Samen Opleiden
Over werkplekleren
en het begeleiden daarvan
8 oktober 2019 Chris Kroeze
Waar ik het over wil hebben…
• Werkplekleren als fenomeen
• Werkplekleren en Samen Opleiden
• Begeleiden van werkplekleren - hoe kijk ik naar begeleiden - wat valt dan op
- inzichten voor de praktijk
Leren (voor een beroep)
Duurzaam opbouwen en veranderen van mentale schema’s Bij beroep: -het opbouwen van persoonlijke werktheorieën
- schema’s of patronen om beroepstaken uit te voeren
En niet alle leren hetzelfde:
1e schema’s opdoen
≠ Schema’s uitbreiden
≠ Schema’s aanpassen
≠ Schema’s omgooien (crisis)
Leren in de praktijk (in de praktijk)
• De praktijk is een specifieke verzameling mogelijkheden:
→ affordance
• Een lerende ‘kan’ daar wat mee doen:
→ agency
Werkplekleren als een fenomeen
leren (in de beroepscontext) is
• een verzameling verschillende processen,
• die gesitueerd zijn,
• die persoonsgebonden zijn,
• en in een complex leeromgeving plaatsvinden;
- werken en leren vervlochten
Effectief leren voor een beroep
Expertise opbouwen (Ericsson & Pool, 2016):
- ‘Vlieguren’ (de zgn 10.000 uren)
- Maar vooral “deliberate practice” (het R-woord )
(zie ook: Reflective practitioner Schön, 1987)
High-impact-Learning (Dochy et al., 2014):
- Actief zelf sturen
- Authentieke situatie, dissonantie, urgent
- Assessment-as-learning (weer dat R-woord )
- en…Begeleiding!!!
Werkplekleren in een opleiding
3 partijen en 3 relaties
Maar in de praktijk…
Protocollen helpen iets, maar…
WPL en Samen Opleiden
• In de praktijk meewerken is niet ‘vanzelf’ een gewenste bijdrage aan het curriculum
• Met zoveel partners en lagen is afstemmen en verbinden ingewikkeld…
• Uiteindelijk gaat het om de agency van de student en de begeleiding bij het werkplekleren
Begeleiding
Begeleiding
Helpen
Aandacht richten
Groeien als persoon
Gedragsverandering
Zorgen voor welbevinden
Samen
Uitdagingen Opzoeken
Zoeken naar
verborgen patronen
Samen Kennis opbouwen
Omgaan met Weerbarstige Werkelijkheid
beroep
Samengevat:
Begeleiding:
- Verschillende strategieën mogelijk - Verschillende opbrengsten mogelijk - Voor diverse partijen
Samen Opleiden is (nog) geen praktijk van expliciete invulling van
begeleiding.
(Kroeze, 2014, Van Ginkel, 2018)
Invulling van Begeleiding van WPL
De (georganiseerde) begeleiding krijgt steeds een (deels) andere invulling.
(ondanks afspraken, protocollen …etc)
Verschillen door:
- initiatief om/voor/in/tijdens…
- bedoeling(en) van/voor/tijdens…
- concrete vormgeving (wie, waar, wanneer…) - de mate waarin het ‘klikt’
Mijn voorstel voor definitie
Begeleiding van WPL:
Het geheel van relaties dat van betekenis is voor de ontwikkeling van de
beroepsbeoefenaar.
En bij Initiële opleiding:
Deze ontwikkeling moet uitkomen bij
startbekwaamheid
3 Opmerkelijke zaken
1. Formele en informele begeleiding 2. sturing
3. Opbrengst van Begeleiding en de ‘klik’
Beoogde Constellatie
Maar in de praktijk
Functies van begeleiding
Rollen/functies
Gastheer de weg wijzen, beschermen, deuren openen introduceren Leermeester onderwijzen
uitdagen
feedback geven Raadgever ondersteunen,
adviseren
strategieën bieden Rolmodel Juiste gedrag voordoen
juiste houding en waarde tonen
Voor de praktijk:
Zelf georganiseerde begeleiding is effectiever dan die via een programma…
…maar niet iedereen kan dat … (al) Verschillende rollen en functies hoeven niet
door één persoon te worden uitgevoerd.
Maak lerende bewust van begeleidingsnetwerk en –behoefte en ondersteun dit (pro-) actief ..
… voor alle lerenden!
Aan de slag: Uw eigen constellatie?
Wie is op welke wijze van betekenis bij uw
ontwikkeling als begeleider in de Opleidingsschool?
1) Welke personen zijn dat (formeel en informeel) 2) Wat is hun bijdrage aan uw ontwikkeling
(bv feedback, rolmodel, emotionele ondersteuning…etc) 3) Werk kort uit in een netwerk-schema of overzicht
en….
4) Waardeer uw netwerk: - voorziet het in al uw behoeften?
- sluit het aan bij uw uitdagingen?
Wie Functie … 1 …
2 … 3 … 4 …
In gesprek in 3-4 tal:
Hoe worden studenten nu ondersteund in het omgaan met de mogelijke begeleiding en hun begeleidingsbehoefte?
- Hoe wordt daar mee om gegaan?
- Waar en hoe leren ze dit eigenlijk?
- Zou u iets willen veranderen?
- En… zou er dan een concrete stap kunnen worden gezet?
- Plenaire uitwisseling
2. Sturing
Beoogde praktijk
Maar….
Sturing is een (vaak impliciete) onderhandeling die voortkomt uit bv:
• Persoonlijkheid/Gedrag/Opvattingen/Risico bij prestatie….
En…
• Effectiviteit van begeleiding is afhankelijk van de juiste afstemming in sturing
(zie ook: Crasborn et al, 2014)
Vraag voor de praktijk
Welke ideeën over sturing zijn er?
Als de student…. dan doen wij…
en als hij dan…. dan doen wij…
3. Opbrengst van Begeleiding
- Elk traject een eigen ‘unieke’ opbrengst
- Kan samenhangen met andere onderdelen, maar er ook los van staan (bv opdrachten opleiding)
- De perspectieven van de begeleider zijn van grote invloed op de opbrengst…
- Formele begeleiders dragen meestal positief, niet altijd het meeste, en heel soms negatief bij aan de ontwikkeling…. Een goed signaal is de mate
waarin een ‘klik’ wordt ervaren…
De ‘KLIK’
Het gevoel van bij elkaar passen en met elkaar verbonden zijn.
Van grote invloed op het succes van de georganiseerde begeleiding!!!
Klik ≠ match
Je kunt een perfecte match zijn, maar toch
geen klik hebben!
In gesprek in 3-4 tal:
Hoe gaat u nu om met de ‘klik’?
- Wordt het systematisch in beeld gebracht?
- Zijn er afspraken over?
- Zou u iets willen veranderen?
- En… zou er dan een concrete stap kunnen worden gezet?
- Plenaire Uitwisseling
Deze Bijeenkomst…
Werkplekleren is een belangrijke maar ingewikkelde
manier van leren in een opleiding … begeleiding hierbij is van cruciaal belang.
De kwaliteit van de begeleiding is de mate waarin het geheel van relaties voorziet in de begeleidingsbehoefte van de lerende…. (die moet leren…)
Het is voor afspraken ten behoeve van de bijdrage aan het werkplekleren zinvoller om de begeleiding centraal te stellen dan de begeleider.
Vragen of opmerkingen?
Dank voor uw aandacht!
Voor meer achtergrond is (gratis) te downloaden:
- ‘Georganiseerde begeleiding bij Opleiden in de school’ via Tilburg University en de HBO-kennisbank
- ‘Opleiden in 2 contexten’ H2 in Kenniskatern 4: In de School Opleiden via Velon
- ‘Begeleiden in de Opleidingsschool’ Verdiepingskatern via Steunpunt Samen Opleiden & Professionaliseren.
- (In voorbereiding) ‘Een samenhangend curriculum ontwerpen in de driehoek’ opbrengsten van een ontwerpnetwerk via Steunpunt Samen Opleiden &
Professionaliseren
