Terugblik-start-wijkontwikkelling-Selwerd-op-uitnodiging.pdf PDF, 190 kb

Geachte heer, mevrouw,

Juni 2013 heeft de gemeenteraad het Wijkontwikkelingsplan ‘Selwerd op uitnodiging’ goedgekeurd. Afgelopen jaar hebben we vanuit verschillende disciplines gewerkt aan het uitvoeringsplan dat voortkomt uit het

‘koersdocument wijkvernieuwing Selwerd’ (2018). Het accent lag afgelopen jaar op het sociale domein, komende periode zal ook de fysieke

wijkvernieuwing op gang komen. Daarmee sluiten we de eerste periode van wijkontwikkeling in Selwerd af en starten alsnog met de wijkvernieuwing die in 2013, vanwege de economische omstandigheden, moest worden uitgesteld.

We hebben in de afgelopen jaren in Selwerd echter een basis zien ontstaan voor een nieuwe werkwijze die zichtbaar wordt in de nieuwe

wijkvernieuwingaanpak. Deze basis willen we in deze terugblik met u delen.

Het Wijkontwikkelingsplan ‘Selwerd op uitnodiging’ was ons antwoord op de vraag hoe in een tijd met economische tegenslag er toch aandacht kon worden geschonken aan de opgaven die in de wijk Selwerd in de voorgaande jaren waren ontstaan. Wijkvernieuwing ‘op zijn Gronings’ was op dat

moment geen optie omdat de corporaties geen kans zagen om te investeren in de wijk. Toch vonden wij dat er een aanpak moest komen die in ieder geval de neerwaartse spiraal in de wijk tot stilstand kon brengen en waarin de krachten van de wijk konden worden gevonden en aangesproken. Wij hebben daarbij gehandeld vanuit het credo ‘stedelijke vernieuwing op uitnodiging’.

Onderwerp

Terugblik start ‘Wijkontwikkeling Selwerd op uitnodiging’

Steller P.W. Wijnsma

De leden van de raad van de gemeente Groningen te

GRONINGEN

Telefoon (050) 367 82 71 Bijlage(n) 1 Ons kenmerk

Datum 18-9-2019 ^{Uw brief van Uw kenmerk} -

Bladzijde 2

‘stedelijke vernieuwing op uitnodiging’

De groei die Nederland eerder kende is de afgelopen jaren komen te stagneren en op onderdelen zelfs achteruit gegaan. Dit alles heeft ook consequenties voor de manier waarop in de toekomst met vernieuwing zal moeten worden omgegaan. De tot dusver veelal sterk van bovenaf

aangestuurde programma’s op het schaalniveau van de gehele wijk houden op en zullen plaats maken voor nieuwe strategieën en aanpakken die aansluiten bij de mogelijkheden en beperkingen van deze tijd. Het perspectief komt hierbij te verschuiven van de stad maken naar de stad zijn.

In het nieuwe denken worden belanghebbenden in de wijk uitgenodigd om te komen met voorstellen en wordt hen de ruimte geboden om deze vervolgens ook te realiseren. Onder deze belanghebbenden kan een ieder worden

verstaan, niet het minst de bewoners en ondernemers die in de wijk wonen en werken. Het betekent ook dat een veilig klimaat moet worden gecreëerd, waarin het vanzelfsprekend voelt om als belanghebbende met een voorstel te komen, een klimaat dat echt uitnodigt.

Het plan telde 3 opgaven:

• voor de wijk relevante projecten starten;

• deze projecten inbedden in reguliere programma's voor de wijk;

• de eigen kracht van de wijk opzoeken en ontwikkelen door middel van een wijkbedrijf.

Met de aanpak zochten we naar nieuwe vormen van wijkvernieuwing. Minder gepland en geprogrammeerd door de gemeentelijke overheid, maar meer van onderop de energie en kansen in de wijk zelf opzoeken, stimuleren en

vergroten. Grote en kleinere initiatieven uit de wijk hebben in de afgelopen 6 jaar de kans, tijd en mogelijkheid gekregen om te groeien. Een nieuwe koers, waarmee wij, samen met corporaties, bewoners en andere partners in de wijk, binnen de nieuw ontstane situatie, invulling wilden geven aan de

wijkvernieuwingsopgave.

We hebben de doe- en denkkrachten in de wijk gemobiliseerd, om zo met minder middelen toch kwaliteiten in de wijk te kunnen versterken en zwakten te neutraliseren. Corporaties hebben zich in die periode noodgedwongen gericht op de eigen woningvoorraad, de gemeente nam met name haar verantwoordelijkheden binnen het sociale domein. Het luide de zoektocht in naar het raakvlak tussen deze beide ‘werelden’, om in samenspraak met bewoners en andere belanghebbenden invulling te geven aan de waarborging en verbetering van de kwaliteit van de leef en woonomgeving. Een beweging waarin de gemeente niet een stap achteruit doet maar een stap opzij zet, om aan te geven dat de gemeente naast de bewoners blijft staan en

niet uit beeld raakt.

Bladzijde 3

In deze brief willen wij reflecteren op de afgelopen 6 jaar.

Terugblik op de eerste 6 jaar.

Wij hebben stadssocioloog Frans Soeterbroek ¹ gevraagd om door middel van een aantal interviews terug te blikken op de eerste 6 jaar. Hieronder volgt een samenvatting van zijn bevindingen:

“De filosofie van de ‘wijkvernieuwing op uitnodiging’ klinkt als een open oproep maar zo werkt het niet. De gemeente is de partij geweest die het wijkbedrijf van de grond

heeft getild, geïnspireerd door het wijkbedrijf in Leeuwarden. Mensen die actief zijn in het wijkbedrijf geven aan dat die rol van de gemeente belangrijk is. Zo wijzen een aantal initiatiefnemers er op dat de gemeente hen bijna letterlijk over de drempel trok om actief te worden. Een duwtje in de rug vormde de ‘right to challenge’, een nieuw recht voor de bewoners om de gemeente uit te dagen. Die actieve rol van de gemeente lijkt onmisbaar, ook al koesteren velen het beeld dat dit een opbouwfase is waarbij de gemeente er nog aan trekt en zich dan terug kan trekken.

Initiatieven zijn vaak afhankelijk van 1 of 2 mensen. Maar mensen die ‘het verschil maken’ gaan op een gegeven moment weer wat anders doen.

Initiatieven blijven te kwetsbaar om zomaar te vertrouwen op het zelfsturend vermogen. Een wijkbedrijf (en dat geldt over het algemeen voor

maatschappelijke initiatieven) groeit gestaag met soms flinke stappen vooruit en dan weer een terugval en het is onvoorspelbaar en onzeker of het vleugels zal krijgen.

Ook op andere fronten is het hard werken om goed samenspel te krijgen. De corporaties zien dat mensen steeds minder te porren zijn voor

geïnstitutionaliseerde

vormen van participatie zoals huurdersorganisaties. Ze lopen nog wel warm voor concrete kortdurende acties zoals een voortuin, schuttingsproject en uiteraard voor waar men direct wordt geraakt bij achterstallig onderhoud, renovatie, sloop en nieuwbouw. Je hebt ook professionals nodig, zoals onder andere beheerders om participatie in goede banen te leiden en continuïteit te waarborgen. Het gaat uiteindelijk meer om het vinden van een nieuwe vorm van samenspel en wederkerigheid dan om het loslaten.

Wijkbedrijf Selwerd lijkt gelukkig een blijvertje omdat de terugval die soms optreedt ruim wordt gecompenseerd door steeds weer nieuwe activiteiten.

Een succesvoorwaarde is dan ook de tijd te krijgen en de rust te vinden om dingen te laten gebeuren en gestaag te werken aan iets wat zichzelf

uiteindelijk gaat versterken. Dus vooral niet gaan jagen op snel zichtbare successen: ‘als de gemeente al na 2 jaar het wijkbedrijf had geëvalueerd was wellicht de stekker eruit getrokken, je moet het tijd gunnen want na vijf jaar

1

Essay; “Samenbouwen aan een leefbare en ondernemende wijk; lessen uit de wijkaanpak en

het wijkbedrijf Selwerd”, Frans Soeterbroek, voorjaar 2019.

Bladzijde 4

staat er wat stevigs’. Er staat nu een mooi team van vaste mensen en vrijwilligers.

Opvallend is dat er in het tussengebied tussen overheid en samenleving allerlei functies ontstaan die symboliseren dat ‘het publieke belang’ niet alleen door de overheid kan worden georganiseerd. Zo kennen we in Selwerd sinds kort de functie van buurtregisseur die vanuit het wijkbedrijf opereert.

Die werkt niet alleen als schakel tussen gemeente, buurt en wijk-platform maar lijkt ook een bruggenhoofd te vormen naar partijen die zich nog niet zo verbonden voelen met het wijkbedrijf.

Deze ontwikkeling symboliseert dat gemeente, publieke professionals en burgers samen het publieke domein vormen. De essentie is de kwaliteit van de relatie; wederkerigheid en een goed ritme van elkaar vasthouden en loslaten. In Selwerd weet men behoorlijk goed hoe deze dans samen op te voeren.

Inbedding resultaten van het koersdocument in Sunny Selwerd

Afgelopen jaar hebben we vanuit verschillende disciplines gewerkt aan het programma dat voortkwam uit het ‘koersdocument wijkvernieuwing

Selwerd’(januari 2018). Hierin is ook het nog niet gerealiseerde deel van het programma wijkontwikkeling Selwerd uit 2013 (aangevuld met de

voortgangsrapportage uit 2015) opgenomen.

Om datgene te continueren/starten wat voor 2019 was voorzien in het koersdocument bouwen we voort op een viertal onderdelen waarvoor een stevige basis in de in 2013 gestarte wijkontwikkeling is gelegd:

• Zichtbare fysieke verbeteringen in het hart van de wijk

• Gezondheid/ welbevinden

• Werk en inkomen/armoedebestrijding

• Bewonersparticipatie/het wijkbedrijf

Met een brede coalitie van partijen en bewoners zijn we voor Selwerd tot de conclusie gekomen dat we daarbij willen werken vanuit de gezamenlijke ambitie: ‘Alles wat we doen in Selwerd draagt bij aan de gezondheid en het welbevinden van de bewoners!’.

Gezondheid is hier niet het ontbreken van ziekte maar het vermogen om zoveel mogelijk regie te voeren over eigen lichaam, zorg, thuis, straat, wijk en toekomst. Vanuit dat beginsel willen we verder werken. Het maakt mogelijk dat er bredere en effectieve coalities ontstaan dan alleen gemeente- corporaties. Er komt ruimte voor bewoners, bedrijven (gevestigde en

startende), burgerinitiatieven, culturele organisaties, scholen, ondernemers, wetenschappers, kunstenaars en sporters. Het maakt mogelijk dat we

aansluiten op wat er is in plaats van moeten wachten op een 'sturende visie'.

Bovenal geldt dat bij alle activiteiten in de wijk dit leidend beginsel het

verbindend punt is, de samenhang zichtbaar maakt en de uitwisseling tussen

Bladzijde 5

projecten en mensen versterkt. Dan ontstaat echte synergie. Kortom: de start in Selwerd betekende maximaal gebruik maken van de rijdende trein uit 2013 -2018.

De missie is dat iedereen er in de komende 10 jaar op vooruit moet gaan.

Daarom is voor dit plan door bewoners de naam ‘Sunny Selwerd’ bedacht.

Als eerbetoon aan een wijk die gebouwd is op de beginselen van de doorzonwoning. Met als ambitie om de wijk gezonder, duurzamer en gelukkiger te maken en met een knipoog naar multiculturele diversiteit.

Uitgaven

In het onderstaande overzicht zijn de financiële resultaten over de eerste 6 jaar wijkontwikkeling opgenomen. Voor de wijkontwikkeling was 2,0 mln. € vanuit het SIF (toen nog ISV) beschikbaar gesteld.

omschrijving Uitgevoerd

(2013 - 2019)

Opgenomen in Sunny

Selwerd

Leefomgeving De Es 175.000 225.000

Overig 69.000

Werk Wijkwerkmakelaar 205.000

Overig 146.000

Gezondheid Selwerd Fit 182.000

Participatie Wijkbedrijf 663.000 Opbouwwerk/WIJ 90.000 Veiligheid Buurten/winkelcentrum/

station

10.000 Jeugd Kinderwerk, ouderbetrok-

kenheid, spelcontainer

200.000

Plankosten 260.000

Totaal 2.000.000 225.000

Toelichting

• Wat opvalt is dat de Leefomgeving uitgaven achterblijven bij de planning. Dat heeft te maken met de vertraging in de bouw van “de Es” en de woontoren “de Beukhorst” van Patrimonium; grotendeels te wijten aan aardbevingsaanpassingen van de nieuwbouw. Van de oorspronkelijke

reservering van 400.000 voor het park rondom de nieuwbouw is 175.000 als bijdrage verstrekt aan Patrimonium, 225.000 is voor dit doel opgenomen in het uitvoeringsprogramma Sunny Selwerd. Hierdoor is in totaal 260.000 besteed aan proces en plankosten ten behoeve van de in 2018 opgestarte wijkvernieuwing Sunny Selwerd. We gaan in Selwerd fysiek doorschakelen naar de volgende versnelling, vooral vanwege de corporatieve plannen voor de wijk.

• In het thema Werk hebben we vanuit de wijk zelf gewerkt met een

nieuwe aanpak, gesymboliseerd door de wijkwerkmakelaar die in 2015 is

gestart. Hiermee hebben we stedelijk het kansen in kaart-project zeer

Bladzijde 6

succesvol afgetrapt. Door naast de cliënt te staan in plaats van achter het juiste loket zijn we in staat gebleken om een aanzienlijk deel van de eerst bezochte groep aan dagbesteding in de breedste zin te helpen

(vrijwilligerswerk, participatiebaan, (parttime)ondernemerschap, betaald werk). In het koersdocument is aangegeven dat we dit willen laten

doorgroeien naar een matchpoint werk. Via social return afspraken met alle partijen die in Selwerd aan het werk zijn en gaan (corporaties, aannemers) willen we de ontstane infrastructuur van o.a. het wijkbedrijf gaan inzetten om Selwerders naar betaald werk te begeleiden. Ook het actief worden in de eigen wijk of buurt via participatie of vrijwilligerswerk gaan wij verder stimuleren.

• Van een onderdeel van het sociale programma in de wijkontwikkeling is Gezondheid/Welbevinden het motto voor de wijkvernieuwing ‘Sunny Selwerd’ geworden. De grond onder vrijwel alle aspecten van

wijkvernieuwing zijn op dat thema te herleiden. Van de (on)gezondheid van huidige woningen tot de aantrekkelijkheid van de openbare ruimte, van bewegings-armoede tot opvoedingsproblematiek en van eenzaamheid/sociaal isolement tot een werk en inkomen perspectief. De aanpak heeft de aandacht getrokken van de RUG en UMCG waarmee we een samenwerkingsverband zijn aangegaan. Deze samenwerking is door de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie (ZONmW) gehonoreerd met een onderzoek subsidie van ca. 300.000 waarmee we de effecten van de wijkvernieuwingsaanpak gaan monitoren en in kaart gaan brengen.

• Vanuit het Wijkbedrijf Participeren inmiddels ruim 600

wijkbewoners per jaar op wijk-eigenwijze op vrijwel alle thema’s en opgaven in de wijk. Het wijkbedrijf dat in 2013 in één lokaal startte en in 2015 de beschikking kreeg over het hele gebouw aan de Bottelroosstraat is daarmee een niet meer weg te denken onderdeel van het nog steeds grotere actieve deel van de wijk geworden. Hier wordt vanuit gebieds- en bewonerslogica en eigenaarschap gewerkt aan een mooier, beter Selwerd. Die plek biedt aan een steeds groeiende groep buurtbewoners om aan eigen ideeën te werken die ten goede komen aan de wijk(samenleving). Ook partners als corporaties,

gemeente, ondernemers, aannemers, zorg en onderwijsinstellingen weten de weg naar het wijkbedrijf te vinden waarbij het wijkbedrijf steeds meer in een partnerrol groeit. Ook het wijkplatform pakt een actieve rol in de coproductie van de wijkvernieuwing Sunny Selwerd .

• Veiligheid is het eerste thema geweest waarmee we in 2013 samen met corporaties, wijkvereniging en politie de wijk in zijn getrokken.

Bewustwording van de eigen rol bij het tegengaan van woninginbraken

vormde daarin het speerpunt. Daarnaast kon worden gebruikgemaakt van de

hulp van twee ‘ inbraakpreventiemedewerkers’ om simpele aanpassingen als

inbraak-strips aan te brengen bij de voordeur.

Bladzijde 7

• Voor de jeugd/kinderen in de wijk is samen met het opbouwwerk (later WIJ-team)scholen en instellingen in de wijk de afgelopen jaren geïnvesteerd in zowel programma (Vreedzame school) als voorzieningen (aanpassing CBS de Wegwijzer, speelplein Vensterschool,

buurtspeelplekken) en activiteiten in onder andere BSV Selwerd (

Huttendorp, Selwerd aan Zee). In het programma Positief Opgroeien bouwen wij de komende jaren voort op deze inzet.

Conclusie

Het wijkkompas laat zien dat de neerwaartse spiraal voor de wijk zich de afgelopen 5 jaar heeft gestabiliseerd. Maar de problematiek in de wijk Selwerd vraagt om een volgende stap. Veel negatieve scores in het

wijkkompas houden verband met de woningen en de openbare ruimte. De volgende fase van de wijkvernieuwing is er op gericht om ook hier de achterstand van Selwerd om te buigen. Samen met de corporaties gaan we investeren in het nieuwe Sunny Selwerd. Daarin staat het welzijn en het welbevinden van de bewoners van Selwerd voorop! Daar binnen krijgen bewonersparticipatie, continuering/intensivering van de rol van het wijkbedrijf en het terugdringen van armoede, met een stevige focus op werk/inkomen, veel aandacht. De basis die de afgelopen 6 jaar met de

wijkbewoners en andere partners is gelegd koesteren wij en willen we samen met hun verder uitbouwen.

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

burgemeester en wethouders van Groningen,

de burgemeester, de secretaris,

Peter den Oudsten Diana Starmans

Deze brief is elektronisch aangemaakt en daarom niet ondertekend.