Leven en werken in de rafelrand: cijfers over de doelgroep en hun ervaring met het straathoekwerk in Amsterdam en omstreken

(1)

Amsterdam University of Applied Sciences

Leven en werken in de rafelrand

cijfers over de doelgroep en hun ervaring met het straathoekwerk in Amsterdam en omstreken

Rauwerdink-Nijland, Evelien; Metz, Judith

Publication date 2020

Document Version Final published version

Link to publication

Citation for published version (APA):

Rauwerdink-Nijland, E., & Metz, J. (2020). Leven en werken in de rafelrand: cijfers over de doelgroep en hun ervaring met het straathoekwerk in Amsterdam en omstreken. Hogeschool van Amsterdam, Lectoraat Youth Spot.

General rights

It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulations

If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please contact the library:

https://www.amsterdamuas.com/library/contact/questions, or send a letter to: University Library (Library of the University of Amsterdam and Amsterdam University of Applied Sciences), Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.

(2)

LEVEN EN WERKEN IN DE RAFELRAND

Cijfers over de doelgroep en hun

ervaring met het straathoekwerk

in Amsterdam en omstreken

(3)

Colofon

Dit product is een resultaat van het onderzoek naar methodiek Straathoekwerk. Het onderzoek is uitgevoerd door Lectoraat Youth Spot in opdracht van Volksbond Streetcornerwork en gefinancierd door de Adessium Foundation, Stichting Steunfonds Pro Juventute Nederland en Volksbond Streetcornerwork. Het project is gestart in maart 2017 en loopt tot maart 2021.

Auteurs: Evelien Rauwerdink-Nijland & Judith Metz.

Lectoraat Youth Spot - Jongerenwerk

Amsterdamse Kenniscentrum voor Maatschappelijke Innovatie Faculteit Maatschappij & Recht

Hogeschool van Amsterdam Postbus 1025

1000 BA Amsterdam www.hva.nl/youth-spot

Overname van informatie uit deze beschrijving is toegestaan onder voorwaarde van correcte en volledige weergave van de uitkomsten en correcte bronvermelding.

Volksbond Streetcornerwork Eerste Ringdijkstraat 5b

1097 BC Amsterdam www.streetcornerwork.eu

INHOUD

Inleiding 1

1. Achtergrondkenmerken 2

2. Leefomstandigheden 4

3. Ervaringen van het leven 10

4. Contact met het straathoekwerk 12

5. Dienst- en hulpverlening vanuit het straathoekwerk 13

6. Ervaringen in het contact met het straathoekwerk 14

Bijlage: methodische verantwoording 16

Woorden van de doelgroep over het straathoekwerk

(4)

INLEIDING

Wie zijn nou de doelgroep van het straathoekwerk, hoe ziet hun leven eruit, hoe kijken ze naar zichzelf en hoe ervaren zij het straathoekwerk? In deze publicatie vind je de belangrijkste cijfers over de doelgroep en hun ervaring met het straathoekwerk in

Amsterdam en omstreken. We bieden informatie over de achtergrondkenmerken, de leefomstandigheden en de ervaringen met het leven van de doelgroep. Ook geven we inzicht in de aard, duur en intensiteit van het contact van de doelgroep met het straathoekwerk, in het type ondersteuning dat het straathoekwerk biedt en hoe de doelgroep het straathoekwerk ervaart.

De informatie in dit rapport is een directe weergave van de opvattingen van de doelgroep van het straathoekwerk over zichzelf, hun leefomstandigheden en het straathoekwerk. De cijfers zijn afkomstig uit vragenlijstonderzoek onder 927 personen tussen de 12 en 78 jaar oud in Amsterdam en omstreken, die tot de doelgroep van het straathoekwerk behoren. De cijfers presenteren we in grafieken, tabellen en diagrammen en zijn een directe weergave van de antwoorden op de vragen. Er zijn geen analyses gedaan over de uitkomsten van de vragenlijsten.

Alle antwoorden zijn in percentages (%) weergegeven en overal staat bij hoeveel personen antwoord gegeven hebben op de vraag (n).

Doelgroep

De doelgroep van het straathoekwerk zijn jongeren en volwassenen die door een veelvoud van individuele en maatschappelijke problemen de relatie met de samenleving kwijt zijn of deze dreigen te verliezen. Ze zijn niet (meer) in staat om zelf hulp te vragen, maken niet of nauwelijks gebruik van reguliere voorzieningen terwijl hier wel aanleiding voor is en hebben moeite om een dagelijkse routine te behouden. Velen worstelen met zware problemen zoals dak- en thuisloosheid, werkloosheid, ongeschoold-zijn, schulden of verslavingsproblematiek, psychische problemen zoals een depressie of wanen of hebben een (licht) verstandelijke beperking.

Straathoekwerk

Het straathoekwerk is een meer dan 45 jaar oude outreachende werkwijze waarbij professionals de doelgroep en hun omgeving actief benaderen en verder proberen te helpen. De doelgroep bestaat uit jongeren en volwassenen die geen gebruik maken van reguliere voorzieningen, terwijl hier wel aanleiding voor is.

Doordat het straathoekwerk aanwezig is in de leefwereld van de doelgroep en omgevingsgericht werkt, is het straathoekwerk tevens van betekenis voor de personen in de (tijdelijke) thuissituatie van de doelgroep, de buurt waarin de doelgroep de tijd doorbrengt, de samenwerkingspartners en de gemeente.

Het straathoekwerk kent twee onderdelen (1) het werken op straat, in de wijk en in de leefomgeving (veldwerk) en de (2) de dienst- en hulpverlening.

Kenmerkend voor het straathoekwerk is dat het een laagdrempelige en

professionele vorm is van aanwezig zijn én blijven in de leefwereld van jongeren en volwassenen waar en wanneer zij zich hier bevinden. Straathoekwerkers zorgen ervoor dat zij onderdeel zijn van de leefwereld van de doelgroep en als herkenningspunt gezien worden in de wijk waarin zij werken. Straathoekwerkers leggen gevraagd én ongevraagd contact met de doelgroep en onderhouden dit contact, waardoor zij een constante factor zijn in de leefwereld en leefomgeving van haar doelgroep en in de wijken waarin zij werken. Straathoekwerkers bieden de doelgroep perspectief door hen te respecteren, met hen in gesprek te blijven en indien nodig (intensieve) ondersteuning te bieden en toe te leiden naar reguliere voorzieningen. Straathoekwerkers werken hierin samen met informele zorgverleners (ouders, kinderen, familie, vrienden en bekenden), samenwerkingspartners (jongerenwerk, wijkteams, schuldhulpverlening, verslavingszorg, maatschappelijke opvang, GGD, GGZ, politie en justitie en de gemeente (gebiedsgericht werken, jeugd & veiligheid, openbare orde).

Het straathoekwerk gaat door waar anderen stoppen en heeft een lange adem. Straathoekwerkers handelen vanuit de overtuiging van solidariteit, medemenselijkheid, autonomie, onvoorwaardelijk én met respect voor de fundamentele mensenrechten.

1

(5)

36+64

1. ACHTERGRONDKENMERKEN

Dit hoofdstuk biedt inzicht in de achtergrondkenmerken van de doelgroep van het straathoekwerk. Achtereenvolgens presenteren we het geslacht, leeftijd, culturele achtergrond, opleidingsniveau en het percentage dat kinderen heeft. Zichtbaar wordt dat het straathoekwerk een grote diversiteit aan mensen bereikt. Het merendeel is man (64%), heeft een niet Nederlandse- of bi-culturele achtergrond (84%) en volgt een Mbo-opleidingsniveau of heeft die afgerond (49%). De gemiddelde leeftijd van de doelgroep van het straathoekwerk is 26,7 jaar en 22% heeft kinderen.

23 16 16 10 6

3 3 3 2 1 1

4 3

7

Marokkaans Marokkaans/

Nl

NL Surinaams Surinaams/

NL

Afrikaans Antilliaans Turks/NL Turks Antilliaans/

NL

Aziatisch Combi twee culturen niet genoemd

Drie of meer Overig (<1%)

12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 57 58 59 60 61 62 63 64 65 70 78

Leeftijd (%) (n=927)

Culturele achtergrond (%) (n=927)

Geslacht (n=927)

Man64% Vrouw

36%

4,9 7,8 6,9 8,4 8,3 8,6 5,2 6,9 4,5 4,5 4,4 2,8 1,7 0,9 0,8 0,8 0,6 0,8

0,5 0,3 0,2 0,2 0,4 0,6 0,4 0,4 0,4 0,2 0,5 0,4 0,5 0,6 0,5 0,5 0,8 0,5 0,5 0,2 0,1 0,2 0,2 0,2 0,1

0,4 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3

0,2 0,8 1,1 2,4 4,4

2

(6)

39+61

6 7

1 22 7 2 49 7 2

Volgt wel/geen opleiding

(n=927)

Volgt opleiding

61%

Universiteit HBO MBO VWO/Gymnasium Havo VMBO Praktijkonderwijs

Basisschool

Volgt geen opleiding

39%

78+22

^22%^Ja ^78%^Nee

Hoogste gevolgde opleiding (%) (n=927)

Ouderschap

(n=927)

3

leerwegondersteunend onderwijs (LWOO)

(7)

2. LEEFOMSTANDIGHEDEN

Dit hoofdstuk biedt inzicht in de leefomstandigheden van de doelgroep van het straathoekwerk. De cijfers hieronder geven een totaalbeeld. Dit betekent dat we globaal inzicht geven in welke mate problematieken voorkomen bij de doelgroep van het straathoekwerk, onderstaande cijfers bieden dus geen inzicht in de leefomstandigheden per persoon.

Achtereenvolgens laten we zien: hoe de doelgroep woont (huisvesting), wat zij vooral doen gedurende de dag (dagbesteding), wat hun financiële situatie is, of zij de afgelopen 3 maanden in contact zijn geweest met goed voor zichzelf te zorgen (activiteiten dagelijks leven). Huisvesting, dagbesteding, financiën, politiecontacten en verslaving splitsen we uit naar leeftijd omdat leeftijd mede van invloed is of een situatie problematisch is.

Als laatste laten we cijfers zien over van wie de doelgroep steun ontvangt en naar wie zij toe gaan als er iets aan de hand is (speciaal persoon).

■ Geen vaste verblijfplek ■ Begeleid wonen ■ Bij familielid ■ Met gezin en/of kinderen ■ Bij ouders (en/of stiefouders) ■ Zelfstandig met vrienden

12 tm 17 (n=137 18 tm 22 (n=371) 23 tm 27 (n=237) 28 en ouder (n=192)

Bij het totaal zien we dat bijna de helft (49%) bij hun ouders woont en dat 17% geen vaste verblijfplek heeft.

Als we kijken naar huisvesting naar leeftijd zien we dat de percentages onder geen vaste verblijfplek hoger zijn bij de leeftijdsgroep 18 t/m 22 jaar (18%) en 28 jaar en ouder (24%) dan het gemiddelde van de totale groep.

17

6

1 0 1 4

2 4 5 4 8 6

3 4

49 9 15

11

9 24

17

18 61 11 33 21 10

92 24 31

Huisvesting (%) (n=927)

Huisvesting naar leeftijd (%)

4

(8)

11

18 18

■ School/stage ■ Werk (betaald) ■ Traject via gemeente ■ Vrijwilligerswerk ■ Zorg voor huishouden ■ Geen dagbesteding Van de totale doelgroep werkt 23% en heeft 19% geen dagbesteding.

Van de doelgroep tussen de 12 en 17 jaar heeft 6% geen dagbesteding, van de doelgroep tussen de 23 en 27 jaar is dit 28%.

39 23

1 5 1

0

2 6 4 1 33

4

9 7 19

31 32

15 56

86 11 28 22 10 13 21

Dagbesteding (%) (n=927)

Dagbesteding naar leeftijd (%)

3 3

12 tm 17 (n=137) 18 tm 22 (n=371) 23 tm 27 (n=237) 28 en ouder (n=192)

5

(9)

11

Van de totale doelgroep heeft 28% schulden.

Voor jongeren in de leeftijd van 23 t/m 27 jaar is dit zelfs 52%.

8% van deze groep geeft aan dat vooral anderen voor hun betalen.

28 19 25 17

Financiën (%) (n=927)

53 37 5 16 30 24 17 13 8 20 20 38 14 6 27 21 38 8

Financiën naar leeftijd (%)

Politie/justitie naar leeftijd ^(%)

■ Anderen betalen vooral voor mij (bijvoorbeeld ouders, kinderen, vrienden of organisaties) ■ Ik heb mijn eigen inkomen en ik spaar

■ Ik heb mijn eigen inkomen en ik kan belangrijke zaken betalen, maar ik spaar niet ■ Ik heb mijn eigen inkomen en ik heb schulden ■ Ik heb geen eigen inkomen en ik heb schulden

■ Wel in aanraking geweest met justitie ■ Niet in aanraking geweest met justitie

3 2

67+33 70+30 64+36 71+29 62+38

Politie/justitie (n=927)

33% 67% 30 70 36 64 29 71 38 62

6 6

(10)

We zien dat 13% van de 12 t/m 17-jarigen elke dag alcohol drinkt en 2%

gebruikt vaker dan 1x per dag softdrugs.

Van de 18 t/m 23-jarigen drinkt 9% vaker dan 1x per dag alcohol, 6%

gebruikt vaker dan 1x per dag softdrugs en 4% gebruikt vaker dan 1x per dag harddrugs.

16 18

10 40

■ Niet ■ Minder dan 1 x per maand ■ Elke maand ■ Elke week ■ 2 of 3 x per week ■ Elke dag ■ Vaker dan 1 x per dag

■ Sigaretten ■ Alcohol ■ Softdrugs ■ Harddrugs

60 13

7

7 4

4 5 6 7 13

6 1 5 8 5 15 9 5 2 4 9 11

1 3 4 7 4 2 2 5 3 5 3 1 1 4 1

7 7 2

7 7 13 15

9 8 6 4 9 15

6 9 8 9 4 9 11 7 4 3

50 49 67

0 0 0

Alcohol gesplitst in leeftijdsgroepen (%)

Verslaving (%) (n=343)

60 0 0 58 56 70 0

Softdrugs gesplitst in leeftijdsgroepen (%)

87 0 0 0 0 0 78 82 95 0 0

Harddrugs gesplitst in leeftijdsgroepen (%)

7

(11)

55% van de doelgroep ervaart geen gezondheidsklachten.

78% doucht elke dag, 54% eet dagelijks genoeg en gezond en 32% opent en leest elke week hun post.

13 4 6

18 16 55

13

1 0 1 3 2 3 2

8 8

5 15 60 18 13 25 43 11 32 14 23

Geestelijke & lichamelijke gezondheid

(%) (n=927)

Activiteiten dagelijks leven

(%) (n=927) Lichamelijke

klachten

Gewassen of gedoucht Genoeg en gezond gegeten Mijn post geopend en gelezen (Licht)

verstandelijke beperking

Psychische klachten

Sociale beperking

Ik weet het niet

Geen klachten

■ Niet ■ Minder dan 1 x per maand ■ Elke maand ■ Elke week ■ 2 of 3 x per week

■ Elke dag ■ Vaker dan 1 x per dag

8

(12)

Maatschappelijke participatie

Mee kunnen doen in verschillende verbanden is van belang om het gevoel te hebben erbij te horen, tijd constructief te besteden, sociale relaties aan te kunnen gaan, steun te kunnen ontvangen en te kunnen bijdragen aan de samenleving. Voor een groot deel van de doelgroep van het straathoekwerk is dit niet vanzelfsprekend omdat zij een veelvoud van individuele en maatschappelijke problemen ervaren en de binding met de samenleving kwijt zijn of deze dreigen te verliezen. We zien dat voor het merendeel van de doelgroep dat maatschappelijke participatie geen vanzelfsprekendheid is: in de afgelopen drie maanden heeft 42% geen activiteit gevolgd, 72% geen activiteit georganiseerd en 67% geen vrijwilligerswerk gedaan. Daarnaast ontvangt respectievelijk 25% en 22% (bijna) nooit steun van vrienden en familie. Wel heeft het merendeel van de doelgroep (71%) een speciaal persoon in zijn/haar leven.

22 42

13 12

6 12 15 14

7 2 3 2

14 6 3 6 4

11 14 35 22 18 9 13 39 25 14 17 13 36 22 12

72 67

12 17 20 17 1 0 1 1 9

Wie is deze speciale persoon? (%) (n=347)

Ontvangen steun en aanmoediging (%)

Informeel: familie Informeel: vrienden Formeel: organisatie

Activiteit gevolgd (%) Activiteit georganiseerd (%) Vrijwilligerswerk gedaan (%)

Speciaal persoon

(n=486)

(Stief)ouder Partner Ander familielid Vriend/vriendin Werker van Streetcornerwork

Huisgenoot Collega Iemand uit mijn

wijk

Iemand van mijn club/vereniging

Dienstverlener (leraar, hulpverlener,

pastoor, imam e.d.)

29+71

■ Nooit ■ Bijna nooit ■ Soms ■ Vaak ■ Altijd

■ Nooit ■ <1x per maand ■ 1x per maand ■ 1x per 2 weken ■ 1 x per week ■ >1x per week

71%ja nee 29%

9

(13)

3. ERVARINGEN VAN HET LEVEN

Dit hoofdstuk biedt inzicht in hoe de doelgroep van het straathoekwerk hun leven ervaart. Achtereenvolgens laten we zien hoe vaak de doelgroep stress ervaart, hoe zij naar zichzelf kijkt (zelfwaarde gevoel), in hoeverre zij zich eigenaar voelt van hun eigen leven (eigenaarschap), hoe zij hun toekomst ziet (toekomstperspectief), hoe zij het contact met de maatschappij ervaart (sociale overbodigheid) en hoe vaak zij te maken heeft met gebeurtenissen die hun leven vergaand kunnen veranderen (levensgebeurtenissen).

75% van de doelgroep geeft aan soms, vaak of altijd overstuur te zijn doordat iets onverwachts gebeurde.

67% van de doelgroep is over het algemeen tevreden over zichzelf.

34% van de doelgroep geeft aan zich machteloos te voelen in het omgaan met de problemen van het leven.

70% van de doelgroep geeft aan dat hun toekomst vol mogelijkheden is.

10% van de doelgroep ervaart dat zij voor niemand belangrijk zijn.

12

11

12

21

7

4 4

2 3

13

29

12

21

6 8 8

17 41

44

39

31

7 18 22 21

48 26

11

23

21

52 50 47 49

24

8 8

5 6

37 24 20 18

■ Nooit ■ Bijna nooit ■ Soms ■ Vaak ■ Altijd

Overstuur geweest doordat iets onverwacht gebeurde

Gevoeld dat het goed ging

Zenuwachtig en gestresst geweest

Problemen stapelen op, kan ze niet meer oplossen

Ervaren stress

(%)

Zelfwaardegevoel ^(%)

Ik ben van mening dat ik een belangrijk persoon ben, ten minste

even belangrijk als anderen

Ik vind dat ik een aantal goede eigenschappen heb

Ik ben in staat om dingen even goed te doen als anderen

Ik kijk positief naar mezelf Over het algemeen ben ik tevreden over mezelf

■ Helemaal niet mee eens ■ Niet mee eens ■ Neutraal ■ Mee eens ■ Helemaal mee eens

10

(14)

33 29 32 19

12

4 7 6 11

4 7 3 10

2 12

10 16 2

11 11 7 3 8 15 12 7 2 10 16 13

26 3

19 29

23

38 36

33

34

23 32

40

24

35

31

19

29

23

29

20 35

42

24

28

50

21

27 43 22

28

■ Helemaal niet mee eens ■ Niet mee eens ■ Neutraal ■ Mee eens ■ Helemaal mee eens

Eigenaarschap (%)

Sociale overbodigheid (%)

Positieve gebeurtenis (%) (n=486) Negatieve gebeurtenis (%) (n=486)

Neutrale gebeurtenis (%) (n=486)

Levensgebeurtenis

(n=486)

Mijn toekomst zit vol mogelijkheden

(%)

Sommige problemen die ik

heb kan ik niet oplossen Ik heb weinig controle over

de dingen die mij overkomen Over het algemeen heb ik controle over mijn leven

Er is geen aandacht voor wat ik wél (goed) kan

Ik voel me vaak machteloos bij het omgaan met de problemen van het leven

Ik ben voor niemand belangrijk

Wat mij overkomt in de toekomst hangt meestal

van mij af

Ik voel mij niet gezien

Ik kan weinig doen om belangrijke dingen in mijn

leven te veranderen

Mijn stem telt niet mee

Liefdesrelatie gekregen Belangrijk persoon overleden

Verhuisd

Op mezelf gaan wonen Bedreiging

Van school veranderd

Schooldiploma gehaald Lichamelijk geweld

Stiefouder gekregen

Gewenste zwangerschap Ongewenste zwangerschap

Trouwen/samenwonen Seksuele intimidatie of geweld

Baan gevonden Familielid ernstig ziek

Liefdesrelatie verbroken

Kind gekregen Baan verloren

Opgenomen (verslavingszorg/ziekenhuis)

Rijbewijs gehaald Ernstig ongeluk

Broertje of zusje gekregen Ouders gescheiden

Er is veel aandacht voor dingen die ik niet kan

Levensgebeurtenissen, ook bekend als life events, zijn gebeurtenissen die iemands leven ingrijpend kunnen veranderen. Onderstaande cijfers laten zien dat 62% van de doelgroep in drie maanden tijd een of meer levensgebeurtenissen heeft ervaren.

Van deze gebeurtenissen was 33% neutraal, 41%

positief en 41% negatief.

11 10

11

4 5

5

2 2

9 8

8

3 4

2

1 2

8 7

7

2 2

1 1

38+62

^62%^Ja ^Nee^38%

11

(15)

4. CONTACT MET HET STRAATHOEKWERK

Dit hoofdstuk biedt inzicht in het contact van de doelgroep met het straathoekwerk.

Het straathoekwerk bestaat uit twee onderdelen: (1) het werken op straat, in de wijk en in de leefomgeving van de doelgroep (veldwerk) en de (2) de dienst- en hulpverlening aan de doelgroep (begeleiding). De cijfers maken zichtbaar dat ongeveer de helft van de doelgroep van het straathoekwerk wordt bereikt met veldwerk (47%) terwijl de andere helft dienst- en hulpverlening ontvangt (53%). De duur en intensiteit waarmee de doelgroep contact heeft met het straathoekwerk verschillen aanzienlijk. Ook zien we dat 45% van de doelgroep kortdurend contact heeft met het straathoekwerk (0-6 maanden) terwijl een kwart (26%) langer dan 3 jaar afhankelijk is van het straathoekwerk voor hun ondersteuning. De intensiteit van het contact met het straathoekwerk varieert, waarbij het merendeel minstens wekelijks contact heeft met het straathoekwerk.

14 15

17 22

32

12 14

29 45

0-6 maanden

■ Veldwerkcontact jeugd/volwassenen

■ Begeleiding

Veldwerk Jeugd/VIA 7 maanden

t/m 2 jaar 3-6 jaar 7 jaar of langer

1 x per week Vaker dan 1 x per

week

1 x in de 2 weken 1 x in de maand Minder dan 1 x per maand

Intensiteit (%)

Duur ^(%) Aard

contact

47+53

^53% ^47%

12

(16)

5. DIENST- EN HULPVERLENING

De doelgroep van het straathoekwerk wordt gekenmerkt door (dreigende) meervoudige problematiek. Het straathoekwerk biedt daarom dienst- en hulpverlening aan mensen die in een begeleidingstraject zitten (begeleiding) en aan mensen die hier (nog) niet in zitten (veldwerkcontact). We geven inzicht in de hoeveelheid leefgebieden waarop de doelgroep hulp ontvangt en op welke gebieden dit dan is, zoals bijvoorbeeld huisvesting, dagbesteding en verslaving (zie H2). Te zien is dat 43% van de dienst- en hulpverlening zicht richt op meer dan 1 leefgebied en dat ongeveer de helft van de dienst- en hulpverlening geboden wordt aan veldwerkcontacten en dat 73% aangeeft dienst- en hulpverlening te hebben ontvangen.

0 4

2 1 1

57 23 12

1 2 3 4 5 6 7 8

3 3

Huisarts

2 1

Wijkteam

1 1

Huiswerkbegeleiding

14 13

Anders dan hierboven

9 18

Geen dienst/

hulpverlening

16 11

Hulporganisatie

11 9

Werk of bijbaan

8 12

Woonruimte

8 3

Jongerenloket

4 7

Vrijetijd activiteit

5 6

Stage

7 3

(Nieuwe) school

3 4

Maatje

■ Begeleiding ■ Veldwerkcontact

Dienst-en-hulpverlening ^(%) Aantal leefgebieden

waarop hulp ontvangen is (%)

13

(17)

6. ERVARINGEN IN HET CONTACT MET HET STRAATHOEKWERK

Dagelijks interacteren straathoekwerkers met de doelgroep. Kenmerkend voor het straathoekwerk in deze interactie is het opbouwen en onderhouden van een werkrelatie met de doelgroep. Door aan te sluiten bij de behoeften en belevingswereld van de doelgroep zijn straathoekwerkers in staat maatwerk te leveren. Ook bieden zij in hun methodisch handelen praktische ondersteuning aan de doelgroep wat kan variëren tussen het opzoeken van informatie tot meegaan naar een afspraak met een andere organisatie. Deze drie grafieken laten zien hoe de doelgroep de dagelijkse interacties met het straathoekwerk ervaart.

34

30

52 42

32

29 3

5

2

2 3

3

4 11

16

4 7

13

15 49

44

40 45

50

47 3

5

2 3

5

■ Helemaal mee eens ■ Mee eens ■ Neutraal

■ Niet mee eens ■ Helemaal niet mee eens

De werker komt terug op gesprekken die we hebben gehad

De werker neemt wat ik doe of zeg serieus

De werker accepteert mij zoals ik ben

De werker neemt het voor mij op als dat nodig is

De werker ziet hoe mijn leven is De werker gaat met mij in gesprek als ik een grens over ga

De werkrelatie (%)

14

(18)

38 14

37 15

38 21

33 19

27 30

4 18

3 9

4 9

9 2

2

10 23

11 27

7 27

14 28

27

47 23

46 30

50 37

45 38

34

3 10

10

6

4 6

3

■ Helemaal mee eens ■ Mee eens ■ Neutraal

■ Niet mee eens ■ Helemaal niet mee eens

■ Altijd ■ Vaak ■ Soms

■ Bijna nooit ■ Nooit

De werker houdt rekening met mijn situatie

De werker is met mij meegegaan naar een instantie of organisatie

De werker houdt rekening met mijn problemen of vragen

De werker heeft mij geholpen met het vinden van de juiste informatie

De werker houdt rekening met wat ik wil leren

De werker heeft mij tips gegeven over hoe ik zelf iets kan doen

De werker heeft mij vertrouwen gegeven dat ik dingen zelf kan De werker houdt

rekening met wat ik moeilijk vind

De werker heeft dingen voor mij geregeld

Aansluiten bij de behoefte en de belevingswereld (%) Praktische ondersteuning (%)

15

(19)

METHODISCHE ONDERBOUWING

Dit product bevat de antwoorden van 927 jongeren en volwassenen die tot de doelgroep van het straathoekwerk behoren en wilden meewerken aan de vragenlijst naar het effect en de werking van het methodisch handelen van de straathoekwerkers van Volksbond Streetcornerwork.

De cijfers in dit rapport zijn verzameld in het kader van deelstudie 1 van het onderzoek Methodiek Straathoekwerk: effect en onderbouwing. Doel van dit onderzoek is om inzicht te verkrijgen in de bijdrage van het straathoekwerk aan het vergroten van de zelfredzaamheid en de psychosociale ontwikkeling van de doelgroep en het verminderen van sociale overbodigheid.

Deelstudie 1 richt zich op het inzichtelijk maken van het effect van het straathoekwerk op de doelgroep. Er is een longitudinale observationele

cohortstudie uitgevoerd. In een periode van 14 maanden is er op 3 momenten een vragenlijst afgenomen bij doelgroep van het straathoekwerk, tussen elke meting zat 3 tot 4 maanden. De antwoorden van de doelgroep op veel van de gestelde vragen uit voornamelijk meting 1, zijn opgenomen in dit overzicht.

Deelstudie 2 richt zich op het achterhalen van de betekenis van het straathoekwerk voor de omgeving van de doelgroep. Kenmerkend voor de doelgroep van het straathoekwerk is de gespannen relatie met hun informele zorgverleners, personen in de wijken waarin zij wonen, verblijven of hun (vrije) tijd doorbrengen en andere professionals. Deze betekenis is onderzocht met drie zelf ontwikkelde vragenlijsten voor 1) de informele zorgverleners in het straathoekwerk, 2) buurtbewoners en ondernemers in de wijken waar straathoekwerkers werken en 3) professionals die met de doelgroep van het straathoekwerk werken.

Deelstudie 3 richt zich op het beschrijven en onderbouwen van de methodiek Straathoekwerk. Door middel van kwalitatieve onderzoeksmethoden beschrijven we het methodisch handelen van de straathoekwerker in contact met de doelgroep en de omgeving: informele zorgverleners, personen uit de buurt en samenwerkingspartners.

De vragenlijst

Lectoraat Youth Spot heeft een vragenlijst ontwikkeld waarvoor waar mogelijk gebruik is gemaakt van (delen van) gevalideerde schalen. Voor het onderdeel

‘ervaringen in het straathoekwerk’ zijn de schalen zelf ontwikkeld en gebaseerd op documentenanalyse en eerdere beschrijvingen vanuit het straathoekwerk en het ambulant jongerenwerk. De vragenlijst is getest om de begrijpelijkheid, toegankelijkheid (invulduur en leesbaarheid) en validiteit van de vragenlijst te waarborgen. Daartoe is de concept-vragenlijst voorgelegd aan Werkplaats VBSCW (12 straathoekwerkers, juli 2017), getest bij zes jongeren van 14-16 jaar en vijf jongeren van 16 jaar en ouder (juli 2017). Op basis van de verkregen feedback is de vragenlijst aangepast en nogmaals voorgelegd aan 4 leden van de Werkplaats, waarvan specifiek aan 2 werkers die met de 27+ doelgroep werken en is de vragenlijst getest bij 2 oud-cliënten van VBSCW met een licht verstandelijke beperking (19 en 21 jaar). Hierna is een 3e versie van de vragenlijst ontwikkeld die is voorgelegd aan 2 leden van de Werkplaats die veel werken met jongeren en volwassenen met een licht verstandelijke beperking. Op basis van hun feedback is de vragenlijst definitief gemaakt en door de onderzoeker getest voordat deze online actief werd gemaakt. Ook was het mogelijk om de vragenlijst op papier in te vullen.

De vragenlijst bestond uit drie type gesloten vragen: dichotome vragen (ja/nee), vragen die beantwoord konden worden met een 5-punt Likertschaal (bv helemaal mee eens tot helemaal niet mee eens) en vragen waarbij meerdere antwoorden konden worden aangevinkt. Bij geen enkele vraag is de optie ‘niet van toepassing’

toegevoegd. Wel hebben we diverse routingsmogelijkheden ingebouwd om vragen over te kunnen slaan, als deze niet voor de respondent aan de orde was (bijvoorbeeld geen antwoord hoeven geven op huidige opleiding als iemand aangaf dat hij/zij te werken gedurende de dag). Voor alle hoofdstukken in dit product geldt dat als er sprake is van een tijdsaanduiding, dat dit dan over de 3 maanden voorafgaand aan het onderzoek ging.

16

(20)

Dataverzameling

Voor de dataverzameling en data-analyse is gebruik gemaakt van een protocol. Voor de ontwikkeling van dit protocol is samengewerkt met 14 straathoekwerkers.

De vragenlijst is drie keer afgenomen tussen september 2017 en oktober 2018.

Werving van respondenten is gedaan door 90 straathoekwerkers van VBSCW, die werkzaam waren in heel Amsterdam, Haarlem, Velsen, Velsenbroek, Hillegom, Heemstede en Woerden. Alle 90 straathoekwerkers zijn getraind in de uitvoering van het protocol voorafgaand aan de werving. Het protocol kan worden opgevraagd bij lectoraat Youth Spot.

Straathoekwerkers kregen opdracht om respondenten te werven die ≥12 jaar of ouder waren, waarmee vaker dan 2x contact geweest was, waarvan de straathoekwerker het gevoel heeft dat deze tot de doelgroep van het straathoekwerk behoort (algemene stelregel problemen op ≥2 leefgebieden) en die in staat waren om de vragenlijst zelfstandig in te vullen. Straathoekwerkers ontvingen flyers, posters en informatiebrieven om respondenten te werven, om uitleg te kunnen geven en om aan potentiele respondenten mee te kunnen geven.

Als beloning/compensatie was per vragenlijst €5,- euro beschikbaar om uit te geven aan de respondent. De straathoekwerkers konden zelf beslissen hoe zij dit bedrag wilden besteden. Sommige straathoekwerkers kozen ervoor om dit per meting direct uit te betalen, anderen spaarden het bedrag tot €15,- euro op voor de respondent. Ook zijn er straathoekwerkers die goodiebags hebben samengesteld of samen spaarden voor een uitje (bijvoorbeeld bioscoop). Straathoekwerkers informeerden na de vragenlijst altijd hoe de respondent het invullen heeft ervaren en of er dingen zijn die de respondent kwijt wil. Sommige vragen kunnen als confronterend worden ervaren en de straathoekwerker bood hierin nazorg.

Respons

In totaal zijn er 931 respondenten bereikt in meting 1, 486 in meting 2 en 343 in meting 3. De uitval in meting 2 is 48% en de uitval in meting 3 is 63% ten opzichte van meting 1. In de eerste meting zijn 4 respondenten die wel de vragenlijst ingevuld hebben, maar waarvan de data niet doorgekomen is via het gebruikte onlinesurveysysteem (Questback).

Analyse

Voor de analyses is gebruik gemaakt van SPSS PASW Statistics 25. Beschrijvende statistiek is gebruikt om de antwoorden op de vragen te kunnen weergeven. De gepresenteerde cijfers zijn gebaseerd op meting 1 (n=927). Enkele uitzonderingen hierin zijn:

• De grafiek verslaving (leefomstandigheden). We hebben hier gebruikt gemaakt van cijfers uit meting 3 omdat deze representatief zijn voor de doelgroep (n=343)

• Levensgebeurtenissen. We hebben hier gebruikt gemaakt van cijfers uit meting 2, omdat deze vraag niet gesteld is in meting 1.

• Speciale persoon. We hebben hier gebruik gemaakt van cijfers uit meting 2, omdat deze vraag niet gesteld is in meting 2.

De verschillende keuzes zijn voorgelegd aan de leden van de Werkplaats (juli 2019), aan de stuurgroep (september 2019) en aan de hand van hun feedback is de conceptversie van dit rapport aangepast (augustus-september 2019).

Werkplaats Methodiek Straathoekwerk: effect & onderbouwing

Alle professionals (90) van Volksbond Streetcornerwork die het straathoekwerk uitvoeren, hebben meegeholpen met de dataverzameling. Het concept van dit product is voorgelegd aan de Werkplaats MEST (Methodiek Straathoekwerk: effect

& onderbouwing): Patricia, Youssef, Thomas, Mohamed, Thea, Kaoutar, Jeffry, Karl, Anna, Omar, Mohamed, Soumaya, Abrahiem en Eric.

17

(21)

ADRES HOOFDKANTOOR Eerste Ringdijkstraat 5B 1097 BC Amsterdam Tel 088-445 4000.

www.volksbond.nl www.streetcornerwork.eu info@vbscw.nl