Algemeen advies toezichthoudende domotica in de intramurale dementiezorg Aanvulling op de alternatievenbundel

Algemeen advies

toezichthoudende domotica in de intramurale dementiezorg

Aanvulling op de alternatievenbundel

Drs. Johan van der Leeuw en Dr. Henk-Herman Nap Postbus 8228, 3503 RE Utrecht

Telefoon: 06 22810656/06 - 22810766, e-mail: j.vanderleeuw@vilans.nl/h.nap@vilans.nl Website: www.domoticawonenzorg.nl

Utrecht, december 2015

© 2015 Vilans

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotografie, microfilm of op enig andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming.

Algemeen advies voor

toezichthoudende domotica in de intramurale dementiezorg

Aanvulling op de alternatievenbundel

vrijheidsbeperkingen

Inhoud

Aanvulling op de alternatievenbundel vrijheidsbeperkingen ...2

1. Inleiding ...4

1.1 Reikwijdte van dit advies ...4

1.2 Aanleiding ...4

1.3 Technologie ontwikkeling: nieuwe zorgdomotica voor intramurale dementiezorg ...5

1.4 Evaluatie onderzoek ...6

1.5 Aanvulling op de alternatievenbundel vrijheidsbeperkingen ...7

1.6 Leeswijzer ...7

2 Algemeen advies ...8

2.1 Locaties met 30 cliënten ZP 5 of hoger ...8

2.2 Locaties met minder dan 30 cliënten ZP 5 of hoger ...9

3 Welke systemen? ... 11

3.1 Welke systemen kunnen aan de functionele eisen voldoen? ... 11

3.2 Regelgeving voor de systemen Video Bewaking derde generatie ... 12

3.3 Akoestische bewaking ... 13

4 Functie noodsituatie detectie ... 15

4.1 Wanneer is noodsituatie detectie van belang? ... 15

4.2 Functieomschrijving noodsituatie detectie ... 15

4.3 Welk systeem? ... 16

5 Proces tot vervanging of opwaardering ... 17

Wat biedt Vilans? ... 19

1. Inleiding

1.1 Reikwijdte van dit advies

Dit algemeen advies heeft betrekking op de toepassing van toezichthoudende domotica:

elektronische hulpmiddelen die ondersteunen bij het 24 uurs toezicht bij intramuraal verblijf¹.

In die intramurale instellingen in de ouderenzorg wordt onder andere psychogeriatische (PG) zorg verleend op basis van de Wet Langdurende Zorg, voor ZorgProfiel 5 (ZP 5) en hoger. Dit advies is ook van toepassing op zorgappartementen bestemd voor mensen met een indicatie voor ZP 4 en/of ZP 5², zover er sprake is van psychogeriatische problematiek. Aan deze zorgappartementen buiten een gesloten PG-afdeling, wordt een aparte paragraaf gewijd.

Dit advies is niet van toepassing op de Gehandicaptenzorg. Hier kunnen weliswaar ook cliënten voorkomen met (ook) een cognitieve problematiek, maar is er meestal van oudsher sprake van toezichthoudende domotica met een bemenste (nacht)zorgcentrale in de keten.

Dit laatste ontbreekt van oudsher in de ouderenzorg.

1.2 Aanleiding

De aanleiding voor dit advies is een analyse die Vilans heeft uitgevoerd naar de

toezichthoudende domotica in de intramurale dementiezorg na het verschijnen van het rapport ‘’Domotica in de zorg moet zorgvuldiger’’ van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (oktober 2009) en het onderzoek van VUmc ‘Van fixaties naar domotica?’ (EMGO+/VUmc en NIVEL, december 2010). Het rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg had als aanleiding incidentmeldingen vanuit de zorgpraktijk die veroorzaakt zouden zijn door domotica. Het VUmc –onderzoek en signalen naar Vilans brachten als een specifiek probleem naar voren ‘’het niet meer te belopen aantal meldingen’’ in de nachtsituatie. Nadere analyse door Vilans leerde dat:

• Van oudsher worden in verpleeghuizen, in verzorgingshuizen inclusief de PG- afdelingen en ook in aparte locaties kleinschalig groepswonen voor mensen met dementie, verpleegoproepsystemen (VOS) toegepast. Deze worden gekenmerkt door vaste oproepunits op de muur van de cliëntkamers, inclusief een

spreekluisterverbinding.

Conclusie was dat relatief weinig PG-cliënten deze oproepunits nog kunnen gebruiken. Dus waarom worden deze oproepunits standaard aangebracht in de cliëntkamer?

• Het ‘’niet meer te belopen aantal meldingen’’ in de nacht komt inderdaad in de praktijk voor, waardoor cruciale situaties kunnen worden gemist. Het kan voorkomen bij een combinatie van de volgende factoren:

- Het toepassen van een verpleegoproepsysteem, waarbij voor de belangrijke functie uitbedmelding een enkelvoudige sensor wordt gebruikt in de vorm van een infrarood bewegingsmelder op een standaard³ of een bedmat van het druktype onder de matras of op de grond naast het bed. De enkelvoudige bewegingssensor

1 De term toezichthoudende domotica wordt gebruikt door de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). Deze terminologie is hier overgenomen.

De vertaling ‘’elektronische hulpmiddelen voor toezicht’’ is overgenomen uit het Wetsvoorstel Zorg en Dwang, memorie van toelichting. Zoals dit per 2015 bij de Eerste Kamer ligt.

2 Bijvoorbeeld als het volgende onderscheid wordt gemaakt. Zorgappartementen toegankelijk met een WLZ-indicatie ZP 4 of ZP 5, maar dan zonder een BOPZ-verklaring. Anderzijds de gesloten PG-afdeling voor mensen met ZP 5 en hoger, maar waarbij een BOPZ-verklaring verplicht is. BOPZ is het besluit tot opname Psychiatrische Ziekenhuis

3 De meest gebruikte is de DAZA optiscan.

bij het bed wordt doorgaans een ‘belpaal’ genoemd. Een dergelijke sensor wordt aangesloten op het verpleegoproepsysteem en wordt naast het bed geplaatst.

Juist dit is foutgevoelig, waardoor deze technologie veel valse meldingen kan geven: een melding, terwijl de cliënt nog in bed ligt of geen melding, terwijl de cliënt wel uit bed is opgestaan.

Deze technologie wordt nu door Vilans aangeduid als Sensorische Bewaking eerste generatie (SB1), terwijl de beschikbare technologie op dit moment is geëvalueerd naar een derde generatie⁴.

- De inzet op het terugdringen van de vrijheidsbeperkende maatregelen. Na het terugdringen van de onrustbanden, wordt nu vooral ingezet op het terugdringen van de toepassing van bedhekken. Door onder andere de Inspectie voor de Gezondheidszorg is gedurende een periode domotica aangeduid als een lichter alternatief voor deze vormen van vrijheidsbeperking.

1.3 Technologie ontwikkeling: nieuwe zorgdomotica voor intramurale dementiezorg

Op basis van deze analyse is Vilans vanaf 2009 actief aan de slag gegaan met technologie innovaties in de intramurale dementiezorg. Vanaf 2006 was er al een verpleeghuis in Kerkrade⁵ actief met het zoeken naar een alternatief voor de ‘’belpaal’’ in de vorm van cameratechnologie op de cliëntkamers met – in de huidige optiek – relatief eenvoudige beeldinterpretatie. Bepaalde leveranciers van verpleegoproepsystemen hebben hierop gereageerd door exact dezelfde technologie te verbinden aan hun verpleegoproepsysteem.

Dit was op zich al een verbetering, maar is nog niet afdoende gebleken.

In de technologie ontwikkeling vanaf 2009 is vooral geconcentreerd op de voor dementiezorg belangrijke functie van de uitbedmelding/opsta-alarmering. In het gevorderde stadium van dementie komt vaak de nachtelijke onrust voor (verstoord slaap-waakritme) met als gevolg dat cliënten vanaf een bepaald tijdstip zeer vroeg in de ochtend uit bed komen. In 2012 zijn samen met een zorgorganisatie⁶ de volgende eisen geformuleerd ten aanzien van deze functie:

• Niveau van valse meldingen: de sensor moet een melding maken als een cliënt

aanstalten maakt om op te staan of opstaat. (zie volgend criterium). De sensor moet zo weinig mogelijk tot geen meldingen geven als de cliënt geen aanstalten maakt om op te staan of niet is opgestaan.

• Gewenst is dat de sensor instelbaar is om een melding te geven als de cliënt rechtop zit in bed. Dit is bij bepaalde cliënten gewenst. Met daarnaast instelbaar een melding op het moment dat men uit bed komt en instelbaar met vertraging: pas een melding als de bewoner binnen een bepaald tijdsbestek nog niet terug in bed is.

• Gewenst is dat het bed binnen bepaalde marges vrij verplaatsbaar is binnen de kamer.

Het moet niet nodig zijn dat de positie van het bed binnen de kamer zo nauwkeurig moet zijn dat de positie van het bed gemarkeerd moet worden

• Technische levensduur

• Praktische bruikbaarheid

• Bestendigheid tegen ruwe behandeling

Er zijn vervolgens twee verschillende lijnen van technologie ontwikkeling ontstaan:

• Sensorische Bewaking derde generatie, SB 3: een systeem, bestaande uit een netwerk van bewegingssensoren, die op basis van softwareverwerking in staat zijn continue te presenteren wat de status van een bewoner is. Bijvoorbeeld, op bed, lopend door de kamer, liggend op de grond na een val, naar het toilet of zich buiten de kamer bevinden. Het bestaat uit een cluster van sensoren, maar ook analyse en

4 Zie de Vilans-publicatie (whitepaper): Domotica in de Nachtzorg, Henk-Herman Nap e.a.

Vilans, december 2015

5 Verpleeghuis Lückerheide te Kerkrade, Meander Zorggroep

6 Zorgpalet Baarn-Soest

detectie door software van bepaalde patronen. Op basis van de begeleidings- of zorgbehoefte van een bewoner, kan het systeem zo ingesteld (profiel) worden, dat bepaalde gebeurtenissen leiden tot een alarm. Op het moment dat er sprake is van een profieloverschrijding (bijvoorbeeld meer dan tien minuten inactiviteit in de badkamer), maakt het systeem een melding op een tablet en/of smartphone van de zorgmedewerker.

• Video Bewaking derde generatie, VB 3: VB3 maakt gebruik van videobeelden waarbij bepaalde visuele drempelwaarden moeten worden overschreden. Via software kunnen bijvoorbeeld de contouren van het bed of de deur worden

aangegeven, zodat het systeem weet wanneer iemand het bed of de kamer verlaat.

Dit houdt in dat wanneer de helft van een bewegend object (persoon) wordt

gedetecteerd buiten een bepaald grensgebied (bijvoorbeeld het bed), een alarm kan worden gegenereerd. Deze detectie geeft geen ongewenste melding als een persoon zijn been of arm uit het bed steekt, maar geeft alleen een melding als de persoon ook daadwerkelijk uit bed gaat en de drempelwaarde overschrijdt. Dit verbetert de betrouwbaarheid van de meldingen en genereert minder valse meldingen.

VB3 geeft bij een alarm de melding, inclusief het soort alarm (bijvoorbeeld uit bed of te lang toiletbezoek), door aan een handset of smartphone. De medewerker ziet met dit systeem bij iedere melding een beeldfragment van het moment waarop het alarm werd veroorzaakt, om vast te stellen wat de situatie inhoudt. Deze alarmsituatie is geanonimiseerd. Dit houdt in dat het bewegende gedeelte van het beeld wordt

‘gemaskeerd’, ofwel ingekleurd, zodat deze onherkenbaar wordt en de privacy geborgd blijft. Sommige systemen kunnen ook extra delen van het beeld maskeren, zoals het bed. De rest van de ruimte is volledig zichtbaar, zodat de zorgmedewerker een juiste conclusie kan trekken uit het beeld.

Verdere informatie over het onderscheid tussen eerste, tweede en derde generatie sensorische en videobewaking is te vinden in de Vilans-publicatie: Zorgdomotica in de nachtzorg, december 2015⁷.

Beide lijnen kunnen worden aangeduid als de ’’nieuwe’’ zorgdomotica voor de intramurale dementiezorg. Aanduidingen die in het algemeen gebruikt worden:

• Ambient Intelligent Technology of kunstmatige intelligentie

• Slimme sensortechnologie, maar dan wel de hele kamer dekkend en niet alleen het bed

• Interpretatieve systemen

• Derde generatie zorgdomotica

Van belang is dat door diverse bedrijven nieuwe sensortechnologie voor specifiek en alleen de uitbedmelding is ontwikkeld. Deze is echter niet afdoende gebleken om tegemoet te komen aan de functionele eisen voor de uitbedmelding en de verlaten kamer melding zoals deze in hoofdstuk 2 zijn opgenomen. Een gebleken technische voorwaarde is dat de sensorische of videobewaking de hele kamer moet kunnen monitoren.

Naast een verbetering van de bewaking worden de nieuwe systemen ook gekenmerkt door:

• Een wandunit voor verpleegoproep is niet meer standaard op elke kamer nodig. Het is minder tot niet meer gebaseerd op de infrastructuur van een

verpleegoproepsysteem.

• Aan de kant van de zorgmedewerkers worden in plaats van een DECT-handset smartphones of tablet devices toegepast met een specifieke mobiele applicatie.

1.4 Evaluatie onderzoek

In de loop van 2014 en 2015 heeft Vilans evaluatie onderzoek uitgevoerd op diverse locaties in de intramurale dementiezorg en gehandicaptenzorg waar deze nieuwe systemen werden toegepast. Deels betroffen dit pilots en deels betrof het de eerste structurele implementatie.

7 Deze publicatie heeft ook betrekking op de eerste, tweede en derde generatie akoestische bewaking, zoals dat veel in de gehandicaptenzorg wordt toegepast.

Een algemene conclusie is dat de systemen voor toezichthoudende domotica voor

dementiezorg die behoren tot de derde generatie Sensorische Bewaking of Video Bewaking aanzienlijk beter presteren dan de verpleegoproepsystemen waarop een sensor kan worden aangesloten (Sensorische Bewaking eerste generatie), zoals die nu nog veel toegepast worden in de dementiezorg. Er is sprake van een aanzienlijke vermindering van het aantal valse meldingen bij de functie uitbedmelding. Tevens zijn er nieuwe relevante functies mogelijk, die eerder niet mogelijk waren.

Een samenvatting van dit onderzoek is opgenomen in de Vilans-publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’, december 2015. Op basis van dit evaluatie onderzoek is dit algemeen advies ten dele gebaseerd.

1.5 Aanvulling op de alternatievenbundel vrijheidsbeperkingen

De alternatievenbundel is een uitgave van Vilans, waarin alternatieven voor

vrijheidsbeperkende maatregelen zijn opgenomen. Domotica is gepresenteerd als een lichter alternatief voor vrijheidsbeperkende maatregelen. Daarom zijn bepaalde vormen van

toezichthoudende domotica in de alternatievenbundel opgenomen. Dit zijn de

losse/enkelvoudige sensoren in de vorm van een bedmat of bewegingssensor op een standaard aan te sluiten op een verpleegoproepsysteem. Daarmee technologie van de eerste generatie.

Aan de toepassing hiervan wordt in dit algemeen advies beperkingen beschreven, afhankelijk van de situatie.

In deze zin is dit advies een aanvulling op de alternatievenbundel.

1.6 Leeswijzer

Hoofdstuk 2 beschrijft het algemeen advies op basis van aangescherpte functionele eisen. In hoofdstuk 3 wordt aangegeven welke systemen hieraan kunnen voldoen. In een aparte paragraaf wordt ingegaan op de akoestische bewaking, die in het algemeen ontraden worden voor de dementiezorg als basis bewakingstechnologie.

In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de functie detectie van een noodsituatie overdag en ’s avonds. Deze functie is van belang bij grotere kamers, waarbij een natuurlijk proces is dat cliënten zich overdag en ’s avonds meer terugtrekken op hun eigen kamer. Een aparte

paragraaf wordt hierbij gewijd aan voormalige verzorgingshuisappartementen die in het kader van een herstructurering nu bijvoorbeeld zijn bestemd voor ZP 4 en ZP 5, maar dan zonder een BOPZ-verklaring.

Hoofdstuk 5 gaat tot slot in op het proces bij opwaardering of vervanging van de aanwezige domotica.

2 Algemeen advies

2.1 Locaties met 30 cliënten ZP 5 of hoger

Voor locaties/afdelingen in de ouderenzorg waar psychogeriatische (PG) zorg wordt verleend op basis van de Wet Langdurende Zorg, de ZorgProfielen (voorheen ZorgZwaartePakketten, ZZP) 5 en hoger, zijn de volgende aangescherpte functionele eisen van toepassing ten aanzien van de voor dementiezorg belangrijke functies ‘’uitbedmelding’’ en ‘’verlaten kamer melding & kamer inloop melding’’.

Indien de beschikbare nachtzorg voor de locatie/afdeling voor zware dementiezorg 1 (één) nachtzorgmedewerker per 30 of meer cliënten ZP 5 en hoger omvat.

Toelichting:

In de intramurale dementiezorg wordt op grote schaal het concept van het kleinschalig groepswonen toegepast. De gewenste omvang van een groep is zes cliënten⁸. Bij 30 cliënten gaat het om een meervoud van zes: 5 groepen van 6 cliënten.

8 Vaak is de groepsomvang groter: 7 of 8 cliënten per groep. In deze richtlijn wordt uitgegaan van de gewenste groepsomvang van 6 cliënten.

Basis

Primair in de nacht, maar ook overdag en ’s avonds te activeren 1a. UItbedmelding/opsta-alarmering

Met mogelijkheid tot melding vanaf het moment van recht op zitten in bed/op de rand van het bed zitten, maar ook met de mogelijkheid tot traploos instelbare vertraging van de melding: pas een melding als een bewoner bijvoorbeeld na 15 minuten nog niet terug in bed is.

Mogelijkheid tot prioritering van meldingen recht op zitten in bed/op de rand van het bed zitten boven andere meldingen.

Automatische activering en deactivering: als de cliënt in bed gaat liggen wordt de opsta-alarmering/uitbed melding geactiveerd zonder dat het zorgpersoneel een handeling hoeft te verrichten.

Deactivering bij het regulier in de ochtend opstaan uit bed zonder dat het zorgpersoneel op dat moment een handeling hoeft te verrichten.

Meldingen worden ontvangen op een draadloos mobiel device met applicatie.

Met name bij keuze voor de subfunctie kamer inloopmelding: mogelijkheid tot deactivering op het device van de zorgmedewerker als deze de kamer binnenkomt en activering bij het weer verlaten van de kamer.

Optie: automatische deactivering van de opsta-alarmering als iemand anders (bijv. een zorgmedewerker) de kamer betreedt.

Dit is niet mogelijk als voor de subfunctie kamer inloop melding wordt gekozen, zie onder 1b Eisen

• Een hoge mate van betrouwbaarheid: Het aantal valse alarmen moet beperkt zijn tot maximaal 10%.

• Deze voorziening dient flexibel inzetbaar te zijn afhankelijk van de vraag van de bewoner. Dus niet standaard op elk appartement aanwezig.

• Het bed dient verplaatsbaar te zijn binnen het woon-slaapvertrek, zonder ingewikkelde handelingen binnen het domoticasysteem.

• Bestendig tegen ruwe behandeling

De bovenstaande aangescherpte eisen zijn afkomstig uit de functiewijzer domotica voor groepswonen dementie. Een functiewijzer is een instrument om een volledig functioneel Programma van Eisen op te stellen (Vilans-publicatie, versie 2.2, december 2015)⁹. Zie verder in hoofdstuk 5.

Deze aangescherpte functionele eisen zijn alleen in te vullen met systemen Sensorische Bewaking derde generatie of Video Bewaking derde generatie.

Voor de concrete systemen, zie het volgende hoofdstuk.

2.2 Locaties met minder dan 30 cliënten ZP 5 of hoger

Bij kleinschalig groepswonen ‘’in de wijk’’ met 4 groepen van 6 cliënten = 24 cliënten is in de regel één nachtzorgmedewerker aanwezig (wakende wacht). In deze situatie zijn de

functionele eisen ten aanzien van de uitbedmelding en verlaten kamer melding minder stringent en kan volstaan worden met een ‘’klassiek’’ verpleegoproepsysteem met hierop aan te sluiten enkelvoudige sensoren: sensorische bewaking eerste generatie of een cluster van

9 Te vinden op www.domoticawonenzorg.nl.

• Bij toepassing van een sensor onder de matras, dient deze ook toepasbaar te zijn bij anti decubitus matrassen.

Basis

Primair in de nacht, maar ook overdag en ’s avonds te activeren 1b. Verlaten kamer-melding & kamer inloop melding

Verlaten kamer melding: Met de mogelijkheid tot traploze instelbare vertraging van de melding: pas een melding als een bewoner bijvoorbeeld na 15 minuten nog niet terug op de kamer is. Dit is bijvoorbeeld toepasbaar bij het bezoek van een toilet op de gang.

Automatische activering en deactivering: als de cliënt in bed gaat liggen wordt de verlaten kamer melding (en/of kamer inloop melding) geactiveerd zonder dat het zorgpersoneel een handeling hoeft te verrichten.

Idem bij het regulier in de ochtend opstaan.

Meldingen worden ontvangen op een draadloos mobiel device met applicatie

Met name bij keuze voor de subfunctie kamer inloop melding: mogelijkheid tot deactivering op het device van de zorgmedewerker als deze de kamer binnenkomt en activering bij het weer verlaten van de kamer.

Alleen mogelijk, indien geen subfunctie kamer inloop melding en als optie: automatische uitschakeling van de verlaten kamer melding als iemand anders (bijvoorbeeld zorgpersoneel) de kamer betreedt.

Mogelijke subfunctie kamer inloop melding:

Melding als iemand de kamer betreedt (bijvoorbeeld een andere dwalende bewoner), terwijl de cliënt in bed ligt, idem met automatische activering en deactivering.

Mogelijkheid tot deactivering op het device van de zorgmedewerker als deze de kamer binnenkomt en activering bij het weer verlaten van de kamer.

Eisen:

• Een hoge mate van betrouwbaarheid: het aantal valse alarmen moet beperkt zijn tot maximaal 10%.

• Deze voorziening dient flexibel inzetbaar te zijn afhankelijk van de vraag van de bewoner. Dus niet standaard op elk appartement aanwezig.

• Bestendig tegen ruwe behandeling

sensoren, ofwel sensorische bewaking tweede generatie. Nadeel hiervan is wel dat dan meestal standaard verpleegoproepunits op de kamer moeten worden aangebracht omdat het systeem dit vereist, terwijl deze oproepunits door deze meeste bewoners niet gebruikt kunnen worden.

Bij kleinere afdelingen PG-zorg binnen een woonzorgcentrum (verzorgingshuis) is een

argumentatie om hier wel de aangescherpte functies en de nieuwe technologie te gebruiken.

Dit realiseert een zekere overcapaciteit in de nachtzorg op de PG-afdeling, die dan in de directe nabijheid ingezet kan worden voor bijvoorbeeld zorgappartementen voor mensen met een indicatie ZP 4.

Er zijn wel de volgende redenen om bij een kleinere zelfstandige locatie toch te werken met de aangescherpte functionele eisen en de nieuwe technologie indien:

• De locatie bestaat uit meerdere woonlagen, bijvoorbeeld een begane grond laag en twee verdiepingen. Dit kan voor de nachtzorg (te) veel traplopen betekenen om te reageren op een melding, die gebaseerd op ervaring en onderzoek relatief vaak vals zal kunnen zijn bij sensorische bewaking eerste generatie.

• De eigen appartementen zijn wat groter, bijvoorbeeld ruim 30 vierkante meter. Zeker met een aparte slaapkamer is dan een tendens dat cliënten overdag en ’s avonds meer op hun eigen appartement verblijven en minder in de groep en de gezamenlijke woonkamer. Met name is dat het geval als met behulp van het eigen meubilair een zithoek kan worden gerealiseerd.

In ieder geval één van de nieuwe systemen voor de intramurale dementiezorg is met de technologie in staat een noodsituatie te detecteren zoals vallen maar ook kruipen over de vloer binnen een bepaald tijdsbestek en zonder de inzet van een alarmknop om pols of hals. Deze functie noodsituatiedetectie is bij dit systeem onderbouwd door langdurig evaluatie-onderzoek in de praktijk van de langdurende zorg. Bij één ander systeem is deze functie in ontwikkeling en nog niet onderbouwd.

3 Welke systemen?

3.1 Welke systemen kunnen aan de functionele eisen voldoen?

De hieronder genoemde systemen komen tegemoet aan de aangescherpte functionele eisen voor de functies uitbedmelding en verlaten kamermelding/kamer inloopmelding. Een aanzienlijke vermindering van het aantal valse meldingen op de functies uitbedmelding en verlaten kamer melding is aangetoond.

Dit wordt onderbouwd met evaluatieonderzoek door Vilans op een aantal locaties in zowel de intramurale dementiezorg als gehandicaptenzorg. Een samenvatting van het onderzoek is opgenomen in de Vilans-publicatie ‘’Zorgdomotica in de nachtzorg’’, december 2015 . Het gaat in alle gevallen om systemen met derde generatie Sensorische Bewaking (1 systeem) of derde generatie Video Bewaking (2 systemen).

Dit type bewaking gericht op alleen het bed is niet afdoende om te voldoen aan de

aangescherpte functionele eisen. Vandaar dat de genoemde systemen kamerdekkend zijn.

Eén van de systemen (het eerste) is in het verleden positief geëvalueerd voor de functie noodsituatiedetectie. Het volgende hoofdstuk gaat hier op in.

De systemen:

1. ASCOM & Dutch Domotics met de technologie Unattended Autonomous Surveillance, UAS (oude naamgeving) of Sensara Professional (nieuwe naamgeving)¹⁰.

2. AVICS (in het noorden en midden van Nederland) en NCT (in het zuiden van

Nederland) in samenwerking met OpenXS: systeem rond de Slimme Optische Sensor (SOS).¹¹

3. CLB-Benelux: Videobewaking derde generatie (VB-3)¹²

10 De technologie Unattended Autonomous Surveillance is een bewakingstechnologie voor thuiswonende kwetsbare ouderen ontwikkeld door TNO vanaf 2002. Op verzoek van de zorgorganisatie Zorgpalet Baarn-Soest vanaf 2012 omgebouwd naar een versie voor de intramurale setting. De commerciële versie van deze technologie wordt aangeboden door het bedrijf Dutch Domotics, oorspronkelijk een spin-off van TNO. Door het volle

dochterbedrijf Sensara wordt het systeem Sensara op de markt gebracht. Deze is bestemd voor vooral thuiswonende mensen met dementie en biedt leefstijlmonitoring in een basisversie en een uitbreiding met geavanceerde noodsituatie detectie (zonder camera’s) en dwaaldetectie (melding verlaten woning).

Zie verder www.domoticawonenzorg.nl, het vrij toegankelijke deel.

11 Tot en met versie 3.0 van de Slimme Optische Sensor (SOS) is geëvalueerd in het Vilans- onderzoek. De laatste versie 3.0 met onder andere zelflerende software in het vierde kwartaal van 2015.

12 Begin 2015 is bij het bedrijfsleven bezig met de ontwikkeling van de Slimme Optische Sensor een afsplitsing ontstaan. De kernsoftware voor beeldinterpretatie zoals die is ontwikkeld voor de Slimme Optische Sensor versie 2.0 is vervolgens door deze afsplitsing verkocht aan de zorgdomotica leverancier CLB Benelux. Deze brengt deze technologie op de markt onder de naam Video Bewaking derde generatie, VB-3. Omdat de SOS 2.0 in het evaluatie-onderzoek zat van Vilans is daarmee ook deze VB-3 geëvalueerd voor toepassing in de langdurende dementiezorg voor de functies uitbedmelding en verlaten kamermelding volgens de aangescherpte functionele eisen. Expliciet niet voor de functie noodsituatie detectie op de kamer overdag en in de avond.

CLB Benelux beschikt over alleen de technologie die ontwikkeld is voor de SOS 2.0. AVICS en NCT biedt de verdere ontwikkelde SOS 3.0 aan. Zie de whitepaper ‘’Domotica in de

Systeem 1 is derde generatie Sensorische Bewaking, kamer dekkend. De systemen 2 en 3 zijn derde generatie Video Bewaking, kamer dekkend.

Het gaat om technologie die specifiek voor toepassing in de langdurende zorg is ontwikkeld.

Dit is vooral van belang bij de derde generatie Video Bewaking. De beeldinterpretatie voor de Slimme Optische Sensor is specifiek ontwikkeld voor de functies uitbedmelding, verlaten kamer melding, enz.

Er zijn aanbieders van zorgdomotica die beeldinterpretatie technologie ‘’van de plank af’’

aankopen, waarbij de beeldinterpretatie oorspronkelijk voor andere functies is ontwikkeld.

Zoals: bewaking op inbreken of beveiligingsfuncties. Deze technologie presteert doorgaans slechter dan de systemen die wel specifiek voor de langdurende zorg zijn ontwikkeld.

Voor verdere informatie over deze systemen, zoals kenmerkende verschillen, voor- en nadelen van de totale systemen en aandachtspunten: zie www.domoticawonenzorg.nl, het alleen voor geabonneerde organisaties toegankelijke deel¹³.

Bij de systemen 2 en 3 wordt cameratechnologie met geavanceerde beeldinterpretatie toegepast op de kamers. Hiervoor is bepaalde regelgeving van toepassing: zie paragraaf 3.2.

Deze regelgeving is niet van toepassing op systeem 1, omdat hier gewerkt wordt met sensoren (onder andere bewegingssensoren) en niet met camera-technologie, tenzij dit door de zorgorganisatie gewenst wordt.

3.2 Regelgeving voor de systemen Video Bewaking derde generatie

De systemen 2 en 3 zijn gebaseerd op geavanceerde beeldinterpretatie. Hierbij wordt in principe een camera op de kamer toegepast en is door de zorgmedewerker een korte video (film) op te roepen na een melding. Hierbij worden mensen in beeld wel gemaskeerd in verband met de privacy.

Maar omdat in principe een camera op de kamer wordt toegepast is de volgende regelgeving van toepassing. Overigens ook bij toepassing van camera’s op de gang:

• Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen ‘’nietsziende’’ sensoren en camera’s in het wetsvoorstel Zorg en Dwang. Dit wetsvoorstel is aangenomen in de Tweede Kamer en wacht nog op behandeling in de Eerste Kamer.

Alle elektronische hulpmiddelen voor toezicht – ongeacht een camera of een sensor – worden in het wetsvoorstel beschouwd als een vorm van onvrijwillige zorg (in de huidige terminologie een vrijheidsbeperking) die alleen onder het principe van ‘’Nee, tenzij’’ en daarbij een stappenplan volgend mag worden toegepast.

Er wordt hierbij wel een onderscheid gemaakt tussen fysieke maatregelen voor vrijheidsbeperking (‘’fixatie’’) en domotica: Fysieke vrijheidsbeperkingen worden in het wetsvoorstel altijd als onvrijwillige zorg gekwalificeerd, ook al heeft de cliënt toestemming gegeven. Domotica wordt ‘’pas’’ als onvrijwillige zorg gekwalificeerd als de cliënt dan wel zijn vertegenwoordiger verzet vertoont of niet heeft ingestemd met de maatregel.

• Er wordt wel een onderscheid gemaakt tussen camera’s en ‘’nietsziende’’ sensoren in de Wet Bescherming Persoonsgegevens, uitgevoerd door het College Bescherming Persoonsgegevens. Het behelst dat een zorgorganisatie het gebruik van camera’s – ook in alleen de verkeersruimtes – dient te melden bij het College Bescherming

nachtzorg voor de testresultaten met de SOS 3.0 op de locatie Talmahof van Zorggroep Oude en Nieuwe Land te Emmeloord.

13 Bedoeld wordt het abonnement op de Kenniscirkel domotica voor wonen en zorg/zorg op afstand van Vilans. Dit is alleen toegankelijk voor zorgorganisaties, hogescholen,

zorgverzekeraars/zorgkantoren enz. Niet voor het bedrijfsleven.

Persoonsgegevens. Tevens zijn waarschuwingsstickers verplicht. Tot slot mogen opgenomen beelden hooguit 1 maand bewaard worden.

Dit is dus van toepassing op de systemen 2 en 3 en niet op systeem 1.

In die handhavingspraktijk van de Inspectie van de Gezondheidszorg valt op dat de volgende situatie niet zou mogen volgens de IGZ, terwijl het op zich niet strijdig lijkt te zijn met de toekomstige Wet Zorg en Dwang:

• Cameratoezicht in de kamers van alle bewoners

• Waarbij vooraf toestemming wordt gevraagd voordat men op de locatie komt wonen

• En waarbij dit wordt vermeld in de woonzorg overeenkomst

Dit ingrijpen van de IGZ komt vooral voor bij particuliere woonzorgvoorzieningen voor mensen met gevorderde dementie. Hierbij wordt uitdrukkelijk verwezen naar een ‘’veldnorm

toezichthoudende domotica’’. Het gaat dan om de publicatie ‘’Toezichthoudende domotica, een handreiking voor zorginstellingen’’ van het VU medisch centrum (mei 2012). Deze wordt als ‘’veldnorm’’ opgelegd aan de overtreders, maar is volgens informatie van de IGZ zelf geen veldnorm.

Wat van belang is, is dat deze publicatie van het VUmc verder gaat dan wat in het wetsvoorstel Zorg en Dwang is vastgelegd. Als volgt: ‘’In slaapruimtes, het toilet of de badkamer zijn camerabewaking en uitluistersystemen alleen toegestaan als het strikt noodzakelijk is om ernstig nadeel voor de cliënt zelf of anderen weg te nemen of te voorkomen”.

Hier wordt dus wél een onderscheid gemaakt tussen camera’s (en akoestische bewaking) enerzijds en ‘’nietsziende’’ sensoren anderzijds.

Ook is van belang de volgende eis uit de publicatie ‘’Toezichthoudende domotica’’: Eén van de eisen is dat domotica niet zichtbaar mag zijn. Het mag zichzelf niet opdringen. Een te grote zichtbaarheid wordt als een van de negatieve kenmerken van domotica beschouwd.

Hierbij zijn camera’s over het algemeen meer zichtbaar dan sensoren.

Onderzoek door Vilans¹⁴ heeft uitgewezen dat – overeenkomstig het citaat uit de publicatie

‘’Toezichthoudende domotica’’ – in de praktijk toch duidelijk een onderscheid wordt gemaakt tussen camera’s en akoestische bewaking versus sensoren. Sensoren worden gezien als een lichtere vorm van vrijheidsbeperking dan camera’s en akoestische bewaking. Soms worden camera’s en akoestische bewaking even zwaar beschouwd, soms camera’s zwaarder als akoestische bewaking.”

3.3 Akoestische bewaking

Akoestische bewaking (op geluid) is niet aanbevolen voor de intramurale dementiezorg als de basistechnologie. Akoestische bewaking geeft ook in een derde generatie meer valse

meldingen dan sensorische of video bewaking derde generatie, terwijl aan de andere kant veruit de meest situaties in de dementiezorg gesignaleerd kunnen worden via sensorische bewaking of video bewaking. De uitzondering zijn de bewoners, die bijvoorbeeld ’s nachts niet uit bed komen maar om hulp roepen. De mogelijkheid tot akoestische bewaking dient daarom wel aanwezig zijn, maar wordt zo beperkt als mogelijk toegepast¹⁵.

14 Onderzoek cameragebruik in de langdurende zorg, Vilans. Samenvatting, juli 2015, te vinden op het vrije toegankelijke deel van de website van de Kenniscirkel Domotica (www.domoticawonenzorg.nl). De volledige versie plus aanvullende informatie is alleen beschikbaar op het voor geabonneerde organisaties toegankelijke deel van deze website.

15 Zie Functiewijzer domotica in het groepswonen voor mensen met dementie, Vilans, versie 2.2. december 2015

Akoestische Bewaking derde generatie wordt inclusief praktijkervaring beschreven in de Vilans-publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ (december 2015) en wordt voornamelijk aangeboden door CLB-Benelux onder de noemer AB-3.

Akoestische bewaking wordt al gedurende langere tijd in de gehandicaptenzorg toegepast, maar daar is de situatie anders dan in de intramurale ouderenzorg. Onder andere worden hier bij veel organisaties bemenste nachtzorgcentrales toegepast. Dit ontbreekt in de intramurale ouderenzorg. Een dergelijke bemenste nachtzorgcentrale blijft nodig bij toepassing van derde generatie akoestische bewaking.

4 Functie noodsituatie detectie

4.1 Wanneer is noodsituatie detectie van belang?

Met noodsituatie detectie wordt bedoeld het kunnen signaleren dat een bewoner op de grond ligt in zijn/haar kamer na bijvoorbeeld een valpartij of in een zijgen na een TIA.

Er zijn twee ontwikkelingen waardoor detectie van een noodsituatie overdag en ’s avond in toenemende mate van belang wordt in de intramurale dementiezorg:

1. Vanaf de jaren ’90 is in de intramurale dementiezorg het groepswonen concept ingevoerd. Eén van de principes hierbij is het gezamenlijk verblijven overdag en ’s avonds in de gemeenschappelijke woonkamer. Hier vinden dan groepsactiviteiten plaats zoals het gezamenlijk koken. In de woonvormen komt dit terug door de creatie van grote gemeenschappelijke woonkamers en kleinere eigen woon- &

slaapvertrekken. De tendens in de (ver)nieuwbouw in de intramurale dementiezorg is grotere eigen kamers. Bijvoorbeeld 30 m2 of meer met een apart slaapvertrek. Met name de grotere eigen woonkamers leidt tot de mogelijkheid de eigen zithoek mee te kunnen nemen, waardoor de mogelijkheid en ook de tendens ontstaat dat de cliënt meer op de eigen kamer verblijft en minder in de groep in de gemeenschappelijke woonkamer.

Een tendens die hierbij een rol speelt dat niet iedere mens met dementie aan het groepsproces wil deelnemen. De individualisering van de samenleving sijpelt ook langzaam door bij de cliënten van de dementiezorg.

2. Met de invoering van de Wet Langdurende Zorg en de hiermee gepaard gaande verdwijning van de ZorgZwaartePakketten 1, 2 en 3 zijn veel verzorgingshuizen (woonzorgcentra) geherstructureerd. Naast sluiting van verzorgingshuizen zijn vaak in de overblijvende verzorgingshuizen de mensen met de

ZorgZwaartePakketten/ZorgProfielen 4 en 5 geconcentreerd. Een formule die hierbij voorkomt: mensen met ZP 4 en ZP 5 maar dan zonder een BOPZ-verklaring¹⁶ worden gehuisvest in de reguliere verzorgingshuisappartementen. Degenen met een ZP 5 of hoger mét een BOPZ-verklaring worden gehuisvest in de gesloten PG-afdeling van het verzorgingshuis of in een afzonderlijk PG-verpleeghuis.

ZP 5 behelst intensieve dementiezorg voor mensen met veelal gevorderde dementie.

Het bovenstaande betekent dat mensen met gevorderde dementie en intensieve dementiezorg in relatief zelfstandige appartementen worden gehuisvest en niet meer deelnemen aan een groepsproces zoals dat in de gemeenschappelijke huiskamers van de groepswoningen plaatsvindt.

Dit heeft gevolgen voor de 24-uurs zorg in de nabijheid, zoals omschreven in de Wet Langdurende Zorg (WLZ). Van belang is dat mensen met gevorderde dementie in het

algemeen niet meer kunnen omgaan met een zorgoproepsysteem (rode knop in een wandunit, rode knop in een polsband). De zorg is dan wel in de nabijheid, maar men is veelal niet meer in staat zelf deze zorg in te roepen bij een noodsituatie. Hiervoor is de functie noodsituatie detectie van belang.

4.2 Functieomschrijving noodsituatie detectie

Uit de Vilans-functiewijzer Domotica voor groepswonen dementie, versie 2.2:

16 BOPZ: Besluit Opname Psychiatrische Ziekenhuizen. Een ondertekende BOPZ-verklaring is nodig voordat iemand op een gesloten afdeling kan worden gehuisvest.

Basis

Primair overdag en ’s avonds, maar indien gewenst ook ’s nachts

2. Bewaking van de bewoner op mogelijke noodsituaties (waaronder vallen) overdag en ’s avonds in zijn woon-/slaapvertrek zonder dat de bewoner hiervoor technologie hoeft te dragen.

Toelichting: bij bewoners die zich overdag of in de avond willen terug trekken op de eigen kamer.

In de nacht kan deze functie eventueel aanvullend zijn op de functies uitbedmelding en verlaten kamer melding.

4.3 Welk systeem?

Van de 3 systemen die geëvalueerd zijn en die de aangescherpte functies uitbedmelding en verlaten kamer melding kunnen realiseren is er één, waarbij deze functie wordt geboden en zich ook bewezen heeft in de praktijk van de langdurende zorg in uitgebreid

evaluatieonderzoek¹⁷.

Dit is systeem 1: ASCOM & Dutch Domotics met de technologie Unattended Autonomous Surveillance, UAS (oude naamgeving) of Sensara Professional (nieuwe naamgeving).

Bij systeem 2 , het systeem rond de Slimme Optische Sensor is dit in ontwikkeling vanaf oktober 2015. Onder andere deze functie wordt in zijn ontwikkeling gevolgd door Vilans, via de Kenniscirkel Domotica.

Bij systeem 3, VB-3 van CLB is dit niet in ontwikkeling.

17 Project en onderzoek toepassing UAS-technologie in de thuissituatie 2007 – 2009, Vilans en Hogeschool Utrecht. Pilots tijdens het Europees project ROSETTA 2009 – 2012. Pilots 2011 – 2012.

5 Proces tot vervanging of opwaardering

Een verantwoord keuzeproces tot vervanging of opwaardering van de aanwezige domotica omvat de volgende stappen:

1. Opstellen functioneel Programma van Eisen 2. Leverancierskeuze

3. Opstellen businesscase

Ad 1. Opstellen functioneel Programma van Eisen

Het opstellen van een zogenoemd functioneel Programma van Eisen is een eerste stap om te komen tot weloverwogen keuzes op het gebied van zorgdomotica.

Het omschrijft niet specifiek de technologie zelf, maar vooral de functies die de technologie moet vervullen. Bij het opstellen van het functioneel Programma van Eisen staat het

verhelderen van de vraag centraal: Welke vragen of behoeftes van de cliënten kunnen wellicht – deels – opgelost worden door middel van domotica? Dit kunnen ook vragen of behoeftes zijn die nu nog niet direct zichtbaar zijn.

Nieuwe technologie maakt veel mogelijk waarover meestal nog niet eerder is nagedacht.

Willen we dit wel en zo ja, hoe dan? En de keuzes die daarbij gemaakt moeten worden, hebben vaak ingrijpende gevolgen voor de dagelijkse uitvoering.

Deze discussie wordt gevoerd in een werkgroep waarin alle betrokkenen zijn

vertegenwoordigd: zorgmedewerkers, vertegenwoordiging van de cliëntenraad, specialist ouderengeneeskunde, ICT en/of facilitair management.

Het doel is om binnen de werkgroep overeenstemming te bereiken over de functies die in het Programma van Eisen opgenomen moeten worden en welke daarvan prioriteit moeten hebben voor de realisatie. Hiervoor wordt een onderscheid gemaakt tussen basisfuncties en optionele functies.

Dit proces helpt direct bij het creëren van draagvlak. Draagvlak is essentieel voor een uiteindelijke succesvolle implementatie van nieuwe of vernieuwde technologie.

Hett document functioneel Programma van Eisen is te gebruiken als onderlegger voor het aanvragen van offertes bij leveranciers van domotica en het toetsen van deze offertes.

Om het Programma van Eisen te kunnen gebruiken als onderlegger voor het aanvragen en het toetsen van offertes, is de beschrijving van de functies verwoord in de vorm van eisen aan de leveranciers. Daarbij kan tot in detail worden ingegaan op bepaalde aspecten.

Vilans heeft hiervoor als instrument de functiewijzer domotica voor groepswonen dementie (versie 2.2, december 2015). Deze kan als uitgangspunt gebruikt worden voor de discussie in de werkgroep¹⁸.

De mogelijke functies voor dementiezorg zijn veel breder dan alleen de

nachtbewakingsfuncties, zoals deze in dit document en de Vilans-publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ worden besproken.

Ad 2 Leverancierskeuze

De leverancierskeuze bestaat uit de volgende onderdelen:

• Formuleren van aanvullende criteria naast het functioneel Programma van Eisen, zoals de gevraagde openheid van het systeem, de wensen ten aanzien van de Service Level Agreement (SLA) of de vereiste solvabiliteit van het bedrijf.

18 Niet het gehele document, maar bijvoorbeeld het overzichtsschema met mogelijke functies

• Offertes opvragen bij een shortlist van leveranciers. In dit algemeen advies is een dergelijke shortlist opgenomen.

Het functioneel Programma van Eisen en de aanvullende criteria worden gebruikt voor de offerteaanvraag.

• Offertes beoordelen:

- De offertes worden beoordeeld op matching met het functioneel Programma van Eisen en de aanvullende criteria. Dit kan gebeuren met behulp van een scoringstabel;

aan de diverse criteria worden wegingsfactoren toegekend die in overleg met de werkgroep worden vastgesteld.

- De offertes en de scoringstabel worden aan de werkgroep voorgelegd. Naar aanleiding hiervan wordt besloten welke offerte(s)/leverancier(s) afvallen en welke meegenomen worden in de volgende ronde.

• Definitieve leverancierskeuze:

- De werkgroepleden voeren met de overgebleven leveranciers of met de hele shortlist (indien dit de keuze is) een gesprek.

- De overgebleven leveranciers mogen een referentieproject opgeven. Bij deze referentieprojecten gaat (een afvaardiging van) de werkgroep op bezoek.

Ad 3 Opstellen businesscase

In de businesscase worden de kosten van de invoering van de technologie, inclusief de kosten van de zorgorganisatie zelf, afgezet tegenover kwantitatieve en kwalitatieve opbrengsten. De kosten en opbrengsten worden gedurende een bepaalde exploitatieperiode tegen elkaar afgezet. De offertes van de domoticaleveranciers worden qua kostenstructuur vergelijkbaar gemaakt. Dit soort offertes is namelijk vaak lastig te vergelijken.

Op basis hiervan kan het bestuur van een zorgorganisatie besluiten of men minder of meer geavanceerde en uitgebreide domotica wil gaan toepassen.

Door middel van deze businesscase kan bijvoorbeeld inzichtelijk gemaakt worden wat de totale kosten zijn van een meer geavanceerd domoticasysteem voor dementiezorg en wat de opbrengsten zijn van een eventuele overcapaciteit in de nachtzorg, die op een andere manier ingezet kan worden.

Tot zover het proces tot aan het definitieve besluit tot wel of niet invoering. Bij de daadwerkelijke implementatie volgen ook nog de nodige stappen: zie hiervoor de Vilans- publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ met tips hiervoor.

Risicoanalyse verplicht

Let op: bij daadwerkelijke implementatie van nieuwe domotica is een risicoanalyse aan te raden vanuit de Inspectie voor de Gezondheidszorg

Zie hiervoor de volgende publicaties:

• Inspectie voor de Gezondheidszorg: Domotica in de zorg moet zorgvuldiger, oktober 2009

• RIVM, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu in opdracht van IGZ: Domotica in de langdurende zorg, Inventarisatie van technieken en risico’s

Handreiking voor risicobeheersing door zorgaanbieders, 2013

Wat biedt Vilans?

Vilans, kenniscentrum voor langdurende zorg, ontwikkelt vernieuwende en praktijkgerichte kennis en versnelt de processen die nodig zijn om nieuwe kennis en goede voorbeelden succesvol door te voeren en te implementeren. Dat doen we samen met verpleegkundigen en verzorgenden, huisartsen en specialisten, bestuurders, beleidsmakers, management en patiëntenorganisaties. En in samenwerking met andere kenniscentra en onderzoeksinstituten.

Zo houden we met elkaar de langdurende zorg aan ouderen, gehandicapten en chronische zieken efficiënt, betaalbaar en van goede kwaliteit.

Kenniscirkel domotica/zorg op afstand voor meer informatie over zorgdomotica Onze onafhankelijke kennis over zorgdomotica in de vorm wetenschappelijke publicaties delen we via de Kenniscirkel Domotica/Zorg op Afstand van Vilans. Daar gaan we ook dieper in op kenmerkende verschillen en voor- en nadelen tussen de in dit algemeen advies en de publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ besproken systemen en de onderliggende

businesscase.

De publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ en ook dit algemeen advies geeft een

momentopname weer per eind 2015. Nieuwe ontwikkelingen, zoals andere systemen van de derde generatie dan tot nu toe onderzocht, zullen worden geëvalueerd op een

overeenkomstige wijze vanuit de Kenniscirkel Domotica. Deze informatie komt alleen ter beschikking via het voor geabonneerde organisaties toegankelijke deel van deze website.

Hetzelfde geldt voor eventuele nieuwe ontwikkelingen bij de al onderzochte systemen.

Op het openbare deel van de website van de Kenniscirkel Domotica vindt u:

- Een Functiewijzer domotica voor groepswonen dementie. De mogelijke functies van in te zetten technologie zijn breder dan de in dit advies en de publicatie ‘’Domotica in de nachtzorg’’ besproken bewakingsfuncties, zoals uit bed-melding en verlaten kamer- melding.

Deze functiewijzer is bedoeld als een handreiking voor het opstellen van een functioneel Programma van Eisen (PvE) samen met een werkgroep van uw organisatie.

Zie hoofdstuk 5 van dit advies.

- De publicatie: Domotica in de nachtzorg, december 2015. Een weergave van het onderzoek in de periode 2014 – 2015.

- Onderzoek naar de GPS-lokalisatie-systemen voor dementiezorg en gehandicaptenzorg, december 2015.

Voor meer informatie zie: www.domoticawonenzorg.nl.

Proces ondersteuning

Ondersteuning bij het proces zoals in hoofdstuk 5 omschreven bij de stappen opstellen functioneel Programma van Eisen, leverancierskeuze en opstellen businesscase. Tevens bij de implementatie van de domotica.