Regionaal Bureau Zelfstandigen

(1)

De voordelen van parttime ondernemerschap De voordelen van parttime ondernemerschap

Assen ‘Iedereen met motivatie mag starten als parttime ondernemer’‘Iedereen met motivatie mag starten als parttime ondernemer’

Deventer 'Zorg dat de klant financieel niets tekortkomt’'Zorg dat de klant financieel niets tekortkomt’

Zwolle ‘Verrekenen van inkomsten gaat vrijwel altijd goed’‘Verrekenen van inkomsten gaat vrijwel altijd goed’

De winst van parttime ondernemen voor de klant ‘Ik kan groeien’‘Ik kan groeien’

Regionaal Bureau Zelfstandigen ‘Kijk naar wat iemand wel kan en niet alleen naar geld’‘Kijk naar wat iemand wel kan en niet alleen naar geld’

Presentaties en documenten Presentaties en documenten Colofon

Colofon

(2)

Verslag Creatief met BUIG: stimuleer parttime ondernemerschap

De winst van parttime ondernemerschap

Bijstandsgerechtigden met een ondernemersidee zijn gemotiveerd om aan de slag te gaan. Het parttime ondernemerschap biedt hun de kans om dit ook echt te doen. En er zijn meer voordelen, zowel voor de klant als de gemeente.

Publiek en sprekers tijdens de plenaire presentatie.

De 70 deelnemers van de Divosa Vrijdag op 12 oktober 2018 bogen zich over de kansen, maar gingen de vragen niet uit de weg.

Hoe formuleer ik helder beleid binnen de kaders van de Participatiewet en de (lokale) politiek?

Voor wie is het parttime ondernemerschap geschikt en wat levert het op?

Hoe financieren we de begeleiding en een starterskrediet?

Wat levert parttime ondernemerschap als re-integratie-instrument op?

Hier lees je het verslag van de presentaties en discussies.

●

(3)

PTO verkleint zwart werk en leidt tot 40% uitstroom PTO verkleint zwart werk en leidt tot 40% uitstroom

PTO betaalt zichzelf terug PTO betaalt zichzelf terug

Zorg voor soepel lopende inkomstenverrekening Zorg voor soepel lopende inkomstenverrekening

PTO voor de hele wijk PTO voor de hele wijk

De voordelen van parttime ondernemerschap

‘Veel bijstandsgerechtigden met een ondernemersidee komen niet in

aanmerking voor het Bbz’, stelt Bob de Levita, die zich al jaren inzet om de gescheiden werelden van werk en ondernemen in de gemeente bij elkaar te brengen. ‘Dat geeft frustratie. Parttime ondernemerschap (kortweg: PTO) verkleint de afstand tot de arbeidsmarkt doordat mensen al doende

onderzoeken of het ondernemerschap bij ze past. Daarmee doen ze werkervaring op én bouwen ze een netwerk.’

PTO biedt meer mogelijkheden. Bijvoorbeeld bij zwart werken. De Levita: ‘PTO maakt het verdienen naast de bijstand transparant en verkleint de kans op zwart werk.’ Dit vraagt wel om goede begeleiding in administratie en ondernemersvaardigheden. PTO is geen wondermiddel, stelt De Levita. ‘De

gemiddelde omzet van een parttime ondernemer is 80-100 euro per maand. Maar gemeenten

realiseren er vrij veel uitstroom mee, zo’n 40%. Verrassend genoeg is dit vooral uitstroom naar werk.’

‘Door in deeltijd met iets bezig te zijn wat ze leuk vinden, accepteren mensen eerder een baan ernaast om in hun levensonderhoud te voorzien en uit de bijstand te komen’, legt De Levita uit. ‘Het

instrument betaalt zichzelf dus terug.’ Ook benadrukt hij dat PTO zich goed leent voor experimenten.

Veel gemeenten werken al met inkomensvrijlating, maar zijn er niet enthousiast over. Daarom loopt er onderzoek naar de mogelijkheid voor gemeenten om een deel van de omzet als premie toe te kennen.

Kan PTO schuren met de Participatiewet? Volgens De Levita kan alleen het verrekenen van inkomsten een knelpunt zijn. Als ondernemers hun administratie niet op orde hebben, kunnen ze problemen krijgen met de Belastingdienst. Daar ligt een taak voor de gemeenten: met tools als PTO-admin en een goed functionerend verrekenmodel kan de ondernemer hiervoor worden behoed.

Tot slot benadrukt De Levita dat parttime ondernemen een positieve impact kan hebben op een wijk waar het niet goed gaat. ‘Elke euro die verdiend en uitgegeven wordt is goed.’ Zijn advies: maak verbinding met economische zaken. ‘Werkgevers besteden nu graag dingen uit, ook in de vorm van opdrachten. Vraag hen dus als gemeente/WSP of ze daarbij iets willen betekenen voor de

bijstandspopulatie. Zo geef je je stad een boost zonder dat het veel geld kost.’

(4)

(5)

Frustratie Frustratie

Kaarsen Kaarsen

‘Iedereen met motivatie mag

starten als parttime ondernemer’

Albert Rouwkema, ondernemersadviseur bij De Drentse Zaak ziet het parttime ondernemerschap als een goede optie voor bijstandsgerechtigden die geen financiering nodig hebben. ‘Bij het Bbz wordt niet naar de ondernemer zelf gekeken. Bij afwijzing druipt iemand af, maar je kunt beter in die ondernemers investeren. Ze lopen allemaal tegen dezelfde dingen aan: boekhouding,

verzekeringen en omgaan met instanties.’

De Drentse Zaak (DDZ) werd 7 jaar terug opgezet omdat ondernemers niet graag naar het Werkplein in Assen gaan. De bv zit op een aparte locatie met flexplekken en biedt cursussen voor ondernemers, niet alleen uit de gemeentelijke doelgroep. Samenwerkingspartners zoals coaches, boekhouders en schuldhulpverleners huren er ruimtes.

DDZ laat vrijwel alle gemotiveerde PTO-kandidaten toe. ‘Als hun plan niet werkt, moeten ze daar zelf achter komen en iets anders gaan doen’, vertelt Rouwkema. ‘Als een expert zegt dat het niets wordt, geeft dat alleen frustratie.’ Zolang ze zich niet alleen focussen op ondernemen, maar ook op

loondienst, is er eigenlijk geen risico. Omdat DDZ de volledige dienstverlening rond ondernemerschap oppakt, weet Rouwkema goed wat er speelt. ‘We willen elke maand hun inkomsten weten. En we vragen ook aan de coaches en trainers hoe iemand in de groep is: komen ze hun afspraken na?’

Het is lastig vooraf te zeggen welke parttime ondernemer zal slagen. Als verrassend voorbeeld noemt Rouwkema een vrouw die thuis startte met het maken van kaarsen voor goede doelen. Nu heeft ze een bedrijf met 4 mensen in dienst. Vaak blijft een onderneming hangen op een inkomen van 400-500 euro. Parttime ondernemers zijn sneller geneigd een baan ernaast te accepteren. Door de begeleiding ontdekken ze waar ze goed in zijn. Belangrijk, want mensen die zich dit jaar meldden voor PTO zijn doorgaans moeilijker bemiddelbaar.

Hoe regelt DDZ de administratie? Rouwkema toont een Excel-sheet die simpel in te vullen is en bruikbaar voor de Belastingdienst. Klanten krijgen training in het gebruik ervan. En hoe gaat DDZ om met statushouders die de taal niet goed spreken? Dit wordt ondervangen in de voorbereidingsperiode Bbz. Klanten moeten zelf een ondernemersplan schrijven, legt Rouwkema uit. Ook denkt DDZ na over taalstages bij ondernemers.

(6)

Verrekenen: bruto of netto?

Inkomstenvrijlating Inkomstenvrijlating

'Zorg dat de klant financieel niets tekortkomt’

Als het om parttime ondernemerschap gaat, stelde Deventer zich voorheen streng op. PTO was er alleen voor nieuwe bijstandsgerechtigden, met de eis dat iemand 30% van de uitkering (300 euro bruto per maand) moest

terugverdienen. Een traject was maximaal 12 maanden, eenmaal te verlengen met 6 maanden. Dat stuitte op onbegrip en weerstand. Geleidelijk verruimde de gemeente de speelruimte. Arnold Witjes, werkzaam vanaf 2015 bij het Gemeentelijk Regionaal Ondernemers Steunpunt (GROS), vertelt.

‘Nu werken we goed samen met Werk en Inkomen, Deventer Werktalent en het Ondernemershuis’, vertelt Witjes. ‘De weerstand is omgeslagen in begrip en samenwerking. PTO is eindelijk formeel erkend. Ook voor het zittende bestand, waar de norm is dat iemand 15% van de uitkering moet

verdienen. De meeste klanten vallen nu in deze categorie. Een PTO-traject duurt 18 maanden, telkens te verlengen met 6 maanden. De politiek wil geen langdurige regeling.’

Om mensen op weg te helpen 150 euro per maand te verdienen, met soms een klein startkrediet, wordt gefinancierd uit de budgetten voor de oriëntatiefase van het Bbz. GROS zelf ondersteunt vooral op administratief gebied in die voorfase, maar er is geen geld voor begeleiding tijdens het eigenlijke PTO.

Een andere gemeente zet hier bijvoorbeeld ESF-gelden voor in. Gemeenten kunnen een startkrediet financieren uit de premie of de uitstroombonus inzetten om het krediet meteen af te lossen.

Een goede boekhouding is cruciaal. Klanten kunnen die bijhouden met een speciale Excel-sheet, PTO- admin of via hun boekhouder. De gemeente vraagt en krijgt daar regelmatig inzage in. Maar het

verrekenen van inkomsten blijft lastig en bewerkelijk. Deventer kort bruto-inkomsten op de uitkering en rekent bij de belastingaanslag af. Andere gemeenten rekenen om naar netto-inkomsten, zodat ze problemen met toeslagen voorkomen. Maar dan moeten klanten weer een reservepotje aanmaken voor de belasting.

Anita Pardijs van PTO-admin adviseert gemeenten om zoveel mogelijk regels van de Belastingdienst over te nemen om het jezelf makkelijk te maken. Witjes vindt het belangrijk om ervoor te zorgen dat de klant financieel niets tekortkomt. Sinds kort mag DDZ inkomstenvrijlating inzetten. Maar de rigide regels zorgen voor extra verrekeningsproblemen en de vrijlating stopt juist als de klant meer gaat verdienen.

(7)

Ondernemen moet je leren Ondernemen moet je leren

5 ton besparen op jaarbasis 5 ton besparen op jaarbasis

Wat kan beter?

‘Verrekenen van inkomsten gaat vrijwel altijd goed’

Zwolle laat veel kandidaten toe tot parttime ondernemerschap. ‘Laat ze zich maar bewijzen, een plan maken, een netwerk en klantenkring opbouwen’, stellen startersconsulenten Richard ter Braak en Laurette Prins. ‘Eigenlijk hebben we liever dat mensen langer in de Participatiewet blijven en vanuit PTO direct uitstromen.

Zwolle heeft een aanpak voor PTO, samen met 12 regiogemeenten. Gegadigden voor parttime ondernemen worden door werkconsulenten aangemeld en krijgen een uitnodiging voor een

groepsbijeenkomst met uitleg over PTO en ondernemersvaardigheden. Van de 250 mensen meldt de helft zich daadwerkelijk aan. Er is geen selectie: alleen schuld(sanering) of taalachterstand kunnen een belemmering zijn. Driekwart van de PTO’ers heeft een grote afstand tot de arbeidsmarkt en de

gemiddelde leeftijd is 45. Ook zelfstandigen die hun bedrijf willen afbouwen kunnen deelnemen.

Zwolle verleent toestemming voor een jaar en dan moeten klanten wel geld verdienen, anders stopt het traject. ‘Leren ondernemen kost echt tijd, het kan wel jaren duren’, stelt Richard ter Braak. ‘Doe dus aan verwachtingsmanagement over uitstroom, ook bij de klant zelf.’ Deelnemers krijgen een handleiding over PTO en een administratieprogramma in Excel. Ze worden uitgenodigd voor maandelijkse trainingen door een externe partners. Daarvan bezoeken ze er gemiddeld twee per jaar. Zo leren ze elkaar kennen en kunnen ze elkaar steunen.

Prins: ‘We werken vanuit vertrouwen en dat pakt goed uit.’ Klanten houden zelf hun administratie bij en geven maandelijks hun voorlopige inkomsten door; gemiddeld 100-150 euro. Het verrekenen gaat vrijwel altijd goed. Er zijn ook maar 2 handhavingszaken per jaar. Met de 200 trajecten per jaar bespaart de gemeente jaarlijks 5 ton aan uitkeringsgelden. Daarin zijn de uitvoeringskosten al meegenomen. Klanten ervaren een positieve benadering, krijgen meer zelfvertrouwen en geloof in zichzelf.

Behalve positieve geluiden, weet Zwolle ook waar de aandachtspunten liggen:

Niet alle werkconsulenten hebben affiniteit met ondernemen. In Zwolle wordt dat opgelost door maandelijks met een vaste werkconsulent, die veel van PTO weet, alle klanten te bespreken.

In de regio is er soms nog wat ruis in de afstemming.

●

(8)

Er zijn geen mogelijkheden voor een startkapitaal. Soms lenen mensen onderhands. Tip uit de zaal:

andere gemeenten werken met een fonds of gebruiken daar de uitstroompremie voor.

Er is een wachtlijst voor begeleiding door gebrek aan formatie en budget.

Tip uit de zaal: bekijk of social return uitkomst kan bieden.

●

(9)

‘Ik kan groeien’

Merly Mingeli heeft sinds mei haar cateringbedrijf: Mingeli Salads & More.

Haar advies: ‘Als je iets wilt, laat dat dan zien.’ Omdat haar spontaniteit een valkuil bleek bij het vasthouden van banen, besloot ze met haar horeca- ervaring iets voor zichzelf op te starten. Via de Kamer van Koophandel en seminars heeft ze informatie ingewonnen. Momenteel biedt de onderneming vna Mingeli nog niet genoeg inkomen en zoekt ze naar een baan in de horeca of schoonmaak. ‘Ik werd altijd klein gehouden. Nu mag ik er zijn en groeien, dat geeft voldoening.’

Wat betekent de begeleiding van de consulent voor Mingeli? Ze vertelt dat ze veel heeft aan het frequente contact, meestal via de mail. De consulent stelt deeltijdbanen voor en geeft

ondernemerstips, bijvoorbeeld om haar website en visitekaartjes te laten maken door studenten. Een kanttekening: er is wel heel veel informatie van de consulenten op haar af gekomen. Gelukkig kan ze altijd bij hen terecht voor vragen.

De administratie blijkt voor Mingeli geen probleem. ‘Voor mij als digibeet werkt het programma PTO- admin heel makkelijk.’ Mingeli heeft toen ze nog in de bewindvoering zat een kleine buffer opgebouwd, maar kon door het beschermingsbewind geen bedrijfsrekening openen. Daarom is ze – in goed overleg – gestopt met de bewindvoering en gestart met haar bedrijf. Ze heeft geld geleend bij haar familie. De inkoop kan een probleem worden, omdat ze alleen bij zakelijke klanten vooruitbetaling vraagt. Ze sluit af met: ‘Ik wil stap voor stap leren en me ontwikkelen, en er helemaal voor gaan!’

(10)

Zwartwerk Zwartwerk

Magnetiseur Magnetiseur

‘Kijk naar wat iemand wel kan en niet alleen naar geld’

Marjo Vleeskens, kwaliteitsmedewerker bij het Regionaal Bureau

Zelfstandigen, ontfermt zich over 50 PTO-klanten per jaar in de gemeente Rotterdam. ‘Parttime ondernemen wakkert de verdiencapaciteit en ontplooiing van talent van werkzoekenden aan. Meer dan 60% stroomt uit de bijstand.’

Consulenten in Rotterdam worden dan ook gestimuleerd om PTO in te zetten.

Gemiddeld verdienen de PTO-klanten van Vleeskens € 300 - 400 per maand. Samen met de uitstroom van meer dan 60% bespaart Rotterdam hiermee flink op de uitkeringskosten. Vleeskens benadrukt dat intensieve begeleiding belangrijk is. ‘Die wordt zoveel mogelijk intern geregeld of via social return. En wij geven voorlichting op basis van behoefte.’ Vleeskens drukt de deelnemers op het hart om de

Participatiewet te verbinden met het Bbz. ‘Ga samenwerken, juist bij de Bbz-afdeling is veel kennis over ondernemerschap.’

Vervolgens gaan de deelnemers in gesprek over een aantal stellingen. De eerste krijgt geen bijval: ‘bij zwartwerken zal ik de uitkering opschorten, terugvorderen en een boete opleggen.’ De meerderheid zal eerder proberen het gesprek aan te gaan om het werk wit te maken. De tweede stelling wordt evenmin gesteund: ‘laat iemand met chronische medische beperkingen met rust, die heeft het al zwaar genoeg.’

Mensen vinden het juist fijn om een bijdrage te leveren. Kijk naar wat iemand wél kan, ook al vraagt dat veel begeleiding.’ Een deelnemer kent dit uit zijn eigen praktijk: een klant met een beperking heeft in een deeltijdtraject een netwerk opgebouwd en is uitgestroomd naar werk. Het devies is dus om iemands maatschappelijke bijdrage en zelfvertrouwen te vergroten en niet alleen naar geld te kijken.

Met de laatste stelling, ‘iemand die afgekeurd is voor zwaar lichamelijk werk mag onderzoeken of hij met zijn fotografiehobby geld kan verdienen’, is iedereen het eens. Ook hierbij komt een voorbeeld uit de zaal: een magnetiseur werkte gratis, maar na het gesprek met de consulent realiseerde hij zich:

verdienen mag! Nu heeft hij officieel een praktijk en krijgt hij wat ondersteuning van zijn

beroepsvereniging. Hoewel hij het nog steeds moeilijk vindt om geld te vragen, verdient hij nu € 100 - 150 per maand.

(11)

Presentaties Presentaties

Documenten Documenten

Presentaties en documenten

Van een aantal workshops en het plenaire deel vind je hier de presentaties en bijbehorende documenten.

Creatief met BUIG: stimuleer parttime ondernemen

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/20181012-divosa-vrijdag-parttime-ondernemen.pdf) (Divosa, oktober 2018 | pdf, 2,4 MB)

Zelfstandige activiteiten in de Participatiewet. Stimuleren of ontmoedigen?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/20181012-divosa-vrijdag-parttime-ondernemen- presentatie-rotterdam-gemeente.pdf) (gemeente Rotterdam, oktober 2018 | pdf, 2,7 MB) Wat levert parttime ondernemen op voor de klant?

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/20181012-divosa-vrijdag-parttime-ondernemen- presentatie-rotterdam-klant.pdf) (gemeente Rotterdam, oktober 2018 | pdf, 3,9 MB) De financiële aspecten van parttime ondernemen

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/20181012-divosa-vrijdag-parttime-ondernemen-workshop- financien-deventer.pdf) (GROS Deventer, oktober 2018 | pdf, 1,3 MB)

Hoe organiseer je parttime ondernemen? (https://www.divosa.nl/sites/default/files/20181012- divosa-vrijdag-parttime-ondernemen-zwolse-organisatie.pdf) (gemeente Zwolle, oktober 2018 | pdf, 399 kB)

Excel-sheet PTO-administratie (https://www.divosa.nl/sites/default/files/2018-ddz-admin-niet- gevuld.xlsx) (DDZ, 2018 | xlsx, 221 kB)

Handleiding parttime ondernemen (https://www.divosa.nl/sites/default/files/regionaal-bureau- zelfstandigen-handleiding-parttime-ondernemen.pdf) (Regionaal Bureau Zelfstandigen | pdf, 376 kB) Beleidskader bijstand en deeltijd ondernemerschap

(https://www.divosa.nl/sites/default/files/beleidskader-bijstand-en-deeltijd-ondernemerschap.pdf) (Regionaal Bureau Zelfstandigen | pdf, 139 kB)

●

(12)

Divosa Divosa

Tekst Tekst

Redactie Redactie

Webredactie Webredactie

Versie Versie

Colofon

Aidadreef 8 | 3561 GE Utrecht Postbus 9563 | 3506 GN Utrecht 030 233 23 37

info@divosa.nl (mailto:info@divosa.nl) www.divosa.nl (https://www.divosa.nl)

Anneke Nunn

Chrisje Meima (Divosa)

Jasja van Moorsel (Divosa)

oktober 2018