Het PvdA-VVD-wetsontwerp inzake
abortus.
Standpunt van de VVD-fractie en
opinies van lezers over deze kwestie.
pagina 4t/m 7
Kamerlid
Scher-penhuizen over de
verstedelijkings-nota van de
rege-ring: Centralisten
aan de macht.
pagina 8 t/m 10
Onze parlementaire redacteur over
het wetsontwerp
Vermogensaanwas-deling
pagina 11
Ruim
aandacht
voor het
bejaar-denbeleid. Arti"'
kei
van
mej.
Kappeyne
van
de Coppello en
interview
met
Ch. Fokke
pagina 12 t/m 15
Hoofdschotel van het Kamerjournaal
vormt deze keer het
PvdA-verkie-zingsprogram in wording
pagina 16
Eerbetoon aan de
grote Spaanse
li-beraal
Salvador
de
Madariaga,
een artikel van
A.W. Abspoel
pagina 18
Onze redacteur buitenland schenkt
aandacht aan het verdeelde Libanon
pagina 21
De vrouwen in de
WO
hielden hun
jaarlijkse Landdag. met inleidi.
ngen
van mevrouw Van Someren en de
heerWaalkans
Interview met de
nieuwe
JOVD-voorzitter
Rem-kes (foto) op
pa-gina 27 en een
af-scheidsartikel van
Ben
Verwaayen
over
VVD-jonge-renpolitiek op
pa-gina29.
pagina22
In de Eerste Kamer hield ir. Louwes
minister Pronk een lijst voor van alle
linkse clubjes. die de regering bij het
ontwikkelingswerk subsidieert.
0
m
beroerd van te worden
Ruim twee maanden geleden heeftKVP-Ieider Frans Andriessen in een interview met ons blad gezegd. dat hij in de komende kabinetsperiode samenwerking met de huidige WO niet zit zitten. Hij uitte kritiek op onze partij. die natuurlijk niet zo leuk was om te horen. maar die zeer gematigd was vergeleken met het commentaar dat dezelfde Andriessen nu gegeven heeft op het concept-verkiezingsprogram van de PvdA. Frans vindt dat een program .. om beroerd van te worden". En zijn partijge-noot minister Van Agt heeft laten weten dat er op basis van dat program niet met de PvdA te regeren valt. Duidelijke taal. die de hoop doet toenemen dat een tweede kabi-net-Den Uyl er niet inzit.
Het is intussen wel de vraag wat er allemaal nog zal veranderen in het concept-program van de PvdA tegen de tijd dat de definitieve tekst moet worden vastgesteld. PvdA-minister Duisenberg heeft gewaarschuwd dat zijn partij zich buiten spel zou plaatsen. als men aan dit concept vasthoudt. De socialistische ministers Van der Stoel en Vredeling hebben eveneens ernstige bezwa-ren. Met andere woorden: er is binnen de PvdA een machtsstrijd aan de gang tussen de radikale achterban en een belangrijk deel van het partijkader en het partijbestuur enerzijds en een aantal verantwoordelijke bewindslieden anderzijds. Dat is al jaren zo. maar de zaak bereikt, naar mate der verkie-zingen naderen. een climax. De menings-verschillen binnen de PvdA lijken lang-zamerhand zó groot te worden. zó essen-tieel ook en ze worden bovendien zó duide-lijk ten toon gespreid, dat de bom wel moet barsten.
Wie tracht de zaak objectief te analyseren. moet in ieder geval concluderen dat de PvdA ernstig verdeeld is en niet in staat om enige zin voor de werkelijkheid aan de dag te leggen. Getuige de absurditeit om een wenslijst op tafel te leggen zonder zich ook maar een ogenblik te verdiepen in de vraag hoe het allemaal betaald moet worden. Van zo'n partij kan een behoorlijk bestuur van het land niet verwacht worden.
Verdeeldheid is er niet alleen bij de socialis-ten. maar ook- en zeker niet minder ernstig - in het confessionele kamp. Nog steeds worden door de voorstanders verwoede pogingen gedaan om het CDA tot stand te
brengen. Misschien lukt het op papier ook nog wel, ondanks de acties tegen één CDA-lijst van kaderleden zowel van de ARP als van de CHU. Maar voor iedereen is duide-lijk dat een papieren CDA een zó broos geheel zal zijn. dat het geen machtsfactor van betekenis kan vormen. Het zou een sterk verdeelde club zijn. die op straffe van uit elkaar vallen geen duidelijke politieke keus kan maken.
VVD-partijvoorzitter Korthals Altes heeft ruim een jaar geleden. toen hij zijn eerste rede als voorzitter hield. gezegd dat de totstandkoming van het CDA van groot belang zou zijn voor de nationale politiek. Dat is nog steeds waar. maar wel op voor-waarde dat zo'n CDA een hecht bouwsel is. Nu zeker lijkt dat men zand in plaats van cement moet gebruiken. lijkt het maar beter om van de bouw af te zien. Partijen die het land moeten besturen dienen in de eerste plaats zèlf te weten wat ze willen - en daar-van is bij het CDA helaas geen sprake. Een verdeelde PvdA, een verdeeld CDA. Wij kunnen ons daarover verheugen. omdat het in de verkiezingsstrijd winst kan op-leveren. Maar als je de zaak bekijkt met in de eerste plaats het landsbelang voor ogen. dan is het verontrustend dat er zo'n verdeeldheid heerst in de grote politieke groeperingen van socialisten en confessio-nelen. Als belangrijke partijen zich niet duidelijk weten te presenteren aan de kie-zers. dan is dat het begin van een gevaar-lijke politieke chaos.
Het enige wat de WO daar tegenover kan stellen is een door de hele partij gedragen concreet en modern liberaal program. dat met het élan van een onverdeelde partij wordt gebracht. Het zal een program moe-ten zijn, dat de massa. die alle geharrewar beu is en daar net zoals Frans beroerd van wordt, aanspreekt. De voorwaarden om tot zo'n program te komen. zijn zeker aanwezig. De bouwstenen draagt men op tal van deel-congressen reeds aan.
Hoofdpunten uit het
abortuswetsontwerp
Op 6 mei hebben de VVD-kamerleden Geurtsen en me-vrouw Veder-Smit samen met de PvdA-kamerleden Lam-berts en Roethof een gezamenlijk abortuswetsontwerp gepresenteerd. Wie moeite heeft met dit n~et alled~ag~e politieke verbond, doet er goed aan om de fe1ten op z1ch m te laten werken en zijn of haar oordeel dan nog eens te bezien.
Dit zijn de hoofdpunten uit het voorstel: . • De beslissing ligt uiteindelijk bij de vrouw, echter na Uit-voerig overleg met haar arts.
• Het abortusverbod, zoals dat nu in de strafwet staat en in de praktijk al jaren niet meer wordt nageleefd, wordt ge-schrapt. Daarvoor in de plaats komt een nieuw strafwetar-tikel: .. Onder een ander van het leven beroven wordt begre-pen het doden van een vrucht die naar redelijke_rwijs ve_r-wacht mag worden in staat is buiten het moederlichaam m leven te blijven". Met andere woorden: abortus op levens-vatbare vruchten blijft verboden. Met het voortschrijden van dé ontwikkelingen in de medische wetenschap zal derhalve de grens waarboven geen abortus meer mag wor-den gepleegd steeds strengerkomen te liggen.
Toezicht
• Een door de minister benoemde adviescommissie houdt toezicht op de gang van zaken in de ziekenhuizen en de klinieken, vooral op de zorgvulqigheid.
• Er komt een anonieme registratie.
• Afbreking van zwangerschap mag uitslui_tend d~or be-voegde artsen worden gepleegd in erkende ziekenhUlzen en erkende klinieken.
• Abortus kan in het ziekenfondspakket worden opgeno-men, winstbejag is verboden.
• Artsen die de voorschriften niet nakomen zullen voor het Medisch Tuchtcollege moeten verschijnen. Zij kunnen tot een boete van tienduizend gulden worden veroordeeld, en kunnen hun bevoegdheid zelfs verliezen.
• Onbevoegden komen wel direkt voor de strafrechter, waarbij de straffen variëren van 41
/ 2 tot vijftien jaar.
• Van wezenlijk belang voor de vraag .of een abortu~ m~g worden gepleegd is dat de arts met w1e een vrouw z1ch m verbinding stelt moet nagaan of de vrouw in vrijheid en verantwoordelijkheid (jegens zichzelf en jegens de onge-boren vrucht) tot haar besluit is gekomen. Daarbij wordt tevens gelet op de duur van de zwangersch_ap. Een termijn voor de duur van de zwangerschap wordt m het wetsont-werp niet genoemd. Daarvoor zijn verschillende re?~nen: de duur van een zwangerschap is buitengewoon moelliJk te be-wijzen. De bepaling dat abortus op levensvat?are vruc~ten verboden is, moet in de praktijk tot een med1sch en et1sch verantwoorde grens kunnen leiden.
Vergelijking
In NRC-Handelsblad van vrijdag 7 mei heeft een vergelijking gestaan tussen het nieuwe wetsvoorstel en de ingetrokken eigen wetsontwerpen van de PvdA en de VVD. Deze krant heeft vergeleken op tien hoofdpunten.
Daaruit blijkt dat op negen punten het nieuwe ontwerp exact is ontleend aan het oorspronkelijk voorstel van mevrouw Veder-Smit en Geurtsen. Alleen de strafbepaling voor de arts is op een onderdeel iets beperkter dan in het oude
ont-werp van de VVD-kamerleden. ·
Opmerkelijk detail: vergeleken met het voorstel van de KVP/ ARP is de straf voor onbevoegden in het nieuwe voorstel van VVD/PvdA veel zwaarder.
•
door onze parlementaire redacteur
Abortus:
PvdA
en.
V
De VVD en de PvdA hebben elkaar gevonden op een geza-menlijke wettelijke regeling van de abortuskwestie. Zij moesten elkaar wel vinden omdat het kabinet-Den Uyl voor deze problematiek geen oplossing wilde aandragen, en omdat pogingen van de VVD om samen met de christen-democratische partijen KVP, ARP en CHU een wettelijke regeling te maken door die laatsten zijn afgewezen.
Fractievoorz.itter Hans W1egel heeft dit vi-er weken geleden uitvoerig in dit partijblad toe-gelicht. Die noodzaak om samen met elkaar in zee te gaan blijkt ook uit de toelich-ting op het nieuwe wetsvoor-stel.
"itat ""
.Twee citaten:1.• .. De kans moest niet denk-beeldig worden geacht dat de voor begin mei aangekon-digde plenaire behandeling zou leiden tot de verwerping van alle drie de voorstellen. De huidige, niemand werkelijk bevredigende impasse, zou dan blijven voortduren. De Kamer zou daarmee blijk ge-geven hebben van zijn on-macht voor dit vraagstuk een oplossing te vinden; een on-macht, die veroorzaakt zou zijn door de onwil om te zoe-ken naar een aanvaardbaar compromis. Het was en is onze gezamenlijke overtuiging dat wij het zover niet mochten laten komen".
2. ..Na het bekend worden van het bereiken van mate-riële overeenstemming tussen ons vieren (de indieners Geurtsen en mevrouw Veder-Smit, en hun PvdA-collega's Lamberts en Roethof) is in een enkel commentaar ver-wondering te beluisteren
ge-KVP-minister VAN AGT, die het wetsontwerp straks zou moeten bekrachtigen.
:
VD moesten elkaar vvel viil.deil.
Oe vier indienera van h!lt initiatief-wetaontwerp. tijdens hun periConfe-rentie op 6 mei. V.l.n.r. Roethof en Lamberts (PvdAI. Veder-Smit en Geurtsen (VVO).
e rde
t,'d
Op de persconferentie waarop de vier indieners het nieuwe wetsontwerp hebben gepre-senteerd, hebben zij de ver -wachting uitgesproken dat dit voorstel in de Tweede Kamer een meerderheid zal halen. Zij verwachten dat de Kamer dit wetsontwerp in augustus of september zal behandelen.
Daarna gaat het naar de Eerste Kamer. Het is bekend dat het in dat deel van het parlement moeilijker zal zijn om een abortuswet aangeno-men te krijgen dan in de Tweede Kamer. De indieners zeiden hierover toch hoopvol gestemd te zijn. Pas daarna komt het probleem aan de orde van de ondertekening door ministerVan Agt.
POCKET FISHERMAN
de enige opvouwbare werphengel met ingebouwde molen.
Opgevouwen r.lechts: 25 x 10.5 K 8.5 cm, gewicht 380 gram.
PRIJS:f79.50incf. BTW
Hand1g om altijd bij de hand te hebben b.v. voor tellers, kampeerders, vliegtuigvakantiegangers, past in het dashboardkastJe
Zendt miJ onde1 rembours voor f 79.&0. met recht van teruggaaf b1nnen 8 dagen 1 Pocket Fisherman:
Naam
Straal . Plaats:
EFKA IMPORT· Lorentzstraat 152 ·Zandvoort
Telefoon 02507-2798 -telex 41606
no. 12
Tot nu toe is die KVP-minist!!r weinig genegen geweest om een !egalisering van abortus te bekrachtigen, hoewel ook hij er mede-verantwoordelijk voor is dat de bestaande straf -bepalingen niet worden nage-leefd. Van Agt erkent daar-mee dat die strafbepalingen verouderd zijn en niet kunnen worden nageleefd.
Direkt na het verschijnen van het nieuwe wetsvoorstel heeft de VVD-fractie in de Tweede Kamer een verklaring uitge-geven. Daarin staat dat .,de beginselen die ten grondslag liggen aan dit wetsontwerp ook het fundament vormden van het eerder door mevrouw Veder en de heer Geurtsen ingediende voorstel". (Zie hiervoor het hierbij geplaatste artikel over de hoofdlijnen van het voorstel).
noemt het .. van
wezenlijke betekenis" dat abortus niet is toegestaan op een vrucht die naar redelij-kerwijs verwacht mag worden in staat is buiten het moeder-lichaam ·in leven te blijven.
Ook wordt benadrukt dat een arts zijn bevoegdheid kan verliezen als hij misslagen begaat, en in dat geval kan worden berecht als hij de geneeskunst toch blijft uit-oefenen.
De verklaring van de VVD-fractie besluit met: .. De uitge-werkte tekst van dit voorstel is zodanig dat lichtvaardige en onzorgvuldige zwanger-schapsonderbrekingen - een in de huidige praktijk voor ons onaanvaardbare realiteit door het aanvaarden van dit voorstel zullen kunnen wor-den vermewor-den".
Zelfoverwinnin
Tot slot: de KVP probeert de VVD nu zwart te maken door het nieuwe voorstel .,norm-loos" te noemen.
Wij willen hierbij twee dingen aantekenen:
e Wie het wetsvoorstel leest (zie de hoofdpunten) kan on-mogelijk volhouden dat dit normloos zou zijn.
e In een democratie is het gebruikelijk dat niet persoon-lijke opvattingen tot wet wor-den gemaakt, maar de opvat-tingen die door een meerder-heid van de samenleving als redelijk worden gevoeld, daar-bij rekening houdend met de meningen van de minderheid. Zeker bij een gevoelig vraag-stuk als dat van de abortus kost dat !!nige zelfoverwin-ning. zoals mevrouw Veder -Smit op de persconferentie het treffend heeft genoemd.
(J1H/t
a/J~M
Mijn
opinie is
•••
Gods geboden
Als katholiek lid van de WD
zou ik mijn mening willen
zeg-gen over het wetsontwerp en het standpunt van de WD t.o.v. het legaliseren van abor-tus.
Als partij. die de vrijheid van het individu voorstaat, vind ik het afschuwelijk, dat de meest onschuldige en weerloze on-der ons, de mens in de moe-derschoot, het recht wordt ontnomen het levenslicht te aanschouwen.
Het is verschrikkelijk, dat een mens vermoord zou kunnen worden, zonder dat dit ge-straft wordt. Deze weerlozen zouden beschermd moeten
worden.
De heer Wiegel heeft enkele weken geleden op een bijeen-komst in Sittard gezegd, dat het 5 jaar geleden niet moge-lijk geweest zou zijn, dat zo-veel katholieken lid van de VVD waren, en nu is dat wél zo!
Velen voelden zich niet meer thuis in de KVP en hebben 'n nieuw politiek tehuis gevon-den in de VVD. Laat men ons dan niet het leven in het
nieuwe tehuis onmogelijk
maken, door het ons voorge-houden gebod: Gij zult niet doden, met voeten te treden. Ik vraag onze afgevaardigden, tijdig te bedenken, dat het negeren van God's geboden niet ongestraft zal blijven.
Ongetwijfeld zullen vele
katholieke leden van de VVD dezelfde mening zijn toege-daan.
Depressie
J.JASPAR, U lestraten. Zuid-Limb.
Met respect voor hen die te goeder trouw de mogelijkhe-den voor abortus provocatus willen verruimen vraag ik mij
met beklemming af, of deze ingreep werkelijk de beoogde hulp aan in nood verkerende vrouwen zal kunnen bieden. Afgezien van theorieën inzake beschikkingsrecht over leven en dood meen ik dat mensen zo min mogelijk op hun eigen geweten dienen te worden teruggeworpen en zo min mogelijk psychisch moeten worden belast met de vraag of zij - elke rationalisering en justificatie ten spijt- toch niet onjuist hebben gehandeld. Ben ik van deskundige zijde goed ingelicht, dan zou abor-tus provocaabor-tus kunnen leiden
tot de ,zg. ..maligne
depres-sie", éen gemoedstoestand die zelfs met de beste psy-chiatrische hulp niet meer is te genezen en die vooral op latere leeftijd steeds kwellen-der vormen zou aannemen. In dit licht gezien zal .,liberali-sering" het tegendeel van werkelijke bevrijding zijn. Eerlijk gezegd weet ik niet, hoe men zal moeten hande-len ten aanzien van de bij aanranding, overspel of incest
geschapen vrucht; toch zal
men wellicht ook hier eerder
moeten denken aan maat
-schappelijke opvang en
bege-leiding - hoe hoog wordt
daarvan tegenwoordig niet
opgegeven! - dan aan vernie
-tiging.
Hoe het ook zij. in geval van twijfel zal men zich het best van een beslissing kunnen onthouden. Persoonlijk hoop
ik, dat de ingediende
initia-tiefwetsontwerpen niet aan-genomen zullen worden. Ik zeg dit als VVD-lid met een agnostische achtergrond.
Mr. B. WAANDERS, Den Haag
Grondwet
Inderdaad, mijnheer La Cha
-pelle, het is duidelijk dat een deel van onze bevolking het moeilijk heeft met wat u
noemt ..!egalisering" van
abortus en dat de heer Van Riel niet de enige liberaal is, wiens geweten zich verzet tegen de aantasting van het ongeboren leven. Ook al is voor hem de abortus-kwestie wel de politieke halszaak ge-worden, zoals hij in Accent van 1 5 november 1975 (niet in Vrijheid en Democratie) zo treffend uiteenzet.
En zo zijn er meer voorbeel-den te noemen, waarbij van
ernstige verontrusting kan
worden gesproken onder
brede lagen van onze bevol-king, omdat ons geldend recht niet wordt gehandhaafd en er met het begrip rechtsstaat wel heel gemakkelijk wordt
omgesprongen. Zelfs door
ministers van justitie!
Ik wil mij nu beperken tot wat u zo duidelijk betitelt als ..!egalisering" van abortus. Dank voor deze duidelijkheid, want die hebben wij ten zeerste nodig. De VVD is namelijk gekomen met een
compromis -
initiatiefwets-voorstel dat de kool en de geit wil sparen en over dit com-promis is door de heer Geurt-sen en mevr. Veder-Smit onderhandeld met de indie-ners van het PvdA-ontwerp. Nu deze besprekingen tot het door de initiatiefnemers wenste resultaat hebben ge-leid, is er sprake van een nieuw compromis, waarbij beide partijen een deel van de eerst ingenomen standpunten dienen prijs te geven en ik ben bang dat de hand van de heer Wiegel dan niet zonder ernsti-ge brandwonden uit het vuur zal komen. Ik weet natuurlijk heel goed dat wat Wiegel be-doelt met een verantwoorde procedure in abortuskwesties een rekbaar begrip is, maar een verder tegemoetkomen aan de verlangens val) Lam-berts-Roethof brengt ons wel heel dicht bij de volkomen vrije abortus!
Ik kan mij indenken dat de politicus Wiegel teleurgesteld
is dat het abortusvraagstuk
nog altijd niet uit de partij-politieke sfeer is gehaald en dat hij verder verontwaardigd en bedroefd is. Mij spreekt echter meer aan wat verderop in de laatste kolom van pag. 9 van Vrijheid en Democratie van 16-4-'76 door dezelfde heer Wiegel wordt gezegd n.l. dat men bij de abortuspro-blematiek niet alleen moet kijken naar wat men zelf wil of wat een meerderheid wil.
Het gaat er om dat een ruime
meerderheid van onze samen
-leving, goed voorgelicht en na rijp beraad met een nieuwe wettelijke regeling niet alleen .,vrede kan hebben", maar deze ook juist acht. In onze
grondwet heeft men de grond·
slagen van ons staatsbestel vastgelegd en wel zodanig dat
wijziging slechts mogelijk is
met een versterkte of gekwali
-ficeerde meerderheid van 2/3
van de in tweede lezing uitge
-brachte stemmen. In die
grondwet heeft men even
-eens een aantal grondrechten van de burgers neergelegd, waarvan wijziging dus ook slechts met 2/3 meerderheid
kan geschieden.
Een recht op leven wordt in onze grondwet niet met name genoemd, maar we kunnen veilig stellen dat onze hele wetgeving hiervan uitgaat en men het dus niet nodig heeft geoordeeld dit punt op te
nemen. De universele vèrkla
-ring van de rechten van de mens noemt in artikel 3 het recht op leven wel en artikel 2 van ons Burgerlijk Wetboek luidt: .,Het kind waarvan een vrouw zwanger is wordt als reeds geboren aangemerkt, zo
dikwijls zijn belang dit vor
-dert". Een fictie, waarbij in de eerste plaats gedacht zal zijn
aan vermogensrechtelijke be
-I • • - • --_- - - ~
I .
langen van het kind, maar een recht op leven wordt hier al weer verondersteld.
En zou nu een ontnemen van
dit leven met een gewone·
meerderheid mogelijk
ge-maakt kunnen worden, terwijl het briefgeheim en de on-schendbaarheid van de
wo-ning slechts met 2/3
meerder-heid kunnen worden gewij-zigd? Dit standpunt lijkt mij voor een overtuigd aanhanger van de liberale beginselen moeilijk te verdedigen en ge-lukkig zijn er aanwijzingen dat onze Eerste Kamer het abor-tus-akkoord van de VVD en de PvdA niet zal nemen en als vaker in onze parlementaire geschiedenis zal optreden als een bolwerk tegen overijling.
Laat ons toch vooral niet onder de invloed van pressie-groepen bezwijken voor de waan van de dag. Want wat ons door pers, radio en tv wordt voorgehouden is toch al te bar. Zo b.v. het Dt en
Sien programma ván de NOS op zondag 25 april, waarin een overigens heel onschul-dig uitziende dame reclame komt maken voor de
,.zaag-methode", alsof er met een
figuurzaag plankjes triplex
verzaagd worden, terwijl in
werkelijkheid ongeboren kin-deren in de moederschoot in stukken gesneden wor.den en daarna in het afvalvat ge-gooid.
En dat alles omdat er ondanks
alle moderne voorlichting
door een aantal jongelui, die mekaar vaak nauwelijks ken-nen, .. gevrejen" wordt, om nogmaals een uitdrukking uit de Ot en Sien-uitzending te gebruiken.
Wie dergelijke toestanden wil
gaan )egaliseren" begeeft
zich toch wel op een hellend vlak en het wordt hoog tijd dat ook in de VVD de tegen-standers hun geluid eens la-ten horen en duidelijk uit lala-ten komen dat een liberaal
stand-In het bosrijke Teteringen (N. Br.) werd deze fraaie villa jaren geledén met SURFAKOTE behandeld en ziet er nog voortreffelijk uit. Weer een bewijs dat Surfakote de schriftelijke garantie -10 jaren- waar maakt!
Sinds 1960 werden in ons land vele duizenden huizen, flats.
kerken. kantoren en· industriële bouwwerken met Surfakote
gespoten. SURFAKOTE MUURCOATING is 20 à 30 maal
punt dichter bij het .. neen, tenzij" van het confessionele ontwerp ligt· dan bij het ,.ja" van Lamberts-Roethof. Het is een droevige zaak dat de VVD wat betreft de be-scherming van het ongeboren leven, van oudsher een hoek-steen van onze rechtsorde, de
confessionelen alleen laat
staan en nu weer uit partij-politieke overwegingen met de PvdA in zee gaat. In de Volkskrant kon dan ook te-recht gesproken worden van onderhandelingen over de te volgen procedure óm dit com-promis door de Kamer ,.te loodsen".
Bepaalde kringen willen blijk-baar zo snel mogelijk van dit hete hangijzer bevrijd worden, maar ze vergeten dat een dergelijke zaak los van alle partijpolitiek behandeld dient te worden door Kamerleden die weten waar ze over beslis-sen. En dat is met onze
volks-vertegenwoordiging beslist
niet het geval! ·
Mr.J. F. ENGELS, Den Haag
Liberaal?
Graag wil ik reageren op de brieven van M. de
Lange-Burger en mej. G. W.
Nieu-wenhuizen, in Vrijheid en De-mocratie van 30 april. Deze twee mensen zeggen dat het tegen de liberale principes is om abortus te laten plegen. Kunnen zij en vele anderen zich niet voorstellen wat er aan de hand is als er een
ongewenst kind geboren
word? De moeilijkheden als
de moeder nog ongetrouwd is, hoe ze door vele anderen bekeken wordt. Ook het kind zal er later last van krijgen
als het· weet dat het eigenlijk
niet welkom was. Vaak wor-den de kinderen later verwij-ten gemaakt.
Mijn vraag: is het liberaal als moeder en kind hun hele ver-dere leven hinder blijven on-dervinden als gevolg van een moment van onbedachtzaam-heid?
M. den OTTOLANDER, Spijkenisse
dikker dan een gewone verflaag en wordt in één keer aange-bracht. Grofkorrelig of fijn, in elke kleur, is weerbestendig, waterafstotend, brandwerend, helpt schimmel- en mosvorming te voorkomen.
.. ua.at- gnrb··
BECK
MAKELAARDIJ O.G.
Bemiddeling aan- en verkoop hypotheken- taxaties v. Zuylen v. N ijsveltstraat 11 0 Wassenaàr-01751 -19205
WONINGEN
ONZE WONINGGIDS is op aanvraag verkrijgbaar~ustig wonen in Heemstede"Bioemendaai-Aerdenhout of omgeving.
rato s met tekst van te koop staande huizen zenden wij u op aanvraag. Makelaarskantoor van Dormolen - Heemstede. Lid NBM. MCC en FOTOBEURS - tel. 023 - 280975 - 288628 (ook in het weekend en in de avonduren).
als hetoverwonen
in
west-brabantgaat
makelaardij i.o.g.lid n.b.m.
@
t
1
bergen op zoom 01640-42350
van
·=
ps a
roosendaai 01650-49054 ·
Geheel vrijstaande landhuizen
aan het riviertj~ .. De Giessen" te Giessenburg op het eiland .. De Kloeve".
KIJkwoning geopend zat13rdags van 11 tot 15 uur. Inlichtingen: NEDERLOF MAKELAARDIJ b.v. Boomgaardstraat 2, Papendrecht- Telefoon 078-50488
J.C.Brouwer
bv
Makelaardij o.g
-Hypotheken - alle Verzekeringen -Financienngen.
Park Arenberg 17-De B11t- Telefoon· 030-760t32
Onroerend goed in Utrecht en omgeving 1 MAKELAARDIJ DE KEIZER
Berkstraat 35-Nieuwegein-Vreeswijk Telefoon 03402-1300/6300
Graag sturen wij u foto's van te koop zijnde huizen.
BEZOEKT ONZE FOTO-EXPO
Foto's en beschrijvingen van alle te koop zijnde woningen in en om Haarlem
Dag. geopend (na afspraak ook 's avonds en 's zaterdags) Makelaarskantoor
RANDWIJK B.V.-023-24.12.24
Zandvoorterweg 67-Aardenhout
In februari van dit jaar heeft de regering de ,.verstedelij-kingsnota" ter discussie aan-geboden. Deze nota is het tweede deel van de derde nota over de Ruimtelijke Or-dening, welke werd aange-kondigd bij de regeringsver-klaring van 23 mei 1973. Het eerste deel was de
Oriën-teringsnota, waarover in
augustus 1975 uitgebreid
door de Tweede Kamer is gediscussieerd. He~ nu ter dis-cussie staande stuk bevat de beleidsvoornemens van het kabinet over de spreiding van de bevolking over het land en de daarmede verband hou-dende verstedelijking en mo-biliteit.
De nota volgt de procedure van de planologische kernbe-slissing en zal dus uitgebreid in den lande besproken wor-den voordat de Kamer zijn mening erover zal uitspreken. In de afgelopen tijd is in het land een dertigtal bijeenkom-sten georganiseerd waarop men de bevolking heeft willen vertellen hoe goed en mooi het wel in ons land zou wor-den als men bereid was de gedachten van de nota te volgen.
De niet zo overvloedig be-zochte bijeenkomsten werden begeleid door middel van de ,.Verstedelijkingskrant". een informatieblad dat náást de algemene beleidslijnen voor de verschillende delen van het land, op de voor dit gebied gedachte oplossingen uitge-breid inging. Of met deze voorlichting over de verstede-lijkingsnota de burger en de inspraak een goede dienst be-wezen is, is de vraag, gezien de wijze waarop hier en daar de discussie gevoerd werd, danwel de boot afgehouden is. Maar ronduit pijnlijk lijkt mij als bijv. dagbladen in Noord-Holland signaleren dat de krant bol stond van de non-sens.
Beleid
Ik zal eerst trachten kort het beleid van de regering te be-schrijven alvorens op een aantal punten kritiek te leve-ren. De regering wil de ver-stedelijking vim ons land zo-veel mogelijk concentreren in bestaande en nieuw te vor-men stedelijke centra. In de nota wordên daartoe Gronin-gen, Zwolle, Breda en Hei-mond definitief aangewezen als groeisteden. Het beleid zal er op gericht worden de bestaande stedelijke functies te handhaven en te verster-ken.
Een van de instfumenten hier-toe is het
stadsvernieuwings-beleid. De hieruit
voort-vloeiende overloop moet zo-veel mogelijk worden beperkt en waar nodig plaatsvinden naar de officiële groeikernen. In de groeigemeenten zal ook werkgelegenheid moeten zijn en voor zover die niet aanwe-zig is danwel zal komen zullen goede openbaar vervoerver-bindingen zodanig moeten zijn dat men in korte tijd zijn werk-plaats kan bereiken.
In dit geheel zijn groeikernen met een aflopende taakstel-ling in de jaren tachtig: Hoorn. Huizen, Nieuwegein, Capelle a.d. IJssel, Rotterdam-Oost,
Zevenhuizen. Groeikernen
met een nieuwe of verhoogde taakstelling zijn: Zoetermeer,
Pijnacker-Nootdorp,
Spijke-nisse,
Barendrecht/Smits-hoek, Alkmaar, Purmerend,
Almere, Lelystad, Houten,
Duiven/Westervoort.
De centrale open ruimte,
uit-De Centralisten
aan de macht
Drs. J F Scherpenhuozen, Tweede Kamerlid van de VVD sonds 1973. gespeciali-seerd on ruomtelijke ordening en planologo , onderwerpt on dot artikel de Verstede-lijkongsnota van de regering Den U yl aan eon kritische beschouwong. In de hota geeft de ragerong de grote lijnen aan die gevolgd zul-len moeten worden om ons land on de toekomst het aan-zoen te geven dat welgeval-lig os aan dot kabinet.
breiding van de Haagse agglo-meratie.
Spreid"ng
In tal van opzichten is thans de idee van de bevolkings-spreiding verlaten. Niet alleen ten aanzien van het wonen buiten de steden, maar ook ten aanzien van de spreiding over de landsdelen.
Hoewel de nota nog steeds uitgaat van een versterking van de stad Groningen en het Eemsmondgebied, is toch een van de argumenten uit de tweede nota eraan ontvallen. Ging men ervan uit dat een verplaatsing van de bevolking mede een goede zaak was om de druk op het Westen te verlichten, thans gaat men
ervan uit dat dit alles ook door een goed stedelijk inrich-tingsbeleid in het westen des lands opgevangen kan wor-den. De aandacht ééns gericht op Leeuwarden en Emmen, schijnt met alle nare konse-kwenties voor deze steden, nu voor een groot deel verlaten te zijn.
Men noemt ze nog wel, maar een nadelig effect op de mo-gelijkheden voor deze ge-meenten lijkt bepaald niet uit-gesloten. De zorgen van de gemeentebesturen zijn dan ook zeer begrijpelijk, want het uit het beleid glijden kan slechts een nadelig effect hebben op dé aantrekkelijk-heid voor vestiging van in-dustrieën en diensten. Opvallend is hierbij eveneens dat de aandacht die bijv. Twente als zwaartepunt in de
Tweede Nota kreeg verdwe-nen is. Het minste wat men dan kan en mag verwachten is dat hiervoor duidelijke ar-gumenten aangevoerd wor-den. Maar de nota gaat er aan voorbij. Andere doelstellingen zijn:
Vermindering van de te ver-wachten trek uit Noord- en Zuid-Holland en een vrlich-ting van de te verwachten druk op Noord-Brabant en Gelderland met uitzondering van West-Brabant. De zorg van de overheid voor het heil van de burger is ontroerend. Men maakt zich zorgen over de reistijd van forensen en hun deelname aal) het sociale leven. Men gaat ervan uit dat er reistijden beginnen voor te komen .. die teQ koste gaan van het gezinsreven van de forens en zijn deelname aan
het sociale leven in zijn woon-plaats". Men mag het zelf kennelijk niet meer bepalen. Maar de roerende zorg is slechts voor bepaalde groe-pen weggelegd uit de drift om ongelijkheid en achterstanden terug te dringen. Het is op-vallend dat in de nota slechts één keer aandacht geschon-ken wordt aan bijv. de mid-dengroepen om te consta-teren dat: .. met name de mid-dengroepen zor9en voor de toeneming van het aantal motorboten op het water".
Vrîjh
HMaar op het water ligt de vrij-heid die men kennelijk ten aanzien van het wonen niet
· meer aan zijn burgers wil geven. De nota zegt ,.Een waarde waarop meer dan voorheen nadruk wordt ge-legd is die van zelfontplooiing. Steeds meer geldt de norm, dat iedereen de kans moet krijgen om zich overeenkom-stig zijn eigen aard, aanleg en voorkeur te ontwikkelen". Dat zijn de woorden, daden zou-den zijn om dan ook een keuzevrijheid te geven in de beslissing waar men wil wo-nen. Dat heeft de Neder-lander reeds aangegeven, hij zoekt zijn eigen woonplaats. Maar in het groot-stedelijke denken van de minister is daarvoor geen plaats. De stad is alles, de burger daaraan ondergeschikt.
L
andere gettovorming). De
middeninkomens krijgen ver-velende hindernissen in de weg gelegd die zij echter na enige inspeeltijd wel zullen
weten te omzeilen of te over
-winnen".
De verhuisstromen naar Gel
-derland en Brabant zijn een essentieel gegeven en een illustratie van de wensen naar beter wonen die kennelijk in de Randstad voor velen niet vervulbaar zijn. Een analyse van de inspraak rond het
Streekplan
Midden-Gelder-land toont duidelijk aan dat de bevolking afwijzend staat
tegenover sterke concentratie.
Men heeft op grond van erva-ring en aanschouwing kenne-lijk weinig vertrouwen en wenst niet samengeperst te worden in grote stedelijke ge-bieden.
Bouwe plo ie
Maar de nota wil in een be
-perkt aantal plaatsen tot een bouwexplosie komen. Men wil teveel bouwen op te weinig
plaatsen. De ervaringen met
Zoetermeer tonen duidelijk aan welke moeilijkheden dan ontstaan met een achterblij-vende infrastructuur. Ook dat
nu reeds een aanzienlijk aan
-tal ,.overlopers" naar de ste
-den in Noord-Holland, belang-stelling toont om eventueel in Almere te gaan wonen is een teken aan de wand.
Een van de belangrijkste ge-gevens uit de nota, bepalend voor het aantal woningen, dat men zal moeten bouwen is de gemiddelde
woningbe-zetting. De nota komt met
een gezinsgrootte,
aanne-mend dat de huidige in de toekomst verder zal dalen, van 2. 7 personen per woning. Het riskante bij het aannemen van deze norm is dat een verschil van bijv. 0,15 inwo-ner per woning reeds betekent dat in de toekomst 300.000
woningen meer of minder ge
-bouwd moeten worden. De behoefte van bijv. de provincie Zuid-Holland wordt in de nota geschat op 88.000 woningen tot 1 990, de provincie zelf komt op basis van een gemid-delde woningbezetting van
De Centralisten
aan de macht
(vervolg van pagina 9)
2,4 personen per woning op schattingen van 11 5.000 tot
1 35.000 woningen. Ook an
-dere publicaties geven aan dat de minister een hoge bezettingsgraad hanteert. Zonder hierbij diep in te gaan op de bebouwingsdichtheden die door de nota gesteld wor-den op 20 tot 30 woningen
per ha., terwijl hogere dicht
-heidscijfers o.a. door de prov.
Zuid-Holland gehanteerd
worden (35 à 45 w./ha) blijkt
nu reeds duidelijk dat grote verschillen van inzicht be-staan.
Natte vinger
Alleen hierom reeds is het onbegrijpelijk dat de nota niet beter onderbouwd is. Dat niet aangegeven wordt hoe o.a. de gehanteerde gemiddelde wo-ningbezetting tot stand is gekomen. Dat er geen
slui-tend cijfermatig overzicht
wordt gegeven van het hui
-dige en toekomstige grond-gebruik. Dit heeft alles veel weg van natte-vingerwerk.
'Als men hierbij betrekt, dat
de minister de kernen kan aanwijzen, terwijl de provin-cies weinig of niets in de melk te brokkelen hebben, dat de nota zelfs plaatsen aanwijst tegen de zin van de provincie in, is het dan niet ten zeerste begrijpelijk dat men te hoop loopt? Met hetzelfde gemak
evenwel waarmede zaken
aangenomen worden, trekt men andere zaken in het voor-bijgaan de nota in.
Terwijl de discussie over de
nationale landschapsparken
nog bezig is, de Kamer zich
nog niet uitgesproken heeft, heeft men in de verstedelij-kingsnota uit de losse hand wat potentiële landschapspar:. ken opgenomen. Aan de in de
,.groene nota's" genoemde
proefgebieden gaat men
evenwel voorbij. Deze zijn kennelijk niet van belang voor de verstedelijking. Maar of
men op deze wijze bij hen die zich door de parken
be-dreigd voelen, rust en
ver-trouwen brengt, betwijfel ik. Andere belangrijke
instrumen-ten, zoals de
structuurschet-sen over het vervoer en de huisvesting ontbreken. Dit is een ernstig gemis omdat juist deze zaken uitermate belang-rijke instrumenten zijn bij het te voeren beleid.
Instrumenten
Om dit centralistisch beleid uit te voeren zal de regering de nodige instrumenten moe-ten hebben. Onder het hoofd-stuk "Het Instrumentarium"
worden een aantal maatrege-len hiertoe voorgesteld. Hoe-wel de nota spreekt over .. slechts geringe uitbreiding
van het instrumentarium"
mag niet uit het oog verloren worden dat met enkele aan-passingen van het bestaande instrumentarium, gekoppeld aan de planologische kernbe-slissing en een ruimtelijke greep via de financiën de
regering in staat gesteld
wordt een strak centralistisch beleid te voeren.
De minister wil de
slagvaar-digheid van het beleid vergro
-ten en stelt dat deze slag-vaardigheid in nauwe relatie staat tot een andere eis die aan het instrumentarium
ge-steld moet worden, namelijk
de eis van de rechtszeker-heid. De spanning tussen rechtszekerheid en slagvaar-digheid manifesteert zich met
name in ·het
bstemmings-plan. Maar als de minister nu van plan blijkt te zijn dat be-stemmingsplan te beïnvloe-den door een grotere aanwij-zingsbevoegdheid, waarbij de rechten tot verzet hiertegen van de burger verkleind en het recht op beroep bij de Kroon voor bepaalde groe-pen beperkt lijkt te worden, dan heeft dat weinig weg van
handhaving van de rechtsze
-kerheid. Het is eerder een aantasting hiervan.
Als de slagvaardigheid van de
gemeenten vergroot moet
worden door de positie van
de gemeenten bij de verwer
-ving van gronden te verster
-ken, dan ware het beter ge-weest dat de gemeenten in
het verleden, met het hun ter
beschikking staand
instru-mentarium, eens getoond
hadden dat ze dat konden. Maar het is de regering ernst
en men lijkt besloten ten na
-dele van velen het beleid uit
te voeren. De wijze waarop
men dat denkt te doen blijkt het beste uit de nota zelf.
Bi stellen
,.Het realiseren van het in
deze nota geformuleerde be
-leid kan inhouden dat aan reeds goedgekeurde -te ruim
opgezette - bestemmings
-plannen geen uitvoering dient te worden gegeven. Het
ver-dient aanbeveling dat de pro
-vinciale besturen op grond van deze nota bij bedoelde gemeenten aandringen om
reeds goedgekeurde, doch
nog niet (geheel)
gerealiseer-de plannen (alsmegerealiseer-de evt. ont
-werp-plannen) bij te stellen".
"Mochten de gemeenten hier
-aan niet willen meewerken, dan kunnen Gedeputeerde Staten in voorkomend geval een aanwijzing geven om het plan te herzien. Gedeputeerde Staten kunnen hun beleid
kracht bijzetten door hun toe
-zicht op de begroting en op de gemeentelijke grondaan-kopen, ook al zijn deze in overstemming met het goed-gekeurde bestemmingsplan.
Tot het algemeen belang, op
grond waarvan goedkeuring kan worden onthouden,
be-hoort mede het nationaal ver
-stedelijkingsbeleid zoals dat in deze nota gestalte heeft gekregen".
De Partij van de Arbeid -ge
-comitteerde van de Rijn
-mondraad CM L Roozemond, heeft op een vergadering in
Friesland gezegd dat de Ver
-stedelijkingsnota een groot risico voor Friesland is. Ik ben dat men hem eens, met de uitbreiding: Het is een groot
door onze parlementaire redacteur
De VAD.,
nu niet!
Het kabinet-Den Uyl heeft op 4 mei het wetsontwerp over de Vermogensaanwasdeling gepubliceerd. Dat wil in dit geval zeggen: er verscheen een persbericht van Sociale zaken dat in tien punten de hoofdpunten van het wets-voorstel vermeldde. Het ont-werp zelf verschijnt pas over enige weken wanneer de Raad van State advies heeft uitgebracht. Een wat zonder-linge gang van zaken.
In het commentaar van de VVD-fractie, opgesteld door Joekes, wordt dit ten sterkste afgekeurd ... Volkomen in strijd met de juiste staatsrechtelijke verhoudingen", aldus het
commentaar van de fractie, die hierover inmiddels vragen heeft gesteld aan de minister-president.
Hoo dpunten
De hoofdpunten uit het VAD-ontwerp zijn:
- over 197 5 moet tien pro -cent van de overwinst in het VAD-fonds verdwijnen. Over dit jaar wil het kabinet dat percentage stellen op twaalf, en dat loopt in de komende jaren op tot achttien. Het per-centage wordt gekoppeld aan de loonkosten in vergelijking tot de produktiestijging. De winstafroming kan daardQor
·
kunst rn autirk
Unieke zilverkoliekties en gedegen Restauratie
Schoonhavens Silverhuys B.V.
Haven 1-5 -SCHOONHOVEN-tel. 01823-2651 Fraaie huwelijksgeschenken in zilver Unieke geboortelepels in zilvér met handgravures.
GALERIE ZAGWIJN
ROMANTIEK - HAAGSE SCHOOL - BARBIZON
(Verkoop onder garantie)
DEN HAAG - SPUl 235 A - TELEFOON 070-46.32.42
twee procent lager uitvallen dan de vastgestelde percen-tages, maar ook drie procent hoger.
- De vakbeweging krijgt een grote greep op het VAD-geld. Eenderde tot een kwart wordt bestemd voor de werknemers in het bedrijf zelf, de rest ver -dwijnt in een fonds dat door de vakbeweging wordt be -heerd. Dat gebeurt in de vorm van aandelen, certificaten van aandelen of schuldbrieven. - De VAD heeft betrekking op alle naamloze en besloten vennootschappen die in één jaar minstens een kwart mil-joen gulden winst maken {vóór aftrek van vennoot-schapsbelasting). In de for-mule voor de berekening van het bedrag is rekening gehou-den met een vergoeding voor het eigen vermogen dat in de onderneming zit.
- De uitvoering van de VAD-wet komt in handen van de belastingdienst.
Beheer
Volgens het commentaar van Joekes wijkt het VAD- ont-werp op de gepubliceerde hoofdpunten weinig af van hetgeen een jaar geleden al werd opgenomen in de Inte-rimnota Inkomensbeleid. Eén belangrijk verschil is dat het beheer van het fonds nu geheel in handen zal komen van de vakbeweging.
De fractie wijst er verder op dat de VVD al sinds jaren voorstander van winstdelings -regelingen is, maar dat die dan in vrijheid door de betrok-ken partijen moeten worden overeengekomen ... Zij moeten ten goede komen aan de indi-viduele werknemers, die dan ook zelf door ons mans ge -noeg geacht worden om hun aanspraken te beheren". In het commentaar wordt kri-tiek geuit op de koppeling tus-sen produkticiteit en loon-kosten enerzijds en het VAD-percentage anderzijds. De vakbeweging heeft al laten weten de loonontwikkeling geheel los te willen maken van het te delen winstpercen-tage. Mankementen zijn voorts dat het delingspercen-tage voor de jaren na 1979 in een afzonderlijke wet gere-geld moet worden en dat ook
f I I - 't • - ·, • • ' - - ~
de pensioenregeling die op het VAD-fonds zal worden gebouwd, niet in deze VAD-wet wordt uitgewerkt.
Slecht
.. Nu het slecht gaat in onze economie en met name ook de buitenlandse investeringen in Nederland toch al praktisch zijn opgedroogd, vindt de VVD dit duidelijk het minst ge -schikte moment van de afge-lopen dertig jaar om een rege-ling die kapitaalverschaffers in een slechtere positie brengt dan voorheen, in te voeren. Het kabinet en äe vakbewe-ging willen de regeling nog steeds invoeren met terug -werkende kracht tot 1 januari 1975. Om twee redenen zal
VVO-KamerlidJOEKES
de VVD zich hiertegen krach-tig verzetten. Ten eerste heb-ben de meeste vennootschap-pen hun rekeningen en winst-bestemmingen voor 1975 nu al definitief afgesloten. De praktische moeilijkheden van een herberekening zouden vrijwel onoverkomelijk zijn. Ten tweede - en dat is het belangrijkste - zou het met alle regelen van behoorlijke wetgeving spotten als een zo ingrijpende en politiek be-langrijke maatregel met een terugwerkende kracht van circa twee jaar of meer werd ingevoerd", zo besluit het commentaar van de VVD-fractie op plannen van het kabinet-Den Uyl met de ver-mogensaanwasdeling.
0
.2 'i Q. Q. 0 (.) 4> 'tJ c:
..
> 4> c: > 4> Q. Q...
:0.:<i
·ar
~ 4> ~ ~ 0 u.. .i (.)De zure werkelijkheid van bejaardenbeleid:
Overheid moet inspringen
«'aar faiD..ilie faalt
De regering heeft in een nota haar visie gegeven op het in ons land te voeren bejaardenbeleid. Naar aan-leiding daarvan heeft de
re-dactie het VVD-Tweede
Kamerlid mej. mr. A. Kap-peyne van de Coppello uit-genodigd een commentaar op dat voorgenomen
be-jaardenbeleid voor ons
blad te schrijven. Daarnaast had onze redacteur Victor Hafkamp een interview met een man uit de praktijk van het bejaardenwerk, de heer Ch. Fokke. Beide bijdragen treft men op deze pagina's aan.
De Nota Bejaardenbeleid
1 9 7 5 bouwt voort op de eer-ste bejaardennota die in 1970
verscheen en pas twee jaar later in de Kamer behandeld werd. Hield de vorige nota zich voornamelijk bezig met de meer kwetsbare groepen van bejaarden, de nieuwe nota probeert een ruimer beeld te geven van bejaarden in het algemeen.
De nota is lezenswaard on-danks haar omvang en de verbrokkelde stijl omdat ver-schillende departementen elk een stuk hebben geschreven. Onderling afstemmen van be-leid wordt als hoog principe beleden, maar zelden in prak-tijk gebracht. De coördinatie gaat uit van CAM, als depar-tement waaronder de uitvoe-rig van de Wet op de Bejaar-denoorden · ressorteert. Dat verhindert niet dat Volksge-zondheid (wijkverpleging,
ver-pleeghuizen, ziekenhuizen) en Onderwijs (opleiding bejaar-denhelpenden, -verzorgenden, etc.) nogal eens langs CAM heenwerken.
Weinig concreets
De nota bevat een inventari-satie van allerlei gegevens en verder een algemeen kader voor beleid; nadere uitwerking zal plaats vinden in deelnota's of wetten. Dat betekent dat er, op een enkele uitzondering
na, heel wem1g concrete
maatregelen in het vooruit-zicht worden gesteld. Kosten
ze, in 1975 geformuleerd,
voor de komende begrotings-jaren geld, dan zal de bezuini-gingsoperatie waarmee het kabinet-Den Uyl nu worstelt, ze niet onberoerd laten. En dan is er ook de VVD die de kam nog eens door de miljar-den wil halen.
Heel hard gezegd: op het ge-bied van het bejaardenbeleid valt er niets aantrekkelijks te beloven. In dat licht wordt de behandeling van een Be-jaardennota een bijna ont-moedigende zaak. Hoorzittin-gen worden gehouden, com-mentaren geschreven, in de kringen van bejaarden ver-wachtingen gewekt. En er komt weinig of niets uit. Jaren achtereen wordt er in het parlement over de
bejaar-denproblematiek gezwegen
-in de korte spreektijd bij de begroting van CAM is er nau-welijks gelegenheid om iets wezenlijks te zeggen - in het vooruitzicht dat er wel weer een nota zal komen. Als de nota verschijnt, wordt te veel hoop op mogelijke resultaten gevestigd.
Va te commissie
Het bejaardenbeleid blijft nog
Nog miljoenen
nodigvoor
moderne oude dag
Er zal in de toekomst - met name in de grote steden- nog
voor miljoenen moeten
worden geïnvesteerd om de bejaarden een verzorging te
garanderen die aan de
moderne eisen voldoet. Dat zegt de heer Ch. Fokke, voor-zitter van de VVD-gemeente-raadsfractie in 's Graveland (bij Hilversum) en oud-Sta-tenlid in Noord-Holland. Hij is ook bestuurslid van de Stich-ting ,.Zonnehof", die in de
provincies Noord-Holland
en Utrecht elf verzorgings-tehuizen voor bejaarden
ex-ploiteert met in totaal 650
bedden.
De heer Fokke (64) raakte jaren geleden als financieel deskundige in de raad van zijn gemeente bij dit werk be-trokken. ..Toen de stichting Zonnehof een vrij aanzienlijke hypotheek nodig had voor een van de tehuizen in 's Grave-land wilde het gemeentebe-stuur bij wijze van garantie een soort .. financiële waak-hond" vanuit de raad in het
bestuur opgenomen zien.
Dat ben ik toen geworden.
Maar ik mag rustig stellen dat die waakhondpositie snel op de achtergrond is geraakt. Het werk dat voor zo'n functie komt kijken, fascineerde me zó dat ik mij binnen de kortste keren ook voor de dagelijkse gang van zaken in dergelijke tehuizen ben gaan interesse-ren. Het wel en wee van de verzorgden gaat me erg aan het hart".
Zo'n financiële waakhond
beschouwt hij overigens niet
als een overbodige luxe.
.
. . ..
te veel op de achtergrond. Eigenlijk zou het jaarlijks aan een grondige discussie, b.v. in een openbare commissiever
-gadering moeten worden on
-derworpen om te toetsen of er voortgang in zit, en wat er ge-beurt. Bij de voorbereiding van de behandeling van de Nota 197 5 genoot ik het
,.In de besturen van ver
-zorgingstehuizen komt het nogal eens voor dat de sociale bewogenheid het wint van het financiële inzicht. Je kunt natuurlijk zeggen: wat maal ik om een miljoenentekort, omdat de bijstandswet toch in 90 van de 100 gevallen de pensionkosten van de ver-zorgden betaalt, maar zo simpel ligt dat toch niet. De provinciale en gemeentelijke inspecties buigen zich over de prijzen die de mensen moeten betalen en je moet binnen de begroting blijven".
voorrecht te mogen steunen op informatie en inzichten o.m. van een aantal deskun-digen die mij volstrekt infor
-meel bijstaan. Ik ben de stel-ljge mening toegedaan dat de partij er goed aan zou doen voor de problematiek der be
-jaarden een vaste commissie in het leven te roepen.
Verwarring
Het woord verzorgingstehuis wekt nogal eens verwarring, stelt Fokke. Ook gewone be-jaardentehuizen worden vaak zo betiteld. Maar de ver-zorgingstehuizen die hij be-doelt, liggen duidelijk in tus-sen de gewone bejaarden-centra of bejaardentehuizen en de regionale verpleegte-huizen, waar mensen op uit-sluitend medische indicatie en slechts tijdelijk onderdak krijgen. "De verzorgings-tehuizen, zoals wij die
be-De nota wekt ongewild de suggestie dat er een "modale bejaarde" bestaat op wie het beleid moet worden toege-sneden. Dat is natuurlijk niet zo. In werkelijkheid gaat het om groepen oudere mensen met een verschillend levens-patroon en uiteenlopende wensen. Wat zij gemeen
heb-heren, zijn op de eerste plaats bedoeld voor bejaarde echt-paren, waarvan een van de partners dement of minder valide is. Het verschil tussen deze categorieën tehuizen komt duidelijk tot uiting in de personeelsbezetting. Bij de verpleegtehuizen ligt de ver-houding verzorgden-verzor-gers één op één. Bij nor-male bejaardentehuizen is dat veelal één op 3 1/
2 à vier.
Bij de verzorgingstehuizen, waar ik over spreek één op 2,2. Het aantal
personeels-ben is het ouder worden dat gepaard gaat met het afne-men van lichamelijke en gees-telijke vaardigheden en vaak ook met vereenzaming. Klei-nere behuizing, het niet meer in een gezinsverband leven met kinderen en kleinkinde-ren, de afweer van de maat-schappij om aandacht te heb-ben voor processen van men-selijke ontluistering als ziek zijn en sterven, kunnen oudere mensen in een isolement drin-gen - een hoek waar ze op-geborgen worden zodat nie-mand last van l;len heeft. Er gaan steeds meer stemmen op om alle facetten van het ouder worden sociaal. me-disch en psychisch te bestu-deren en in samenhang met elkaar te bezien. Zo is een behoefte aan een nieuwe wetenschap, de gerontologie, zich aan het ontwikkelen.
Gelijkwaardigheid
Een belangrijk uitgangspunt van de nota dat mijn over-tuigde instemming heeft is het principe van de gelijk-waardigheid van de bejaarden aan anderen in de maatschap-pij, gekoppeld aan het streven om de bejaarden zo lang mo-gelijk zelfstandig te doen zijn ~
leden in zo'n tehuis is meer dan een derde van de ver-pleegden".
Moeilijke kwestie
(vervolg van pag. 13)
(zie ons verkiezingsprogram
1971 ). De overheid wordt ge-acht met voorzieningen in te springen waar familieleden of omwonenden falen. Dat is een zure werkelijkheid. Niettemin is er een verheu-gende tendens te bespeuren dat vrijwillige hulp op grotere schaal wordt aangeboden.
Soms wordt die hulp gecoör
-dineerd via de bejaardendien-stencentra en in twee steden wordt geëxperimenteerd met een vrijwilligerscentrale. Om te weten wat er aan de hand is dient zo mogelijk een inven-tarisatie van al het georgani-seerde en ongeorganigeorgani-seerde vrijwilligerswerk plaats te vin-den. Bundeling is goed, maar men moet er wel voor oppas-sen niet een te strak orga-nisatieschema op te dringen,
of van overheidswege het volgen van te perfectionis-tische cursussen verplicht te stellen.
Onder het kabinet-Biesheuvel is de bouw van bejaardenwo-ningen fors ingezet. Door stagnatie in de bouw is de si
-tuatie op dit moment minder gunstig. De Regering poogt de bouw van bejaardenwo
-ningen te stimuleren door een bijzondere jaarlijkse bijdrage te verstrekken in de
stich-(vervolg van pag. 13)
een tweepersoonsapparte
-ment bewoont degeen die overblijft zou moeten verhui-zen naar de mogelijk niet in het tehuis bestaande één-persoonsappartementen. Uit financiële overwegingen kun je 9nmogelijk de ene overblij-vende mevrouw met een an
-dere vrouw laten samenwo-nen. En mevrouw A. even-min met meneer B."
Uit de tijd
Veel van de verzorgingste-huizen zijn wat uit de tijd ge-raakt. Ze zijn vaak gevestigd in oude landhuizen, waar de accommodatie niet meer vol-doet aan de moderne eisen: tweepersoonsappartementen,
met eigen bad en eigen kitchenette. Bij nieuwbouw wordt met die moderne eisen uitvoerig rekening gehouden.
1A
_
tingskosten. Het is jammer dat voor die bijdragen alleen in aanmerking komen niet-winstbeogende rechtsperso-nen, zodat beleggers, woning-bouwverenigingen en particu-liere eigenaars buiten spel blijven. Heel typerend voor de nota, wordt aan het eigen
In zo'n nieuw tehuis vinden de ouden van dagen allerlei fa-ciliteiten: ziekenkamers met medische staf, een grote re-creatieruimte, kapper, pedi-cure, fysiotherapeut enz. Ook de voedselvoorziening is de laatste jaren sterk gemoderni-seerd. De bewoners van te
-huizen kunnen vaak kiezen tussen het restaurantsysteem of het serveren van maal
-tijden op kamers. Keuze
-menu's zijn daarbij sinds lang een aanvaard principe ... In de oudere tehuizen worden die maaltijden vaak no9. op een conventionele manier ter plaatse bereid", vervolgt Fokke. Bij de nieuwere tehuizen worden de keukens alleen maar gebruikt voor het opwarmen van voorbereide maaltijden, die vanuit een centraal punt worden aange
-voerd. Er zijn bepaalde stich-tingen die zich met het be-reiden van dergelijke
uitste-woningbezit geen aandacht besteed.
Verzorgingstehuizen
Ten aanzien van de verzor
-gingstehuizen worden wel zeer concrete en ingrijpende beleidsmaatregelen genomen.
kende maaltijden bezig hou-den en die ze op contract leveren. Zoals u ziet komt er nogal het een en ander kijken bij de organisatie van die ver-zorgingstehuizen", zegt hij.
In het algemeen bestaat er een behoorlijk aanbod van gespecialiseerde krachten van directie tot verplegend en huishoudelijk personeel toe.
.. Veel verloopt als het ware gemechaniseerd. Sommige tehuizen zijn net een hotel, waar de bewoners tot in de puntjes worden verzorgd".
Hij noemt vakanties, theater
-bezoek en voorstellingen in het tehuis zelf. Vaak zijn het miljoenenbedrijven, stelt Fokke. ,.Een tweepersoons-kamer met aparte zit-, slaap-en badkamer slaap-en met in de zitkamer een kitchenette kost al gauw zo'n 3000 gulden per maand, maar dan inclusief de totale en optimale verzorging.
De wijziging van de Wet op de Bejaardenoorden in 1972
voorzag in twee nieuwighe
-den: 1°. een procedu"re tot planning van de bouw van verzorgingstehuizen door de provinciale overheid; 2°. het opnemingsbeleid laten bege
-leiden door speciale opne-mingscommissies ter plaatse, die de bevoegdheid hebben tot een negatieve selectie: als de commissie afwijzend advi
-seert, mag de bejaarde niet in een verzorgingstehuis worden opgenomen.
De provinciale planning is tot nog toe niet van de grond ge
-komen. De wet geeft in dat geval het Rijk de macht te beslissen over de bouwaan
-vrage. De algemene maat
-regel van bestuur die o.m. de richtlijnen voor de opnemings
-commissies moet uitwerken,
is in een vergevorderd sta
-dium van voorbereiding. Die richtlijnen geven nader aan de graden van hulpbehoevend
-heid die de bejaarde bereikt moet hebben alvorens in een verzorgingstehuis te mogen worden opgenomen. Daar
-naast wordt als vuistregel ge
-steld dat de jaarlijkse uitbrei
-ding van bejaardenoorden ge
-bonden wordt aan een norm van 7
%
.
Die norm berust op een enkel onderzoek in Rot-terdam en wordt bij gebrek
De bejaarden zijn daar volko
-men op zichzelf en kunnen toch van alle gewenste ge
-meenschappelijke faciliteiten gebruik maken". Hij wijst op een nieuwe trend: het huis
-vesten van de bejaarden in aparte huisjes met centraal een dienstencentrum dat al
-lerlei faciliteiten kan leveren.
(In zijn gemeente is dat bij
-voorbeeld in aanbouw).
Fokke benadrukt nogmaals het fascinerende en dankbare, maar ook tijdrovende karak
-ter van het werk van een stichtingsbestuurder van ver
-zorgingstehuizen. Al die stich
-tingsbestuurders in den lande doen hun werk overigens .. con amore" ... Het is prettig te zien dat er nog altijd mensen te vinden zijn die zich bereid tonen dit soort stich
-tingen bestuurlijk te runnen",
aldus Fokke.
aan vergelijkingsmateriaal ge-hanteerd.
Ik heb betwist dat de vuist
-regel van 7 % anders dan een willekeurige zou zijn. Niette-min valt er, zeker in het hui-dige kader van beperking der overheidsuitgaven, niet aan te ontkomen dat de uitbreiding van plaatsen in de verzor-gingstehuizen in de hand wordt gehouden. Dat brengt beknotting mee van de vrij
-heden van de bejaardenoord-houder en van de bejaarden zelf, maar ik geloof dat wij die moeten aanvaarden. Wel be-twijfel ik of het percentage van 7 juist is, vooral als het rigoureus per regio gaat toe
-gepast worden met name in de streken, waar bejaarden graag willen wonen.
Bovendien is er verschil van opvatting omtrent de demo-grafische ontwikkelingen in de komende tientallen jaren. Als men de vraag naar plaatsen in bejaardenoorden, ook naar min of meer objectieve nor
-men van hulpbehoevendheid, te krap berekent zullen in de toekomst snelle noodmaat-regelen getroffen moeten worden en dat zal dan wel uit-monden in de bouw van ka-zerneachtige complexen waar iedere individualiteit verloren gaat.
Discriminatie
Ook al zal niet van ieder be-jaardenoord gezegd kunnen worden dat het optimaal werkt, het is van belang dat ze alle op redelijk niveau (d.w.z. niet beneden de wettelijke eisen die aan een bejaarden-oord gesteld worden) blijven functioneren. Dat zal ook hard nodig zijn als nieuwbouw en opnemingsbeleid zullen wor-den ingekrompen. Gelet op de noodzaak te roeien met de riemen die er zijn, is het onbe-grijpelijk dat de nota welbe-wuste discriminatie toepast ten aanzien van een bepaalde vorm van verzorgingstehui-zen, n.l. de zogenaamde per-soonsgeleide tehuizen. Persoonsgeleide tehuizen worden geleid door een per
-soon in tegenstelling tot te-huizen met een directeur die in dienst staat van een stich-ting. Aanvankelijk werden de eenmanstehuizen door de Re-gering afgedaan als .. commer
-ciële instellingen" belust op winst, terwijl in het prijzen-toezicht door de provincies precies het maximuminkomen van de bejaardenoordhouder die zelf zijn tehuis leidt, wordt berekend Nu legt de Rege-ring de verwijtbaarheid bij het gebrek aan continuïteit en geeft volmondig toe dat zij
Tuincentrum
ESHUIS
•
Alle materialen voor uw tuin Aanleg en onderhoud van: . Tuinen - Plantsoenen - Terreinen ALMELO - Maardijk 15Telefoon 05490-18743
TUINARCHITECTUUR PRONK en KAPITEIN
voor ontwerp, aanleg en onderhoud van alle soorten tuinen, door geheel naderland kantoor: g. flinckstr. 143
amsterdam tel. 020 - 718277
wenst dat dergelijke tehuizen verdwijnen. Ik acht dat on-rechtvaardig tegenover zovele behartenswaardige individue
-le initiatieven en ik vind het bovendien hoogst onverstan-dig.
Verpleegtehuizen vallen, ook wat wijze van financiering be-treft, onder een ander regiem. Toch lijkt het mij gewenst nu het toekomstige verblijf van bejaarden meer gereguleerd gaat worden, dat er contac-ten en vormen van samen-werking tussen verpleegtehui-zen en verzorgingstehuiverpleegtehui-zen worden gecreëerd, en dat het opnemingsbeleid op den duur ook op verpleegtehuizen ge
-richtzal zijn.
Er wordt van allerlei· zijden aandrang uitgeoefend om de verzorgingstehuizen op de-zelfde wijze te financieren als de verpleegtehuizen, n.l. door ze onder de werking van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten te brengen. De VVD voelt daar, hoewel zij er begrip voor heeft uit welke benardheid dergelijke sugges-ties voortkomen, niet voor om verschillende redenen. In de eerste plaats is de AWBZ bedoeld voor verzekering van ziektekosten en uitbreiding tot de verzorgingstehuizen zou het karakter van de wet volle
-dig uitrekken. In de tweede
plaats wil de VVD streven naar een beperking van de stijging der volksverzekerin-gen. En in de derde plaats heeft de Regering voorgere-kend dat die AWBZ-financie-ring een half miljard extra kost.
Vqrschui 'ing
Misschien is er in het kader van een .. neutrale financie-ring" wel ruimte om een ver-schuiving in de AWBZ aan te brengen.
Oudere mensen, van wie vast-staat dat er zich geen verbe-tering in hun situatie zal voor-doen, slijten hun laatste da-gen b.v. in een verzorgingste-huis waar aan de bijzondere eisen van hun situatie niet altijd kan worden voldaan, of in een verpleegtehuis waar allerlei vruchteloze activiteiten verricht worden om hen weer te revalideren. Hoe langer hoe meer wordt behoefte gevoeld aan een speciaal soort tehui
-zen om deze mensen op te vangen, tot nog toe begelei-dingstahuizen genaamd. De voorzieningen in een derge-lijk tehuis kunnen minder duur zijn dan in een verpleegtehuis en als· men het aan een ver-pleegtehuis laat .. aanleunen"
(vervolg zie pag. 43)
Aanleg en onderhoud van tuinen
H.H.PUYK
TUINARCHITEKTUUR
e
Tuinadvlezen • Begroti.ngen • TekeningenKorte Molenweg 8 - Telefoon 02153- 15937 - BLARICUM
Kamerjournaal
PvdA-program:
Volslagen
Het nieuwe PvdA-verkiezings-program was de afgelopen weken het gesprek van de dag, binnen en buiten het Tweede Kamergebouw. Even een paar punten uit dat program:
drastische bezuinigingen op defensie,
het navo-lidmaatschap op de tocht,
een wettelijk maximum-inko-men,
voor iedere werknemer een gelijk vakantiegeld,
rente-aftrek wordt aan een maximum gebonden,
de btw op luxe goederen
·(auto's enz.) wordt 27 pro-cent,
siebezuinigingen en de aan- ,
tasting van het navo
-lidmaatschap. Ook PvdA-mi
-nister Vredeling stelde zich op dat ·standpunt. Van PvdA-mi
-nister Pronk, die de ontwik
-kelingshulpdoelstelling (an-derhalf procent) te laag noem
-de. Van KVP-Ieider Andries-sen, die dit program ondeug
-delijk noemde en het typeerde als .,een regelzucht om be-roerd van te worden". Van KVP-minister Van Agt, die zei dat op basis van dit pro
-gram niet opnieuw met de PvdA geregeerd kan worden. En van minister Duisenberg, die op zijn ministerie liet uit-rekenen dat het PvdA-pro
-gram vier tot zes miljard gul
-De PvdA-minister VAN DER STOEL (links I en VREDELING; niet eens met defensiebezuinigingen, die in het PvdA-program worden voorgesteld.
zwaardere lasten op het auto-gebruik,
minder koopwoningen bou
-wen,
maxima in de persioenrege-lingen,
ingrijpen in de ambtenaren-salarissen, enz., enz.
l~chten
Het program was nog maar nauwelijks verschenen, of het regende klachten. Van PvdA-minister Van der Stoel, die zich keerde tegen de
defen-den te duur is, zoals ook het CDA-program volgens zijn re
-kenmeesters één tot twee miljard gulden te duur is.
Kluiven
Wiegel zei over de kluivenlijst van de socialisten: ,.Het zou onaanvaardbaar zijn wanneer er na de verkiezingen weer een kabinet met de PvdA zou komen. Nederland wordt een onleefbaar land als doorgaat wat de PvdA allemaal wil".
De PvdA is volgens Wiegel duidelijk ongeschikt om ons land te regeren en heeft van de drie jaar die ze nu aan de macht is niks geleerd. Hij he
-kelde de lafheid van de PvdA om bij haar program niet te vertellen hoe dat allemaal moet worden betaald. Er worden wel reeksen lasten
-verzwaringen in genoemd, maar een financiële verant
-wo·ording ontbreekt. Kortom:
de PvdA toont met haar nieuwe program dat het elke werkelijkheidszin mist. Klap~ stuk hiervan is dat in het pro-gram de bestrijding van de werkloosheid en de toestand van onze economie NI ET cen
-traal is gesteld.
KVP-Ieider ANDRIESSEN: regel -zucht om beroerd van te worden
