Kleiwasmachine: een uitkomst?

AFZETTINGEN WTKG 33(2),2012 38

Kleiwasmachine:

een

uitkomst?

Sylvia

Verschuerenen Ton Lindemann

¹

Welwas ernogeen

probleem

datmoestworden

_opgelost.

In dat deelvanLondenwaarDavid Wardwoontbetaal

je

een

vast

_bedrag

voorwater. Geenwatermeterdus.

_Bij

onswel.

En

_aangezien

hetwaterniet circuleert wordt zo’n_apparaat in waterverbruikeenkostbare exercitie. Ook niet eig

milieu-vriendelijk

trouwens.Het breinvanTon

ging

al directaan

de gangom een

oplossing

teverzinnen. Helaas kwamener

wat

_{gezondsheidsproblemen}

tussendoor waardoor datbrein

tocheven een

toontje lager

moest

_zingen.

Maareen

jaartje

later, begon

het brein weerteborrelen. In december2011 kwam_erook

nogeenboek uit_overde Wealdvan

Engeland

(ref. 2).

Weald iseen

beetje

oudvoordeWTKG,maarin die dikke

pil (een

echte aanradervoorliefhebbersvan

Vroeg-Krijt

fossielen in

_Engeland)

staatin het hoofdstuk_overde microvertebrateneen

beschrijving

vande klei

wasmachine,

maardit keereenverbeterd model. Met watercirculatie! En

erstaatnogwatin:_{een meer}

_simpel

model

_{(nou ja}

kleiwas-machine,dit model zieter meer uit als een

kleiwastobbe)

meteenkleinere omvang. Inons

achtertuintje

is dat laatste

niet

_{onbelangrijk. Volgens}

de

_beschrijving

zal én hetzeven

iets

_langzamer

_{gaanén het volume dat in één keer op de zeef} kan

_{lager zijn}

dan het eerder

_genoemde

model.

_Anderzijds,

ook dit model maakt het

mij mogelijk

zo’n

beetje

het hele

jaar

rondtezeven. Zeven hoeft nietmeer

beperkt

te

blijven

tot

_{roostervrije dagen}

enweekenden. Alleen

_bij

vorstkan

het

_ding

beter niet buitenstaan.

Beschrijving

en

plaatje

maar eens

goed

bekeken. Het

prin-cipe

is

_gebaseerd

_op een

vijverpomp

die lucht laat

opbor-relen via

_{luchtsteentjes}

onderineengrotebakwater. Die

opborrelende

lucht

_brengt

hetwaterin

beweging

in de zeef die bovenin de bak

_{hangt (zie}

afb. 1en

2).

Hoe

simpel

kan

het

_{zijn... Yep, goed plan!}

Gaanwedoen.

Dan

begint

het verzamelen_vande onderdelen. Aan het einde

vandit artikelstaateen

lijstje

met watwe waarhebben

aan-geschaft

ende

prijzen

ervan.De zeef is verreweghet duurste

onderdeel. Het kan

_goedkoper

doorerzelfeentemakenmet

eenhouten frame. Voor de duurzaamheidhebben_weechter lievereenmetalen frame. Verder heb ik zitten dubbenover

de

_maaswijdte.

_{Normaal zeef ik op}0,3mm.De

_beschrijving

ging

uitvan0,4mm.

Uiteindelijk

toch

_gekozen

voor0,4mm

omdat dewaterbubbels wel doorhet

gaasmoetenkunnenen

0,4mmzich

blijkbaar

had bewezen.

De bakwasook nogeenverhaalapart. De

_schrijver

in het Wealdboek_{was naar een}tuincentrum_geweest

_{(in Engeland)}

en wasthuis

gekomen

meteen

plantenbak.

Nou die

_zijn

in Nederland allemaalmet_gatenonderin. Nietzo

handig

als

_je

erwaterin wil doen. Eencementemmer leekonsechter ook

prima geschikt

èn

vriendelijk geprijsd.

Er iseréén die

rede-lijk

dicht in debuurt komtvande opgegevenmaten.Welvan

Een

_{tijdje geleden}

waren we

bij mijn

schoonmoeder. Die heefthet nietzoop

mijn hobby.

Al diestenen....En “Moet

ze nu weerhaaientandengaan zoeken? Ze heeft tochaleen

haaientand...” Dit keer_vraagtzeofwenog ergensmee

be-zig zijn.

“Ja” antwoordtTon,“we

zijn bezig

methet

_bij

el-kaar

_krijgen

vande onderdelenom eenkleiwasmachinete bouwen”. Het

_gezicht

van

mijn

schoonmoeder verschiet

naarheel

chagrijnig.

Geheeltenovervloede voeg ikernog

aantoe“om kleitewassen”. En Ton

_vervolgens

“Ja, met Biotex”. Verbeten trek op het

gezicht

van

mijn

schoonmoe-der. Zeweethet

_zeker,

zewordtop een

vreselijke

manier

in de

maling

genomen.

Nee,

ze hoeft geen

uitleg.

Ze laat zich niet verder in de

_maling

nemen.

Tsja,

numoetik

toe-geven dattoen ik

_j

aren

geleden

het artikelvanDavid Ward

in TR

_{(ref. 1)}

_{tegen kwam,}ik het ook wel heel

ergvervond gaan.Nou niet

bepaald

ietsomzelftedoen....

Maar

_{ja, tijden veranderen,}

mensenveranderen,hobbies veranderen. Van

boterhammenzakjes

sedimentvoor

micro-fossielen

_ging

hetnaar

puinzakken

sedimentvoor

kraak-beenvissen. Vaak klei. In oktober 2010 kwamenwe na een

TRG excursie terecht

bij

David Ward thuis. We komen op het

_onderwerp

klei zeven terechten zokwam het datwe

de

_kleimachine,

beschreven in

_TR,

in levende

_lijve

tezien

kregen.

Ik

_gelijk

enthousiast. Ton

gelukkig

ook. Ik zag twee voordelen;_een machine

_mijn

klei latenzeven

ver-lost_{mevan een}watminder leuk

_klusje.

Daarnaast

_blijven

kwetsbare

_tandjes

beter heel. David lietme eenvoorbeeld

zienvan

haaientandjes

uit klei die ik zelfmetde hand

ge-zeefd heb. Mooie gave

tandjes.

Dat isevenslikken als ik

aan

mijn eigen

deels kaduke

_tandjes

denk.

39 AFZETTINGEN WTKG 33(2), 2012

belang

vanwege de pompendete

gebruiken luchtsteentjes.

Eenstrenge

vorstperiode

staatin de wegomde boel in

el-kaarte zetten.Maar als dan het

_zonnetje

weer

verschijnt,

is hetzo

gepiept.

Met alle onderdelenin huis kost hettwee

uur

(door

één

persoon)

omde boel in elkaarte zetten. We hebben één kleine

_{aanpassing gedaan}

_{op de voorbeeld}

te-kening

in het Wealdboek. Met vier stoelhoekenvan10cm

zijn

houten

leggers

niet

_nodig.

De hoeken dieaande zeef

zijn bevestigd,

haken op de randvandecementemmer.

Dan is hetevenafwachtenom een

dag

tekiezen datwe

thuis

_zijn

omiedere keereventechecken hoe het_gaat.

_Mijn

voorraad bevat vooral

gedroogde

vetteklei. Het isvandie

klei die

_je

zeker vier keermoetzeven voordat

je

schoon

gruis

hebt op een0,3mmzeef.

Onder het_genotvan eenvroeg

voorjaarszonnetje

gaathet

plateau

met

_{luchtsteentjes (zie}

afb.

₃₎

onder in de

cement-emmer

(zie

afb.

_4),

waterin decementemmer enpompaan

(zie

afb.

_{5). Uitproberen}

leidttotde conclusie dater

on-geveer 4emmerswaterinmoeten. De bodemvande zeef

staatnunetonderwater. Nu gaan deeerstedrie kilo klei

op de zeef. Een deelvande lucht bubbelt

langs

de zeef. Dit

hebbenweniet kunnen

oplossen. Blijkbaar zijn

de

lucht-bubbels niet instaatklei én de waterkolom in

beweging

te

_krijgen.

De zeefeen

beetje

scheefzetten

helpt

wel iets.

Nietteveel kleierin één keer

opgooien helpt

ook.

En zo hebbenwe eenaantal weken

ervaring opgedaan.

Uiteindelijk blijkt

zo’n vier kilo

gedroogde

kleieenmooie hoeveelheidper keerte

_{zijn (zie}

afb.

_6).

Als

_je

er

regelma-tig

doorheen_{roert, gaat}er20 kilovette_{klei per week door.} Doe

_je

dat niet dan_gaathetwat

langzamer.

Het residu be-staatuit 4-

4,5

liter kleine

kleibrokjes (zie

afb.7,pag.

40).

Nog

wat minder als

_je

_{het per keer}

_langer

laatzeven. Dat

residumoetnog wel verdermetde hand

nagezeefd.

Ervaring

metklei _{van een}andere locatie hebbenwenog niet.

_Ervaring

met _nog

_vochtige

klei is er ook _{nog niet.} Maar dat komt

_vanzelf,

de voorraadvande locatie waar-meewe

zijn begonnen

slinkt al

aardig.

Één

keer

perweek wordt decementemmer

geleegd.

Het

plateau

met

luchtsteentjes

wordt danweer evenontdaan

vande blubber. De

luchtsteentjes

rakentotnutoeniet

ver-stopt. Dat valtons reuze mee.Hetwatergaatinemmers om de

_kleideeltjes

te laten bezinken. Het daarna heldere

waterwordt

afgegoten

enlaterweer

hergebruikt

voorhet

3. Plateau metluchtsteentjes, zij-aanzicht. 2.Volledige opstelling.

4. Plateau metluchtsteentjesonder indecementemmer.

5.Waterstromingdie zorgtvoorhet ‘zeven.’

AFZETTINGEN WTKG 33(2),2012 40

zeven. Per keermoetermaximaal éénemmerwatervers

uit de kraan

_bij.

Ook de blubber onder uit de

cementem-merwordt inemmers

geleegd

omaftevoeren. Een klein

deel wordtte

_{drogen gelegd}

_voormicro

_(forams,

ostraco-den,

huidtandjes haaien, enz.).

Dit wordt ook verdermet de hand

_gezeefd

_op

_0,1

mm.

Grote hoeveelhedenvetteklei zeven is niet het leukste

werk, metnamedeeerste tweekeer vind ikeenklus. Het

is dan één_grotevetteprut.De derdeenvierde keer worden

de

_fossieltjes

in die al mindervette

_brij

herkenbaarenwordt heteenwatminder vervelend

_karweitje.

Daarvoor is zo’n apparaattoch weleenuitkomst. Dieeerste tweekeer ze-venben ik

‘kwijt’.

Ikmoet_zeggen:het heeft welwat.Dan ben ik opeenWTKG

bijeenkomst

enondertussenstaatde

kleite

spoelen.

Een

_{heerlijk gevoel}

is dat!

Wat minder

_geweldig

is: de zeef is niet_van

_roestvrij

staal. Dat kondenweal snel merken. De

roestplekken

laten zich

zien. Als dit

_exemplaar

aan

vervanging

toe

_is,

misschien tochmaarzelfeenzeefbouwen.

_Mijn

vermoeden is dat de kleiwasmachine toch wel de

_nodige

_maandenper

_jaar

zal

draaien,

zoniet

bijna

het hele

jaar

rond. Sterker nog, ik zit

tedenkenaan eenkleine zeef

(20

cm

doorsnede)

ineen

ge-wone emmervoorkleinemonstersernaast....

We hebbeneenhouten hokomde hele

opstelling gebouwd.

Hetwaterdat

langs

de zeef_ontsnapt

_produceert

continu

geluid.

Voldoendeom

hinderlijk

te

_zijn

als

_je

in

_{je tuintje}

zit. Dat isnu

opgelost.

Daarnaastmoet_{ook depomp}

droog

staan. Het hok is _grootgenoeg

gemaakt

omnogeen em-mer voorkleinemonstersernaast tekunnenzetten.En

_ja,

het hok is ook

_prima

_tegen

_{schijtende vogels (ja,}

er

lag

al

eenkeer zo’n klodder in de

zeef)

en

blaadjes

in de herfst.

Nog

even

terugkomend

op de Biotex die in het

begin

ge-noemd werd. Er kan

_natuurlijk

worden

_gecombineerd

met

de aloude methoden als vriezenenheetwater endus ook methet

gebruik

vanchemicaliën.Nu ben ikvande laatste

watminder

_gecharmeerd

voor

thuisgebruik

in_grote hoe-veelheden,maarhet iseen

mogelijkheid.

Wie daarmeer

overwilweten kan

bijvoorbeeld

het

boekje

over

micro-paleontologische

technieken

_{(ref. 3) raadplegen.}

Biotex

iseenwatminder

_agressief

middel dat ook aleen

handje

kan

_helpen.

In het verleden heb ik soda

_gebruikt,

maardat

lijkt

mein zo’napparaatwaaronderdelenaangetast

kun-nenworden toch minder

verstandig.

Hetzelfde

_geldt

voor

sommige

andere

_middeltjes

dan soda.

Tot slot. Tevreden?

_{Volgens verwachting?}

Snelleren

scho-nerhad

_natuurlijk

_{gemogen. Dat}wasvooraf ook wel

_mijn

stille

_hoop.

Metwat ik

nogaanvoorraad had

liggen,

was

mijn geduld

niet

_mijn

sterkste_punt.Maar ikmoetzeggen datnude voorraad

slinkt,

ik toch anders_tegende snelheid

aan

kijk.

Hetgaat7 maal 24uurdoor. Weer ofgeenweer.

Hetstaatlekkerte

_{pruttelen terwijl}

ik andere

_dingen

doe. Quasnelheid kan ikermetde hand

_{bij lange}

naniet

tegen-op. Voor

mij

is het dan ook echteenuitkomst.

Referenties

1

_{Ward,D., 1981.Asimplemachineforbulkprocessing}

of

_clays

and silks.-

Tertiary

Research

3(3):

121-124.

2 Batten, D.,

2011. English

Wealden fossils.

_London,

The

Palaeontological

Association: 192-204.

3

_Wissing,

F. &

_Herrig,

E., 1999. Arbeitstechniken der

Mikropalaontologie.

Eine

_Einfiihrung.

191

p.

Stuttgart.

Enke-Verlag.

1

Sylvia

Verschuerenen TonLindemann,

Valkenkamp

407, 3607 LXMaarssen,tel. 0346-56 6622,

e-mail:

_{webmaster@wtkg.org}

*)

Hetdraaieind hebben wedoormidden gezaagdenzo had-denwe4pootjesvoorhetplexiglasvan15cm. 15cmbleef

tehoogenuiteindelijkzijnzeafgezaagdop12cm.

7. Residu klei_opde zeef.

Gamma

Plexiglasplaat50x50 cm,3mmdik €19,00 Draadeind,1x2 stuks Ml 0-300mm,

inclusief 4moeren

(debouten worden doormidden gezaagdt.b.v. 4pootjes

*)

€3,79

Zeskantmoer 1x4stM10 €1,99

Dopmoer1x4 st M10 €2,69

Afdekkapbout 1x4 st M10 €1,99

1 setvan4 stoelhoeken 100mm,

verzinkt

€3,19

UKGE (www.ukge.com)

Zeef 45cmdoorsnede,10cmhoog, 0,4mmmaaswijdte

€196,88 (exverzendkosten)

Daru-koi (www.daru-koi.com

Pomp8000,70liter,48 watt €74,95 Luchtsteentjes,5 stuks(plusextraals

uwilt alsreserve)

€10,00

Siliconenslang100 meter4-6,omde steentjesop de pomp aante sluiten (uheeft veelenveelmindernodig)

€40,00

Hornbach