HOUT. sluiten elkaar niet langer uit!

(1)

©Lloyd Hamilton

D

uurzame ontwikkeling is voor vele mensen van- daag een bekommernis. De manier van werken binnen de architectuur wordt in vraag gesteld.

Hoe kunnen we groene architectuur naar een hoger niveau tillen? Onze grondstofreserves

raken stilaan uitgeput, terwijl de prijzen blijven stijgen. In die context wordt hout als milieuvriendelijk materiaal steeds populairder. Sinds een twintigtal jaar wordt dit zogenaamd ‘traditionele’

bouwmateriaal opnieuw naar waarde geschat. Er is intussen dan ook heel wat onderzoek naar verricht. Van gevelbekleding tot parket, van schrijnwerk tot terras: hout weet hedendaagse architecten meer dan ooit te verleiden. Het blijkt niet alleen economisch rendabel,

maar vormt ook een hernieuwbare natuurlijke grond- stof waarvan de verwerking bovendien weinig energie vraagt. Ecologisch wonen en hoogstaande architectuur sluiten elkaar niet langer uit!

in de kijker

Hout is niet alleen een ecologisch en esthetisch maar ook een bijzonder veelzijdig materiaal.

Het biedt ontwerpers boeiende architecturale perspectieven.

Tekst: Marie-Claire Regniers

MATERIALEN HOUT

HOUT

De ontginning van bossen en tropische regenwouden is niet zonder risico’s voor het milieu. Steeds meer consumenten eisen daarom het bewijs van duurzaam bosbeheer waarin op een verantwoorde manier met de natuurlijke rijkdommen wordt omgegaan en waarbij het voortbestaan van de bossen op lange termijn wordt gegarandeerd. De meeste fabrikanten werken dan ook met ecolabels zoals FSC en PEFC. De toekenning daarvan gebeurt door internationale organisaties die elke fase in het productieproces con- troleren en evalueren, van boom over fabrikant tot handelaar.

ECOLOGISCHE KEUZE

(2)

ik ga bouwen& renoveren_ maart2010

143

monteren monolithische muur-, vloer en dakpanelen die gemaakt zijn uit in elkaar grijpende planken die worden verlijmd of vastgespijkerd. Om het te beschermen tegen zonlicht, ongedierte en houtzwam, moet hout zorgvuldig worden behandeld. Het inpassen van ramen, trappen, elektriciteits- en wa-

techniek die u de kans geeft de gevels af te werken in verschillende materialen: baksteen, natuursteen, houten gevelbekleding, pleisterkalk, zink,... De muren worden opgebouwd uit stijlen uit een harshoudend hout, een windscherm, isolatie- materiaal en panelen die het skelet dichtmaken. Dergelijke moduleerbare constructies zijn zeer stabiel en bijzonder vuur- bestendig.

De gebruikte houtsoorten zijn: vurenhout, grenen, lork, Dou- glasspar en grove den.

Houtbouw biedt verschillende voordelen:

● gezond wonen;

● lichtere constructies dan de traditionele woningen (minder zware funderingen);

● de verwerking vergt minder energie en produceert minder afval;

● snelle montage;

● betere thermische isolatie dan de klassieke materialen;

● geen droogtijd nodig (droge techniek) en in het geval van massief hout hoeft u de muren niet verder af te werken. _▼

©De Backer ©Biospeedhome

©Arkana

(3)

G EBINTE

Hout wordt vaak voor het dakgebinte gebruikt. Het moet dan ook goed droog zijn, en voldoende elastisch én vormvast zijn om de belasting door de dakbedekking te kunnen dragen. De bouw van een gebinte mag enkel worden berekend en uitge- voerd door vakmensen. Het hout wordt hier niet blootgesteld aan de weersomstandigheden, maar ongedierte en vocht kunnen wél een bedreiging vormen. Bescherm het hout dus voldoende.

De vaakst gebruikte houtsoorten zijn: Europese Douglas- spar, Oregon pine, vurenhout en grenenhout. In sommige ge- vallen wordt loofboomhout zoals eik gebruikt. Dat verdient trouwens de voorkeur in prestigeprojecten waar het gebinte zichtbaar moet blijven.

Het artisanale of met behulp van digitaal gestuurde machines

gerealiseerde traditionele gebinte in massief of gelijmd gelamelleerd hout blijft dé referentie voor particu- liere woningen. Vooral in het geval van een zichtbaar gebinte is de kwaliteit van het hout van doorslag- gevend belang.

●Voordeel: in dit systeem kunt u het totale volume benutten en een zolderverdieping inrichten.

●Nadeel: de totale kostprijs ligt vrij hoog (eigenlijke gebinte, plaatsing, extra vloer en isolatie van de in te richten zolder, die zo een stuk duurder uitvalt dan de kapconstructie op zich).

Tegenwoordig werkt 70 % van de woningbouwsystemen met een geïndustrialiseerd gebinte. Dat bestaat uit relatief dun- ne, driehoekige elementen in hout. De montage gebeurt meestal met behulp van verbindingsklemmen in verzinkt staal.

Ook al moet dergelijk gebinte alleen nog maar op de werf ge- leverd worden, toch blijft het ontwerp ervan een complex ge- beuren.

●Voordelen: snelle plaatsing tegen een interessante prijs; de dunne houten elementen worden met korte krammen vastge- zet, waardoor de kans op barsten vermindert (en het geheel steviger wordt).

●Nadeel: u kunt de zolderverdieping niet inrichten, en vaak zelfs niet als opbergruimte gebruiken.

G EVELBEKLEDING

Bij gevelbekleding is de duurzaamheid van het hout een bepalend element. Western Red Cedar wordt na verloop van tijd grijs indien u het niet behandelt. Die houtsoort blijft erg geliefd bij architecten, hoewel Douglasspar, lork en vurenhout na een

beschermende behandeling eveneens geschikt zijn (ideale dikte = 18 mm). De horizontale of verticale plaatsing gebeurt met behulp van schroeven en spijkers uit roestvrij staal. Voor- zie achter de bekleding genoeg ruimte voor een voldoende ventilatie.

©CNDB/Renaud Giroud

©CNDB

©Fabian Rouwette/Arch. Sébastien Krier ▼

(4)

geen isolatievermogen zijn koudebruggen uitgesloten. Om stevigere en lange- re stukken te kunnen maken, zeker in het geval van grote raampartijen, kiezen vele fabrikanten voor gelijmd gelamelleerd hout, wat een steviger resultaat op- levert. Om het hout te beschermen tegen uv-stralen, regen en wind moet het met zorg worden behandeld en afgewerkt. We raden u aan die in de fabriek te laten uitvoeren alvorens het glas wordt geplaatst. Dergelijke ‘geïntegreerde’ afwerking (door het hout tot in de kleinste uithoekjes te bestuiven met een dek- kende verflaag of beits) garandeert een resultaat dat vaak tien jaar of langer meegaat.

●Beits en topcoats, verkrijgbaar in oneindig veel kleuren, beschermen het hout terwijl de structuur zichtbaar blijft.

●Ook verf die het volledige houtoppervlak bedekt, is in de meest uiteenlopen- de tinten verkrijgbaar.

●Een UV-behandeling – een nieuwe, nog weinig gebruikte technologie – be- staat uit het aanbrengen van vloeibaar hars (polyurethaan) dat onder krachtige UV-lampen chemisch wordt gehard.

●De vaakst gebruikte houtsoorten zijn: padoek, kastanje, eik, iroko, dark red meranti, merbau, sapelli, sipo en afzelia.

147

©Engels©Riche

©Jasno Shutters ©Miniflat

Buitenschrijnwerk, en vooral ramen, zijn bepalend voor de energieprestaties van lage-energiewonin- gen en passiefhuizen. Ze moeten hoge thermische prestaties kunnen voorleggen en gecombineerd worden met hoogrendementsglas.

▼

(HYPER)ISOLEREND BUITENSCHRIJNWERK

©Pierret System

(5)

P ^ARKET

Een houten vloerbekleding is natuurlijk, comfortabel en knus.

Het gaat dan ook om een duurzame investering. Voor de keuze van de houtsoort en de afwerking moet u rekening houden met de plaats waar de vloer moet komen en de intensiteit waarmee die wordt belopen. Er bestaan heel wat kwalitatieve (Europese en exotische) houtsoorten in uiteenlopende afwerkingen, van erg donker over ‘gerookt’ tot ‘Noors’. Als u de juiste houtsoort kiest, die degelijk afwerkt en betrouwbare onderhoudsproduc- ten gebruikt, dan kan hout als vloerbekleding in het hele huis worden gebruikt. Zelfs in de keuken en de badkamer.

De elementen (planken, lamellen of blokken) van een massieve parketvloer bestaan uit een enkele laag massief hout dat al dan niet werd geschaafd, opgeschuurd of vooraf industrieel behandeld (gevernist, geolied, geborsteld, verouderd, gekleurd,...). De planken die een verschillende breedte kunnen hebben, zijn ge-

middeld 22 mm dik, wat uw parketvloer een lange levensduur garandeert. Vakmensen pleiten ervoor het parket vast te spijkeren op liggers of ribben. Zijn de planken echter dunner dan 20 mm, dan kunt u ze ook verlijmen op een onderlaag of dekvloer.

Fineerparket (of semi-massief parket) bestaat uit drie verschil- lende lagen die op elkaar werden verlijmd: een toplaag van 2,5 mm dik uit een nobele houtsoort, een middenlaag van naald- hout (fineer of HDF) en een stabiliserende onderlaag. Dergelijke vloeren laten een snelle (zwevende) plaatsing of verlijming toe en zijn minder duur.

De houtsoort varieert naargelang het gebruik.

●Intensief gebruik: Europese eik, Amerikaanse witte of rode eik, beuk, ahorn, es

●Minder intensief gebruik: den, vurenhout

●Vochtige ruimtes: teak, afzelia, merbau, iroko, ipé, padoek, jatoba, bankirai

©Parador

Nieuwe afwerkingtechnie- ken en vormgeving openen nieuwe perspectieven voor hout als wandbekleding.

Tegenwoordig past het ook in een hedendaags inte- rieur.

MUREN IN HOUT

©Parket Line

(6)

Vlakke deuren bestaan uit een kader in massief hout met een volle kern of een honingraat en panelen in mdf of multiplex die verder kunnen worden af- gewerkt met fineer. Deuren in massief hout worden meestal gemaakt aan de hand van stijlen en dwars- regels in massief hout, waartussen schrijnwerkpane- len in massief hout, mdf of multiplex worden geïnte- greerd. De meeste houtsoorten lenen zich tot deze

toepassing. Zorg er echter voor dat de deuren worden geplaatst in een droog en winddicht pand. Onder invloed van temperatuurschommelingen en vocht kunnen ze immers ver- vormen. Openslaande modellen, met één of twee deurvleugels,

zijn vaak het goedkoopst, al worden ze tegenwoordig steeds vaker ook uit edele houtsoorten vervaardigd. Deze modellen worden verder aangevuld met schuifdeuren, waarvan sommige zelfs volledig in de muur verdwijnen.

BINNENTRAPPEN

Trappen in hout (recht, open, gesloten, draai- en wenteltrappen) passen dankzij de quasi eindeloze afwerkingen plaatsingstech- nieken in de meest uiteenlopende interieurstijlen. De meeste

trappen worden intens belopen en moeten dus een hoge mecha- nische weerstand hebben, vormvast en bestand zijn tegen slijta- ge en schokken. Uiteraard mag het hout niet splinteren.

De vaakst gebruikte houtsoorten zijn: afrormosia, afzelia, note- laar, eik, esdoorn, es, beuk, bubinga, iroko, merbau.

151

▼

(7)

M EUBELS MET KARAKTER

Geborsteld, generfd, geolied, gepatineerd... Hout straalt steeds charme en tijd- loosheid uit. Zowel in de keuken als in de badkamer, in de dressing of in de leef- ruimten. De variaties in structuur en kleur tonen aan dat het om een levend materiaal gaat en dat elke uitvoering een exclusief karakter heeft. Voor enkele mooie voorbeelden verwijzen we u door naar de afbeeldingen hieronder en -naast.

Plankenvloeren, vlonders, portalen, zwembadranden, hek- ken in Engelse kastanje, opengewerkte windschermen of verduisteringspanelen om nieuwsgierige blikken snel en makkelijk buiten te houden, tuinboorden in blokhout of vervlochten takken: hout duikt steeds vaker op in de tuin, die op die manier een knus verlengstuk van het huis wordt.

Hout is licht en gemakkelijk te verwerken. De kwaliteit hangt af van de weerbestendigheid. Meestal heeft u de

keuze tussen geïmpregneerde eik, den of lork. Een alterna- tief vormt tropisch harthout (ipé, padoek, teak, bankirai) dat in heel wat kleurschakeringen bestaat. Wie houdt van natuurlijk uitziend tuinmeubilair, kiest voor teak dat nog steeds zijn mannetje staat naast harshoudende houtsoorten en composietmaterialen. De huidige gamma’s zijn erg trendy en worden, bijvoorbeeld, gecombineerd met alu- minium.

EEN 100 % NATUURLIJKE TUIN

©Snaidero

©Laufen

Een lijst van interessante adressen vindt u op pagina 194.

www.ikgabouwen.be

Meer weten? U vindt allerlei recente artikels op onze website.