Handboek PBS Januari 2019

(1)

Handboek PBS

Januari 2019

(2)

Inhoud

Inleiding ... 3

Wat is PBS? ... 3

Piramidemodel ... 3

Stuurgroep ... 4

PBS op De Kameleon ... 5

Basiswaarden ... 5

Respect ... 5

Veiligheid ... 5

Verantwoordelijkheid ... 5

Werkwijze PBS op De Kameleon ... 5

Schoolbreed ... 5

Gedragsverwachtingen ... 5

Systematisch aanleren van gewenst gedrag ... 6

Beloningssysteem ... 6

Klas specifieke gedragsverwachtingen ... 6

Klas specifieke gedragsverwachtingen ... 7

Groepsvormingsactiviteiten ... 7

Afspraken ... 7

Toezicht houden op het plein ... 8

Het aanleren van gedragsverwachtingen ...14

Gedragsles: ‘goed gedrag op het schoolplein’ ...16

Gedragsles ‘Goed gedrag op het toilet’ ...18

Gedragsles: ‘goed gedrag in de kleedkamer’ ...20

De twee-minuten-regel: ...24

(Wordt gehanteerd bij extremer gedrag, wat direct moet stoppen) ...24

...24

(3)

Inleiding

Het PBS-handboek is een bundeling van gemaakte afspraken binnen het team. Het beschrijft de visie, de werkwijzen, de protocollen en afspraken die op De Kameleon tot stand zijn gekomen en zijn vastgesteld. Het is een levend document, hetgeen betekent dat de onderdelen steeds onderhevig zijn aan ontwikkeling als gevolg van het ontstaan van nieuwe inzichten en veranderende omstandigheden.

Het document dient als leidraad voor het team van De Kameleon tevens als verantwoordingsdocument aan directie en bestuur, ouders, ketenpartners.

Wat is PBS?

Positive Behavior Support (PBS) is een schoolbrede aanpak die zich richt op het versterken van gewenst gedrag en het voorkomen van probleemgedrag. De aanpak resulteert in een positief schoolklimaat waardoor het leren wordt bevorderd en gedragsproblemen voorkomen worden. PBS is een ‘kapstok’ waaraan alle

schoolinterventies en methoden, die met gedrag te maken hebben in de school, kunnen worden opgehangen. Dat wat goed werkt, wordt vastgelegd en ingezet. Dat wat niet goed werkt wordt, in overleg met het gehele team, besproken en gewijzigd. Hierdoor is PBS geen vastomlijnde aanpak, maar is het een op maat gemaakte aanpak dat jaarlijks geëvalueerd en bijgesteld wordt en gedragen wordt door het gehele team.

De kernprincipes van PBS zijn:

 Het ontwikkelen van duidelijke gedragsverwachtingen;

 Communiceren over en onderwijzen van deze gedragsverwachtingen;

 Het herkennen en bekrachtigen van gewenst gedrag;

 Het minimaliseren van aandacht voor ongewenst gedrag;

 Duidelijk en consequent reageren op ongewenst gedrag.

Belangrijke sleutelelementen hierbij zijn:

1. Effectief klassenmanagement;

2. Het handelen van de leerkracht;

3. Op data gebaseerde besluitvorming;

4. Positieve interventies;

5. Samenwerken met ouders.

Piramidemodel

PBS is gericht op alle leerlingen van de school. Uitgangspunt is dat een groot deel van de leerlingen (ongeveer 80 %), goed gedijt in een positief en voorspelbaar schoolklimaat, met heldere regels en duidelijke verwachtingen ten aanzien van gedrag en een passend onderwijsaanbod dat aansluit bij de interesses en leerstijlen van leerlingen. In de piramide is dat het groene vlak.

Er zijn ook leerlingen die risico lopen op het ontwikkelen van problemen in gedrag of leren, bijvoorbeeld door omstandigheden in het gezin, de school of het kind zelf. Voor deze kinderen zijn specifiekere interventies nodig op het gebied van leren of gedrag.

Deze interventies zijn terug te vinden in het gele vlak.

Tenslotte is er een kleine groep leerlingen, die ernstige problemen heeft op het gebied van leren of gedrag, waarvoor intensieve, vaak individuele interventies worden ingezet.

Dit is de rode top van de piramide. In de huidige praktijk gaat vaak de meeste tijd en aandacht uit naar de interventies in de rode top. PBS draait dit om en richt zich vooral op preventieve interventies in het groene vlak.

(4)

Stuurgroep

Binnen de school is een gedragsteam samengesteld. Het gedragsteam bestaat uit:

 De schoolleider;

 2 leerkrachten;

 Gedrag specialist (leerkracht)

Een van de leerkrachten is voorzitter van de stuurgroep PBS.

De stuurgroep komt 1 x per 6 weken bij elkaar. De data worden opgenomen in de

jaarplanner van de school. Terugkoppeling vindt plaats binnen de teamvergadering en/of wekelijkse nieuwsbrief.

Doel stuurgroep:

- De gegevens van het PBS proces verwerkt worden - Informatie verspreiden over PBS

- Zij het aanspreekpunt zijn en ondersteuning bieden aan collega’s op de werkvloer - Zij het databasesysteem bijhouden

- Het PBS jaarplan opgesteld en dat deze uitgevoerd wordt

(5)

PBS op De Kameleon Basiswaarden

De Kameleon heeft de onderstaande basiswaarden bepaald, die leidend zijn voor het bepalen van de gedragsverwachtingen:

- Respect - Veiligheid

- Verantwoordelijkheid

Respect

Wij willen de kinderen bijbrengen dat ze de ander net zo behandelen als ze zelf

behandeld willen worden. Daarnaast vinden we het belangrijk dat kinderen respect tonen passend bij de basiswaarden van onze democratie.

Veiligheid

In een veilig leerklimaat kunnen kinderen het beste uit zichzelf halen, zodat zij allemaal op hun eigen manier vol zelfvertrouwen de wereld in kunnen gaan. Een veilig leerklimaat ontstaat wanneer er heldere afspraken worden gemaakt met de kinderen.

Verantwoordelijkheid

Op De Kameleon nemen we kinderen serieus en willen we dat ze

ze deelgenoot maken van hun eigen ontwikkeling. Dit doen wij door kinderen de ruimte te geven om zelfstandig opdrachten uit te voeren, zelfstandig te spelen en zelfstandig samen te werken. Wanneer kinderen de ruimte krijgen, kunnen zij verantwoordelijkheid nemen. Uiteraard doen wij dat door samen met de kinderen heldere afspraken te maken zodat de kinderen weten welke ruimte zij kunnen benutten.

Werkwijze PBS op De Kameleon Schoolbreed

In ons dagelijks onderwijs zijn wij vooral gericht op preventief pedagogisch handelen vanuit de kernwaarden. Hierbij stimuleren wij in alle situaties bij alle leerlingen gewenst gedrag.

Dat doen wij door:

 Het hanteren van heldere gedragsverwachtingen in de hele school;

 Het visualiseren van gedragsverwachtingen in alle ruimtes;

 Het systematisch aanleren van gewenst gedrag;

 Het bekrachtigen van gewenst gedrag;

 Het consequent omgaan met ongewenst gedrag.

Gedragsverwachtingen

Rond de drie basiswaarden: Respect, veiligheid en verantwoordelijkheid, zijn voor alle ruimtes in de school en op het schoolplein verwachtingen ten aanzien van gewenst gedrag geformuleerd. Deze verwachtingen staan beschreven in de schoolmatrix (zie bijlage)

(6)

De gedragsverwachtingen die aan de drie basiswaarden zijn gekoppeld, hangen in de gangen, de algemene ruimtes. De volgende stap is uitbreiden naar de klaslokalen. Deze gedragsverwachtingen worden gevisualiseerd door middel van foto's. Wanneer er wijzigingen in de matrix zijn, worden deze posters aangepast.

Systematisch aanleren van gewenst gedrag

De school is gestart met de gedragsverwachtingen van de algemene ruimtes in te voeren.

In het schooljaar 2019-2020 wordt de werkwijze uitgebreid en zal er minimaal één keer per week een les gegeven rondom de verwachtingen gewenst gedrag uit de schoolmatrix.

Deze lessencyclus zullen jaarlijks in een jaarplanning worden weergegeven.

Ouders ontvangen via de weekbrief/parro welke gedragsverwachting die week centraal staat (de planning kan worden aangepast aan de behoefte van een bepaalde groep). De kern van de lessen is het aanleren van gewenst gedrag.

Hiervoor zijn gedragslessen ontwikkeld die te vinden zijn in de jaarplanner.

Aandachtspunten hierbij zijn:

 Het geven van positieve feedback in de verhouding van tenminste 4:1;

 Het minimaliseren van de aandacht voor ongewenst gedrag en de aandacht richten op gewenst gedrag;

 Het gebruiken van zinvolle correcties door de regel te herhalen en de leerling voor de keuze te stellen het gedrag bij te stellen en direct complimenteren bij de juiste keuze;

 Zelf het goede voorbeeld geven.

Beloningssysteem

Op De Kameleon hebben we schoolbrede afspraken gemaakt m.b.t. het positief bekrachtigen van gewenst gedrag. De leerlingen kunnen, wanneer zij zich aan de gedragsverwachtingen houden, muntjes verdienen.

Dit kan op elk moment van de dag, gericht op de gedragsverwachtingen.

Elk teamlid kan deze beloningen uitdelen.

Er wordt gestart met individuele beloningen (muntjes ontvangen) en deze wordt ingezet voor de groepsbeloning. De groepsbeloning wordt met leerlingen in de groep vastgesteld.

Naast bovenstaand ingezette beloningssysteem gaat de PBS- stuurgroep nadenken over uitbreiding van acties om in te zetten om een positieve schoolcultuur te creëren. Hierbij zal de leerlingenraad betrokken worden.

Te denken valt aan:

- Bewijs van goed gedrag uitdelen

- Erkenning in de media (bijv. op parro, in de weekbrief, op de website) - Kaartje voor goed gedrag naar thuisadres gestuurd

- Pluim van de week

Klas specifieke gedragsverwachtingen

Het scheppen van een positief, veilig pedagogisch klimaat is het uitgangspunt van PBS.

Op De Kameleon werken wij daar in de klassen op onderstaande wijze aan:

In de eerste 6 weken van het nieuwe schooljaar start elke klas met een groepsaanpak gericht op het aanleren van de vaste routines in de klas:

 Het opstellen en aanleren van klas specifieke gedragsverwachtingen;

(7)

 Het uitvoeren van groepsvormingsactiviteiten;

 Het stimuleren van gewenst gedrag;

 Het consequent omgaan met ongewenst gedrag.

Klas specifieke gedragsverwachtingen

Aan het begin van elk schooljaar bespreekt de leerkracht met de leerlingen hoe gewenst gedrag in de klas er volgens hen uitziet ten aanzien van:

 Leren;

 Werken;

 Spelen;

 Omgaan met elkaar.

Deze verwachtingen worden duidelijk zichtbaar in iedere klas opgehangen en, net als de schoolbrede gedragsverwachtingen, systematisch aangeleerd.

Elke groep maakt wekelijks met elkaar een klassenafspraak om deze gedurende het schooljaar te borgen.

Groepsvormingsactiviteiten

Om van een klas een groep te maken, plannen wij op De Kariboe aan het begin van elk schooljaar extra tijd in voor het uitvoeren van groepsvormingsactiviteiten. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van het boek ‘Grip op de groep’.

De overdracht van een groep gebeurt voor de zomervakantie. De groep wordt door de verlatende leerkracht overgedragen aan de volgende leerkracht, zodat deze het handelen kan afstemmen op dat wat de groep nodig heeft. De verlatende leerkracht stelt een groepshandelingsplan sociaal-emotionele ontwikkeling op voor volgende leerkracht. Voor de herfstvakantie is er een tussenevaluatie van het groepsplan en worden eventueel interventies ingezet.

In de klassen wordt, net als op het schoolbrede niveau, de nadruk gelegd op het bekrachtigen van gewenst gedrag. Dit doen wij door:

 Het geven van complimenten;

 Het geven van non-verbale bekrachtiging;

 Het beloningssysteem waarbij gespaard wordt voor groepsbeloningen.

Leerlingniveau

Ook op leerling niveau wordt de nadruk gelegd op het aanleren en bekrachtigen van gewenst gedrag.

Daarnaast is er op leerling niveau op onderstaande wijze aandacht voor PBS:

 Het beloningssysteem waarbij gespaard wordt voor een individuele beloning;

 Duidelijke consequenties op ongewenst gedrag;

 Duidelijke consequenties op klein en groot probleemgedrag;

 Gerichte interventies bij klein en groot probleemgedrag.

Afspraken

Naast het bespreken van gedragsverwachtingen zullen ook ander preventieve middelen ingezet worden om een positieve schoolcultuur te behouden.

(8)

Toezicht houden op het plein

Van alle medewerkers wordt verwacht dat zij zich houden aan de onderstaande regels;

 Verdelen van het plein met vaste surveillant

 Oranje/gele hesjes voor surveillanten

 Actief rondlopen

 Bekrachtigen van gedragsverwachtingen middels muntjes

 Positief contact (bijv. complimenteren, gedragsverwachtingen benoemen, praatjes maken met de leerlingen)

Toezicht houden algemene ruimtes

Van alle medewerkers wordt verwacht dat zij zich houden aan de onderstaande regels;

 Bekrachtigen van de gedragsverwachtingen middels muntjes

 Positief contact ((bijv. complimenteren, gedragsverwachtingen benoemen)

Ongewenst gedrag

Hoewel bij PBS de nadruk ligt op het aanleren en bekrachtigen van gewenst gedrag, is het ook erg belangrijk dat er een eenduidige aanpak is wanneer een leerling ongewenst gedrag vertoont. Wij maken daarbij onderscheid in:

 Ongewenst gedrag;

 Klein probleemgedrag;

 Groot probleemgedrag;

 Onacceptabel gedrag.

Om gerichte interventies in te kunnen zetten, wordt gebruik gemaakt van een

maandregistratie

9

. In elke groep registreert de leerkracht welke leerlingen zich niet aan afspraken houden.

De leerkracht registreert het volgende:

1. De plek:

 In de klas;

 Op het schoolplein;

 Openbare ruimtes

2. Welk gedrag laat de leerling zien?;

3. Wat heeft de leerkracht gedaan?;

4. Wat wil de leerkracht bereiken?;

5. Had de leerkracht zelf iets kunnen doen om het gedrag te voorkomen?;

6. Is het gedrag verbeterd?;

7. Wil de leerkracht de leerling inbrengen voor intervisie in het gedragsteam?

Het gedragsteam analyseert deze maandregistraties maandelijks en kijkt of interventies in bepaalde ruimtes of op bepaalde tijdstippen noodzakelijk zijn. Daarnaast bekijkt het gedragsteam of er interventies voor individuele leerlingen nodig zijn.

Klein probleemgedrag Groot probleemgedrag

(9)

Mochten deze preventieve maatregelen niet voldoende blijken, dan worden onderstaande stappen ingezet. Deze stappen zijn zichtbaar in de klas met picto en de reactieprocedure zit hierin verwerkt. De reactieprocedure wordt ingezet bij klein probleemgedrag (zie bijlage voor de uitgebreide beschrijving van de reactieprocedure)

Stap 1

- De leerkracht vraagt aan mij welk gedrag er van mij wordt verwacht.

- De leerkracht geeft aan dat ik mij moet gedragen zoals de gedragsverwachting.

Stap 2

- De leerkracht geeft mij de keuze om naar time-out 1 te gaan of om mijn gedrag aan te passen.

Stap 3

- Als ik mijn gedrag niet aanpas ga ik nu naar de time-out 1 (time-out plek in de klas)

- Hier ga ik rustig worden en nadenken hoe ik mijn gedrag kan aanpassen Stap 4

- Als ik mijn gedrag niet aanpas dan ga ik naar de time-out 2 (time-out plek in de gang)

- Hier ga ik rustig worden en nadenken hoe ik mijn gedrag kan aanpassen Stap 5

- Ga ik door met ongewenst gedrag ga ik naar time-out 3 (time-out plek in een andere klas)

- Ik ga rustig worden en werken in groep …….. (afhankelijk van maatjesklas) Stap 6:

- Als het nog steeds niet goed gaat, dan word ik naar de achtervang gebracht of opgehaald.

- Ik ga rustig worden en werken in de achtervang.

- De leerkracht beslist samen met de achtervangmedewerker wat de afspraken verder zijn.

Bij extremer probleemgedrag, wat direct moet stoppen, hanteren we de ‘twee-minuten- regel’ (zie bijlage).

Met het team van De Kameleon zijn consequenties op ongewenst gedrag (uitgesplitst in klein en groot probleemgedrag) vastgesteld. Op de volgende bladzijde zijn de

consequenties overzichtelijk in een schema uitgewerkt.

Groot probleemgedrag

(altijd IB informeren) Consequenties

Verbale agressie/ uitschelden/ bedreiging - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Gesprek met leerling - Contact met ouders - Nablijven/ tijd inhalen - Verlies van privilege

Pesten - Gesprek leerling/ pestprotocol

- Contact met ouders

(10)

- Verlies van privilege

Liegen/ bedrog/ spieken - Gesprek leerling

- Contact ouders - Verlies van privilege

Vechten - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Gesprek met leerling - Contact met ouders Fysieke agressie (eenzijdig) - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Gesprek met leerling - Contact met ouders - Schorsing

- Herstellen schade

Seksuele intimidatie - ‘twee-minuten-regel’

(afhankelijk van) - MIL invullen

Gebruik/ bezit van tabak - MIL invullen

Gebruik/bezit van drugs - MIL invullen

- Wijkagent

Gebruik/bezit van alcohol - MIL invullen

- Wijkagent

Gebruik/ bezit van wapens - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Wijkagent Ongeoorloofd verblijf buiten het

schoolterrein/ spijbelen - MIL invullen

- Nablijven/ tijd inhalen/ werk inhalen/ taak doen

(11)

Spelen met vuur - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Wijkagent

Materiele vernieling/ vandalisme - ‘twee-minuten-regel’

- MIL invullen

- Gesprek met leerling - Contact met ouders

- Schade herstellen/ vergoeden - Schorsing

- Wijkagent

Diefstal - MIL invullen

- Gesprek met leerling - Contact met ouders - Wijkagent

- Privilege inleveren (bijv. niet meer alleen door de school)

- Herstellen/ vergoeden

De vet en onderstreepte acties dienen uitgevoerd te worden, de overige acties zijn optioneel (afhankelijk van de situatie en in overleg met de CvB).

(12)

Klein probleemgedrag Consequenties

Schelden - Reactieprocedure

- Gesprek leerling (met waar nodig excuses)

- Contact ouders - Verlies van privilege

Onacceptabel taalgebruik - Reactieprocedure

- Contact ouders - Verlies privilege

Obscene gebaren - Reactieprocedure

Ruzie - Reactieprocedure

Plagen - Reactieprocedure

Ongehoorzaam tegendraads - Reactieprocedure

- Contact ouders - Verlies van privilege - Tijd inhalen

Moedwillig verstoren van activiteit - Reactieprocedure

- Contact ouders - Verlies van privilege - Tijd inhalen

Misbruik van materiaal - Reactieprocedure

(13)

De vet en onderstreepte acties dienen uitgevoerd te worden, de overige acties zijn optioneel.

Bijlage 1

De Kameleon heeft haar basiswaarden bepaald (respect, veiligheid en

verantwoordelijkheid) en hebben deze waarden vertaald in gedragsverwachting in verschillende ruimtes (zie onderstaand schema). Deze gedragsverwachting zijn gevisualiseerd binnen de school en worden aangeleerd tijdens de gedragslessen (zie bijlagen).

Ruimte Basiswaarde 1

Respect

Basiswaarde 2 Veiligheid

Basiswaarde 3

Verantwoordelijkheid

Schoolplein - -

Gang/trap -

Toiletten -

Kleedkamer - -

Handvaardigheid-

lokaal - - -

- Contact ouders - Verlies van privilege - Herstellen/ vergoeden van

eventuele schade

Onacceptabele kleding - Reactieprocedure

- Contact ouders

Onacceptabel gebruik digitale middelen - Reactieprocedure

(14)

Bijlagen

Het aanleren van gedragsverwachtingen Gedragsles ‘Goed gedrag in de gang’

1= Goed voorbeeld Groep

voorbereiden ‘We gaan oefenen met het lopen in de gang.

Wat zijn ook alweer de regels die gelden in de gang?

Ja, inderdaad, dat zijn:

 Loop rustig

 Loop rechts

 Houd handen en voeten bij jezelf

 Gebruik fluisterstem

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen? Ja. Op die manier lopen we veilig en met respect. Ik ga het nu een keer voordoen. Letten jullie op wat ik allemaal goed doe.’

‘Modellen’ Loop rustig en rechts door de gang, praat met een fluisterstem en raakt niets aan.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld? Hield ik mijn handen en voeten goed bij mezelf? En hoe liep ik? Was dat veilig?

Hoe vonden jullie mijn stem?’

Bekrachtig goede antwoorden! 2= Fout voorbeeld (doet de leerkracht altijd zelf!) Groep

voorbereiden

‘Ik ga het nu nog een keer voordoen. Let nog een keer goed op wat ik allemaal doe.’

Fout voordoen Loop op een drukke manier door de gang, raak de muren aan, de kapstok en praat op luide toon aan de linkerkant.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld?

Wat vinden jullie van de toon waarop ik sprak? Wat deed ik met mijn handen en voeten? Was dat respectvol? Was dit veilig?’

Bekrachtig goede antwoorden! 3= Goed voorbeeld

Groep

voorbereiden ‘Nu ga ik het voor de laatste keer voordoen. Let nu nog een keer op wat ik doe’.

‘Modelen’ Loop rustig, rechts door de gang, praat met een fluisterstem en raak niets aan.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld? Wat vonden jullie van de manier waarop ik sprak? En hoe liep ik? Waarom is het goed om op deze manier door de gang te lopen?’

Bekrachtig goede antwoorden! 4= Leerlingen oefenen

Groep

voorbereiden ‘Nu mag een van jullie laten zien hoe je veilig en respectvol door de gang loopt’. Dus: Loop rustig en rechts, houd handen en voeten bij jezelf en praat met een fluisterstem. Wie van jullie wil het voordoen?’

Complimenteer de leerling die het voor wil doen!

‘Letten jullie goed op wat (naam leerling) allemaal goed doet.’

Leerling doet het op de juiste wijze voor

Leerling doet het voor.

(15)

Nabespreken ‘Wat zagen jullie (naam leerling) goed doen?’

Bekrachtig goede antwoorden!

(16)

Het aanleren van gedragsverwachtingen Gedragsles: ‘goed gedrag op het schoolplein’

voorbereiden ‘We gaan oefenen met het spelen op het plein.

Wat zijn ook alweer de regels die gelden op het plein?

 Praat aardig

 Ga netjes om met materialen

 Bij stop hou je op

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen? Ja. Op die manier spelen we veilig en met respect op het schoolplein.

We gaan nu oefenen met de regels voor het plein. Ik ga het nu een keer voordoen. Letten jullie op wat we allemaal goed doen.’

‘Modelen’ We spelen met de klas op het plein. Je vraagt aan een ander ‘doe je mee?’. De ander zegt ‘Ja leuk!’ en je gaat samen op een goede manier met de kar spelen. Even later gaat een van de twee vervelend doen. De ander zegt en geeft aan: stop. Dit werkt. Het spelen gaat vrolijk verder.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld? Bekrachtig goede antwoorden!

2= Fout voorbeeld (doet de leerkracht altijd zelf!) Groep

voorbereiden ‘Ik ga het nu nog een keer voordoen. Let nog een keer goed op wat ik allemaal doe.’

Fout voordoen We spelen met de klas op het plein. Leerling 1 vraagt aan leerling 2 ‘doe je mee?’. Leerling 2 ‘Nee, sukkel! en hij gooit de kar om.

Leerling 1 zegt stop en geeft dit aan, maar leerling 2 gaat gewoon door en geeft leerling 1 nog een duw.

Wat ging er niet goed? Was dat respectvol of veilig?

Groep

‘Modelen’ We spelen met de klas op het plein. Je vraagt aan een ander ‘doe je mee?’. De ander zegt ‘Ja leuk!’ en je gaat samen op een goede manier met de kar spelen. Even later gaat een van de twee vervelend doen. De ander zegt en geeft aan: stop. Dit werkt. Het spelen gaat vrolijk verder.

Groep

voorbereiden

Nu mogen twee kinderen dit voordoen.

De regels die gelden op het plein:

 Praat aardig

 Ga netjes om met materialen

 Bij stop hou je op

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen?

(17)

Op die manier spelen we veilig en met respect op het schoolplein.

Deze leerlingen gaan het nu voordoen.

Complimenteer de leerlingen die het voor willen doen!

Letten jullie op wat ze allemaal goed doen.’

Leerlingen doen het voor.

(18)

Het aanleren van gedragsverwachtingen Gedragsles ‘Goed gedrag op het toilet’

voorbereiden

We gaan oefenen met de regels van het toiletgebruik

Wat zijn ook alweer de regels die gelden bij het gebruik maken van het toilet?

 WC schoon achterlaten.

 Handen wassen

 Klaar! Terug naar de klas.

 Wc rol op? Geef het door.

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen? Ja. Op die manier houden we het netjes en zijn

respectvol. Ik ga het nu een keer voordoen. Letten jullie op wat ik allemaal goed doe.’

‘Modelen’ WC schoon achterlaten.

Handen wassen.

Klaar? Terug naar de klas.

Wc rol op? Geef het door.

Nabespreken Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld?

Heb ik het toilet schoon achtergelaten?

Heb ik mijn handen gewassen?

Ben ik nadat ik klaar was direct naar de klas gegaan?

Heb ik gemeld dat de w.c rol op is?

Is dat netjes en respectvol?

Bekrachtig goede antwoorden! 2= Fout voorbeeld (doet de leerkracht altijd zelf!) Groep

voorbereiden Ik ga het nu nog een keer voordoen. Let nog een keer goed op wat ik allemaal doe

Fout voordoen Wc niet doortrekken, wc papier op de grond. Zeep op in de wastafel leegpompen. Laatste vel pakken en niet melden bij de leerkracht.

Wat vinden jullie van hoe ik het toilet achter heb gelaten? Wat deed ik met het zeeppompje? Was dat netjes en respectvol?’

Bekrachtig goede antwoorden! 3=Goed voorbeeld

Groep

voorbereiden We gaan oefenen met de regels van het toiletgebruik

Wat zijn ook alweer de regels die gelden bij het gebruik maken van het toilet?

 WC schoon achterlaten.

 Handen wassen.

 Klaar! Terug naar de klas.

 Wc rol op? Geef het door.

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen? Ja. Op die manier houden we het netjes en zijn

respectvol. Ik ga het nu een keer voordoen. Letten jullie op wat ik allemaal goed doe.’

‘Modelen’ WC schoon achterlaten.

Handen wassen.

Klaar! Terug naar de klas.

Wc rol op? Geef het door.

(19)

Heb ik het toilet schoon achtergelaten?

Heb ik mijn handen gewassen?

Ben ik nadat ik klaar was direct naar de klas gegaan?

Heb ik gemeld dat de w.c rol op is?

Is dat netjes en respectvol?

Bekrachtig goede antwoorden! 4=Leerlingen oefenen

Groep

voorbereiden

‘Nu mag een van jullie laten zien hoe je gebruik maakt van het toilet. Dus: Laat de wc na gebruik schoon achter. Handen wassen. Direct terug naar de klas. Wc rol op! Zeg het tegen de juf.

Wie van jullie wil het voordoen?’

Leerling doet het op de juiste wijze voor

Nabespreken ‘Wat zagen jullie (naam leerling) goed doen?’ Bekrachtig goede antwoorden!

(20)

Het aanleren van gedragsverwachtingen Gedragsles: ‘goed gedrag in de kleedkamer’

voorbereiden ‘We gaan oefenen met het omkleden in de kleedkamer.

Wat zijn ook alweer de regels die gelden in de kleedkamer?

 Stil zijn

 Op eigen plek zitten

 Handen en voeten bij jezelf houden

 Kleding opruimen

Heel goed onthouden! Waarom is het belangrijk dat we ons zo gedragen? Ja. Op die manier gebeurt het veilig en met respect en nemen we onze verantwoordelijkheid. Ik ga het nu een keer voordoen. Letten jullie op wat ik allemaal goed doe.’

‘Modelen’ Kleed je stil om op je eigen plek, ruim je kleding op en houd je handen en voeten bij jezelf.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld? Hield ik mijn handen en voeten goed bij mezelf? En was ik stil? Heb ik mijn kleding netjes opgeruimd en ben ik op mijn eigen plaats gaan zitten? Was dat veilig? Vond je mij verantwoordelijk omgaan met mijn kleding?

Bekrachtig goede antwoorden! 2= Fout voorbeeld (doet de leerkracht altijd zelf!) Groep

voorbereiden ‘Ik ga het nu nog een keer voordoen. Let nog een keer goed op wat ik allemaal doe.’

Fout voordoen Al luid pratend je omkleden, kleding op de grond gooien en bij iemand gaan staan en diegene aantikken.

Wat deed ik met mijn handen en voeten? Zat ik op mijn eigen plek? Was dat respectvol en veilig?’

Wat deed ik met mijn kleding? Was dat verantwoordelijk?

Heb ik rekening gehouden met de andere klas; was ik stil? Was dat met respect?

Groep

‘Modelen’ Kleed je stil om op je eigen plek, ruim je kleding op en houd je handen en voeten bij jezelf.

Nabespreken ‘Wat zagen jullie? Was dit een goed voorbeeld? Hield ik mijn handen en voeten goed bij mezelf? En was ik stil? Heb ik mijn kleding netjes opgeruimd en ben ik op mijn eigen plaats gaan zitten? Was dat veilig? Vond je mij verantwoordelijk omgaan met mijn kleding?

Groep

voorbereiden ‘Nu mag één van jullie laten zien hoe je veilig, respectvol en verantwoordelijk omkleedt. Dus: Kleed je stil om op je eigen plek, ruim je kleding op en houd je handen en voeten bij jezelf.

Wie van jullie wil het voordoen?’

(21)

(22)

Reactieprocedure: manier van reageren binnen de Kameleon op klein probleem gedrag Vraag naar / herinner

de leerling aan de gedragsverwachting

…wat is ook al weer de regel over…?

Precies, de regel is ………

Doe nu…...., alsjeblieft

Vraag naar / herinner de leerling aan de gedragsverwachting

…wat is ook al weer de regel over…?

Precies, de regel is………

Doe nu…...., alsjeblieft Benoem het

ongewenste gedrag en geef de leerling een keuze

…., je……. Je gaat naar time-out 1 of ………

Wat is je keuze?

Ik weet dat je slim kunt kiezen.

Benoem het

Wat is je keuze?

Benoem het

Wat is je keuze?

Benoem het

Wat is je keuze?

Benoem het

Wat is je keuze?

Benoem de consequentie

Oke, dan ga je nu voor 5 minuten naar time- out 1

Loop weg

Hiermee voorkom je discussie

Oke, dan ga je nu voor 5 minuten naar time- out 1

Loop weg

Algemeen

Benoem de

consequentie als de leerling zijn gedrag niet aanpast.

Je past je gedrag niet aan je gaat nu naar time-out 2

Benoem de

Je past je gedrag niet aan je gaat nu naar time-out 2

Belangrijk!

5 tot 10 sec wachten tot je de volgende stap inzet ivm schakeltijd.

Benoem de

(23)

Belangrijk!

Benoem altijd eerst de consequentie en dan de gedragsverwachting.

Benoem de

Je past je gedrag niet aan je gaat nu naar de achtervang

(24)

De twee-minuten-regel:

(Wordt gehanteerd bij extremer gedrag, wat direct moet stoppen)