatie, maar passend aanbod’‘Geen tegenprestatie, maar passend aanbod’

Rick Brink ‘Mensen met een beperking vaker in beeld’‘Mensen met een beperking vaker in beeld’

Bram Bakker 'Verleg niet je grenzen, maar durf eroverheen te gaan''Verleg niet je grenzen, maar durf eroverheen te gaan' Impressie Verhalen uit de zaalVerhalen uit de zaal

Wietske Veltman, hoofd sociaal domein Katwijk Nico Bults, wethouder Barendrecht

Marlon Crooijmans, PinkRoccade

Silvan Jang-Serfilia, directeur Samenleving en Zorg en Jona Chirino-Felida, coördinator schuldhulpverlening, Bonaire

Edwin Kamp, ervaringswerker Impressie Foto'sFoto's

Impressie Video'sVideo's Download PresentatiesPresentaties Colofon

Colofon

(2)

Verslag Divosa Najaarscongres 2019

Ik zie, ik zie ...

Het is op zijn zachtst gezegd geen saaie tijd om leidinggevende in het sociaal domein te zijn. Het regent kritiek op het sociaal domein en gemeenten. Wat betekent dat voor hen, die leidinggevenden in het sociaal domein? Hoe

houden ze vast aan hun visie, hun koers en hoe houden ze moed? Hoe blijven ze, ondanks alle turbulentie, focussen op kwetsbare mensen in de

samenleving? Kan dat überhaupt nog?

Tijdens het Divosa Najaarscongres op 28 november komen ze samen in Amsterdam en wisselen ze ervaring uit, doen ze ideeën op en realiseren ze zich weer; ja het kan. Lees hier het verslag en bekijk de foto's.

Dagvoorzitter Oscar Kocken en Divosa-voorzitter Erik Dannenberg openen het congres.

(3)

Rutger Groot Wassink Rutger Groot Wassink

‘Het lukt ons ondanks de P-wet nog aardig om ons werk te doen’

Het is ook de Amsterdamse wethouder van Sociale zaken niet ontgaan dat de deelnemers van het congres behoorlijk onder vuur liggen. 'U heeft en nobele taak, die te weinig eer krijgt', zo steekt hij de deelnemers om te beginnen een hart onder de riem. Hij haalt het failliet van de Participatiewet aan: 'Ik zou zeggen, het is u óndanks die wet toch nog heel aardig gelukt om uw taak te doen.' Máár, zegt Groot Wassink, er is ook nog iets te verbeteren in het sociaal domein. 'We moeten ons fundamenteel herbezinnen op hoe we de systemen hebben ingericht.'

In het kort In het kort

Er verandert veel in de samenleving.

Dat zorgt ervoor dat te veel mensen in onzekere situaties zitten.

Het lukt ons als overheid steeds minder om hier een antwoord op de vinden, het systeem moet Het lukt ons als overheid steeds minder om hier een antwoord op de vinden, het systeem moet drastisch vernieuwen.

drastisch vernieuwen.

●

(4)

Op de schop Op de schop

Ruim een derde van de werkenden werkt in onzekere contracten. Is dat erg? Ja dat is erg, vindt Groot Wassink.

De Amsterdamse wethouder maakt zich zorgen. 'Er verandert veel in de samenleving.' Hij wijst op de opmars van flexwerk. Inmiddels werkt ruim een derde van de werkenden in onzekere contracten. Is dat erg? Ja dat is erg, want het zijn niet toevallig de kwetsbare groepen die deze onzekere contracten hebben.

Jongeren, ouderen, migranten, mensen met een beperking. 'En dat creëert ongelijkheid. Gemeenten zijn steeds minder in staat hier een antwoord op te geven. We hebben gewoon de juiste instrumenten niet langer in handen.' Groot Wassink roept de zaal op om de komende tijd te gebruiken om hier over na te denken. Niet alleen richting de verkiezingen, maar vooral voor de tijd erna.

Zelf heeft hij dat ook alvast gedaan, dat nadenken. En hij stelt een aantal oplossingen voor. Allereerst:

we moeten bestaanszekerheid garanderen voor meer mensen. 'En de meest logische manier daarvoor is: een hoger loon.' Hij realiseert zich hoe links dat klinkt, maar, zo beargumenteert hij, ook neutrale instanties zoals het IMF en De Nederlandsche Bank bepleiten hogere lonen. En hij heeft meer ideeën:

meer zekerheid voor werkenden, het samenvoegen van de WW en de bijstand, onderwijsgelden ontschotten.

""Als de evaluatie van de P-wet iets heeft laten zien, dan is het dat het systeem sleets is geworden.Als de evaluatie van de P-wet iets heeft laten zien, dan is het dat het systeem sleets is geworden.

Kortom: het hele systeem moet op de schop. ‘Als de evaluatie van de P-wet iets heeft laten zien, dan is het niet dat gemeenten niet voldoende in staat zijn mensen te ondersteunen, maar dat het systeem sleets is geworden, het loopt op zijn achterste benen.' We moeten het over een heel andere boeg

(5)

Terugkijken Terugkijken

gooien. Hét middel om mensen naar werk te begeleiden is aandacht, medemenselijkheid, tijd, rust, menskracht, fte’s en dus: geld. Dat is een voorwaarde. En met dat geld kunnen we het systeem totaal veranderen. 'Zodat we weer kunnen doen wat effectief is, wat werkt om álle mensen de zekerheid te bieden die ze nodig hebben. Want dat is, als het er op neerkomt, onze taak in het sociaal domein.'

(6)

Joris Luyendijk Joris Luyendijk

‘Weg met het

uitsluitingsmechanisme dat ‘de 7 vinkjes’ heet!’

Hoe inclusief is de samenleving nu echt als slechts een zeer homogeen clubje mensen als een soort ‘gouden vinken’ het beleid bepaalt voor een ‘minderheid van 99%’? Journalist Joris Luyendijk deelt zijn teleurstellende bevinding dat diversiteit op het moment synoniem lijkt te staan voor ‘jij mag worden zoals ik’. Alsof de journalist een nieuwe bestaanssoort heeft ontdekt, deelt hij de wetenswaardigheden van de mensen die ‘de 7 vinkjes’ bezitten.

Slechts een homogene 1-2% van de Nederlanders bepaalt het beleid voor ‘een minderheid van Slechts een homogene 1-2% van de Nederlanders bepaalt het beleid voor ‘een minderheid van 98-99%’.

98-99%’.

Uitsluiting is volledig onbekend voor mensen met ‘de 7 vinkjes’: de blanke, heteroseksuele man, Uitsluiting is volledig onbekend voor mensen met ‘de 7 vinkjes’: de blanke, heteroseksuele man, geboren in de Randstad en ABN-sprekend, niet streng religieus opgevoed, zelf hoogopgeleid en geboren in de Randstad en ABN-sprekend, niet streng religieus opgevoed, zelf hoogopgeleid en met hoogopgeleide ouders.

met hoogopgeleide ouders.

Wees, vooral wanneer je zelf niet aan alle 7 vinkjes voldoet, als een mentor voor anderen door Wees, vooral wanneer je zelf niet aan alle 7 vinkjes voldoet, als een mentor voor anderen door uit te leggen hoe het werkt.

uit te leggen hoe het werkt.

●

(7)

Struikelen over mannetjes als Joris Luyendijk Struikelen over mannetjes als Joris Luyendijk

'Boven in de samenleving struikel je over mannetjes als Joris Luyendijk', aldus Joris Luyendijk.

Momenteel is Luyendijk drukdoende met zijn onderzoek naar ‘de elite binnen de elite’. ‘Wie is er hoogopgeleid?’, wil hij van de zaal weten? ‘Mooi’, constateert hij tevreden bij het zien van de vele opgestoken handen. ‘Mijn boek gaat over u. U had het nog niet gedacht, want de vijand is altijd iemand anders.’

‘Diversiteit is een veel te nauw opgevatte en verkeerd gekozen term’, merkt de journalist die zelf volledig aan de ‘7 vinkjes’ voldoet: man, hetero, blank, geboren in de Randstad en ABN-sprekend, niet streng religieus opgevoed, zelf hoogopgeleid en met hoogopgeleide ouders.

Het zijn de kenmerken die slechts 1 tot 2% van de Nederlandse bevolking typeert. ‘Boven in de samenleving struikel je over mannetjes als Joris Luyendijk, maar hoe representatief zijn zij voor de inclusieve samenleving voor wie ze beleid maken en beslissingen nemen? De ‘7 vinkjes’ zijn mannen die elkaar banen toeschuiven en een wereldbeeld in stand houden dat voor een groot deel is

losgezongen van de rest van de wereld. Zij weten niet hoe het is om je uitgesloten te voelen en je ergens in te moeten vechten. En tegenstrijdig genoeg zijn het exact die mensen die voor de

‘minderheid’ van die andere 99%, de norm stelt.’

''Diversiteit is een veel te nauw opgevatte en verkeerd gekozen termDiversiteit is een veel te nauw opgevatte en verkeerd gekozen term

Hij neemt de Cito-toets als voorbeeld. ‘Wat voor soort mensen maakt de toets denkt u als u een

formulering hoort als ‘Siem gaat met vakantie naar Californië’? Wat voor micro-boodschap zend je met zo’n voorbeeld aan die grote groep mensen voor wie een vakantie naar Californië gelijk staat aan het geld waar een halfjaar van geleefd moet worden? We hebben een Cito-systeem dat enorm veel voordeel

(8)

Talentloze vinkjes Talentloze vinkjes

Jij mag worden zoals ik Jij mag worden zoals ik

geeft aan de hogere klasse wiens leefstijl erin verweven is.’

Het eindresultaat blijft niet onopgemerkt: wie opgroeit in een arm gezin, krijgt een havo/vwo-advies bij eenzelfde score waar een kind met 7 vinkjes een gymnasiumadvies voor krijgt. En zo niet, dan weten ‘7 vinkjes’-ouders exact de code waarmee ze een pabo-docent kunnen intimideren of wordt er een

enorme hoeveelheid bijles tegenaan gegooid.

‘Máár’, nuanceert Luyendijk de realiteit. ‘Ben je Abdoel, die ondanks zijn Marokkaanse achtergrond en het missen van nog wel meer vinkjes, toch het gymnasium weet te bereiken, dan ben je véél slimmer en heb je veel meer power dan de mensen met de 7 vinkjes.’ En daarmee raakt Luyendijk de kern van zijn betoog: ‘Ik word gék van al die talentloze vinkjes met die grote bek, maar die geen idee hebben van hoe de samenleving in elkaar zit. We promoveren precies de verkeerde mensen. Van iemand die rechten heeft gestudeerd, weet je niet of nauwelijks wat diens capaciteiten precies zijn, maar vooral in hoeverre diegene het spelletje van de 7 vinkjes mee kan spelen.’

Diversiteit lijkt nu synoniem te staan voor ‘jij mag worden zoals ik’. Dat is geen echte diversiteit!’, maakt Luyendijk zich kwaad. ‘Dat is een vorm van geweld. Je sluit mensen uit die niet meedoen aan die 7 vinkjes.’ Het mag duidelijk zijn: de journalist wil van het uitsluitingsmechanisme dat de 7 vinkjes heet af. Maar hoe? ‘Word een mentor voor mensen die niet of nauwelijks aan de 7 vinkjes voldoen. Laat iemand zien hoe het werkt. Leg uit hoe de omgangsvormen in een vergadering werken en die je niet kunt weten wanneer je uit een ongeletterd Marokkaans milieu komt.’

Hoe kunnen we dan wel echte diversiteit bereiken, wil de zaal weten.

(9)

Opvallend genoeg hebben we het met bijvoorbeeld collega’s met wie je al jarenlang dagelijks

samenwerkt, nooit over cruciale dingen als sociale afkomst. ‘Je hebt een makkie als de wereld waarin je bent opgegroeid gelijk is aan die van je werkomgeving, maar hoeveel pijn kan er zitten wanneer 2 werelden samenkomen op momenten als een diploma-uitreiking of een huwelijk? Begin daar over en het gesprek valt niet meer stil.’

Vooral wie niet aan die 7 vinkjes voldoet, kan een mentor zijn voor anderen. ‘Want als jij als enige vrouw tussen alleen maar mannen werkt, weet je hoe het is om je uitgesloten te voelen. Start vanuit dat ontbrekende vinkje het gesprek om een ander te begrijpen.’

(10)

Erik Dannenberg Erik Dannenberg

‘Alleen vanuit een betrokken relatie krijg je mensen in

beweging’

Er staat een racefiets op het podium. Terwijl Divosa-voorzitter Erik

Dannenberg bevlogen zijn visie op het sociaal domein deelt, vertelt over onnodig ingrijpen vanuit het Rijk en over het vakmanschap van de toekomst, vraag je je af; wat doet die fiets daar?

Alleen als je een goede relatie met elkaar hebt, kun je ook eisen stellen.

Gemeenten hebben van het Rijk vertrouwen nodig, geen overhaast ingrijpen.

Samenwerken vanuit eigen specialismen is cruciaal in het sociaal domein.

Edwin Kamp vertelt waarom hij Erik Dannenberg kon overhalen om te gaan sporten.

●

(11)

Het licht ging even uit Het licht ging even uit

Ongelofelijke resultaten Ongelofelijke resultaten

De fiets is van Edwin Kamp, die al snel op het podium wordt uitgenodigd om zijn verhaal te vertellen.

Kamp belandde na een scheiding in een diep dal en raakte verslaafd aan alcohol. Hij krabbelde op en zet zich nu in voor cliëntenparticipatie van de RIBW, de regionale organisatie van beschermd wonen in Zwolle. En hij drinkt regelmatig koffie met de voorzitter van Divosa.

Tijdens die kopjes koffie ging het niet alleen over cliëntenparticipatie, maar werd het ook persoonlijk.

‘Wat doe jij eigenlijk aan sport’, vroeg Kamp eens. Dannenberg moest hem een bevredigend antwoord schuldig blijven, dus hij bleef er naar vragen. Hij accepteerde de smoesjes van de Divosa-voorzitter niet en daagde hem uit om te gaan hardlopen. Hij was duidelijk, was oprecht betrokken en stelde

realistische doelen. ‘En dat,’ zegt Dannenberg, ‘is precies wat er nodig was om mij in beweging te krijgen en ik denk dat dat voor meer mensen geldt. Je wilt gezien worden, serieus genomen worden en werken aan realistische doelen.’

‘Alleen als je een goede relatie met elkaar hebt, kun je ook eisen stellen’, zegt Dannenberg. ‘Je moet dus eerst investeren in die relatie. En dat mis ik in de plannen van staatssecretaris Tamara van Ark om een tegenprestatie in te voeren. Hij kijkt de staatssecretaris aan die even later ook het podium zal betreden.

‘Het is dapper dat je hier bent, want bij gemeenten ging wel even het licht uit toen we hierover lazen.’

''Het Rijk behandelt ons soms als een uilskuiken, en daarmee doet ze gemeenten geen recht.Het Rijk behandelt ons soms als een uilskuiken, en daarmee doet ze gemeenten geen recht.

Het is duidelijke taal van de altijd genuanceerde voorzitter van Divosa. Maar hij spreekt namens de leden van Divosa en voor hen staat de situatie rond de tegenprestatie niet op zichzelf. Het regent immers kritiek op de gemeenten en de Rijksoverheid grijpt steeds vaker en rigoureuzer in. ‘Het voelt alsof je als jongvolwassene het huis uit gaat en je ouders blijven je vertellen dat je alles verkeerd doet.’

Dannenberg wijst naar een levensgrote uil die op een groot scherm over de hoofden van de sprekers scheert. ‘Wij zijn als gemeenten nog geen wijze oude uil, dat weten we maar al te goed. We zijn nu 5 jaar bezig met de transformaties en de analogie met een tieneruil is waarschijnlijk passender. Maar het Rijk behandelt ons soms als een uilskuiken, en daarmee doet ze gemeenten geen recht.'

Hoewel er nog veel winst te behalen is, gaat er ook veel goed in gemeenteland, betoogt Dannenberg.

‘Kijk naar Dordrecht en hoe ze daar mensen met psychische problemen en een bijstandsuitkering helpen. Vanuit verschillende disciplines kijken ze naar wat iemand nodig heeft. De meeste

uiteenlopende organisaties werken hierin samen. De resultaten zijn ongelooflijk; uitkeringskosten zijn maar liefst met 90% gedaald en die van de ggz met 45%.' Het werkt dus. De succesfactor:

samenwerken vanuit verschillende disciplines. 'Geen versmelting van professies, maar vanuit je eigen vak contact maken met die vakgenoot uit een andere hoek van het sociaal domein.'

''Verdiep je in elkaars wereld. Zoek de rand van je professie op. Stap over je vooroordelen heen.Verdiep je in elkaars wereld. Zoek de rand van je professie op. Stap over je vooroordelen heen.

(12)

Volwassen uil worden Volwassen uil worden

Terugkijken Terugkijken

De Divosa-voorzitter verwijst opnieuw naar de uil. ‘Die kan immers zijn kop 180 graden draaien, en dat hebben we ook in het sociaal domein nodig. Verdiep je in elkaars wereld. Zoek de rand van je professie op. Stap over je vooroordelen heen. Wmo-professionals zitten niet de hele dag thee te drinken met mensen, en werk en inkomen is geen 'afdeling ijsblokjes met gestolde procedures'. We werken allemaal aan hetzelfde doel, wees nieuwsgierig naar elkaar.’ Hij verwijst naar het thema van het congres en draait het om: ‘Ik zie niet, ik zie niet, wat jij ziet. Wat zie jij?’

Samenwerken dus, niet alleen lokaal, ook departementen moeten dit beter gaan doen, volgens

Dannenberg. ‘Terwijl we druk bezig zijn in het sociaal domein, verdubbelt het aantal daklozen. Mensen die nergens meer thuis horen. Dit kunnen we niet laten gebeuren. Het is nu de kunst om elkaar niet in de haren te vliegen. Laten we elkaar juist ontmoeten en de handen ineen slaan. Ook tijdens dit congres.

Spreek met elkaar, ontmoet elkaar echt, zie elkaar. Zodat we ons domein samen kunnen ontwikkelen tot die volwassen uil die we uiteindelijk echt wel zullen worden. Dan hoeft het Rijk niet langer in te grijpen en weten wij dat we ruggensteun hebben. Zo kunnen we het sociaal domein verder ontwikkelen vanuit vertrouwen in de toekomst. Bouwend op ervaringen uit het verleden, werken we aan het

vakmanschap van de toekomst.’

(13)

Tamara van Ark Tamara van Ark

‘Geen tegenprestatie, maar passend aanbod’

‘Ik maak de krantenkoppen niet’, zegt Tamara van Ark, doelend op de

mediastorm in de afgelopen week over haar voorstel om de tegenprestatie in de bijstand verplicht te maken. De staatssecretaris wil graag uitleggen wat ze wél bedoelt.

De vrijblijvendheid moet eraf voor het ministerie, gemeenten en de mensen om wie het gaat.

Gemeenten moeten mensen een passend aanbod doen voor een eerste stap uit de bijstand.

Er komt geen extra geld vrij, Van Ark roept op tot efficiënter werken.

'Het is onacceptabel dat mensen langs de kant staan. Dan bedoel ik niet: ik geef je een rotschop naar werk. Ik zeg dat we mensen niet mogen afschrijven in onze samenleving', zegt Tamara van Ark.

Het rapport waarin het SCP de Participatiewet failliet verklaart, liet Van Ark in de spiegel kijken. ‘Het frappeerde mij dat twee doelgroepen, de jonggehandicapten en de arbeidsbeperkten, nog steeds een

●

(14)

Rotschop Rotschop

3x minder vrijblijvendheid 3x minder vrijblijvendheid

Emoties Emoties

Levensverhaal Levensverhaal

kwetsbare inkomenspositie hebben. Daar moeten we ons rekenschap van geven en er is werk aan de winkel.’ Als het over de tegenprestatie gaat, doelt Van Ark echter niet op deze mensen, maar gaat het over de ‘klassieke’ bijstandsgerechtigden: degenen die voorheen onder de Wwb vielen, moeilijk te bereiken zijn en vaak lang aangewezen op een uitkering. Degenen die willen werken, maar dat niet kunnen. ‘Het SCP stelt dat ze met dwangmaatregelen niet aan het werk komen en dat onderschrijf ik’, zegt Van Ark.

Toch moet de vrijblijvendheid eraf, vindt de staatssecretaris. ‘Het is onacceptabel dat mensen langs de kant staan. Dan bedoel ik niet: ik geef je een rotschop naar werk. Ik zeg dat we mensen niet mogen afschrijven in onze samenleving. Als werken niet lukt, dan ontslaat ons dat niet van de plicht om naast deze mensen te staan en te kijken welke stap we samen kunnen zetten.’

Geen vrijblijvendheid meer. Dit geldt voor het ministerie, de gemeenten én de mensen om wie het gaat.

Zo heeft het ministerie de taak om werkgevers en gemeenten te faciliteren met het vereenvoudigen van regelgeving. Voor gemeenten ligt er de opdracht om in contact te komen met mensen. ‘Het kan niet zo zijn dat gemeenten niet of nauwelijks met de mensen spreken’, stelt Van Ark. ‘Het gebeurt veel, maar niet overal’, ziet ze. Ook voor mensen die van de regelingen gebruik maken, gaat de vrijblijvendheid eraf: ‘Als zij een passend aanbod krijgen, dan moeten ze die uitnodiging aannemen en een eerste stap zetten.’

''Geen vrijblijvendheid meer. Dit geldt voor het ministerie, de gemeenten én de mensen om wie hetGeen vrijblijvendheid meer. Dit geldt voor het ministerie, de gemeenten én de mensen om wie het gaat.

gaat.

Van Ark wil realiseert zich dat het woord ‘tegenprestatie’ veel emoties losmaakt. Ze houdt zelf ook niet van het woord ‘moeten’. Ze belooft dan ook het woord ‘tegenprestatie’ alleen nog in de mond te nemen als ze het heeft over het bestaande instrument in de Participatiewet. Dat een paar gemeenten ‘met plezier’ inzetten, maar ook heel veel niet.

De tegenprestatie maakt dus plaats voor ‘een passend aanbod’. Van Ark ziet dat het werkt als

gemeenten mensen aanspreken en daarbij aansluiten op wat mensen kunnen. ‘Het is onacceptabel dat er mensen zijn die denken dat de overheid er niet voor hen is. Kunnen we hun een aanbod doen voor een volgende stap in hun ontwikkeling?’ Een voorbeeld. ‘Een mevrouw vertelde mij op een VVD-festival dat ze vanuit de bijstand aan het werk ging. Maar het lukte niet vanwege heftige problematiek. Met haar gemeente sprak ze af dat ze haar levensverhaal zou opschrijven en dat de gemeente zou kijken hoe ze haar verder kon helpen. De mevrouw vroeg Van Ark op de man af: ‘Was dat een goede tegenprestatie?’

(15)

Divosa Vrijdag: Participatie-inkomen als kerstgedachte Divosa Vrijdag: Participatie-inkomen als kerstgedachte Ideologische loopgraven

Ideologische loopgraven

Heet hangijzer Heet hangijzer

''Het is onacceptabel dat er mensen zijn die denken dat de overheid er niet voor hen is.Het is onacceptabel dat er mensen zijn die denken dat de overheid er niet voor hen is.

De gemeente had gezien wat paste bij deze mevrouw, vindt Van Ark. ‘Daarmee gaan we voorbij de discussie over de tegenprestatie. We moeten uit de ideologische loopgraven komen.’ Van Ark is ervan overtuigd dat dit kan. ‘Als fracties hebben we elkaar ook gevonden. We spreken elkaar niet tegen als de een zegt ‘wederkerigheid is belangrijk’ en de ander vindt dat ‘af en toe een zetje in de rug’ nodig is.

De hamvraag komt van Divosa-voorzitter Erik Dannenberg: aandacht voor mensen betekent tijd, tijd betekent geld. Bovendien is het re-integratiebudget de afgelopen jaren flink geslonken. Krijgen

gemeenten ook geld om iedereen ‘een passend aanbod’ te doen? Van Ark is duidelijk: ‘De Kamer vindt dat we het moeten doen binnen de bestaande financiële kaders. Maar er is winst te behalen in het ontschotten van regelgeving. Laten we kleine stappen zetten, kijken waar het efficiënter kan. En werk moet voor iedereen gaan lonen. Ik ben benieuwd naar de uitkomsten van experimenten die gemeenten hiernaar doen. Maar ik begrijp: geld is een heet hangijzer.’

Meer weten over gemeenten die experimenteren met meer vrijheid voor mensen met een uitkering en werken dat loont? Kom naar de Divosa Vrijdag op 20 december: Participatie- inkomen als kerstgedachte (https://www.divosa.nl/agenda/participatie-inkomen-als- kerstgedachte).

(16)

Rick Brink Rick Brink

‘Mensen met een beperking vaker in beeld’

‘Bekijk mensen in hun sociale context’, adviseert Rick Brink uit Hardenberg gemeenten. In een tv-show van KRO-NCRV werd hij gekozen tot eerste 'minister van Gehandicaptenzaken'. Brink (33) zit in een rolstoel en zet zich vooral in voor de integratie van kinderen met een beperking in de samenleving.

‘Ook zij moeten kunnen spelen met vriendjes in de buurt.’

Vanuit de jeugd bouwen we aan een inclusieve samenleving.

Mensen met een beperking komen te weinig in beeld.

Gemeenten, kijk naar wat iemand nodig heeft.

●

(17)

15 miljoen 15 miljoen

Op televisie Op televisie

Doe mee Doe mee

Terugkijken Terugkijken

Toen Brink nog een jongen was, begin jaren ‘90, had hij die vriendjes in de buurt wel. Dankzij het lef van zijn ouders. Zij stuurden hem, een kwetsbaar jongetje, naar het reguliere basisonderwijs in zijn woonplaats Hardenberg. Voor speciaal onderwijs had hij naar Zwolle gemoeten. ‘Dan had ik niet naar verjaardagsfeestjes van klasgenootjes gekund.’

Helaas is inclusief onderwijs in Nederland nog niet zo ver. ‘Eigenlijk lukt het alleen als we regels aan de kant schuiven.’ Daarom lobbyt de kersverse minister voor een inclusievere wereld waarin mensen met een beperking een vanzelfsprekendere rol hebben. 15 miljoen euro van het kabinet had hij daarvoor nodig.

Dit geldbedrag - een koopje volgens Brink, want er zijn wel 2 miljoen mensen met een beperking in Nederland - wil hij gebruiken voor kinderen met een beperking, zoals onderwijs en speelplekken. ‘De jeugd is heel belangrijk, want vanuit een jonge generatie bouwen we een nieuwe samenleving.’ Ook wil Brink de weg banen voor studenten met een beperking die geen stageplek kunnen vinden. Zijn derde speerpunt betreft de media: er zijn te weinig mensen met een beperking op televisie. Dat beeld moet kantelen. ‘Wij zijn geen beperking, wij zijn ons talent.’

Om die 15 miljoen los te krijgen moest Brinck veel aan politieke lobby doen. Hij was verrast hoe enthousiast bewindslieden zijn ideeën ontvingen. Maar Brink wil zijn droom van een inclusieve samenleving vooral opbouwen vanuit de overheidslaag die het dichtst bij de mensen staat: de

gemeenten. Zij kunnen aan de slag, het manifest ‘Ik doe mee’ ondertekenen bijvoorbeeld. Brink drukt gemeenten vooral op het hart om te kijken naar wat iemand nodig heeft. ‘Dat is maatwerk en dat kost wat. Maar het kan een investering zijn’, lacht Brink. ‘Als instanties tijdens mijn jeugd allemaal de regels hadden gevolgd, dan had ik hier niet gezeten.’

(18)

(19)

Bram Bakker Bram Bakker

'Verleg niet je grenzen, maar durf eroverheen te gaan'

Psychiater en publicist Bram Bakker ziet zorgelijk toe hoe vakmensen in de gezondheidszorg steeds meer ‘vakjesmensen’ worden: mensen met een enorme inzet en liefde voor hun vak, maar wel slechts werkzaam op een heel klein gebied ervan. Een systeem dat maakt dat er veel – té veel – tijd, geld en energie zit in alleen al het vaststellen van wie in welk hokje past. ‘Terug naar de chaos en een betere balans tussen gevoel en verstand’, roept hij op.

De gezondheidszorg kent steeds meer 'vakjesmensen'.

Hierdoor gaat er te veel geld, tijd en energie zitten in het vaststellen wie in welk hokje past.

Geen grenzen verleggen, maar er af en toe overheen gaan.

●

(20)

Vakjesmensen Vakjesmensen

Geen grenzen verleggen, maar eroverheen gaan Geen grenzen verleggen, maar eroverheen gaan

Psychiater en publicist Bram Bakker ziet zorgelijk toe hoe vakmensen in de gezondheidszorg steeds meer ‘vakjesmensen’ worden: mensen met een enorme inzet en liefde voor hun vak, maar wel slechts werkzaam op een heel klein gebied ervan. Een systeem dat maakt dat er veel – té veel – tijd, geld en energie zit in alleen al het vaststellen van wie in welk hokje past. ‘Terug naar de chaos en een betere balans tussen gevoel en verstand’, roept hij op.

Bakker herkent de problemen van de samenleving uit de verslavingszorg. ‘Iedereen gebruikt

tegenwoordig alles door elkaar wat betreft drugs en drank. Het lijkt wel op de ongelooflijk snelle en ingrijpende veranderingen op mijn werkterrein. Op een aantal punten zijn we echt de weg kwijt’, betreurt de psychiater. ‘Alles wat er afgelopen jaren in Nederland op het gebied van de psychische hulpverlening is veranderd, valt te herleiden tot een steeds beperkter denken.’

‘We zijn steeds meer vakjesmensen geworden’, stelt Bakker vast. En al is de expertise van alle huidige

‘deelspecialisten’ en de inzet enorm, er wordt veel te veel tijd, energie en geld besteed aan het bediscussiëren wie in welk hokje past waarmee de wachtlijsten dapper in stand worden gehouden.

‘Lang betekende het organiseren van chaos vooruitgang’, verklaart de psychiater het vakjesbeleid.

‘Pioniers moesten ons vroeger helpen een weg te vinden uit de chaos, maar pioniers van nu moeten ons helpen terug te gaan naar die chaos. We zijn doorgeschoten in regulering.’ Want komen we verder op het pad dat we bewandelen of moeten we een stuk teruggaan en ergens anders afslaan?’

Het hokjesdenken gaat ons al met al niet verder helpen, meent de publicist. ‘De gezondheidszorg kent steeds meer mensen die niet in een hokje passen.’ Want net als onverklaarbaar oorsuizen bij de KNO- arts, kent Bakkers vak ook de categorie ‘onbegrepen klachten’. Neem de burn-outproblematiek – actueler dan ooit – waar geen psychiatrische oorzaak aan ten grondslag ligt, maar die wel als zodanig behandeld wordt. En al doet Bakker met zijn vakgenoten zijn ‘stinkende best’ om deze mensen te helpen, het lost het hoge aantal burn-outs niet op. ‘Veel van wat wij doen, draagt niet bij aan een oplossing’, concludeert hij tot zijn eigen ongenoegen. ‘Daarbij helpt het niet dat hulpverleners steeds banger worden om fouten te maken. Als mensen niet bereid zijn om de regels te laten voor wat het is, had iemand als Rick Brink niet bereikt wat hij nu heeft bereikt.’

''Veel van wat wij doen, draagt niet bij aan een oplossing.Veel van wat wij doen, draagt niet bij aan een oplossing.

Laten we het dus niet over ‘grensverleggers’ hebben, bepleit Bakker. ‘Ik denk dat er helemaal geen grenzen verlegd moeten worden, maar dat we bereid moeten zijn om af en toe over de grens te gaan.’

Dat mag dan gemakkelijk klinken, dat is het zeker niet. Hij noemt zijn vervolging na het uitvoeren van een euthanasie als recent voorbeeld. ‘Ik ben gearresteerd omdat een psychiatrische arts niet wordt geacht mee te werken aan euthanasie. Ik heb alles keurig gedaan zoals het hoort en sta voor wat ik heb gedaan, maar word nu wel door de inspectie vervolgd. Op dat grijze grensgebied bevinden we ons allemaal wel eens.’

Een tikje teleurgesteld hoort Bakker dat er vandaag geen workshop in Artis was. ‘Kijk eens een uurtje

(21)

naar de apenrots en zie welke overeenkomsten er met mensen zijn. Het grootste verschil zit ‘m in de hersenschors, het ‘snappertje’, dat ervoor zorgt dat wij nadenken over ons gevoel. Op het moment dat dat uitvalt, zoals dat bij Alzheimer het geval is, geven mensen alle impulsen de ruimte zoals ook op die apenrots gebeurt.’

Over het algemeen ziet hij dat mensen meer en meer verwijderd zijn van een goede balans tussen verstand en gevoel. ‘We denken maar dat we onszelf de hele dag met ons brein in balans kunnen houden terwijl de hoeveelheid prikkels in de loop van de dag dramatisch toeneemt en tot een enorme overbelasting van ons brein leidt. Ben je eenmaal zo moe en besluit je de fles dan maar helemaal leeg te drinken, dan heb je de eerste afslag naar de verslavingszorg te pakken. We werken de hele dag met ons hoofd en hebben het lichaam ernstig buiten beschouwing gelaten.’ Het mag duidelijk zijn: het functioneren van het hoofd is gebaat bij voldoende beweging van het lichaam. ‘Door te bewegen, gaat je hoofd beter functioneren en hervind je de balans.’

(22)

Impressie Impressie

Verhalen uit de zaal

Welke toffe dingen zie jij gebeuren in het sociaal domein? Aan welke van de 7 vinkjes voldoe jij niet? Wanneer voelde jij je buitengesloten? Kun jij je als ‘7- vinkjes’-man voorstellen hoe het is om erbuiten te vallen? Soms

confronterende vragen die verrassende (zelf)inzichten opleveren. Lees de

verhalen uit de zaal.

(23)

Wietske Veltman, hoofd sociaal domein Katwijk

‘Mijn vader komt echt uit het zevenvinkjesmilieu waar Luyendijk over sprak. Mijn moeder had dat niet.

Die heeft van jongs af aan van oma geleerd hoe je acteert als je niet aan de norm voldoet, als je geen blanke hoogopgeleide man bent. Dat ik opgroeide in dat gezin met ouders met verschillende

achtergronden, is nu een voordeel in mijn werk. Ik probeer echt aandacht te hebben voor mensen die niet bij de standaard horen. Ik vind het dan ook des te pijnlijker als een sollicitant belt met de vraag of hij wel kan solliciteren, gezien zijn homoseksualiteit; bang om niet zichzelf te kunnen zijn.’

(24)

Nico Bults, wethouder Barendrecht

‘Ik voldoe wel aan de norm ja. Alhoewel … ik spreek nu ABN geloof ik – dat was niet altijd zo. Ik ben geboren in Winterswijk, maar verhuisde uit de regio. Ik raakte bevriend met een jongen uit Gorinchem en heb uit een soort van zelfcensuur mezelf opgelegd het accent af te leren. Je bent toch bang anders te zijn. Mensen zijn groepsdieren en de druk om je aan te passen is overal.

(25)

Marlon Crooijmans, PinkRoccade

‘Als vrouw moet je op andere manier dan mannen je best doen. Zeker richting de top moet je haren op je tanden hebben. Dat laatste is voor mij geen issue hoor, ik ben heel tevreden met mijn huidige rol.

Waar ik níet tegen kan, is dat vrouwen gemiddeld minder verdienen dan mannen. Dan voel je je als vrouw wel achtergesteld.’

(26)

Silvan Jang-Serfilia, directeur Samenleving en Zorg en Jona Chirino-Felida, coördinator

schuldhulpverlening, Bonaire

‘Op Bonaire kennen we geen regelingen voor schuldhulp zoals ze dat in de rest van Nederland hebben.

Geen Wsnp, geen minnelijke regeling en geen saneringskrediet. In die zin valt er voor ons veel te halen uit de samenwerking die we net zijn aangegaan met de gemeente Leiden en SZW. Toch gebeuren er op Bonaire ook veel dingen waar andere gemeenten van kunnen leren. We werken bij ons heel veel samen, integraal. Met de woningbouw op het gebied van schuldhulp bijvoorbeeld. Alles is bij ons zo

kleinschalig dat we ook niet anders kunnen.’

(27)

Edwin Kamp, ervaringswerker

‘Van mens naar mens. Dat zou voor mij de toekomst moeten zijn van het sociaal domein. Geen relatie van klantmanager en klant, maar tussen twee gelijken. De ingang voor zorgverlening is dan altijd een gedeelde interesse of passie. Een bijna automatisch gevolg is dat we het niet meer hebben over iemand die naar de arbeidsmatige dagbesteding gaat, maar iemand die naar zijn werk gaat.’

(28)

Impressie Impressie

Foto's

Hieronder vind je een een selectie van de foto's van het congres. Meer foto's bekijken? Je vindt ze op: www.flickr.com

(https://www.flickr.com/photos/divosa/albums/72157712043252787)

(29)

(30)

Impressie Impressie

Video's

Hier kun je de presentaties van een selectie van de plenaire sprekers

terugkijken.

(31)

(32)

Download Download

Presentaties

Hier vind je een selectie van de presentaties van de workshops.

1.3 Een slim sociaal domein

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/1.3_een_slim_sociaal_domein.pdf) (pdf, 9,1 MB) 1.4 Hoe bereik je laaggeletterden in jouw gemeente?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/1.4_hoe_bereik_je_laaggeletterden_in_jouw_gemeente.pdf) (pdf, 1,4 MB)

1.5 Op weg naar de nieuwe wet inburgering

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/1.5_op_weg_naar_de_nieuwe_wet_inburgering.pdf) (pdf, 1 MB)

1.6 Liefdevol streng zijn (https://www.divosa.nl/sites/default/files/1.6_liefdevol_streng_zijn_.pdf) (pdf, 244 kB)

1.7 De kracht van de lange adem in Rotterdam Zuid

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/1.7_de_kracht_van_de_lange_adem_in_rotterdam_zuid.pdf) (pdf, 1,3 MB)

2.8 Jongerenaanpak Spotlicht

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/2.8_jongerenaanpak_spotlicht.pdf) (pdf, 799 kB) 2.9 En nu echt aan de slag met loonkostensubsidie

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/2.9_en_nu_echt_aan_de_slag_met_loonkostensubsidie.pdf) (pdf, 690 kB)

2.11 Hoe toegankelijk is het sociaal domein in jouw gemeente?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/2.11_hoe_toegankelijk_is_het_sociaal_domein_in_jouw_gemeente.pdf) 1,6 MB)

2.12 Meer inkomenszekerheid door slimme uitwisseling van gegevens

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/2.12_meer_inkomenszekerheid_door_slimme_uitwisseling_van_gegevens.pdf) 1,4 MB)

2.13 Van keukentafelgesrek naar wijkaanpak

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/2.13_van_keukentafelgesrek_naar_wijkaanpak.pdf) (pdf, 1,1 MB)

3.2 Hoe verbind je armoede en gezondheid in de praktijk?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.2_hoe_verbind_je_armoede_en_gezondheid_in_de_praktijk.pdf) 2 MB)

3.4 Op innovatie-expeditie door het sociaal domein

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.4_op_innovatie- expeditie_door_het_sociaal_domein.pdf) (pdf, 2,4 MB) 3.5 Samen werken aan perspectief

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.5_samen_werken_aan_perspectief_van_klein_naar_groot.pdf) 963 kB)

(33)

3.5 Samen werken aan perspectief - bijlage

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.5_samen_werken_aan_perspectief-bijlage.pdf) (pdf, 2,3 MB)

3.6 Hoe begeleid je jongeren die niet de gebaande paden lopen?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.6_hoe_begeleid_je_jongeren_die_niet_de_gebaande_paden_lopen.pdf) (pdf, 882 kB)

3.7 Van duizend bloemen naar één aanpak

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.7_van_duizend_bloemen_naar_een_aanpak.pdf) (pdf, kB) 3.9 Kleine problemen, klein houden

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/3.9_kleine_problemen_klein_houden.pdf) (pdf, kB)

(34)

Divosa Divosa

Tekstredactie Tekstredactie

Fotografie Fotografie

Video Video

Contentmanagement Contentmanagement

Versie Versie

Colofon

Aidadreef 8 | 3561 GE Utrecht Postbus 9563 | 3506 GN Utrecht 030 233 23 37

info@divosa.nl (mailto:info@divosa.nl) www.divosa.nl (https://www.divosa.nl)

Chrisje Meima (Divosa) Ingrid Huisman (Divosa) Rob Vermeulen (Divosa) Evelien Engele

Pieter-Jord Hovenga

Rob Vermaas

Jasja van Moorsel (Divosa)

november 2019