W-einig reden Voor uitbundigheid, tnaar wel voor opvoering van de

Zaterdag 11 januari 1958 • No. 475

Prof. Oud in onze eerste radiouitzending

<Zie paf, 5>

BIJ DE INTREDE Jl ^{AN HET} NIEUWE JAAR

W-einig reden Voor uitbundigheid, tnaar wel voor opvoering van de

liberale activiteit

H et Nederlandse volk heeft de intrede van het nieuwe jaar :wnder veel uitbundigheid ge- vicrd.

Da:tr was ook weuug reden tot>.

Ook het leven van een volk heelt Z1Jn ups en downs. Er behoeft geen twijfel aan te bestaan. in welk dier beide fa >en wij ons voor het ogenblik be- vinden.

De Indonesische furie, gericht te:,:en onze hnd- genoten en onze belangen in Indonesië, heeft ons materieel, maar niet minder in ons rechtsgevoel en in onze voor de Indonesische volken nog altijd be- st;tande gevoelens zwaar gekwetst.

Het is een furie, ontstoken en bij voortduring aan- geblazen door een leider, die in zijn fanatisme, met zijn demagogische talenten en zijn waanzinnige drij · ven herinnert aan een andere ,.leider", die in zijn bezetenheid zijn volk en de wereld in het ongeluk heeft gestort.

Wie bedenkt, welk een z<:gen óók de Ned<:rlands- Indonesische Unie, in een vriendschappelijke samen- werking tussen door de historie zo nauw verbonden Yolken, nog had kunnen worden voor Indonesië en Nederland beide, voelt een stekende pijn om de onwil en de verblindheid, waarmee de nieuwe, tere band, waaruit zoveel goeds had k u n n en geboren worden, op ruwe, niets en niemand dienende wijze in luttele jaren totaal is verscheurd.

Indonesië dreigt, zeker in figuurlijke, maar als de communisten toeslaan helaas ook in letterlijke zin, een slagveld te worden. Een slagYcld, waar bovendien de hyena's der internationale politiek reeds rond- sluipen om hun weerzinwekkende werk lc verrichten.

* * *

D e zorg om hetgeen Zièh in Indonesië voltrekt en om de duidelijke aanwijzingen, welke de Westelijke wereld in de laatste maanden van het afgelopen jaar heeft gekregen, zich niet teveel voor te· stellen van haar technische en stmtegischc voor- sprong op de krachten der vernietiging achter het IJzeren Gordijn, wordt nog versterkt door de si- tuatie in het eigen land.

Een zwak Kabinet, steunend op een in zichzelf vcrdeelde Kamermeerderheid, staat weifelend in de br,lt1ding van een woelige binnenzee.

Waarheen gaat het land?

De zich voortzettende muntontwaarding; het

ctd1-

terblijven van de arbcidsproduktiviteit; de voortdu- rende stijging van de vaste lasten voor het bedrij fs-

leven; het voortslepen van een ontmoedigende en de gezonde volkskracht ondermijnende woningnood en de zorgvolle situatie in het onderwijs, zijn tekenen aan de wand voor wie zijn ogen niet moedwillig sluit voor de harde werkelijkheid.

* * *

I n deze weinig rooskleurige, internationaal en nationaal hoogst onzekere omstandigheden, gaat het land verkiezingen tegemoet.

Geen 1 a n d e 1 ij k e verkiezingen, maar voor de vertegenwoordigende lichamen in provincies en ge- meenten.

Ons oude kiesstelsel, van vóór

1917,

had zijn grote nadelen en onbillijkheden, maar toch óók zijn voor- delen. Tot die voordelen bchoorden ontegenzeggelijk de nu en dan, door het openvallen van vakante plaatsen in bepaalde districten, noodzakelijk ge- worden tussentijdse verkiezingen.

Zij hielden niet alleen de politieke belangstelling direct gaande, maar zij vormden voor het gehele land en voor de Regering ook de barometer, waaruit ver- anderingen in de politieke atmosfeer vielen af te lezen.

Deze functie ven ullen nu, ten dele, alleen nog de Staten- en Raadsverkiezingen.

Geheel zuiver kan hier, landelijk gezien, die baro- meter natuurlijk niet werken. Directe inzet vormen dan immers p 1 a a t s e 1 ij k e problemen, die een rol spelen in het bestuur van iedere provincie en elke gemeente afzonderlijk.

Meerdere of mindere populariteit van de plaat- selijke kandidaten kan, vooral tegenover het zgn.

vlottende deel van het kiezerskorps, van veel belang zijn en de uitslag

111

belangrijke nute beïnvloeden.

* * *

M aar toch mag de landelijke invloed van de totale uitslag niet worden onderschat. En nog minder het psychologische effect voor de aan- loop na.u de volgende Kamerverkiezingen.

Steeds meer zijn de verkiezingen voor provincie en gemeente ook "po 1 i tie k e" vcrkiezingen ge- worden, waarbij de grote meerderheid der kiezers toch stemt naar politieke richtingen en op de p a r tij harer keuze.

Daarom leggen de Staten- en Ra;tdsvcrkiezingen zulk een grote verantwoordelijkheid op de plaatse- lijke partijbesturen en hun propagandisten.

Het plaatselijke karakter dier verkiezingen, met

eigen, plaatselijke kandidaten, brengt onvermijdelijk mede, dat de \'erkiczingsactie niet centraal kan wor•

den gevoerd.

Hoofdbestuur, Algemeen Secretariaat en landelijk partijweekblad kunnen slechts stimulerend werken, mau de eigenlijke actie ligt, veel meer nog dan bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer, in han.den der

plaatselij~e

besturen.

* * *

T och mag het beeld van de barometer niet uit het oog worden verloren.

De wetenschap, dat de invloed van de totale uit- slag, voor het gehele land, uitgaat boven het plaat- selijke resultaat, zal een extra spoorslag moeten zijn, de activiteit op te voeren tot de hoogste graad.

Daarbij komt dan nog, dat de Statenverkiezingen indirect de samenstelling van de Eerste Kamer be- palen.

De Staten der provincies vormen immers de kies- colleges voor onze Kamer van revisie.

Bij de intrede van dit nieuwe jaar is er dus meer dan ooit aanleiding, alle krachten te verzamelen.

De partij rekent op al haar getrouwen, tot in de kleinste afdelingen.

Iedere gewonnen zetel voor de V.V.D. zal zijn betekenis hebben, niet alleen voor het vertegenwoor- digend lichaam, waarin de liberale invloed aldus wordt versterkt, maar ook voor de innerlijke kracht van de partij, in het gehele land.

A.W.

A.

Wat is 12 september 1959

voor een dag?

Wat is 12 St>ptember 1959 voor een (lag··? J•;en da;.:- als alle andere voor ons land. Het is een zaterdag.

Het is de :r.at~rdag, waarop in het volgend jaar de gewone zitting van de Staten-Generaal zal wor- den gtlsloten. 1\laar het is ook een zaterda.g, wa.arop

on7~ partij, naar wij hopen, een demonstratie-bij- eenlwmst zal houden aan tle voor-avond van tle opening van ({e nieuwe zitting van tle Staten-Gene-

raal in 1959 en tevens een hoogtij-llag voor onze liberale gedacht~.

Bijzonderheden over deze dag kunnen wij U nog niet vertellen, maar wel is het zó, dat wij U vra- gen, deze d.ag vast blauw te omlijnen in Uw agen- tla's en zakboekjes, opdat U die tlag vrijhoullt, om daarbij aanwezig te zijn.

Flitsen van Het Binnenhof (1)

Tegen stemden PvdA, CPN, SGP en vijf leden van de CH in verband met de aanneming van het eerste amendement van prof. Oud.

Onderwiizers en gemeenteraad- Principiële successen van prof.

mr. P.J. Oud· Taen minuten zendtiid per veertien dagen voor de VVD- Mr. E. H. Toxopeüs zou lachen als het niet zo droevig was·

PvdA, de grote slokop, nog ontevreden· Motie-Burger echter met 79 tegen 49 stemmen verworpen • Nieuwe verdeelsleutel premie werkloosheidsverzekering • Minister Suurhoff dreigde met zwaar geschut en de PvdA viel om • Repatriëring uit Indonesië een natio·

nale zaak.

• • •

I

n dezelfde wook is ook ter sprake ge- komen de toewijzing van tien minu- ten zendtijd per veertien dagen aan de politieke partijen. Men zou kunnen den- ken, aldus onze geestverwant mr. E. H.

Toxopeiis, dat wij nu staan te juichen van vreugde, maar dat is niet zo. \\'ij krijgen nu tien minuten en dit is bepaald geen geschenk, zodat ik wel de ""rijmoe- digheld heb dit paard dan maar oons in de mond

te

zien. Doe ik dit nu, dan kom ik tot de teleurstellende conclusie, dat het slechts oon zielig scharminkelt;je is.

I

n de laatste week voor Kerstmis heeft prof. mr. P. J. Oud in de Tweede Kamer succes geboekt met zijn drie amendementen op het regeringsvoorstel, volgens hetwelk voortaan niet alleen bijzo:1dere onderwijzers, maar ook on- derwijzers van gemeentelijke openbare scholen zouden worden toegelaten tot de gemeenteraad.

Prof. Oud stelde zich echter op het standpunt, dat het van oudsher een ge- zond beginsel is, dat wie ondergeschikt is aan het gemeentebestuur, geen deel behoort uit te maken van dat bestuur.

Daarom diende hij een amendement in, om onderwijzers, in dienst van de ge- meente, uit te sluiten van het lidmaat!

schap van de gemeenteraad. Dat geldt immers voor al het gemeentepersoneel.

Wanneer prof. Oud zo'n amendement toelicht, dan grijpt hij met gemak terug op de gemeentewet van 1851 en de tot- standkoming daarvan: dan schetst hij kleurig de hoofdpunten van het debat in 1931, toen dezelfde kwestie aan de orde was, omdat hij dat debat zelf heeft mee- gemaakt.

Het zuiver houden van de bestuurs- J'echtelijke verhouding is voor hem een beginselkwestie, die voor hem geen dor- re weistechniek is, maar levende werke- lijkheid. Daardoor leeft zo'n betoog voor iedereen die er naar luistert.

Met uitzondering van de socialisten en tle communisten gaven de woordvoerders van de KVP, AR en CH toe, dat er geen Jpeld tussen te krijgen was en ook mi- Jlister Cals erkende, dat het betoog in- èruk op hem had gemaakt.

• • •

D

e heer Van Sleen van de P.v.d.A., altijd emotioneel geladen, zag in het

•mendement echter een achterste\ling '\'an de openbare onderwijzers tegenover fle bijzondere. Hij liet zijn gevoelens de vrije loop cn in die stemming noemde hij prof. Oud zelfs een "zogenaamde"

voorstander van het openbaar onderwijs.

Ik moet hiertegen met kracht opko- men, zei prof. Oud bij de replieken. Ik heb mijn gehele leven voor het openbaar onderwijs gepleit en ik doe dit op de huidige dag nog. Maar de heer Van Slecn heeft een ouderwets stukje schoolstrijd in het debat gebracht, dat er buiten moet blijven. Het heeft er niets mee te maken.

Er zal in Nederland niemand zijn, die, als hij de zaak objectief bekijkt. zal kun- nen zeggen, dat de heer Oud in gebreke is gebleven voor de rechten van 't open- baar onderwijs op te komen.

Ik acht het aansluiten van de onder- wijzers als zodanig fout, aldus prof. Oud, maar tegelijkertijd wens ik het gezonde beginsel van ons gemeenterecht te hand- haven, dat wie ondergeschikt is aan het gemeentebestuur, daarvan geen deel moet 11itmaken.

De openbare onderwijzer als zodanig wordt niet uitgesloten van de gemeente- raad. De leraar van een rijks-HBS kan bijvoorbeeld wel lid worden van de ge- meenteraad,

Er dient gelijkheid te zijn voor de wet en die is er ook als de omstandigheden gelijk zijn. Maar de omstandigheden zijn niet gelijk wanneer de een (de openbare onderwijzer) in dienst is van de gemeen-

te

en de andere (de bijzondere onderwij- zer) niet in dienst is van de gemeente.

Men zegt ook niet: als de ingenieur in rijksdienst lid van de raad mag zijn, moet ook de ingenieur in gemeentedienst dit mogen zijn.

• • •

A

lvorens de volgende dag de stem- ming werd gehouden, verklaarde de heer Van Sleen, dat hij niet de bedoe- ling had gehad prof. Oud een "zogenaam- de" voorstander van het openbaar onder- wijs te noemen. Ik heb er behoefte aan te verklaren, zei hij, dat ik in de heer Oud allerminst zie een "zogenaamde", maar daarentegen zeer zeker een onver- dacht voorstander van het openbaar on- derwijs.

Prof. Oud reikte de heer Van Sleen gaarne de hand.

Het amendement van prof. Oud werd met 79 tegen 49 stemmen aangenomen.

Tegen stemden de PvdA en de commu- nisten.

Voorts had prof. Oud nog een amende- ment ingediend met het doel het voor-

MR. TOXOPEüS

.... tien minuien geen geschenk ....

schrift op te heffen, dat de echtgenoot van iemand, die van 't raadslidmaatschap is uitgesloten, evenmin lid van de raad kan zijn.

Er kan invloed zijn van een echtgenoot (echtgenote) gaf prof. Oud toe, maar er kunnen allerlei invloeden zijn. Er kan soms wel sprake zijn van een sterke in- vloed van een vrouw op iemand, zonder dat deze met die vrouw getrouwd is!

Men begrijpt dat bij dit amendement vooral ook de positie van de vrouw in het geding was en alle vrouwen uit alle frac- ties steunden daarom het amendement van prof. Oud, dat met 68 tegen 61 stem- men werd aangenomen. Met de VVD, PvdA en de communisten stemden vóór het amendement negen leden van de KKVP en van de CH jkvr. Wttewaal van Stoetwegen en de heer Kikkert.

Het amendement van prof. Oud om hoogleraren of lectoren bij instellingen van hoger onderwijs niet langer uit te sluiten van het raadslidmaatschap, nam prof. Struijcken over nadat het uit de Kamer niet was bestreden.

Het wetsontwerp tot toelating van de bijzondere onderwij?.ers tot de gemeente- J'aad (alsmede krijgslieden in actieve dienst) werd met 75 tegen 55 stemmen aangenoinen.

Als alle partijen goon zendtijd hadden, dan vond ik het best. Als alle partijen dezelfde zendtijd hadden, vond ik het ook best.

Maar wij weten allen, (}at RRO en .NCRV aan de hun v.-rwante politieke g·roeperingf> ·u en (Jan zendtijd toe- staan. En kiJk dan eens naar de VA RA.

Op iedere uitzenddag zijn Kamerleden aan het woord.

Op 16 december veertig minuten poli- tiek. Op 18 december vijftig minuten pu- re })Olitiek. En in bijna alle programma- onderdelen zit wel wat politiek verscho- len.

Het doet denken aan het bof'k van Huxley, waarin de kinderen worden op- gevoed doordat onder hun hoofdkUilsen een klein luidsprekertje ligt, dat dag en nacht steeds dezelfde mededeling doet.

J;~n men weet in hoeveel huisgezinnen de radio de hele dag aanstaat.

• • •

H

oe is het mogelijk dat de PvdA nog meer verlangt? verzuchtte de heer Toxopeüs. Wij krijgen tien minuten zend- tijd in de veertien dagen. Zij ook. Wan- neer ik er niet zo bedroefd om was, zou ik e1· hartelijk om moeten lachen. Het is te hopen, dat de regering nog eens de

!tracht en de wijsheid moge opbrengen om te komen tot een regeling, die wel gelijke behandeling van alle politieke par- tijen tot gevolg zal hebben.

De PvdA bleek nog allerminst tevre- den. Haar fractieleider, mr. Burger, was verontwaardigd, dat de PvdA alleen mag spreken voor de microfoon op een zend- dag van de V ARA. Hij wilde een rouleer- systeem, zodat de PvdA ook in de ether

te horen is op dagen van de KRO en de NCRV.

Hij zei woordelijk: "De PvdA echter eist toegang tot de microfoon op zo- danige wijze, dat haar politieke bood- schap door alle Nederlanders, van welke gezindte ook, beluisterd kan en zal

"rorden".

De desbetreffende motie werd echter

DEZE BURGER

vindt het- en dit zou hij met nadruk hebben uitgeroepen in 's lands verga·

derzaal, wanneer het hooggeachte electoraat zo slim ware geweest hem daarheen af te vaardigen - deze burger vindt het eenvoudigweg IMMOREEL dat regering en parlement telkens weer het roken zwaarder belasten, want dusdoende doen zij niet anders dan profiteren van een verslaving. Nog immo- reler, omdat zij die verslaving niet Ie lijf gaan door een dusdanig-zware heffing dat het toeback zuigen vrijwel onmogelijk wordt gemaakt, doch omdat zij deze belasting telkens met zulke kleine beetjes opschroeven dat de ver- slaafden toch aan 't zuigen blijven. Dit is een zeer vilein en geniepig soort chantage op allen die het niet laten kunnen.

Aan de ene kant zorglijke geluiden doen horen om het steeds toenemende kwaad, dat de volksgezondheid dreigt te ondermijnen; aan de andere kant lekker van dat kwaad de centjes trekken.

Dit is van dezelfde soort staatshuichelarij die het gokken des duivels acht doch die niettemin het staatsgokinstituut blijft exploiteren. ' .. Wanneer deze burger- ten aanzien van het roken en het gokken- desge- ll)ks zou handelen, zou men hem terecht een louche mannetje noemen, althans en op z'n minst een héél huichelachtig ventje, dat de wijsvinger van de rech- terhand, vermanend om zoveel zonde, omhoog.steekt, terwijl het met de linker de tol op die zonde incasseert.

Maar goed, laat ik hier nu maar niets meer over zeggen, want de heer Hotstra noch alle andere heren van·hoger·orde zulJen zich aan mijn bezwaren niets gelegen doen liggen. Deze ervaring heb ik reeds talloze malen opgedaan gedurende een even lange als onvruchtbare werkzaamheid ten bate vçrn de openbare moraal.

Ik za] dan n:aar weer een stuiver per dag méér voor mijn doosje sigaretten be_tal:z:· Ovengeus :ral der overheid inhaligheid mij niet deren: ik heb geen IelevisJe en geez: ,auto. En die stuiver per dag haal ik wel in. Twintig g,ulden per Jaar. Dat 1s een fles champagne minder voor

-

11 JANUAJti 1968 - PAG.

~

met 79 tegen 49 stemmen verworp41a. Al- leen de PvdA en de communisten Hteun- den de motie-Burger, De heer Toxopeüs vond het onappetijtelijk aan de grote slokop nog meer te geven.

Hij zag bovendien het nut van het rouleersysteem niet in. Iedereen lH ge- lukkig nog vrij aan te zetten wat hij wil of de knop om te draaien.

Er was in het debat nog een 1oeherpe woordenwisseling tussen de heren }Jurger (PvdA) en Van Doorn <KVP), waarop de heer Toxopeüs onder gelach rengeerde met de psalm:

"Ei ziet, hoe goed, hoe lief'lijk

is 't dat :tonen Van 't zelfde huis als broeders

samenwonen".

. . .

H

evig verzet heeft minister Suurhoff op 19 december in de Kanwt· ont- moet met zijn voorstel om all<'<'ll het rijksaandeel in de premie voor d" WCI'k- loosheidsverzekering te verlagen van 0,8 tot 0,4 procent. Dat is een inbreuk op het wettelijk vastgelegde principe, dnt. ener- zijds het rijk en anderzijds werkgeve1·s en arbeiders. samen de lasten van werk- loosheid dienen te dragen.

De overheid geeft hierdoor blijk een partner te zijn waarop niet te rPkcnen valt, zei onze geestverwante mej. mr. J.

J. Th. ten Broeckc Hoekstra. Dit Is niet te rechtvaardigen met een beroep op de dringende noodzaak van een ~!uitend bud- get. Er had een andere mogelijkllf'i<l ge- zocht moeten worden om 30 .. 5 n>iljoen gulden te verkrijgen.

De vedaging dient ook aan wm·l<gevprs en werknemel'S ten goede te konwn. Dat is een cis van billijkheid. Het IA princi- pieel fout dat één der drie bijth·agende partijen bevoordeeld wordt, beter ge><cgd:

zichzelf dit voordeel toebedeelt. Op prin- cipiële gronden is het voorstf'l onaan- vaardbaar.

Alleen de KVP wilde 7.ich bij <1•' tijde- lijke wijziging (voor twee jaar) van de verdeelsleutel neerleggen, maar ovel'Î- gens kreeg minister Suurhoff sle(~hts pro- testen te horen: van de het•!' Van Eibergen <AR), van de heer Van Mas- trigt (CH) en ook van zijn partijgenoot Van Lier (PvdA).

Het zag er dus naar uit, dat h<'t wets- ontwerp zou worden verworpen. maar minister Suurhoff d1·eigde tenslot te: ,.Ik acht mij verplicht te zeggen, dat de re- gering niet zal kunnen aanvaarden. dat het wetsontwerp wordt verworpen".

Voor dit zware geschut 7.wiehttcn de PvdA en de CH, al verklaarden de hc1·cn Van Lier en Van Mastrigt nadrul<l<elijk, dat zij door de argumenten van de mi- nister allerminst overtuigd wardt•n. Het 101 tegen 26 stemmen werd het WPtsont- werp tenslotte aangenomen. Tegpn stem- den VVD, AR en CPN.

• • *

B

ij monde van minister Luns hePft de rPgedng op 23 december in de Tweede Kamer een lange verklaring af- gelegd over de gebeurtenissen in Indo- nesië. Prof. Oud waardeerde de rustige en beheerste toon van de regeringsver- klaring, want het betreft een zaak, die het bloed van een mens aan het koken zou kunnen brengen. Helaas staat n1en in de wereld nog zo machteloos tegen schendingen van het recht.

Prof. Oud kon er zich mee vcr·enigen, dat de regering geen advies heeft gege- ven omtrent blijven of vertrekken van de Nederlanders uit Indonesië, omdat de omstandigheden zo verschillend zijn, maar hij betoogde, dat in geen gpval fi- nanciële overwegingen voor iemand een beletsel moeten zijn Indonesië te verla- ten.

De repatriëring moet men zo gemak- kelijk mogelijk maken, want dit is een nationale zaak, die door het gehele volk behoort te wox·den gedragen.

Ingesteld is een speciale Kamercommis- sie van dertien leden om geregeld met de regering overleg te plegen over de repatriëring.

• • •

F

litsend door de begrotingsbehande- ling in het oude jaar, zij nog ver- meld, dat bij de behandeling van de be- groting van het departement van Finan- ciën mr. H. F. van Leeuwen vooral heeft gepleit voor de export-financlering en dat mr. dr. C. Berkhouwer zich heeft ge- weerd bij de begroting van de Zaken Overzee.

Van bijzonder belang was de kritische beschouwing van deze begrotingen dit- maal niet.

Het is niet gelukt te voldoen aan de traditie, dat alle begratingshoofdstukken in de Tweede Kamer voor Kerstmis af- gehandeld moeten zijn. Voor het nieuwe jaar resten nog de begrotingen van Ver- keer en Waterstaat, van Buitenlandse Za- ken en van Defensie.

V. v.D.

11 JANUARI 1958

PAG. S

* ^{IUift, WEEK toJ WEEK *} regeringsleiders en politici in Djakarta, heb- ben echter nogmaals bewezen, dat Indonesië dat niet kan.

Verdeeld Engeland (I)

Het plotseling aftreden van de Britse mi- nister van Financiën, Thorneycroft, is niet alleen in Engeland zelf, doch ook in de overige westerse wereld als een donderslag bij heldere hemel ervaren.

De draagwijdte van dit ontslag rijkt im- mers verder dan een begrotings-technisch pro- bleem, dat de oorzaak van dit aftreden was.

Met andere woorden: de onverwachte wijzi- ging in het Britse kabinet wijst op een sterke innerlijke verdeeldheid, niet alleen in het ka- binet zelf, doch ook in de Conservatieve Partij, waartoe Thorneycroft behoort.

Het zichtbaar worden van deze scheuren had zich waarlijk niet op een ongunstiger tijdstip kunnen openbaren.

Het aftreden van Thorneycroft had n.i.

plaats 12 uur voor het vertrek van premier MacMillan voor een zes weekse reis naar de landen van het Gemene Best in Azië en de Zuidelijke Stille Oceaan en het viel voorts vrij- wel samen met het opzienbarende pleidooi van de Britse premier voor een

non~agressiepact

met de Russen, waarmee Thorneycroft en ook andere kabinetsleden het oneens zouden zijn. Dat een dergelijk optreden naar buiten uit, vooral ten aanzien van de door de Russen gevoerde politiek, van weinig kracht en een- heid getuigt, behoeft wel geen uitvoerig be- toog.

Was tot dusverre Frankrijk, waar premier GaiHard met kunst en vliegwerk zijn kabinet weet te handhaven, een zwakke stee in de westerse politieke constellatie, de jongste ontwikkelingen in Engeland vormen opnieuw een weinig welkome gebeurtenis, die de wes- terse democratie met zorgen vervult.

* * *

Verdeeld Engeland (11)

Het aftreden van Thorneycroft, heeft, zo- als wij reeds opmerkten ook een be- langrijke binnenlandse politieke betekenis voor Albion. Het wijst n.l. op een nogal ernstige verdeeldheid in de boezem van de Conserva- tieve Partij.

Verwacht wordt n.l., dat velen in de Con- servatieve Partij achter hem zullen staan, ter- wijl weer anderen zijn besluit als onverstandig kenmerken en daar aan toevoegen, dat hij ,.geen slechter tijdstip en geen ongelukkiger manier kon kiezen voor zijn stap".

Is het wonder, dat Gaitskell, de leider van de socialistische oppositie in het Lagerhuis, naar aanleiding van deze gebeurtenissen ver- klaarde, dat "de Conservatieve Partij bezig is in elkaar te storten?"

In elk geval: een slecht begin in dit pas begonnen jaar.

* * *

Europese geboorte

"\\';at de Europese economische politiek betreft, zijn de

vooruit~ichten,

althans op het moment, dat wij deze regels schrijven, ook al niet bijzonder rooskleurig.

Onder het hoofd "Geboorte in stilte" her- innerde de N.R.C. er in een hoofdartikel te- recht aan, dat "weinigen er zich in de nieuw- Jaarsnacht rekenschap van zullen hebben

ge~

geven, dat terwijl zij aan het feestvieren wa- ren, de verdragen aangaande de Europese economische gemeenschap en de Europese atoomgemeenschap, die op de 25ste maart j.l.

te Rome zijn ondertekend, feitelijk in werking zijn getreden".

Over de vraag wie de hoge gezagsorganen van de nieuwe gemeenschappen zullen vor- men en waar deze zullen worden gevestigd, hebben de afgelopen week te Parijs de zes ministers van buitenlandse zaken der zes landen besprekingen gevoerd, die niet erg gunstig zijn verlopen.

Er is n.l. geen overeenstemming bereikt over de aanwijzing van één Europese hoofd- stad als zetel van de verschillende Europese instellingen.

Dit is wel een zeer teleurstellende gang van zaken. Mag de geboorte van de Europese economische gemeenschap dan een voorspoe- dige zijn geweest, de zorgen om dit kind ge- zond groot te brengen beginnen helaas maar al te vroeg, zodat voor optimisme vooralsnog weinig reden is.

• • •

Mosterd na de maaltijd (I)

H

et socialistische Eerste Kamerlid mr.

In 't Veld, tevens fractieleider van de

P.v.d.A.~afvaardiging

in de Senaat, heeft de minister van Buitenlandse Zaken mr. Luns, schriftelijk de vraag gesteld, of de Neder- landse regering niet van oordeel is, dat zij goed zou doen zo spoedig mogelijk bespre- kingen te voeren met Indonesië - eventueel met bemiddeling van de secretaris-generaal van de Verenigde Naties - om tot normale betrekkingen te komen.

Deze vragen maken het effect van het in- trappen van een open deur.

Terecht is men in regeringskringen van oordeel, dat verscheidene malen en bij ver- schillende gelegenheden duidelijk door Neder- land is gesteld, dat het nog steeds bereid is tot een gesprek met Indonesië. Zo'n gesprek kan evenwel weinig effect hebben, zolang In- donesië alleen wil praten over de overdracht van de soevereiniteit over Nieuw-Guinea.

Terecht wordt voorts gesteld, dat er buiten deze kwestie meer dan genoeg onderwerpen zijn, waarover gesproken zou kunnen worden, indien Indonesië slechts de verhoudingen tus- sen Nederland en Indonesië los zou kunnen zien van zijn primaire en onvoorwaardelijke eis ten aanzien van Nieuw Guinea. De recente uitspraak zo wordt voorts opgemerkt, van

* * *

Mosterd na de maaltijd (11)

De vragen van de heer In 't Veld komen voorts als mosterd na de maaltijd, om- dat zij op bedenkelijke wijze achter de feiten aanlopen.

De feitelijke ontwikkeling in de verhouding tot Indonesië is inmiddels zodanig geworden dat niet alleen de klok niet kan worden te~

ruggezet, doch onderhandelingen op zich zelf voor wat het gerezen conflict betreft O'een

_{• a}

enkele zm meer hebben.

Onze enige grote nationale zorg is thans onze veelal in allerijl repatriërende landgeno- ten te helpen en te steunen met alles wat mogelijk is.

Dit is in eerste instantie de taak van de regering, die naar wij, vurig hopen, deze taak zo ruim mogelijk zal opvatten en haar met kracht zal vervullen.

* * *

Persvrijheid opnieuw bedreigd

o p dezelfde dag, dat de regering de uit- sluiting van de parlementaire redacteur van de Volkskrant introk, (een belangrijk be- sluit, waarmee de regering op de dwalingen haars weegs terugkeerde) heeft de program·

ma-commissaris van de Nederlandse Televisie Stichting de t.v.-redacteur van De TelegraaÎ uitgesloten van televisie-nieuws.

Deze programma-commissaris had zich

ge~

stoten aan een artikel van genoemde jour- nalist, dat hem niet welgevallig was, omdat het in de persoonlijke sfeer was getrokken en onjuiste aantijgingen zou hebben bevat.

Welnu, zoiets kan gebeuren, doch dan staan de "aangevallene" waarlijk nog wel andere wegen open dan over te gaan tot uitsluiting van een journalist, hetgeen in strijd is met elke democratische opvatting.

De programma-commissaris had b.v. een rectificatie in het desbetreffende blad kunnen verlangen, die naar onze stellige overtuiging-, ook wel zou zijn opgenomen.

De methode, die thans wordt gevolgd, is een nieuwe aanslag op de persvrijheid, die ons op een bedenkelijk hellend vlak brengt en die wij ten sterkste afkeuren.

Aan de Administratie van

.,V~IJHEID EN DEMOCRATIE"

Postbus 43 - Amersfoort

Ondergetekende wenst zich te abonneren op het weekblad "Vrijheid en Democratie" als

Kwartaalabonné à f 2.50 per kwartaal

·· .. Jaarabonné à f 10.- per jaar

*

Doorholen s.v.p. wat niet verlangd wordt

Naam:

Adres:

Postgiro 245103 t.n.v. de Penningmeester van "Vrijheid en Democratie", Amersfoort

Handtekening

YBUIIEID llN DICMOOJLA.TIJI 11 JANUARI 195R - PAG. 4

Flitsen van Het Binnenhof (I I)

r.iliîï"''

= ...

·""""""'"'·"'"'"·"':C'"z"'"'"w-.:<~aiOz _ _ _ _ _ _ _ _ _ ~-""'::· ... - ..

!

Het belastingdebat. Motto van minister Hofstra, KVP, AR en CH: ,.Het is goed riemen sniiden van andermans leer"· Twee ver- zachtingen • Gemeenten en provincies betalen het gelag • Prof.

mr. P. J. Oud waakzaam • Mr. H. F. van Leeuwen raakte de kern .. Het is beter werkloosheid te voorkomen dan de gevolgen te moeten financieren.

keer genomen en thans wordt over het hoofd gezien, aldus onze woordvoerder, dat remmen op een gladde weg, en dat nog wel in een bocht, een gevaarlijk avon- tuur is.

H

d is goed riemen snijden van an-

" dermans leer". Dat was het mot- to van minister Hofstra vorige week in het belastingdebat in de Tweede Kamer.

Op aandrang van de K.V.P., gesteund door A.R. en C.H., ging hij er mee ak- koord ten koste van de gemeenten en provincies 20 miljoen beschikbaar te stel- len voor verzachting van de voorgestel- de belastingverzwaringen.

Die 20 miljoen is gebruikt om de om- zetbelasting op sigaretten niet van 5 tot

8, maar tot 7 procent te verhogen (na- deel voor de schatkist tien miljoen) en de vervroegde afschrijving in 1958 niet verdc;· te beperken van ¹⁰ tot 5 procent per jaar (nadeel op kasbasis ook tien miljoen).

Onze V.V.D.-fractie zou aan die twee verzachtingen niet de voorkeur hebben g<>geven en zeker niet ten kost~ van de gemeenten en provincies.

Onze financiële specialist, mr. H. F.

van Leeuwen, had tevoren reeds be- toogd, dat met een rijksbudget van 8000 miljoen voor 1958, onmogelijk met Z€ker- heid valt te zeggen, dat de belasting- opbrengst niet tien of twintig miljoen hoger zal uitvallen.

Op grond van de ontvangstcijfers be- treffende de eerste tien maanden van 1957, durfde hij veilig een hogere op- brengst van 200 miljoen te voorspellen.

Het zou dus mogelijk zijn geweest de belastingen minder te verzwaren zonder tie gemeenten te duperen, die het finan-·

t:ieel toch a] zo moeilijk ht•bbt>n.

*

*

*

H

et kan bij sommigen mis.;ehien toch verwondering hebben ge- ._,ekt, dat de V. V.D.-fractie tegen demo- tie vnn de heer Lucas (K.V.P.) he2ft ge- l!temd om gemeenten en provinci~;s niet te doen delen (met twintig miljoen) in de verhoogde belastingopbrengst opdat de voorgestelde belastingverzwaringen verlicht zouden kunnen worden.

Op het eerste gezicht lijltt zo'n motie voo•· de niet-ingewijde de overweging waard, omdat zij toch maar de mogelijk- heid opent van minder belasting.

Maar prof. Oud kijkt verder dan het ogenschijnlijk directe voordeel. Hij was waakzaam en trapte niet in de val.

Want over de motie (en later over de desbetreffende nota van wijziging van n1lnkter Hofstra) moest worden beslist e>p C<'n moment, waarop nog niets vast- stond over de bestemming van d<> twin- tig miljoen.

De situatie was dus zo, dat men de V.V.D. wilde gebruiken om m<>e te hel- pen 20 miljoen van minister Hofstra los te peuteren, ten koste van de gemeen- ten en provincies, maar dat de K.V.P.

tenslotte de bestemming van die twin- tig miljoen zou bepalen.

Aan dat spelletje dee<l prof. Oud niet mee. Onze fractie stemde met de P.v.d.A C.P.N. en prof. Oerbrandy IA.R.) ü:gen de motie-Lucas, die met 66 tegen 62 stemmen werd aangenomen. De dt'sbe- treffende nota van wijziging werd later met 69 tegen 62 stemmen aangenomen (recht" tegen links).

*

M

en dient hierbij nog te bedenken, dat het delen van de gemeenten en provincies in verhoogde- opbrengst van de rijksbelastingen, wettelijk voorschrift is.

De motie-Lucas vroeg daarom een wette- lijke voorziening van minister Hofstra om voor de aanhangige belastingverhogingen de verplichting niet te doen gelden. Rau- welings, zoals prof. Oud opmerkte, was deze principiële wetswijziging in het de- bat gebracht.

Minister Ho!stra was er aanvankelijk tegen geweest, maar hij liet tenslotte de beslissing over aan de Kamer. "Wie heeft hier nu de leiding bij de wetgeving", smaalde prof. Oud, "de regering of de K.amer?"

Het was een pijnlijke vraag van een kenner van het staatsrecht als prof. Oud.

* * *

D

e KYP en haar. aanhang ter rech- terziJde, heeft, 1n overeenstemming met minister Hofstra, de 20 miljoen be- stemd voor een geringere verhoging van de omzetbelasting op sigaretten, en voor het afzien van een verdere beperking van de vervroegde afschrijving.

MR. VAN LEEUWEN

••.. Niet remmen op een gladde weg ....

Blijkens het betoog van mr. Van Leeu- wen was voor onze fractie (in het belang van de werkgelegenheid en versterking van het concurrentievermogen) de hoofd- zaak een gedeeltelijke herleving van de investel'ingsaftrek met ingang van 1 janu- ari 1958 (voor nieuwe bedrijfsmiddelen met uitzondering van gebouwen en per- sonenauto's).

Die investeringsaftrek (vier procent extra aftrek van de winst gedurende vijf jaar), in het belang van het gehele be- drijfsleven (werkgevers en arbeiders), is een werkelijke vermindering van belas- ting .

Met het afzien van een verdere beper- king van de vervroegde afschrijving koopt de heer Lucas een kat in de zak, hoonde mr. Van Leeuwen, want tenslotte wordt toch de volle belasting betaald.

Het amendement van de heer Van Leeu- wen om met ingang van 1 januari 1958 de investeringsaftrek gedeeltelijk te doen herleven (hetgeen de schatkist volgens

MINISTER HOFSTRA

Het conjunctuurbeeld van heden is in scherp contrast met dat van enige tijd geleden. Van hoogconjunctuer spreekt te- recht niemand meer.

Winstverwachtingen zijn in het alge- meen slecht. Ook de crisis op de kapitaal- markt leidt tot inperking van investerin- gen en maant tot voorzichtigheid. De beursb;"rometer staat op zeer slecht weer.

* * *

D

e consumptieve bestedingen dalen niet alleen door het wegvallen van zwarte lonen, en door de overtuiging, dat prijsstijgingen voor de naaste toekomst niet zijn te verwachten, maar speciaal door een algemeen gevoel van onbehaag- lijkheid.

Het gebrek aan scheepsruimte is in zijn tegendeel omgeslagen. De grondstoffen- landen krijgen te kampen met lagere prij- zen en afzetmoeilijkheden. De koopkracht daalt er en dit slaat weer terug op de exportmogelijkheden der industriële cen- tra.

Een uiterst bedenkelijk verschijnsel is, aldus mr. Van Leeuwen. dat vele landen er thans, zoals wij, op bedacht zijn hun goud- en dollar-reserves te versterken.

Gezien tegen de achtergrond van het achterblijven van de wereldgoudvoorraad en deviezenreserves tegenover wereld- handelsverkeer en voortbrenging, is dit een verontrustend verschijnsel. Hier wor- den krachten ontketend, die gelijkenis hebben met die, welke de ommekeer na 1920 en de crisis in de dertiger jaren veroorzaakten.

* * *

T

wijfel kan er niet aan bestaan, dat wij in een stadium van conjunc- tuuromslag verkeren. In Nederland gaat die gepaard met een ernstige crisis op de kapitaalmarkt. Uiteraard heeft dat tot ge- volg een onderbreking in de uitvoering van investeringsplannen.

Nu wordt de breuk in de curve van op- drachten nog verdiept door de opschor- ting van de investeringsaftrek.

Bij de behandeling van de begroting

LUCAS ..•. Gemeenschappelijke verdeelde buit van 20 miljoen de raming van miniRter Hofstra in 1958

ongeveer twintig miljoen zou kosten) werd bij zitten en opstaan verworpen.

* * *

O

nze fractie kreeg voor het amende- ment van de heer Van Leeuwen al- leen steun van de heren Gerbrandy (AR), Duynstee (KVP) en Welter (KVP), welke laatste motiveerde, dat in een tijd van dalendè bedrijvigheid in een overbevolkt land, beperking van investeringen tot werkloosheid moet leiden.

Dat was ook de kern geweest van het betoog van de heer Van Leeuwen. Toen tien maanden gelcelen de nota inzake de bestedingsbeperking in de Kamer in be- handeling kwam, was alles hoogconjunc- tuur wat de klok sloeg.

De conjunctuur heeft echter een scherpe

van Sociale Zaken is er uit de Kamer op aangedrongen, dat de minister bij stij- ging van de werkloosheid paraat zal zijn en gelden zou aanvragen voor de uitvoe- ring van aanvullende werken. Het wil mij voorkomen, aldus onze woordvoerder, dat het het meest zinvol is te voorkomen, dat het zover komt.

Het is dus belangrijk, dat de investe- ringsactiviteit niet zover wordt neerge- slagen, dat gelden moeten worden uitge- trokken om de hiervoor ontstane uitval weer te neutraliseren.

Met andere woorden: het is niet zinvol een belastingverhoging in te voeren, die weer een uitgavenvermeerdering tot ge- volg zou hebben, waarna dan weer een

aieuwe belastingverhoging zou moeter volgen om de nieuwe uitgaven te dekken.

Dat is een beslist onpleizierige vicieuze cirkel, een slechte oneindigheid.

CEL LOTHEN E

Voor.vacuumver~akk,ing gas- en vochtd1cht 1

Laminerin~an (Jel(gphl{ne ^met

SIDAC NY PÖ LY E.THYLE EN

UTRECHT

ook in .meer kleurendruk FILMS· ROllEN- ZAKKEN- PlASTICS- FLE.SSEN

O

p grond van het bovenstaande, zeer verkort weergegeven betoog, be- pleitte de heer Van Leeuwen el'n herle- ving van de invel!teringsaftl'ck voor nieuwe bedrijfsmiddelen met uitzondel'ing van gebouwen en personenauto'!!.

Hij meende, dat zijn amendeutent de schatkist hoogstwaarschijnlijk minder zou kosten dan het regeringsvoorstf'l, omdat hij overtuigd is, dat in de loop van 1958 de ministers genoopt zullen zijn tot her- stel van de investeringsaftrek. Maar die zou dan het gehele terrein betn·ffen.

Het amendement beperkt de werking en dus de kosten, waarschijnlijk met een derde deel.

Zoals reeds gezegd werd het amende- ment verworpen.

* _* *

M

et een gedeeltelijke herleving van de investingsaftrek was voo1· de heer Van Leeuwen hoofdzaak een verlich- ting aan de voet van het verhoogde tarief voor de vermogensbelasting, zodat de ver- hoging pas zou werken bij een vermogen van 150.000 gulden.

De verhoging van de vermogensbe- lasting oordeelde hij psychologiHch fout, omdat zij tot ontsparing moet !delen en rechtstreeks in strijd is met het beginsel van bevordering van de bezitsvorming.

Smalend opperde hij, dat de KVP, die zich zo druk maakt voor de hezitsvor- ming, nu de speciale staatssecretaris voor de bezitsvorming wel kan wegb<>zuinigen.

Evenals de a.r. middenstander Van Eijsden, maakte de heer Van Leeuwen er op attent, dat bij de vermogen:,<helasting niet alleen de genieters van een arbeids- loos inkomen zijn betr·okken, maar juist ook vele hardwerkende zelfstandige on- dCl·nemers, alsmede de rentetrekkers, die men rekent tot de "vergeten groepen".

Daarom wilde hij het tarief aan de voet verlichten, waaruit blijkt, dat hij in het kader van het geheel de vermogens niet geheel wilde uitzonderen van de IJt'lasting- verzwaringen.

Het amendement van de heer Van Leeuwen werd echter verworpen, omdat de heer Lucas en minister Hofstra de buit van 20 miljoen al verdeeld hadden.

Daarom trok de heer Lucas tn·aaf het amendement In, waarmee hij de verho- ging van de vermogensbelasting- had wil- len wijzigen, nadat minister Hofstra het amendement "onaanvaardbaar" had ver- klaard.

De heer Lucas nam geen l'isico ten aan- zien van miljoenen, die de minister beslist wilde binnenhalen. Hij koos de weg van de minste weerstand. Gemeenten en pro- vincie konden zich in de Kanwr niet ver- dedigen en minister Hofstra liet hen in de steek.

* * *

D

e enige concessie, die minister Hof- slra heeft gedaan was een hel'le- ving van de investeringsaftrek, met in- gang van 1 januari 1958, voor de interna- tionale scheepvaart en luchtvaart, waar- voor ook de heer Van Leeuwen krachtig had gepleit.

Die concessie raamde de minister voor de schatkist op drie miljoen. Daarmee heeft hij de heer Lucas tevreden gesteld en de meer dan 100 miljoen binnengekre- gen, die hij belist wilde hebben.

Minister Hofstra Jacht in zijn vuistje, want de zogenaamd prijsgegeven tien mil- joen op het gebied van de vervroegde af- schrijving, krijgt hij later toch wel bin- nen.

Toch zullen de heer Lucas en de zijnen zich nog lang op de borst slaan, dat zij de verhoging van de omzetbelasting op sigaretten hebben beperkt en een verdere beperking van de vervroegde afschrijving hebben tegengehouden. Maar zij hebben niet het Rijk, doch de gemeenten en pro- vincies het gelag laten betalen. Kunst!

* * *

O

nze fractie heeft zich tegen het amendement van de heer Van Eijs- den (AR), gesteund door de KVP en CH, inzake de sigaretten niet verzet.

De omzetbelasting op sigaretten wm·dt dus niet verhoogd van 5 tot 8, maar tot 7 procent.

De omzetbelasting op personenauto's en motorrijwielen en de banden daarvan, wordt verhoogd van 15 tot 20 procent. De omzetbelasting op televisietoestellen wordt verhoogd van ¹⁰ tot ¹⁸ p1·ocent. De vermogensbelasting wordt verhoogd met 20 procent. De investeringsaftrek blijft voorlopig opgeschort tot april a.s. Dan zal men de toestand nog eens nader bezien.

In het n4o~nmer van volgende week ko- men we nog op het belastingdebat terug, want er zit meer in. v.v.D.

11 JANUARI 1958 - PAG. I

Toespraak van onze gelegenheid

Partijvoorzitter van onze eerste

prof. mr. P. J. ^Oud

radio-uitzending

ter

"Het ^lS onbegrijpelijk, dat politieke partij zo

men maar onredelijk

steeds boven

een alle

toestand handhaaft, andere bevoordeelt"

die een ^{, ,}

Onze Partijvoorzitter heeft op vrijdag 10 januari j.l. onze veertiendaagse radio- uitzendingen met de volgende toespraak ingeleid:

Geachte toehoorders,

Als voorzitter van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie is het voor mij een genoegen vanavond een kort woord tot u te mogen spreken. Als ik hier van een genoegen spreek, da.n moet u dat goed verstaan.

Natuurlijk geeft het altijd voldoening van het belangrijke mededelingsinstrwnent, dat in onze tijd de radio-omroep is, gebruik te mogen maken. Het 18 echter aller- minst zo, dat met voldoening gewag gemaakt kan worden van de wijze, waarop het omroepbestel in ons land is geregeld.

Ook in de omroep viert het befaamde zuilenstelsel hoogtij. Wij hebben de om- roep gevie1·endeeld.

Vier machtige organisaties, de A.V.R.O., de K.R.O., de N.C.R.V. en de V.A.R.A.

beschikken ieder over een vierde ge- deelte van nagenoeg de gehele zendtijd.

Van deze vier zijn er drie, die nauw ver- bonden zijn aan een bepaalde richting.

A.lleen met de A.V.R.O. is dit niet het geval.

Wij kennen dit systeem nu al sedert 1930. Men had toen uitgedacht, dat er in ons land vier levensbeschouwelijke rich- tingen waren: de katholieke, de protes- tants-christelijke, de socialistische en de liberale.

socialisme geen levensbeschouwing. De P.v.d.A. wordt immers niet moe ons dat te verkondigen. Zij wenst in haar midden allen te verenigen, die het socialisme aanvaarden, onverschillig wat hun le- vensbeschouwing is, rooms-katholiek, protestants-christelijk of humanistisch.

Daardoor is de grondslag van de V.A.R.A.

uitsluitend een politieke. In haar uitzen- dingen treedt dit ook duidelijk aan de dag.

Het gevolg is, dat evenredigheid en billijkheid bij de verdeling van de politieke zendtijd volkomen zoek zijn.

Ook tegenover de partijen der rech- terzijde heeft de P.v.d.A. aldus een grote voorsprong. Maar het meest onredelijk is deze toestand tegenover de V.V.D., die zich slechts bij uitzon- dering tot de microfoon ziet toegela- ten.

De regering heeft nu gemeend ter goedmaking ·van dit onrecht aan alle politieke partijen tien minuten zend- tijd om de veertien dagen te moeten toekennen.

Moeten wij als liberalen nu erken- telijk zijn voor deze gave? Het klinkt

misschien erg ondankbaar, doch ik kan die erkentelijkheid niet opbren- gen. Daarvoor blijft de ongelijkheid te schrijnend.

Het is onbegrijpelijk, da.t men

maar

steeds een toestand handhaaft, die één politieke partij zo onredelijk bo·

ven alle andere bevoordeelt. Terwijl die politieke partij, die zelf meedoet aan het zuilenstelsel, dan ook nol:,' klaagt, dat zij haar uitzendingen niet mag doen in de tijd van de andere zuilen.

Ik heb gemeend ter inleiding van de veertiendaagse uitzendingen van de V.V.

D. er nog eens op te moeten wijzen, hoe ieder spoor van een verdelende rechtvaar- digheid ontbreekt.

Dat die rechtvaardigheid, naar liberaal inzicht, ook in anderere opzichten te wen•

sen laat, vertrouwen wij u in onze veer- tiendaagse uitzendingen te zullen kunnen duidelijk maken.

De V.V.D. neemt thans afscheid van u en hoopt u op vrijdag 24 januari, merk- waardigerwijze juist de dag, waarop zij tien jaren geleden werd opgericht, weder' te ontmoeten.

Ik dank u voor uw aandacht.

Het kwam nu, zo meende men, n1ooi uit, dat er voor iedere richting een om- roepvereniging bestond. Men plakte na- melijk gemakshalve op de A.V.R.O. maar een libN·aal etiket. Zowel de A.V.R.O.

zelf als de liberalen hebben zich daar-

tegen met hand en tand verzet.

Mr. dr. H. K. de Langen In het zilver

De A.V.R.O. wilde niet liberaal zijn, doch algemeen en de liberalen konden de A.V.R.O. niet als een liberale omroep erkennen. Zo is het tot op de huidige dag gebleven.

Aanvankelijk hebben de liberalen nog wel gedacht aan het oprichten van een eigen omroepvereniging. Zij hebben die pogingen echter niet doorgezet, omdat zij, aldus doende, toch eigenlijk, al was het dan noodgedrongen, zouden ingaan

· tegen hun overtuiging, dat de radio-om- roep niet in stukken moet worden ge- hakt, doch de gemeenschappelijke zaak moet zijn van het gehele volk. Dat er dus zou moeten ><ijn een nationale om- roep.

Daarmede wil ik geenszins zeggen, dat die nationale omroep neutraal zou moe- ten zijn. Een radio-omroep, die zou moe- ten zwijgen over de grote vragen, die ons volk verdeeld houden, zou een on- ding zijn. Hij zou zijn culturele taak niet kunnen vervullen. Wat zo'n omroep wel zou moeten zijn, is algemeen. Alge- meen is gans iets anders dan neutraal.

Een algemene omroep moet uitgaan van het beginsel, dat er in het leven van een volk dingen zijn, die wij allen teza- men kunnen doen en dingen, die iedere richting voor zichzelf moet verzorgen.

Voor beide soorten uitzendingen moet in de algemene omroep plaats zijn.

Men spreekt wel eens van sectarisme.

Wij moeten ons er echter goed reken- schap van geven, wat onder sectarisme is te verstaan. Het is zeker geen secta- risme, als iemand opkomt voor de begin- selen, die hij met overtuiging belijdt, on- verschillig op welk terrein. Sectarisme wordt het echter als men meent niets meer te kunnen doen in samenwerking met andersdenkenden.

Er is naar onze mening op radio-ge- bied heel veel, dat wij tezamen kunnen doen. Wij wensen niet, dat iedere luiste- taar in een bepaald hokje zal worden gedrongen.

Wij zijn het eens met het woord, dat in 1930 in de Tweede Kamer werd gespro- ken door wijlen Slotemaker de Bruine, een vertegenwoordiger van de christelijk- historische richting, die zeide, dat er dui- zenden zijn, die wel bereid zijn iedere 'Vier jaar driemaal naar de stembus te gaan, doch die ervoor passen doorlopend in politieke schema's te denken.

Natuurlijk wil dit niet zeggen, dat de radio over de politieke vragen zal hebben te zwijgen. Van het culturele leven van een volk maakt ook de politiek een be- langrijk onderdeel uit. Het is echter een onderdeel, dat zijn plaats moet vinden in een juiste evenredigheid. Die evenredig- heid is in dubbele zin te verstaan.

Er moet zijn een juiste evenredigheid tussen de politieke en de andere uitzen- dingen en er moet zijn een juiste even- redigheid tussen de verschillende rich- tingen. Het is vooral aan dit laatste, dat bij ons alles ontbreekt. ---.-t., ...

Ik zeide u reeds: van onze vier grote omroepverenigingen zijn er drie, die ge- lieerd zijn aan bepaalde levensovertui- gingen. Twee daarvan zou men onrecht doen, indien men ze politieke omroepen zou noemen. Noch de K.R.O., noch de N.C.R.V., mag men als politieke ·omrof' pen aanduiden.

Niettemin zijn beide omroepen bij de in ons land bestaande partijvorming op con- fessionele grondslag aan bepaalde poli- tieke groeperingen verwant. Toch zou ik niet willen zeggen, dat zij een overmatig deel van hun zendtijd aan de politiek wijden.

Gans anders is het gelegen met de V.A.R.A. Zij is de politieke omroep bij uitnemendheid. Haar grondslag is het socialisme.

Volgens zijn eigen aanhangers is dat

"Massale huldiging", aldus getuigde de heer dr. W. L. Groeneveld Meijer, direc- tem·-generaal van de afdeling Midden- stand van het ministerie van Economische Zaken, van de op 3 januari j.l. te Meppel gehouden receptie van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Drenthe, waar het 25-jarig ambtsjubileum van de secretaris dezer Kamer, mr. dr. H. K. de Langen, is herdacht.

In de grote concertzaal-Slot waren te- gen vier uur des namiddags ongeveer 500 belangstellenden aanwezig, toen de voor- zitter van genoemde Kamer, de heer J.

M. L. Otten, als eerste spreker op deze receptie, het woord voerde om de heer De Langen te huldigen voor de zeer goede en verdienstelijke wijze, waarop deze ge- durende 25 jaren het belangrijke ambt van secretaris van de Kamer heeft ver- vuld. In deze op zo sympathieke wijze uitgesproken huldiging betrok de heer

r.:u HW,

I In I

I I I I

I I

l ^ijook voor U: de HBU

KAPITAAL 125.000.000,-

1 ^RESERVES f 39.500.000,·

TOTAAL f 64.500.000,·

\I

I I HOLLANDSCHE BANK-UNIE

N.V.

I L ^.:E~D::G =R:.. ^.J

Otten ook mevrouw De Langen, die steeds op voortreffelijke wijze haar echtgem~ot

heeft gesteund, hetgeen zeker in sterke mate heeft bijgedragen tot de belangrijke arbeidsprestaties van de jubilaris. Na- mens de Kamer bood de heer Otten een monster van de parketvloer aan, welke de Kamer in het parterre-gedeelte · van de woning van de heer De Langen zal aanbrengen.

Veertien sprekers volgden daarna, waarvan wij in de eerste plaats vermel·

den de Commissaris der Koningin in de provincie Drenthe, de heer mr. J. Cramer, die mededeelde, dat hij zijn audiëntie we•

gens deze receptie had verzet. De com•

missaris had enkele "personalistischa aantekeningen over de jubilaris" ge•

maakt. Hij wees er op, dat de heer Da Langen als secretaris van de Kamer van Koophandel en Fabrieken eensdeels staat in het vrije bedrijf, anderdeels in dienst van de Overheid, zodat de vervulling van dit ambt voorzichtigheid en veel beleid vergt. Het vrije bedrijf moet behartiging vinden, doch ook de Overheid vraagt ge·

wis haar deel.

Dit gaf spr. vrijheid om de heer De Langen te vergelijken met een koorddan- ser, die moet ook steeds zijn evenwicht kunnen bewaren. Met erkentelijkheid ge- tuigde de commissaris, dat de heer De Langen in die 25 jaren nimmer zijn even- wicht heeft verloren en gewaagde voorts van het vele voorname werk, dat de ju- bilaris in het belang van Drenthe reeds heeft verricht.

Van de overige sprekers willen wij o.a.

noemen: de heer dr. W. L. Groeneveld Meijer; de heer dr. ir. P. J. Dudok van Heel, voorzitter van de Ver. van Kamers van Koophandel en Fabrieken; de burge- meester van Meppel, die de heer De Langen dank betuigde voor al het werk, dat deze in het belang van Meppel heeft verricht en daarbij de geest prees, waar·

in zulks steeds geschiedde.

De Vereeniging van Staten- en Raads•

leden van de V.V.D., was vertegenwoor·

digd door de heren mr. H. S. Siebers en K. H. Brandt. Eerstgenoemde bracht na•

mens het bestuur der vereniging de feli•

citaties aan het echtpaar De Langen over.

De heer Siebers wees op de veelzijdig- heid van de jubilaris, die naast zijn veel•

omvattende taak van secretaris der Drentse Kamer ook nog gelegenheid katt vinden om deel uit te maken van het be- stuur van genoemde vereniging en om op waardige wijze de V.V.D. te vertegen- woordigen in de Staten van Drenthe en in de gemeenteraad van Meppel.

Spr. achtte deze receptie een goede ge- legenheid om van V.V.D.-zijde te getui- gen van de grote waardering voor De Langens arbeid in de meest algemene zin van het woord ..

Behalve de sprekers ontvingen ook all<J aanwezigen gelegenheid om de heer en mevrouw De Langen en hun kinderen de':

hand te drukken en waarbij tevens ta.le rijke geschenken werden aangeboden. B.