MANAGEMENT
32
Ruim tweeduizend kinderen verblijven op dit moment in asielzoekerscen- tra of noodopvang. Vaak zonder enige zinvolle dagbesteding. Veel kinder- opvangorganisaties staan te popelen om daar wat aan te doen. Maar wie zal dat betalen?
‘Wij pleiten voor snelle integratie’
A
Al jaren voert de overheid een onder- wijsachterstandenbeleid. Omdat on- der meer de leerprestaties van kinde- ren van allochtone ouders
achterblijven als ze eenmaal in het
basisonderwijs zitten, met name op het gebied van taal. Hoewel er veel discussie is over vve betwijfelt nie- mand het belang van vroeg beginnen met de Nederlandse taal. Maar wat gebeurt er met de ruim tweeduizend kinderen tussen nul en vier jaar (voornamelijk uit Syrië, Irak, Afghani- stan, Eritrea en Ethiopië) die op dit
moment in asielzoekerscentra of noodopvang verblijven? Er zijn veel mooie initiatieven in het land, maar structureel is er voor hen niets gere- geld.
Al in 2008 schreef de belangenorgani- satie Landelijke Onderwijswerkgroep voor Asielzoekers en Nieuwkomers een brandbrief. Acht jaar later, met de
Financiering probleem bij opvang asielzoekerskinderen
Astrid van de Weijenberg Fotolia
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 32
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 32 9/29/2016 7:13:29 PM9/29/2016 7:13:29 PM
33
>
komst van een nieuwe stroom asiel- zoekers, lijken we niet veel opgescho- ten. Sociaal Werk Nederland (voor- heen MOgroep), Brancheorganisatie Kinderopvang en Branchevereniging Maatschappelijke Kinderopvang vroe- gen onlangs dringend aandacht voor
de peuters van asielzoekers, met na- me voor het ontbreken van een lan- delijk (financierings)kader. De Kamer- leden Weyenberg en Sjoerdsma (D66) wilden daarom zes miljoen euro be- schikbaar stellen, zodat het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) voor-
schoolse opvang kan organiseren voor deze peuters. Maar het amende- ment kreeg geen steun van de groot- ste partijen VVD, PvdA en CDA. Daar- door blijven azc’s en noodopvang afhankelijk van de welwillendheid van gemeenten. Gemeenten krijgen wel 500 miljoen extra voor de opvang van asielzoekers. Maar hoe die mid- delen verdeeld gaan worden, is nog onduidelijk. Ze zijn bovendien vrij be- steedbaar.
Vrijwilligers
Uit onderzoek van Sardes blijkt dat slechts een derde van de gemeenten een educatief aanbod heeft voor kin- deren van asielzoekers. De cijfers zijn van eind vorig jaar, vertelt Paulien Muller van Sardes. ‘We hebben in het voorjaar een opdracht gekregen van OCW om nog een keer een enquête te doen. De uitkomsten lieten hetzelfde beeld zien.’
Muller kent voorbeelden genoeg waar kinderopvangorganisaties graag aan de slag wilden, maar de gemeente niet de financiële middelen of de po- litieke wil had. Ook wordt naar het idee van Muller vaak te veel ingezet op vrijwilligerswerk. ‘Een aanbod van leuke activiteiten door vrijwilligers is goed. Sommige vrijwilligers hebben al twintig jaar ervaring. Maar het is iets anders dan een aanbod van vve door professionele pedagogisch medewer- kers. Die bovendien weten hoe ze met gedragsproblematiek om moeten gaan, die eventuele trauma’s kunnen signaleren, die een kindvolgsysteem hanteren en ouders betrekken. De twee bijten elkaar niet. Samenwer- king is belangrijk, maar vrijwilligers- werk kan de professionele vve niet vervangen.’
Niet toereikend
Eline Kolijn, beleidsadviseur bij Soci- aal Werk Nederland, ziet dat gemeen- ten vaak wel willen, maar dat hun onderwijsbudgetten niet toereikend zijn. ‘De asielzoekerspeuters worden namelijk niet meegenomen in het
Azc Heerlen
Ingrid van den Bunder, bestuurder bij Stichting Peuterspeelzaalwerk Heerlen (PWH), heeft er heel wat energie in zitten voordat in oktober 2015 peuterspeelzaal ’t Zonne- tje in het azc van Heerlen openging: drie jaar van lobbywerk. Van den Bunder: ‘De eerste reactie van de eerste wethouder was: het is maar voor een korte periode, dat doen we niet. De volgende wethouder had gelukkig andere ideeën. Inmiddels waren er veel kleine kinderen in het azc en het COA had aangegeven dat er te wei- nig structuur voor hen was. Tot tien, elf uur ’s avonds renden de kinderen over de gangen. De wethouder wilde wel kijken wat nodig en mogelijk was. Hij had echter geen geld en wilde dat wij het met vrijwilligers zouden doen. Dat zagen wij niet zit- ten. We werken wel met vrijwilligers, maar die moeten instructies krijgen. Er moet een structuur komen, een dagindeling. Daar heb je beroepskrachten voor nodig.’
In de tussentijd bleef het peuterspeelzaalwerk samen met COA lobbyen en onder- tussen groeide de stroom asielzoekers, met in Heerlen veel statushouders die wachtten op een vaste plek. Ook scholen begonnen de noodklok te luiden over taal en woordenschat. Van den Bunder wist de wethouder ervan te overtuigen dat een peuterspeelzaal goed is voor de integratie van zowel kinderen als ouders. En dat dat een betere kans geeft op een plek in een andere gemeente. Dat gaf het laatste zetje.
Inmiddels is in Heerlen een volwaardige vve-speelzaal voor twaalf kinderen met twee beroepskrachten geopend. De gemeente stelt twee jaar lang de benodigde middelen beschikbaar. Het COA stelt de huisvesting om niet beschikbaar, PWH zorgt voor het materiaal en de basisinrichting, en de gemeente betaalt dus de sala- rissen van de pedagogisch medewerkers.
De medewerkers zijn intern geworven. Van den Bunder: ‘De ene dag ben je nog verrukt over een kind dat zijn eerste woordjes zegt, de volgende dag moet je af- scheid nemen. Of soms niet eens. Daar moet je tegen kunnen. Daar selecteren wij dus onder meer op. 99 procent van de kinderen op het azc komt naar de speel- zaal. Pedagogisch medewerkers gaan bij nieuwe asielzoekers op huisbezoek en leggen met behulp van pictogrammen uit wat een peuterspeelzaal inhoudt. Ouders zijn heel blij dat ze hun kinderen vier ochtenden kunnen brengen. Dat vergt soms nog wel wat disciplinering. Aanvankelijk snappen veel ouders niet dat we de kinde- ren op tijd verwachten. Daarom doen we na een kwartiertje inlooptijd om 9 uur het hek dicht. Dat is misschien hard, maar het werkt wel. Als ouders drie keer met een huilende peuter, die heel graag wil komen, naar huis moet, komen ze de vierde keer echt wel op tijd.’
Van den Bunder is ontzettende enthousiast over de peuterspeelzaal. ‘Je moet de kinderen eens horen als ze een verhaal vertellen, doorspekt met Nederlandse woorden. Ze worden echt ondergedompeld in de Nederlandse taal. Dat moet wel, want ze kunnen ook elkaar niet verstaan. Omdat er zoveel verschillende nationalitei- ten zijn.’
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 33
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 33 9/29/2016 7:13:36 PM9/29/2016 7:13:36 PM
MANAGEMENT
34
vaststellen van dit budget. Politiek ligt dit ook gevoelig: sommige gemeenten zijn van mening dat oab-middelen al- leen moeten worden besteed aan peuters die in geschreven staan in de gemeentelijk basisregistratie. Als ze een status hebben dus.’
Bij verschillende grote asielzoekers- centra, die soms al jaren in gebruik zijn, is de opvang inmiddels tot stand gekomen (zie azc Heerlen als voor- beeld), maar bij noodopvang staat het nog in de kinderschoenen. Kolijn:
‘Vaak wordt gedacht dat de noodop- vang toch maar voor een paar maan- den is. Maar een groot deel van deze kinderen blijft. Dus moet je zo vroeg mogelijk iets gaan doen. Anders schuif je het probleem naar het on- derwijs.’
Katinka Reuling, bestuurslid van Brancheorganisatie Kinderopvang, pleit voor een duidelijke doelgroepre-
geling, zoals er nu ook is voor ouders die inburgeren. ‘Wij pleiten voor snel- le integratie. De ontwikkeling van het kind moet centraal staan. Nu is het kind afhankelijk van financiële facto- ren waar het niet afhankelijk van zou moeten zijn. Ieder kind zou recht moeten hebben op kinderopvang. Ook als ze niet zouden blijven, is het be- langrijk dat hun ontwikkeling niet stilstaat.’
Integratie
Een van de succesfactoren is de sa- menwerking met andere partijen naast de gemeente, heeft Eline Kolijn ervaren bij haar rondgang langs ver- schillende peuterspeelzalen. ‘Als je een goed lijntje hebt met de ge- zinsmedewerker van het COA weet je op tijd of er kinderen komen en wan- neer ze weer weggaan.’ Dat laatste is een van de heikele punten. Want zo heb je volle groepen, zo zijn ze weer
leeg. Asielzoekers met een status kunnen van de ene dag op de andere vertrekken als ze een woning krijgen toegewezen. De ene keer heb je daar- om te veel personeel, de andere keer te weinig. Het is goed om dat in de af- spraken met gemeenten financieel ook af te stemmen, zegt Kolijn.
Samenwerking met het consultatie- bureau en het jeugdteam van de ge- meente is aan te bevelen, net als met de GGD. ‘Als er opeens een paar nieu- we kinderen op de stoep staan, wil je die niet weigeren. Maar je voldoet dan misschien niet meer aan de beroeps- kracht-kindratio. Mijn ervaring is dat je daar met de GGD afspraken over kunt maken. Als het niet te lang duurt natuurlijk, want in principe moeten ook deze peuterspeelzalen zich hou- den aan de Wet kinderopvang.’
SARDES EN SOCIAAL WERK NEDERLAND SCHRE- VEN EEN HANDREIKING VOOR KINDEROPVANGOR- GANISATIES EN GEMEENTEN, GETITELD ‘PEUTERS IN DE ASIELOPVANG NAAR DE PEUTERSPEELZAAL’, MET DAARIN VEEL VRAGEN, ANTWOORDEN EN TIPS. ZIE SOCIAALWERKNEDERLAND.NL EN WWW.
SARDES.NL/C78-N175-HANDREIKINGEN-PEUTERS- IN-DE-ASIELOPVANG-NAAR-DE-PEUTERSPEELZAAL.
HTML.
Zo heb je volle groepen, zo zijn ze weer leeg
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 34
16MKO006_pag 32-34_art_Asielzoekers.indd 34 9/29/2016 7:13:36 PM9/29/2016 7:13:36 PM
