onder een

28

Gedrag

onder een

vergrootglas

Door Kirstin Greaves-Lord

Mensen met autisme hebben geen behoefte aan sociale contacten en intieme relaties. Deze foute

veronderstelling is gelukkig al sinds enige tijd grotendeels uit de wereld. Hóé mensen met autisme het beste in deze behoeften kunnen voorzien, daar lijken de meningen echter over verdeeld. Kirstin Greaves-Lord duikt in de wereld van de sociale vaardigheidstrainingen (SOVA).

SOCIALE VAARDIGHEIDSTRAINING

‘Is er ruimte voor eigenheid of leer je

mensen te FDPRXǪHUHQ"Dž

Wat te doen als het aangaan en onderhouden van contacten niet zo een-twee-drie lukt? Een sociale vaardigheidstraining (SOVA) volgen? Vaak worden in publicaties vooral de voor- óf nadelen van deze trainingen benadrukt. Auteurs willen daarmee ‘hun’ SOVA de markt ĿŠƎƑǞǕĚŠŬIJDžĿŕŕĚŠēĚŞĚĚƑDžîîƑēĚDŽîŠĺƭŠĿŠŠūDŽîƥĿĚDŽĚ

alternatief benadrukken. Ik denk dat de ‘waarheid’

in het midden ligt: hoewel de afgelopen tien jaar de

¬~×ɄƙDŽĚƑēĚƑǕǞŠūŠƥDžĿŒŒĚŕēĚŠijĚƥūĚƥƙƥȡĿƙĚƑūūŒŠūij

verbeterwerk te doen.

Aversie tegen SOVA

Ongeveer acht jaar geleden werden de eerste resultaten gedeeld van Nederlands onderzoek naar verschillende DŽūƑŞĚŠDŽîŠ¬~×ɄƙȦOĿĚƑƭĿƥċŕĚĚŒūŠDŽūŕēūĚŠēĚċĚDžǞƙ

voor effect en daarom besloot de universitaire onderzoeksinstelling Accare te stoppen met deze trainingen en verder te gaan met innovatie. Andere instellingen stonden voor een lastige ċĚƙŕĿƙƙĿŠijȠŞūĚƥĚŠDžǞŠƭūūŒēĚ

SOVA uit ons behandelaanbod DŽĚƑDžǞēĚƑĚŠȧ~ūŒēîîƑijĿŠijŞĚŠ

op zoek naar een alternatief.

De internationale literatuur schreef over het Program for the Education and Enrichment of Relational Skills (PEERS) ĚŠƑîƎƎūƑƥĚĚƑēĚĚĚƑƙƥĚDŽĚĚŕċĚŕūDŽĚŠēĚƭĿƥŒūŞƙƥĚŠȡēĿĚĿŒ

als kritische lezer echter ook kon betwisten. Bovendien:

ĿŠŞǞŠČūŠƥîČƥĚŠŞĚƥîƭƥĿƙƥĿƙČĺĚŞĚŠƙĚŠŞĚƑŒƥĚĿŒ

dat sommigen een aversie tegen sociale vaardigheidstrainingen hadden ontwikkeld.

'ĚijĚēîČĺƥĚēĿĚċǞĺĚŠūDŽĚƑĺĚĚƑƙƥĚDžîƙȠ

Moet ik leren om me meer ‘neurotypisch’

te gedragen, zodat de meerderheid van de samenleving mij zal accepteren? Als ze me alleen maar leuk vinden om het aangeleerde sociaal wenselijke gedrag dat ik vertoon, dan waarderen ze me toch niet om wie ik wezenlijk ben? Daar zit ik helemaal niet op te wachten!

HƑūūƥijĚŕǞŒȡēîČĺƥūūŒĿŒūƎŞǞŠċĚƭƑƥ

sceptisch. Toch gaf ik PEERS het voordeel van ēĚƥDžǞIJĚŕĚŠijĿŠijūƎČƭƑƙƭƙȦ

Sociaal wenselijk gedrag

¹ǞēĚŠƙēĚČƭƑƙƭƙŒƑĚijĚŠŞǞŠČūŕŕĚijîɄƙĚŠĿŒ

een inspirerend inleidend betoog te horen én DžîƥĿŕŕƭƙƥƑĚƑĚŠēĚǛŕŞƎŏĚƙƥĚǕĿĚŠȦ/ĚƑƙƥĚĚŠ

ǛŕŞƎŏĚDŽîŠĿĚŞîŠēĿŠĚĚŠƙūČĿîŕĚƙĿƥƭîƥĿĚ

die in één spraakwaterval alleen maar over ǕǞŠĚĿijĚŠċĚŕĚDŽĚŠĿƙƙĚŠDŽîŠĺĚƥDžĚĚŒĚŠē

vertelde. Er werd ons gevraagd: ‘Hoe was dit DŽūūƑēĚîŠēĚƑĚŞĚŠƙĚŠȧɄsūƭȡŒŠîƎĿƑƑĿƥîŠƥ

ŠîƥƭƭƑŕǞŒȣ¹ūĚŠȠɃOūĚēĚŠŒŏĚēîƥēĚîŠēĚƑĚ

mensen over deze hoofdpersoon denken?’

ØîƥĚĚŠǕĚŕǛŠijĚŠūŞĚŠƥNjƎĚȡDŽĚƑDŽĚŕĚŠēȣ/Š

ten slotte: ‘Denk je dat ze nog een keer met ĺĚŞǕūƭēĚŠDžĿŕŕĚŠƎƑîƥĚŠȧɄsūƭȡŕǞŒƥŞĚŠĿĚƥ

ĺĚĚŕDžîîƑƙČĺǞŠŕǞŒŠĚĚȢTŒDŽƑūĚijŞĚîIJDžîîƑ

dit heen ging.

¹ūĚŠŒƑĚijĚŠDžĚŠūijĚĚŠǛŕŞƎŏĚƥĚǕĿĚŠȦ'Ŀƥ

keer van de hoofdpersoon in dezelfde sociale ƙĿƥƭîƥĿĚȡŞîîƑDžîîƑĿŠĺǞŠƭijĚŅŠƥĚƑĚƙƙĚĚƑē

vroeg hoe de anderen hun weekend hadden ċĚŕĚĚIJēȦ'îîƑŠîDŽĚƑƥĚŕēĚĺǞŒūƑƥDžîƥūDŽĚƑ

ǕǞŠĚĿijĚŠċĚŕĚDŽĚŠĿƙƙĚŠĚŠČĺĚČŒƥĚƥūĚŠċǞēĚ

îŠēĚƑĚŠūIJǕǞǕūĿĚƥƙDžĚŕĚĚŠƙĺîēēĚŠijĚēîîŠȦ

Opnieuw kregen we die drie ‘inlevingsvragen’.

¹ŏîȡĿŠēĿƥijĚDŽîŕDžîƙǕǞŠijĚēƑîijŠîƥƭƭƑŕǞŒ

ŠĿĚƥĿƑƑĿƥîŠƥȡDŽūŠēĚŠDžĚēĚĺūūIJēƎĚƑƙūūŠ

îîƑēĿijĚŠDžîƙĺĚƥūūŒDžîîƑƙČĺǞŠŕǞŒĚƑēîƥ

anderen nog eens met hem wilden praten.

'ĚČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙDŽîŠǕǞŠijĚēƑîijDžîƑĚŠ

ēƭĿēĚŕǞŒȦqîîƑȡDŽƑūĚijĿŒŞĚîIJȡîŕƙŏĚēĚǕĚ

ǛŕŞƎŏĚƙǕūî̊ƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚƥūūŠƥ

ĚŠŞĚƥĺĚŠċĚƙƎƑĚĚŒƥȡDžîƥƎĿŒŒĚŠǕǞĺĿĚƑ

ēîŠDŽîŠūƎȧ'ĚċūūēƙČĺîƎēîƥŏĚēƭƙïŕƥǞē

ƙūČĿîîŕDžĚŠƙĚŕǞŒijĚēƑîijŞūĚƥDŽĚƑƥūŠĚŠūŞ

ēîîƑŞĚĚɃċĚƥĚƑĿŠēĚŞîƑŒƥɄƥĚŕĿijijĚŠȧgĚĚƑēĚ

ūŠƥDžĿŒŒĚŕîîƑgîƭijĚƙūŠĿŠēĚ¡//¤¬ȹƥƑîĿŠĿŠij

ŞĚŠƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚūŞƥĚɃČîŞūƭǜĚƑĚŠɄȧȣ

ŕƙŏĚēĚ¡//¤¬ȹĺîŠēŕĚĿēĿŠijūƎĺĚƥĚĚƑƙƥĚ

ijĚǕĿČĺƥċĚŒǞŒƥȡēîŠǕūƭŏĚŏĚǕūƑijĚŠŒƭŠŠĚŠ

ŞîŒĚŠēîƥĺĚƥƎƑĿŞîĿƑĚĚŠƎƑūƥūČūŕĿƙDŽūūƑĺĚƥ

îîŠŕĚƑĚŠDŽîŠƙūČĿîŕĚƙČƑĿƎƥƙĚŠȳƥĚȴîŕijĚŞĚŠĚ

ƙƎĚŕƑĚijĚŕƙȳČūŠDŽĚŠƥĿĚƙȴȦTŒDžîîƑēĚĚƑîƭƥĿƙƥĿƙČĺĚ

ŞĚŠƙĚŠĚČĺƥĚƑŏƭĿƙƥūŞēîƥǕĚǕūîƭƥĺĚŠƥĿĚŒ

ǕǞŠĚŠǕĿČĺŠĿĚƥîŕƥǞēîîŠēĿĚČūŠDŽĚŠƥĿĚƙ

ĺūƭēĚŠȦTŒDžĿŕǕĚēƭƙĺĚŕƎĚŠūŞƥƑūƭDžƥĚǕǞŠ

îîŠǕĿČĺǕĚŕIJĚŠƥĚijĚŕǞŒĚƑƥǞēƙūČĿîŕĚîîŠƙŕƭĿƥĿŠij

ƥĚDŽĿŠēĚŠċǞŞĚŠƙĚŠēĿĚċǞĺĚŠƎîƙƙĚŠȦÀĿƥ

ūŠēĚƑǕūĚŒĿƙēƭĿēĚŕǞŒēîƥŞĚŠƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚ

DŽîŠɃČîŞūƭǜîijĚɄȳƥĚDŽĚĚŕČūŠDŽĚŠƥĿūŠĚĚŕȡŠĿĚƥȹ îƭƥĺĚŠƥĿĚŒijĚēƑîijȴēĚƎƑĚƙƙĿĚIJĚŠƙūŞƙǕĚŕIJƙ

ƙƭŅČĿēîîŕDžūƑēĚŠȡēƭƙēîƥDžĿŕŏĚDŽūūƑŒūŞĚŠȦ

ŕƙŏĚĚČĺƥĚƑîŕŕĚūŠēĚƑēĚŕĚŠDŽîŠēĚ¡//¤¬ȹ ĺîŠēŕĚĿēĿŠijŕĚĚƙƥȡēĚŕĿƥĚƑîƥƭƭƑūDŽĚƑēĚ

DŽĚƑūŠēĚƑƙƥĚŕēĚDžĚƑŒĿŠijƙŞĚČĺîŠĿƙŞĚŠ

ċĚƙƥƭēĚĚƑƥěŠēĚČƭƑƙƭƙDŽūŕijƥȡēîŠċĚijƑǞƎ

ŏĚēĚŠƭîŠČĚƙĚŠĺĚƥƑîIJǛŠĚŞĚŠƥȦTŒDŽƑūĚij

ċǞgîƭijĚƙūŠēūūƑŠîîƑēĚƥîĿŕƙȠØîîƑūŞ

ƎƑĚƙĚŠƥĚĚƑŏĚƙūČĿîŕĚijĚēƑîijĿŠijĚŠǕūǕDžîƑƥȹ DžĿƥȧ'ƭƙɃIJūƭƥƙūČĿîîŕijĚēƑîijɄDŽĚƑƙƭƙɃijūĚē

ƙūČĿîîŕijĚēƑîijɄȧTƙēîƥŠĿĚƥDŽĚƑūūƑēĚŕĚŠēȡ

ƙƥĿijŞîƥĿƙĚƑĚŠēȡŠūƑŞȹūƎŕĚijijĚŠēĚŠŕîîƥĺĚƥ

DžĚŕƑƭĿŞƥĚDŽūūƑĚĿijĚŠĺĚĿēȧ

OĚƥDŽūŕijĚŠēĚĿƙŞǞēƭĿēĚŕǞŒijĚDžūƑēĚŠȠŏƭĿƙƥ

ēĚŞîŠĿĚƑDžîîƑŬƎijĚēƑîijĚŠDŽîîƑēĿijĺĚēĚŠ

ƭĿƥDŽĚƑijƑūūƥDžūƑēĚŠȡƙŕƭĿƥijūĚēîîŠċǞĚĚŠ

ċĚƎîîŕēĚƙƥǞŕDŽîŠĿŠIJūƑŞîƥĿĚDŽĚƑDžĚƑŒĿŠijȦ'ūūƑ

ƙūČĿîŕĚijĚēƑîijĿŠijĚŠǕDžîƑƥȹDžĿƥƥĚČūŠƥƑîƙƥĚƑĚŠȡ

DžūƑēƥēƭĿēĚŕǞŒDžîƥēĚĚNJƥƑĚŞĚƭĿƥĚƑƙƥĚŠǕǞŠ

ūƎĚĚŠijŕǞēĚŠēĚƙČĺîîŕDŽîŠƙūČĿîîŕŞĚĚƑūIJ

ŞĿŠēĚƑDžĚŠƙĚŕǞŒijĚēƑîijȦèūǕĿĚƥĿĚēĚƑěěŠ

ĿŠȳēƭƙŬŬŒĿĚŞîŠēēĿĚĚĚŠDžîƥċĚƎĚƑŒƥĚƑ

ƙūČĿîîŕĿŠǕĿČĺƥĺĚĚIJƥȴȡĺūĚƭĿƥĚĚŠŕūƎĚŠēƙūČĿîîŕ

ijĚēƑîijŒîŠDŽîƑĿĦƑĚŠěŠDžîƥēĚŞĚĚƙƥĚNJƥƑĚŞĚ

ČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙēîîƑDŽîŠŒƭŠŠĚŠǕǞŠȳîIJDžǞǕĿŠij

DŽĚƑƙƭƙîČČĚƎƥîƥĿĚȴȦ

'ūūƑĺĚƥijĚēƑîijƭĿƥƥĚDŽĚƑijƑūƥĚŠȡDžūƑēĚŠ

DŽĚƑēĚƑūƎ ƎîijĿŠîǩǦ ĺĚƥijĚēƑîijěŠēĚČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙūDŽĚƑēƭĿēĚŕǞŒȦHĚēƑîij

ūŠēĚƑĚĚŠDŽĚƑijƑūūƥijŕîƙŕĚijijĚŠDžĚƑŒƥċūDŽĚŠēĿĚŠūƎ ēĚŕîČĺƙƎĿĚƑĚŠȫĚĚŠƥƑƭČŏĚDžîîƑĚŕŒĚijūĚēĚČîċîƑĚƥĿĚƑ ijĚċƑƭĿŒDŽîŠŞîîŒƥȦŕƙŒĚŠŠĿƙūDŽĚƑēƑîČĺƥijĚƎîîƑēijîîƥ ŞĚƥŕîČĺĚŠȳĿŠIJūƥîĿŠŞĚŠƥȴȡēîŠċŕǞDŽĚŠēĚūƎijĚēîŠĚ ĿŠǕĿČĺƥĚŠDŽĚĚŕċĚƥĚƑĺîŠijĚŠȦ/ŠĺĚƭƙȠŠĿĚŞîŠēDžūƑēƥ ƭĿƥijĚŕîČĺĚŠūŞǕǞŠūIJĺîîƑƎĚƑƙūūŠŕǞŒĚijĚēƑîijȦØĚŕĿƙĚƑ ijĚēĚĚŕēƎŕĚǕĿĚƑūŞēĚDžūŠēĚƑŕǞŒĚDžǞǕĚŠDžîîƑūƎŞĚŠƙĚŠ ǕĿČĺƙūŞƙŒƭŠŠĚŠijĚēƑîijĚŠȦOĚƥijîîƥēƭƙîċƙūŕƭƭƥŠĿĚƥ ūŞĺĚƥDžĚijǕĚƥƥĚŠDŽîŠɃîƭƥĿƙƥĚŠɄƥĚijĚŠūDŽĚƑɃŠĚƭƑūƥNjƎĿČîŕƙɄȡ ŞîîƑĺĚƥijîîƥūŞĺĚƥĿŕŕƭƙƥƑĚƑĚŠDŽîŠĚĚŠċƑĚĚē

ʄĿîŠČî¹ūĚƎƙ

FDPRXǪHUHQ"Dž

ĿŠƎƑǞǕĚŠŬIJDžĿŕŕĚŠēĚŞĚĚƑDžîîƑēĚDŽîŠĺƭŠĿŠŠūDŽîƥĿĚDŽĚ

¬~×ɄƙDŽĚƑēĚƑǕǞŠūŠƥDžĿŒŒĚŕēĚŠijĚƥūĚƥƙƥȡĿƙĚƑūūŒŠūij

DŽūƑŞĚŠDŽîŠ¬~×ɄƙȦOĿĚƑƭĿƥċŕĚĚŒūŠDŽūŕēūĚŠēĚċĚDžǞƙ

ċĚƙŕĿƙƙĿŠijȠŞūĚƥĚŠDžǞŠƭūūŒēĚ

DŽĚƑDžǞēĚƑĚŠȧ~ūŒēîîƑijĿŠijŞĚŠ

ĚŠƑîƎƎūƑƥĚĚƑēĚĚĚƑƙƥĚDŽĚĚŕċĚŕūDŽĚŠēĚƭĿƥŒūŞƙƥĚŠȡēĿĚĿŒ

ĿŠŞǞŠČūŠƥîČƥĚŠŞĚƥîƭƥĿƙƥĿƙČĺĚŞĚŠƙĚŠŞĚƑŒƥĚĿŒ

'ĚijĚēîČĺƥĚēĿĚċǞĺĚŠūDŽĚƑĺĚĚƑƙƥĚDžîƙȠ

HƑūūƥijĚŕǞŒȡēîČĺƥūūŒĿŒūƎŞǞŠċĚƭƑƥ

ēĚƥDžǞIJĚŕĚŠijĿŠijūƎČƭƑƙƭƙȦ

¹ǞēĚŠƙēĚČƭƑƙƭƙŒƑĚijĚŠŞǞŠČūŕŕĚijîɄƙĚŠĿŒ

DžîƥĿŕŕƭƙƥƑĚƑĚŠēĚǛŕŞƎŏĚƙƥĚǕĿĚŠȦ/ĚƑƙƥĚĚŠ

ǛŕŞƎŏĚDŽîŠĿĚŞîŠēĿŠĚĚŠƙūČĿîŕĚƙĿƥƭîƥĿĚ

ǕǞŠĚĿijĚŠċĚŕĚDŽĚŠĿƙƙĚŠDŽîŠĺĚƥDžĚĚŒĚŠē

DŽūūƑēĚîŠēĚƑĚŞĚŠƙĚŠȧɄsūƭȡŒŠîƎĿƑƑĿƥîŠƥ

ŠîƥƭƭƑŕǞŒȣ¹ūĚŠȠɃOūĚēĚŠŒŏĚēîƥēĚîŠēĚƑĚ

ØîƥĚĚŠǕĚŕǛŠijĚŠūŞĚŠƥNjƎĚȡDŽĚƑDŽĚŕĚŠēȣ/Š

ĺĚŞǕūƭēĚŠDžĿŕŕĚŠƎƑîƥĚŠȧɄsūƭȡŕǞŒƥŞĚŠĿĚƥ

ĺĚĚŕDžîîƑƙČĺǞŠŕǞŒŠĚĚȢTŒDŽƑūĚijŞĚîIJDžîîƑ

¹ūĚŠŒƑĚijĚŠDžĚŠūijĚĚŠǛŕŞƎŏĚƥĚǕĿĚŠȦ'Ŀƥ

ƙĿƥƭîƥĿĚȡŞîîƑDžîîƑĿŠĺǞŠƭijĚŅŠƥĚƑĚƙƙĚĚƑē

ċĚŕĚĚIJēȦ'îîƑŠîDŽĚƑƥĚŕēĚĺǞŒūƑƥDžîƥūDŽĚƑ

ǕǞŠĚĿijĚŠċĚŕĚDŽĚŠĿƙƙĚŠĚŠČĺĚČŒƥĚƥūĚŠċǞēĚ

îŠēĚƑĚŠūIJǕǞǕūĿĚƥƙDžĚŕĚĚŠƙĺîēēĚŠijĚēîîŠȦ

¹ŏîȡĿŠēĿƥijĚDŽîŕDžîƙǕǞŠijĚēƑîijŠîƥƭƭƑŕǞŒ

ŠĿĚƥĿƑƑĿƥîŠƥȡDŽūŠēĚŠDžĚēĚĺūūIJēƎĚƑƙūūŠ

îîƑēĿijĚŠDžîƙĺĚƥūūŒDžîîƑƙČĺǞŠŕǞŒĚƑēîƥ

'ĚČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙDŽîŠǕǞŠijĚēƑîijDžîƑĚŠ

ēƭĿēĚŕǞŒȦqîîƑȡDŽƑūĚijĿŒŞĚîIJȡîŕƙŏĚēĚǕĚ

ǛŕŞƎŏĚƙǕūî̊ƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚƥūūŠƥ

ĚŠŞĚƥĺĚŠċĚƙƎƑĚĚŒƥȡDžîƥƎĿŒŒĚŠǕǞĺĿĚƑ

ēîŠDŽîŠūƎȧ'ĚċūūēƙČĺîƎēîƥŏĚēƭƙïŕƥǞē

#02 / zomer 2021 / autisme magazine

29

ƙūČĿîîŕDžĚŠƙĚŕǞŒijĚēƑîijŞūĚƥDŽĚƑƥūŠĚŠūŞ

ēîîƑŞĚĚɃċĚƥĚƑĿŠēĚŞîƑŒƥɄƥĚŕĿijijĚŠȧgĚĚƑēĚ

ūŠƥDžĿŒŒĚŕîîƑgîƭijĚƙūŠĿŠēĚ¡//¤¬ȹƥƑîĿŠĿŠij

ŞĚŠƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚūŞƥĚɃČîŞūƭǜĚƑĚŠɄȧȣ

Trouw blijven aan jezelf

ŕƙŏĚēĚ¡//¤¬ȹĺîŠēŕĚĿēĿŠijūƎĺĚƥĚĚƑƙƥĚ

ijĚǕĿČĺƥċĚŒǞŒƥȡēîŠǕūƭŏĚŏĚǕūƑijĚŠŒƭŠŠĚŠ

ŞîŒĚŠēîƥĺĚƥƎƑĿŞîĿƑĚĚŠƎƑūƥūČūŕĿƙDŽūūƑĺĚƥ

îîŠŕĚƑĚŠDŽîŠƙūČĿîŕĚƙČƑĿƎƥƙĚŠȳƥĚȴîŕijĚŞĚŠĚ

ƙƎĚŕƑĚijĚŕƙȳČūŠDŽĚŠƥĿĚƙȴȦTŒDžîîƑēĚĚƑîƭƥĿƙƥĿƙČĺĚ

ŞĚŠƙĚŠĚČĺƥĚƑŏƭĿƙƥūŞēîƥǕĚǕūîƭƥĺĚŠƥĿĚŒ

ǕǞŠĚŠǕĿČĺŠĿĚƥîŕƥǞēîîŠēĿĚČūŠDŽĚŠƥĿĚƙ

ĺūƭēĚŠȦTŒDžĿŕǕĚēƭƙĺĚŕƎĚŠūŞƥƑūƭDžƥĚǕǞŠ

îîŠǕĿČĺǕĚŕIJĚŠƥĚijĚŕǞŒĚƑƥǞēƙūČĿîŕĚîîŠƙŕƭĿƥĿŠij

ƥĚDŽĿŠēĚŠċǞŞĚŠƙĚŠēĿĚċǞĺĚŠƎîƙƙĚŠȦÀĿƥ

ūŠēĚƑǕūĚŒĿƙēƭĿēĚŕǞŒēîƥŞĚŠƙĚŠŞĚƥîƭƥĿƙŞĚ

DŽîŠɃČîŞūƭǜîijĚɄȳƥĚDŽĚĚŕČūŠDŽĚŠƥĿūŠĚĚŕȡŠĿĚƥȹ îƭƥĺĚŠƥĿĚŒijĚēƑîijȴēĚƎƑĚƙƙĿĚIJĚŠƙūŞƙǕĚŕIJƙ

ƙƭŅČĿēîîŕDžūƑēĚŠȡēƭƙēîƥDžĿŕŏĚDŽūūƑŒūŞĚŠȦ

ŕƙŏĚĚČĺƥĚƑîŕŕĚūŠēĚƑēĚŕĚŠDŽîŠēĚ¡//¤¬ȹ ĺîŠēŕĚĿēĿŠijŕĚĚƙƥȡēĚŕĿƥĚƑîƥƭƭƑūDŽĚƑēĚ

DŽĚƑūŠēĚƑƙƥĚŕēĚDžĚƑŒĿŠijƙŞĚČĺîŠĿƙŞĚŠ

ċĚƙƥƭēĚĚƑƥěŠēĚČƭƑƙƭƙDŽūŕijƥȡēîŠċĚijƑǞƎ

ŏĚēĚŠƭîŠČĚƙĚŠĺĚƥƑîIJǛŠĚŞĚŠƥȦTŒDŽƑūĚij

ċǞgîƭijĚƙūŠēūūƑŠîîƑēĚƥîĿŕƙȠØîîƑūŞ

ƎƑĚƙĚŠƥĚĚƑŏĚƙūČĿîŕĚijĚēƑîijĿŠijĚŠǕūǕDžîƑƥȹ DžĿƥȧ'ƭƙɃIJūƭƥƙūČĿîîŕijĚēƑîijɄDŽĚƑƙƭƙɃijūĚē

ƙūČĿîîŕijĚēƑîijɄȧTƙēîƥŠĿĚƥDŽĚƑūūƑēĚŕĚŠēȡ

ƙƥĿijŞîƥĿƙĚƑĚŠēȡŠūƑŞȹūƎŕĚijijĚŠēĚŠŕîîƥĺĚƥ

DžĚŕƑƭĿŞƥĚDŽūūƑĚĿijĚŠĺĚĿēȧ

Eerst denken, dan doen

OĚƥDŽūŕijĚŠēĚĿƙŞǞēƭĿēĚŕǞŒijĚDžūƑēĚŠȠŏƭĿƙƥ

ēĚŞîŠĿĚƑDžîîƑŬƎijĚēƑîijĚŠDŽîîƑēĿijĺĚēĚŠ

ƭĿƥDŽĚƑijƑūūƥDžūƑēĚŠȡƙŕƭĿƥijūĚēîîŠċǞĚĚŠ

ċĚƎîîŕēĚƙƥǞŕDŽîŠĿŠIJūƑŞîƥĿĚDŽĚƑDžĚƑŒĿŠijȦ'ūūƑ

ƙūČĿîŕĚijĚēƑîijĿŠijĚŠǕDžîƑƥȹDžĿƥƥĚČūŠƥƑîƙƥĚƑĚŠȡ

DžūƑēƥēƭĿēĚŕǞŒDžîƥēĚĚNJƥƑĚŞĚƭĿƥĚƑƙƥĚŠǕǞŠ

ūƎĚĚŠijŕǞēĚŠēĚƙČĺîîŕDŽîŠƙūČĿîîŕŞĚĚƑūIJ

ŞĿŠēĚƑDžĚŠƙĚŕǞŒijĚēƑîijȦèūǕĿĚƥĿĚēĚƑěěŠ

ĿŠȳēƭƙŬŬŒĿĚŞîŠēēĿĚĚĚŠDžîƥċĚƎĚƑŒƥĚƑ

ƙūČĿîîŕĿŠǕĿČĺƥĺĚĚIJƥȴȡĺūĚƭĿƥĚĚŠŕūƎĚŠēƙūČĿîîŕ

ijĚēƑîijŒîŠDŽîƑĿĦƑĚŠěŠDžîƥēĚŞĚĚƙƥĚNJƥƑĚŞĚ

ČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙēîîƑDŽîŠŒƭŠŠĚŠǕǞŠȳîIJDžǞǕĿŠij

DŽĚƑƙƭƙîČČĚƎƥîƥĿĚȴȦ

'ūūƑĺĚƥijĚēƑîijƭĿƥƥĚDŽĚƑijƑūƥĚŠȡDžūƑēĚŠ

>> lees DŽĚƑēĚƑūƎ

ƎîijĿŠîǩǦ ĺĚƥijĚēƑîijěŠēĚČūŠƙĚƐƭĚŠƥĿĚƙūDŽĚƑēƭĿēĚŕǞŒȦHĚēƑîij

ūŠēĚƑĚĚŠDŽĚƑijƑūūƥijŕîƙŕĚijijĚŠDžĚƑŒƥċūDŽĚŠēĿĚŠūƎ

ēĚŕîČĺƙƎĿĚƑĚŠȫĚĚŠƥƑƭČŏĚDžîîƑĚŕŒĚijūĚēĚČîċîƑĚƥĿĚƑ

ijĚċƑƭĿŒDŽîŠŞîîŒƥȦŕƙŒĚŠŠĿƙūDŽĚƑēƑîČĺƥijĚƎîîƑēijîîƥ

ŞĚƥŕîČĺĚŠȳĿŠIJūƥîĿŠŞĚŠƥȴȡēîŠċŕǞDŽĚŠēĚūƎijĚēîŠĚ

ĿŠǕĿČĺƥĚŠDŽĚĚŕċĚƥĚƑĺîŠijĚŠȦ/ŠĺĚƭƙȠŠĿĚŞîŠēDžūƑēƥ

ƭĿƥijĚŕîČĺĚŠūŞǕǞŠūIJĺîîƑƎĚƑƙūūŠŕǞŒĚijĚēƑîijȦØĚŕĿƙĚƑ

ijĚēĚĚŕēƎŕĚǕĿĚƑūŞēĚDžūŠēĚƑŕǞŒĚDžǞǕĚŠDžîîƑūƎŞĚŠƙĚŠ

ǕĿČĺƙūŞƙŒƭŠŠĚŠijĚēƑîijĚŠȦOĚƥijîîƥēƭƙîċƙūŕƭƭƥŠĿĚƥ

ūŞĺĚƥDžĚijǕĚƥƥĚŠDŽîŠɃîƭƥĿƙƥĚŠɄƥĚijĚŠūDŽĚƑɃŠĚƭƑūƥNjƎĿČîŕƙɄȡ

ŞîîƑĺĚƥijîîƥūŞĺĚƥĿŕŕƭƙƥƑĚƑĚŠDŽîŠĚĚŠċƑĚĚē

ʄĿîŠČî¹ūĚƎƙ

Dr. Kirstin Greaves-Lord (1980) is universitair docent bij de afdeling Kinder- en Jeugdpsychiatrie/psychologie van het Erasmus MC-Sophia en was hoofd van de gezamenlijke onderzoekslijn Autisme met Yulius waarbinnen dit onderzoek startte. Inmiddels is zij senior onderzoeker bij het Autisme Team Noord-Nederland van Jonx (onderdeel Lentis) en universitair docent bij de afdeling Klinische Psychologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Bovendien is zij programmaleider van de Academische Werkplaats Autisme.

30

SOCIALE VAARDIGHEIDSTRAINING

‘Professionals moeten ervoor waken niet

belerend, betweterig of betuttelend te worden’

Interesse?

Op vrijdag 29 oktober 2021 is er van 9 tot 17.30 uur een online-congres over PEERS, ROAD en meer!

Geef je op via: awa@lentis.nl

‘gedragsrepertoire’. Wat kun je allemaal doen, welke ijĚDŽūŕijĚŠĺĚĚIJƥēîƥDžîîƑƙČĺǞŠŕǞŒĚŠDžĿŕŏĚēĿĚȧ'ïïƑŕĚĚƑ

ŏĚūDŽĚƑŠîēĚŠŒĚŠȦ'ƭƙŠĿĚƥȠŒŕĚŕūūƙîŕŕĚČūŠDŽĚŠƥĿĚƙ

ūDŽĚƑŠĚŞĚŠĚŠîŕƥǞēƭĿƥDŽūĚƑĚŠȡŞîîƑĚĚƑƙƥēĚŠŒĚŠȡēîŠ

ēūĚŠȦcĚDžūƑēƥċĚDžƭƙƥĚƑDŽîŠēĚijĚēƑîijƙŞūijĚŕǞŒĺĚēĚŠȡ

maakt daar afwegingen over (sociaal redeneren) en komt zo tot bewuste, authentieke keuzes.

Meer zelfsturing

Binnen PEERS beogen Laugeson én ik dat mensen gaan inzien dat er een bewuste keuze vooraf kan gaan aan ĺƭŠijĚēƑîijȦ'ĚĚŕŠĚŞĚƑƙĚƑDŽîƑĚŠǕūŞĚĚƑǕĚŕIJƙƥƭƑĿŠijȡ

DžîîƑēūūƑĺƭŠDŽƑĿĚŠēƙČĺîƎƎĚŠijĚċîƙĚĚƑēǕǞŠūƎēĚ

DžĚǕĚŠŕǞŒĚŒĚƭǕĚūŞĚŕŒîîƑƥĚDžĿŕŕĚŠŒĚŠŠĚŠĚŠċĚijƑǞƎĚŠȦ

OūĚŏĚēîîƑċǞūūŒŕūNjîîŕċŕǞIJƥîîŠŏĚǕĚŕIJȡDžūƑēƥŏƭĿƙƥ

regelmatig besproken.

'ĚǛŕŞƎŏĚƙĚŠƑĚijĚŕƙĿŠēĚĺîŠēŕĚĿēĿŠijǕǞŠēƭƙĚĚŠ

illustratie en slechts een ‘gereedschap’ om bewustwording ĚŠƙūČĿîŕĚĿŠĿƥĿîƥĿĚDŽĚŠƥĚƙƥĿŞƭŕĚƑĚŠȦ'ĿƥɃijĚƑĚĚēƙČĺîƎɄ

wordt niet alleen aangeboden aan de autistische mensen ǕĚŕIJȡŞîîƑŏƭĿƙƥūūŒîîŠĺƭŠċĚŕîŠijƑǞŒĚŠîîƙƥĚŠȦ¡îƑîŕŕĚŕŕĚ

ċǞĚĚŠŒūŞƙƥĚŠDŽūūƑŠîîƙƥĚŠċĿĚēĚŠĺĚŠŒĚŠŠĿƙūDŽĚƑ

ēĚŠŒȹȡČūŠDŽĚƑƙîƥĿĚȹĚŠĿŠƥĚƑîČƥĿĚƙƥǞŕĚŠĚŠȹƎîƥƑūŠĚŠēĿĚ

zich kunnen voordoen. Ook naasten leren om zichzelf kritische vragen te stellen. Hoe kan ik de persoon met îƭƥĿƙŞĚĺĚƥċĚƙƥĚɃċǞƙƥîîŠɄȧ'ƭƙȫijĚŕǞŒDžîîƑēĿijŠîîƙƥ

diegene staan, als die je nodig heeft, maar net zo goed níét ondersteunen, als diegene autonoom durft te experimenteren met een nieuw, breder scala aan sociale ijĚēƑîijĿŠijĚŠȦ'ĚɃČūîČĺɄȳŠîîƙƥĚȴŒîŠēîŠîČĺƥĚƑîIJijĚēƑîij

complimenteren dat goed uitpakte en niet-beoordelend ĺĚŕƎĚŠƑĚǜĚČƥĚƑĚŠūƎijĚēƑîijēîƥŞĿŠēĚƑijūĚēƭĿƥƎîŒƥĚȡ

ūŞǕūƙîŞĚŠijĚŕǞŒDžîîƑēĿijēĚŒĚƭǕĚƙDŽūūƑƥūĚŒūŞƙƥĿij

gedrag af te wegen.

Positieve impact

ūDŽĚŠƙƥîîŠēĚŕĚĚƑēĚĿŒƭĿƥƎƑîŒƥǞŒĚƑDŽîƑĿŠijŞĚƥĺĚƥijĚDŽĚŠ

van de PEERS-training. Maar wat leerde het Nederlandse ūŠēĚƑǕūĚŒŠîîƑ¡//¤¬ŞǞĚŠŞǞŠƥĚîŞȧTŠēĿƥūŠēĚƑǕūĚŒ

namen 106 jongeren en hun ouders deel, van wie de ĺĚŕIJƥ¡//¤¬ŒƑĚĚijĚŠēĚîŠēĚƑĚĺĚŕIJƥ¤~'ȳĚĚŠƎƙNjČĺūȹ educatieprogramma over puberteitsthema’s). Uit dit ūŠēĚƑǕūĚŒċŕǞŒƥēîƥēĚîƭƥĿƙƥĿƙČĺĚŏūŠijĚƑĚŠǕĿČĺǕĚŕIJ

een hogere score geven voor hun eigen sociale vaardigheden (zoals communicatie, assertiviteit, betrokkenheid, empathie en zelfcontrole) na de PEERS-training. Ook ĺƭŠūƭēĚƑƙƑîƎƎūƑƥĚƑĚŠîĚƑŒĚŕǞŒĚ

DŽĚƑċĚƥĚƑĿŠijĚŠȦ~ūŒċǞē̤~'ȹēĚĚŕŠĚŞĚƑƙ

waren deze door ouders gerapporteerde ĚIJIJĚČƥĚŠîîŠDžĚǕĿijȡĺĚƥǕǞŞĿŠēĚƑƙƥĚƑŒȦ'Ě

PEERS-training wordt door ouders (‘sociale ČūîČĺĚƙɄȴĚƑijijĚDžîîƑēĚĚƑēȠǕǞijĚDŽĚŠ

ijĚŞĿēēĚŕēĚĚŠƑƭĿŞĚǮîŕƙƑîƎƎūƑƥČǞIJĚƑȦ~ūŒ

ēĚŏūŠijĚƑĚŠijĚDŽĚŠĚĚŠŠĚƥČǞIJĚƑȠijĚŞĿēēĚŕē

een 7.5.

Ten slotte hebben we de ‘baat het niet dan ƙČĺîîēƥĺĚƥŠĿĚƥȧɄȹDŽƑîîijūŠēĚƑǕūČĺƥȡDžîŠƥēūūƑ

al die bewustwording en redenatie, kunnen ēĚŏūŠijĚƑĚŠǕĿČĺŠîƥƭƭƑŕǞŒūūŒƥěċĚDžƭƙƥ

worden en daardoor een angst ontwikkelen om negatief beoordeeld te worden door anderen.

'ĿƥċŕǞŒƥĿŠūŠǕĚƙƥĚĚŒƎƑūĚIJijĚŕƭŒŒĿijŠĿĚƥĺĚƥ

ijĚDŽîŕƥĚǕǞŠȦOĚƥsĚēĚƑŕîŠēƙĚūŠēĚƑǕūĚŒijĚĚIJƥ

ēƭƙƑĚēĚŠĚŠūŞƎūƙĿƥĿĚIJƥĚǕǞŠȡŞîîƑDžĚǕǞŠĚƑ

ŠūijŠĿĚƥȠūċƙĚƑDŽîƥĿĚƙDŽîŠēĚŏūŠijĚƑĚŠŕîƥĚŠǕĿĚŠ

ēîƥċĚĿēĚĿŠƥĚƑDŽĚŠƥĿĚƙĚDŽĚŠĚIJIJĚČƥĿĚIJǕǞŠȡēƭƙ

verdere inzichten in de werkingsmechanismen ǕǞŠŠūēĿijūŞēĚƥƑîĿŠĿŠijĚŠƥĚDŽĚƑċĚƥĚƑĚŠĚŠēĚ

positieve impact nog steviger te verankeren.

Van elkaar leren

'ƭƙȡîŕijĚDŽĚŠēĚƎūƙĿƥĿĚDŽĚĚƑDŽîƑĿŠijĚŠ

ĚŠċĚDŽĿŠēĿŠijĚŠĺūūƎĚŠċĚŠĿŒŞǞŠ

ĚƑijƙƥĚƙČĚƎƙĿƙŒDžǞƥȠDžĚŞūĚƥĚŠċŕǞDŽĚŠ

leren en ons huiswerk netjes en volledig ēūĚŠȦ/ĚŠĺîŠēŕĚĿēĿŠijċŕǞIJƥƙŕĚČĺƥƙĚĚŠ

gereedschap en is nooit zaligmakend. Juist de ‘professionals’ die PEERS geven, moeten in hun gedrevenheid ervoor waken dat ze niet belerend, betweterig of betuttelend DžūƑēĚŠȦ'îîƑūŞĿƙijĚēĚijĚŠūƎŕĚĿēĿŠijĚŠċǞȬ ŠîƙČĺūŕĿŠijūŠūŠƥċĚĚƑŕǞŒȦqĚĚƙƥîŕŒƭŠŠĚŠ

PEERS-trainers er echter van op aan dat de ēĚĚŕŠĚŞĚƑƙĺĚŠċǞŞĿƙƙĚƑƙĿŠēĚċĚŏĚijĚŠĿŠij

ƥĚƑƭijǜƭĿƥĚŠĚŠƥĚƑĚČĺƥDžǞǕĚŠȦHĚŕƭŒŒĿijŞîîƑȡ

DžîŠƥǕūǜūƑĚĚƑƥēĚijĚŕǞŒDžîîƑēĿijĺĚĿēĿŠĺĚƥ

van elkaar leren!

•

ǨǦǧǫūƎDŽĚĚƑƥĿijŏîƑĿijĚŕĚĚIJƥǞē

ūƎēƑîČĺƥĚŠūIJĺƭĿƙĺūƭēĚŕǞŒĚƥîŒĚŠĚĚŠǕDžîƑĚ ŕîƙƥǕǞŠūIJDŽūŕŕĚēĿijDžūƑēĚŠDžĚijijĚƙČĺūDŽĚŠȦ

ċĚŕūūIJƥŏūƭĺĿĚƑċǞ ØîƥŞǞūƎDŽĿĚŕDžîƙēĚƑƭƙƥĿijĚDŽūūƑŒîŠƥĚŠ ƎūĚƙƎîƙȡijĚDžūūŠîŕŕĚƙēƭĿēĚŕǞŒDŽĚƑēĚĚŕēȦèū ĿƙĚƑĚĚŠƎŕîŠDžîîƑċǞîîŠîŕŕĚƙĿƙijĚēîČĺƥ

ċǞijĚŕĚDŽĚƑēĚƎūƥŕūūēĚŠēƭƙƭĿƥƥĚijƭŞŞĚŠ

ŏîîƑĿŠŏîîƑƭĿƥċŕǞDŽĚŠijĚċƑƭĿŒĚŠȦ /ŠŒƑǞijŏĚŞĚĚƑƙƥƑƭČƥƭƭƑĿŠēĚ ēîijĚŠŏūƭDžǛŠîŠČĿĦŠȦ

DžĚĚŒŞĚŠƭȡċūūēƙČĺîƎƎĚŠŕǞƙƥ ŞĚƥĚĚŠČîēĚîƭȬDžĚŠƙĚŠŕǞƙƥDŽūūƑ ŞîŠĿĚƑēîŠūƎēĚǛĚƥƙūIJŕūƎĚŠēȧ'îƥċĚƥĚŒĚŠƥ

ƑǞŕĚƙƙĚŠDŽūŕijĚŠȦŕŕĚƑĚijĚŕƥŏĚƙēĿĚĚƑċǞŒūŞĚŠ ŒǞŒĚŠȡŕǞŒĚŠĚNJƥƑîŞūĚĿŕǞŒîŕƙŏĚĿŠēĚȳŕĚƙȴîƭƥū ijūĚēĿŠēĚƙƎĿĚijĚŕŒǞŒĚŠȡƑĚŞŞĚŠĚŠijîƙijĚDŽĚŠ ċǞȦ/ŠēĚƥĺĚūƑĿĚȢ¡GGGȢ

¬ƥîƑƥʁGĿŠĿƙĺĺĚĚIJƥĚĚŠƙƎĚČĿîîŕ

ƥĺĚūƑĿĚŞîŒŒĚŕǞŒĚƑǕūƭŒƭŠŠĚŠūŠƥĺūƭēĚŠȦ ŒūŠēîîƑēūūƑijūĚēDŽĚƑijĚŕǞŒĚŠȦ/ŠĺĚƥĿƙDžĚŕ ĚČĺƥĚĚŠĚŠūƑŞDŽĚƑƙČĺĿŕȦOĚƥ¬ʁGċūĚŒĿƙDŽĚĚŕ ĚĚŠDŽūƭēĿijĚƑĚŠŞîŒŒĚŕǞŒĚƑēūūƑƥĚŠĚŞĚŠȡ DžîîƑēūūƑĺĚƥDŽūūƑĿĚēĚƑĚĚŠƥūĚijĚŕǞŒĚƑ 'îîƑŠîîƙƥǕǞŠēĚIJūƥūɄƙDŽîŠĺĚƥƑĚijƭŕĿĚƑĚċūĚŒ

ƭĿƥŕĚijĚƑċǞĚŠDŽĚĚŕĚǕĚŕƙċƑƭijijĚƥŏĚƙȦ ŞĚƥēNjƙŕĚNJĿĚȦ

ċĚŕîŠijƑǞŒĚǕîŒĚŠDŽîŠēĚƥĺĚūƑĿĚ ĚŠŕĚijƥĿŠŞîŒŒĚŕǞŒĚƥîîŕƭĿƥ

ĿƙĺĚƥDŽĚĚŕIJǞŠĚƑūŞƥĚŕĚƑĚŠēîŠ ȳDžîîƑĿŒDŽĚĚŕƎƑĿŒŒĚŕƙDŽîŠŒƑĚĚijȴȦ

ĚNJîŞĚŠūūŒŠūijDžîƥîîŠȦ

VWDUWHQǩQLVKFRP