Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum Kindinclusie maart 2021

(1)

Gemeente Hengelo Gemeenteraad van Hengelo

Postbus 18 7550AA Hengelo

Postbus 18 7550 AA Hengelo

Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum

Kindinclusie 3190970 2 maart 2021

Geachte heer/mevrouw,

Vermeld altijd het zaaknummer als u contact opneemt met de gemeente.

Bezoekadres E-mailadres

Burgemeester van der

Dussenplein 1 gemeente@hengelo.nl

Telefoonnummer 14-074

In Hengelo willen we ook onze jonge inwoners graag meer en beter betrekken bij het werk en beleid van de gemeente Hengelo. Een eerste stap om kindinclusie een plek te geven in onze gemeente hebt u reeds gezet door in de kadernota 2020-2023 geld beschikbaar te stellen voor nieuw beleid Ondersteuning kinder-/jeugdraad. Met deze brief en het bijgaande adviesrapport willen we u zoals toegezegd in onze brief van 30 juni 2020 (bijlage 2) graag informeren over de ervaringen die we hiermee in het afgelopen jaar met behulp van Missing Chapter hebben opgedaan. Ook laten wij zien hoe we kindinclusie de komende jaren graag samen met u verder willen uitrollen en uitwerken.

Inzet en advies Missing Chapter

Aan de hand van het thema klimaatadaptatie zijn we op verschillende manieren actief in de praktijk aan de slag gegaan met kindparticipatie. Hierbij hebben we ons zoals afgesproken gefocust op kinderen in de leeftijd bovenbouw basisschool waar, zoals inmiddels bekend, ook de expertise van Missing Chapter ligt. Missing Chapter heeft een groep enthousiaste deelnemers, raadsleden uit de werkgroep kindinclusie en ambtenaren, opgeleid tot dialoogleider voor kinderen. Samen met de docenten van groep 8a en 8b van de Titus Brandsma school hebben we de kinderen geïnformeerd over het thema klimaatadaptatie. In november hebben de dialoogleiders het geleerde in de praktijk gebracht en hebben we met de twee klassen, verspreid over twee dagen, gesprekken gevoerd over het klimaat.

Enerzijds om ideeën op te halen waar de projectgroep klimaatdialogen mee aan de slag kan (en daar nog met de kinderen verder over zal spreken) en anderzijds om te oefenen met kindinclusie en er gevoel bij te krijgen. Vanuit de ervaringen die hiermee zijn opgedaan, heeft Missing Chapter samen met de gemeente Hengelo een adviesrapport opgesteld (bijlage 1). Hierin staan inzichten, adviezen en vervolgstappen beschreven die we als gemeente kunnen zetten om met zowel de concrete resultaten uit de gevoerde dialoog over klimaatadaptatie bezig te gaan, als met het borgen van kindinclusie in de gemeente. Het adviesrapport sluit af met een voorstel voor het structureel betrekken van kinderen in ons beleid en onze uitvoering. Het college heeft dit adviesrapport omarmt en heeft het voorstel voor het structureel borgen van kindinclusie overgenomen.

Verdere uitrol kindinclusie

De ervaringen van het traject met Missing Chapter vormen samen met de ideeën van o.a. de dialoogleiders de basis voor de verdere uitrol van kindinclusie in Hengelo, zoals beschreven in het adviesrapport. Hieronder leest u een samenvatting van hoe we kindinclusie structureel gaan borgen in de gemeente Hengelo.

Echtheid van dit digitale document controleren? www.hengelo.nl/controleeruwdocument

(2)

Bladnummer Zaaknummer Uw kenmerk

2 3190970

Waarom in gesprek?

Het doel van kindinclusie in Hengelo is dat we de input van kinderen willen ophalen om ons beleid en onze uitvoering als gemeente te vormen en verbeteren. Indirect willen we natuurlijk ook dat kinderen zich o.a. gewaardeerd worden om hun inzet, ze met elkaar en met volwassenen in gesprek gaan over maatschappelijke kwesties en dat ze betrokken worden bij het openbaar bestuur.

Waarover willen we praten met kinderen?

Per jaar kiezen we drie thema’s om met kinderen over in gesprek te gaan. Een jaarlijks

terugkerend thema is ‘vrijheid’, in het verlengde van de adoptie van het herdenkingsmonument. De overige twee thema’s bepalen we met ingang van 2022 bij het vaststellen van de Beleidsbegroting.

Op die manier borgen we dat er ook daadwerkelijk iets gebeurt met de input van de kinderen. Voor 2021 gaan we over maximaal twee thema’s met kinderen in gesprek, gezien de grote druk die corona op de scholen legt. Het eerste thema is het thema vrijheid. We zijn al bezig om een dialoogsessie te organiseren over dit thema met groep 8 van basisschool de Esrein. Dit zal

plaatsvinden rondom het adoptie van het herdenkingsmonument. Het andere thema zouden we in een eventuele Politieke Markt graag met u verkennen, op basis van de reeds vastgestelde

Beleidsbegroting.

Wie gaat met wie in gesprek?

In deze trajecten focussen we ons op basisschoolkinderen uit de bovenbouw (groep 7 en 8). Deze kinderen benaderen we via hun schoolklas. De werkgroep met reeds opgeleide dialoogleiders organiseren en begeleiden dit, samen met de inhoudelijke beleidsambtenaren, waarbij het proces wordt gecoördineerd door een nieuwe ‘participatie-ambtenaar’. Het betrekken van oudere kinderen (jongeren) vraagt een hele andere aanpak.

In eerste instantie willen we de beschikbare capaciteit inzetten voor het betrekken van

basisschoolkinderen. Mocht er energie en budget over zijn, is het aan te bevelen ook voor jongeren een participatie methode op te stellen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een jongerenpanel, te vormen in samenwerking met kennispunt Twente, waarin jongeren mee kunnen denken met de gemeente of waarin ze zelf thema’s kunnen aandragen waarover ze willen meedenken. Er wordt landelijk veel onderzoek gedaan met jongerenparticipatie en er wordt veel mee geëxperimenteerd (bijvoorbeeld in onderzoek van I&O research¹). Dat blijven we volgen. Mochten er interessante inzichten of voorbeelden voorbij komen, dan komen we graag terug bij u raad om te kijken of en op welke manier we hier als Hengelo mee om willen gaan.

Hoe in gesprek?

We kiezen ervoor het stappenplan van Missing Chapter te volgen (zie het adviesrapport, bijlage 1), natuurlijk elke keer aangepast aan het thema, met als basis de dialoogsessies. We hebben

namelijk ervaren dat deze dialoogsessie waardevolle input opleveren. Als aanvulling daarop kiezen we voor een combinatie met de campagne Baas-Boven-Baas voor een breder bereik. Dit is een methode om op een aantrekkelijke en laagdrempelige manier input te vragen en de kinderen én jongeren te betrekken bij de gemeente. Dat is telkens maatwerk, afhankelijk van het thema.

Budget

Voor kindinclusie heeft de raad in de Kadernota van 2020 voor vier jaar (t/m 2023) structureel een budget van €20.000 per jaar gereserveerd. Een deel van het budget gaat structureel naar het vormen van een nieuwe functie rondom participatie, waarbij het coördineren van kindinclusie en het motiveren en inspireren van kindparticipatie onderdeel zal uitmaken van het takenpakket. De rest van het budget wordt ingezet voor het goed uitvoeren van de participatie stappen zoals hierboven beschreven (bijvoorbeeld voor huur locatie en drinken en externe inhuur waar nodig).

Maar ook voor het up to date houden van de kennis van de dialoogleiders (en blijvend leren van hoe andere organisaties dit aanpakken) en het opleiden van nieuwe dialoogleiders. Daarnaast wordt het budget ingezet voor de Baas-boven-Baas campagne.

1 https://www.ioresearch.nl/actueel/jongeren-en-bestuurders-zoek-elkaar-op-in-de-democratie/

(3)

3 3190970

Tot slot

We zijn ervan overtuigd dat we op deze manier kinderen structureel een stem kunnen geven bij ons gemeentelijke beleid. Door kinderen structureel een stem te geven hopen we deels invulling te geven aan het speerpunt Open Bestuursstijl en zo bij te dragen aan een open stad. We zijn er ook van overtuigd dat we met deze werkwijze recht doen aan de moties die de raad de afgelopen tijd heeft aangenomen rondom het onderwerp kindparticipatie.

We vertrouwen er op u hierbij voldoende te hebben geïnformeerd. Hoewel bovenstaand gaat over de uitvoering van de door u reeds vastgestelde (financiële) kaders, hechten wij er waarde aan dit traject in gezamenlijkheid met u als raad voort te zetten. We kunnen ons voorstellen dat dit thema zich uitstekend leent voor een beeldvormende Politieke Markt, waarin we dan ook het thema om kinderen in 2021 bij te betrekken met elkaar kunnen verkennen. Wij vernemen graag van het presidium of hier behoefte aan is, zodat wij dat verder kunnen uitwerken en voorbereiden.

Met vriendelijke groet,

Burgemeester en wethouders van Hengelo,

de secretaris, de burgemeester,

De heer J. Eshuis De heer S.W.J.G Schelberg

Bijlagen: 2

(4)

1 Adviesrapport kindinclusie gemeente Hengelo

Baas-boven-Baas

12 februari 2021

(5)

2

Inleiding

De gemeente Hengelo wil jonge inwoners graag meer en beter betrekken bij het gemeentelijk beleid en de uitvoering daarvan. Om hier goed mee aan de slag gegaan heeft de gemeente de Missing Chapter Foundation ingeschakeld. Missing Chapter gelooft in een samenleving waarvan ook kinderen zich echt onderdeel voelen. En waarin ze de kans en ruimte hebben zich te ontwikkelen op een manier die bij hen past en ertoe bijdraagt dat ze gelukkige, actieve en gedreven burgers zijn. Een betere wereld begint bij betere beslissingen. Kinderen kunnen volwassenen bij hun beslissingen helpen, doordat zij anders kijken en anders denken. Over tien jaar zijn kinderen van nu (bijna) volwassen. Als volwassenen en kinderen nu samen de maatschappij vormgeven, worden oplossingen innovatiever en duurzamer en voelt iedereen zich nu én de toekomst (meer)

betrokken. Het is dus meer dan ooit van belang om kinderen serieus te nemen in de vormgeving van de samenleving.

Deze emancipatiebeweging vraagt om niet-vrijblijvende kindparticipatie. Hier is steeds meer aandacht voor. Maar structurele samenwerking tussen besluitvormers en kinderen rondom maatschappelijke thema’s is nog niet vanzelfsprekend. En het ís ook niet simpel; het vraagt om een open houding, transparante processen, luistervaardigheden en echte dialoog. Dit is precies waarom Missing Chapter in 2009 is opgericht. Missing Chapter brengt al acht jaar met veel succes kind- inclusie in de praktijk. Ze werken samen met duizenden kinderen en met meer dan honderd organisaties die kindparticipatie vormgeven, zowel bedrijven, maatschappelijke instellingen als de (rijks)overheid.

De gemeente Hengelo is een goed voorbeeld van een gemeente waarin kindparticipatie op een interactieve manier écht in de praktijk wordt vormgegeven. Samen met een groep voortrekkers uit verschillende onderdelen van de organisatie, is in co-creatie een samenwerking opgezet rondom het thema klimaat(adaptatie). Met veel enthousiasme van alle betrokken partijen zijn zeer

waardevolle leerervaringen opgedaan over zowel het proces als het resultaat. De coördinerende rol van de gemeente, de voortrekkers vanuit de gemeente die de kinderen begeleiden, een zeer betrokken burgemeester en natuurlijk de leerkrachten en de kinderen maken de samenwerking óók in coronatijd een succes. In het proces was een hoogtepunt de daadwerkelijke interactie tussen medewerkers van de gemeente en de kinderen. Heel mooi om te zien hoe de geleerde lessen uit de training in de praktijk werden gebracht. Er ging heel veel goed en de wens tot verbetering maakt dat het smaakt naar meer! Dat is echt kindparticipatie in de praktijk. Samen met en van elkaar leren.

Met het resultaat van deze eerste samenwerking kan de gemeente weer aan de slag om een volgende stap te zetten. Op deze manier kan de input van de kinderen ook worden geborgd binnen de gemeente. Voor u ligt het adviesrapport kindinclusie, gezamenlijk opgesteld door de Missing Chapter Foundation en de gemeente Hengelo, om kindinclusie structureel in te bedden in de organisatie.

(6)

3

Op 26 en 27 november 2020 vonden de dialoogsessies plaats met de leerlingen van groep 8a en groep 8b van de Titus Brandsma school. Als gemeente hebben we ons daarop voorbereid door de hulpvraag te formuleren (wat vragen we de kinderen eigenlijk?) en door dialoogleiders op te laten leiden. In de training hebben de

dialoogleiders met verschillende werkvormen en ijsbrekers leren werken en hebben ze geoefend met gesprekstechnieken. En dat leverde veel nieuwe inzichten op: Wat een hulpvraag is en hoe je die het beste kunt formuleren. En dat je kinderen serieus moet nemen en vooral niet ‘kinderlijk’ moet aanspreken.

De burgemeester vroeg op het schoolplein van de Titus Brandsmaschool de leerlingen persoonlijk om hulp, waarna de kinderen zich alvast in het onderwerp gingen verdiepen.

Verspreid over twee middagen kwamen vervolgens zo’n vijftig leerlingen naar het stadhuis in Hengelo om mee te praten over het onderwerp klimaat(adaptatie). Met als centrale vraag: Hoe kan de gemeente Hengelo ervoor zorgen dat inwoners in hun eigen omgeving aan de slag gaan met oplossingen voor de gevolgen van klimaatverandering?

Allereerst gaan we in op de inzichten en adviezen die de dialoogsessies en het proces daaromheen hebben opgeleverd. Zowel voor het inhoudelijke thema klimaatadaptatie (p. 3) als voor het proces rondom kindinclusie (p. 4). Daarna gaan we in op de opbrengsten voor klimaatadaptatie (p. 5) en leerpunten ten aanzien van kindinclusie (p. 5).

Op basis van deze ervaringen sluiten we dit adviesrapport af met een voorstel voor het structureel borgen en verder uitrollen van kindinclusie in de gemeente Hengelo (p.7 en verder).

1. Inzichten en adviezen dialoog

De dialoogsessies hebben vele inzichten gegeven. Eerst behandelen we kort de inhoudelijke inzichten en adviezen voor het thema klimaatadaptatie. Daarna blikken we terug op de hoogtepunten en leerpunten van het proces.

Inhoudelijk: klimaatadaptatie

“Alle beetjes helpen” Daar zijn de kinderen het wel over eens. Door kleine dingen te doen, kun je samen een groot verschil maken. Maar dan moet wel iedereen meedoen. De gemeente, de kinderen zelf, maar ook ouders en andere volwassenen. De gemeente heeft hierin wel een grote rol: zij moet het goede voorbeeld geven, mensen informeren en mensen stimuleren.

Het goede voorbeeld kan de gemeente geven door zelf de openbare ruimte te vergroenen. Dit laat mensen zien wat er mogelijk is en zo worden ze misschien geïnspireerd om hun eigen omgeving te vergroenen. En het zorgt ervoor dat we minder last krijgen van bijvoorbeeld overstromingen. De kinderen hadden daarvoor heel veel ideeën, zoals:

 Minder huizen bouwen op groene plekken

 Meer groene parkeerplekken aanleggen in plaats van geasfalteerde of stenen plekken

 Meer bloemen en planten in de stad die kleur brengen

 In elke buurt een insectenhuis neerzetten

 Bladeren in de herfst centraal verzamelen en laten liggen, zodat daar diertjes en insecten in kunnen schuilen en van kunnen eten

 Hoge, smalle gebouwen bouwen om grond te besparen

 Een beek door de stad aanleggen

 Meer groen plaatsen op het evenementenplein en de rest van de binnenstad

 Verticaal groen plaatsen op hoge gebouwen

 Lelijke plekken in de stad vergroenen (zoals het braakliggende terrein naast Bengeltjesdorp)

 Speeltuinen groter maken met bijvoorbeeld een voetbalveldje (met gras)

 Een groene route naar school maken

 Een moestuin aanleggen in de stad

 Een online marktplaats opzetten waarop mensen hun bomen of planten kunnen weggeven of ruilen

 Nieuwe bomen planten voor elke boom die gekapt wordt

De gemeente zou mensen daarnaast ook beter kunnen informeren over klimaatverandering en wat de gevolgen daarvan zijn. Met bijvoorbeeld sociale media of advertenties op plekken waar veel

(7)

4

mensen komen. En focus daarbij ook op wat er kan gebeuren als mensen geen actie ondernemen.

De gemeente kan haar inwoners op veel verschillende manieren stimuleren om aan de slag te gaan. Hieronder staan een aantal veel genoemde ideeën weergegeven:

 Geef verschillende redenen waarom vergroenen een goed idee is. Sluit hierbij aan bij verschillende leeftijden en doelgroepen

 Organiseer een tuinwedstrijd met een beloning voor de groenste tuin(en) of voor de beste

“groene” actie

 Stuur een brief naar alle volwassen inwoners met een tuin en geef ze tips om hun tuin te vergroenen en “vraag ze lief” of ze daar iets mee willen doen voor henzelf en voor de toekomst van hun (klein)kinderen

 Vertel mensen waarom het goed is om te vergroenen

 Gebruik in de communicatie de term Regen Recycling om handen en voeten te geven aan wat je kan doen om water in natte tijden vast te houden om deze in drogere tijden te kunnen gebruiken

 Plantjes of zaadjes uitdelen aan inwoners

 Scholen stimuleren om hun schoolpleinen te vergroenen

Bovenstaande lijst is niet compleet, maar geeft wel een goede samenvatting van de ideeën die de kinderen hebben aangedragen. Onder vervolgacties staat wat de gemeente hiermee kan of wil gaan doen.

Proces kindinclusie

“Het was enorm leuk om met kinderen in gesprek te gaan!” Dat was toch wel de algemene

conclusie van de deelnemende begeleiders na de dialoogsessies. In hun werk hebben zij vaak geen contact met kinderen. De dialoogsessie leerde hun wat kinderen kunnen bieden: dat ze

waardevolle inzichten kunnen geven en echt “anders” denken dan volwassenen.

Het hele proces bestond uit een aantal stappen:

 Dialoogleiders zoeken en opleiden

 De hulpvraag formuleren: wat willen we de kinderen eigenlijk vragen?

 Een school zoeken die mee wilde doen en het informeren van de school en de leerlingen over het onderwerp klimaatadaptatie

 Het organiseren en uitvoeren van de dialoogsessies

 De ideeën van de kinderen samenvatten en deze doorgeven aan het projectteam klimaatdialogen om daar een vervolg aan te geven

 Reflecteren op het proces en de hoogtepunten en leerpunten te bespreken

De inzichten van deze laatste stap, reflecteren op het proces, bespreken we hier. Het was echt een leerproces. Omdat de gemeente nog niet eerder op deze manier met kinderen in gesprek was geweest, moesten we stapje voor stapje samen ontdekken wat er mogelijk was en hoe we dat konden aanpakken. Dit was erg leerzaam: door op deze manier te werken maakte de gemeente zich dit proces echt eigen. Uiteindelijk heeft het hele traject voldoende inzichten opgeleverd, zowel voor de dialoogleiders als voor het projectteam, om kindinclusie structureel te gaan borgen en om vaker gesprekken te kunnen voeren met kinderen. Hieronder worden enkele hoogtepunten en leerpunten benoemd.

De hoogtepunten:

 De training van Missing Chapter voor de dialoogleiders was leuk en waardevol

 De tips van Missing Chapter voorafgaand aan de sessies waren behulpzaam

 Het gesprek met de kinderen ging goed en was leuk

 De kinderen waren heel goed voorbereid

 De locatie (het stadhuis) was heel geschikt voor de dialoogsessies

 De kinderen hadden mooie ideeën en veel fantasie

 De gesprekken op het stadhuis waren voor de kinderen tegelijkertijd een goede oefening in democratie

(8)

5

De leerpunten:

 Oefenen in de dialoogsessie is wel echt nodig om de stof en vaardigheden eigen te maken: de dialoogleiders die daar niet bij aanwezig waren ervaren daardoor wat onzekerheid

 Pedagogische/didactische vaardigheden moet je echt oefenen. In zo’n eerste sessie was het nog lastig om alle kinderen bij de les te houden en goede vragen te stellen.

 Zorg dat je in elke dialoogsessie de rol van gespreksleider en notulist splitst

 De dialoogleiders weten graag van tevoren met wie ze een sessie gaan begeleiden, zodat ze kunnen kennismaken en voorbereiden

 Laat kinderen niet alleen meedenken, maar ook echt meebeslissen

 Dat in dit proces de stappen vooraf nog niet duidelijk waren is begrijpelijk. Probeer echter in toekomstige trajecten de stappen van tevoren wel duidelijk te maken

 De functie van de hoofdvraag was nog wat onduidelijk, gezien de mate van abstractie. De deelvragen waren veel concreter en waren ook rechtstreeks aan kinderen te stellen. Het is belangrijk dat de functies van de verschillende vragen van tevoren duidelijk zijn.

De gemeente kan de hoogtepunten en leerpunten gebruiken om haar activiteiten rondom kindinclusie voor het vervolg vorm te geven.

2. Wat heeft het opgeleverd?

Inhoudelijk: klimaatadaptatie

Het thema klimaatadaptatie wordt door de gemeente opgepakt in het project klimaatdialogen. Het project heeft als doel om als gemeente haar kwetsbaarheid voor de gevolgen van

klimaatverandering, zoals wateroverlast, droogte, hitte en de afname van de biodiversiteit, te verminderen. Een belangrijk onderdeel hiervan is het informeren van inwoners, bedrijven en organisaties over de gevolgen van klimaatverandering en hen stimuleren om op hun eigen terrein klimaatadaptieve maatregelen te nemen. Maar hoe kan de gemeente dit het beste doen? Dat was de vraag die de gemeente aan de kinderen stelde.

Zoals u heeft kunnen lezen, hebben de kinderen hier veel mooie en innovatieve ideeën voor bedacht. Deze zijn aangeboden aan de projectgroep klimaatdialogen. Vervolgens heeft deze groep de meest genoemde, de meest bruikbare, de meest innovatieve en de meest kansrijke ideeën gebundeld. En met deze ideeën gaan ze weer terug naar de schoolklassen om deze verder te laten uitwerken door de kinderen. Wel moet hierbij worden opgemerkt dat deze stap i.v.m. de

coronapandemie en de sluiting van de (basis)scholen enige vertraging heeft opgelopen. Na deze stap gaat de projectgroep de paar beste en meest kansrijke ideeën uitvoeren in het project klimaatdialogen.

Proces kindinclusie

De dialoogsessies en alles wat daarbij voor de gemeente kwam kijken, heeft waardevolle inzichten opgeleverd in de werkwijze van de gemeente Hengelo en hoe kindinclusie daar het beste kan worden vormgegeven. Missing Chapter maakt hierbij ook gebruik van haar ervaringen in het borgen van kindinclusie in andere gemeenten. In het jaarverslag gemeenteaanpak armoede¹ van Missing Chapter staan deze ervaringen beschreven.

Bij het structureel borgen van kindinclusie is het van belang dat gekozen wordt voor een vorm die bij de organisatie past. Hoewel Missing Chapter veel positieve ervaringen heeft met het opzetten van een Raad van Kinderen, hebben ze gemerkt dat dit voor gemeenten vaak niet de meest passende vorm is. Een gemeente omvat in haar beleid en uitvoering veel meer onderwerpen dan een gemiddeld bedrijf. En gemeenten willen vaak door het jaar heen meerdere keren met kinderen in gesprek komen over verschillende onderwerpen. Dat maakt dat elk onderwerp weer een andere aanpak vergt en andere betrokkenen kent. Daarnaast lijkt een Raad van Kinderen minder geschikt omdat hierbij kinderen van verschillende scholen buiten schooltijd om (en dus ook zonder docent als begeleider) met een organisatie in gesprek gaan. Dit wordt door veel gemeenten niet als ideaal ervaren. Ook werken gemeenten vaak met lokale partijen samen, die vaak al op hun eigen manier met kinderen werken of in contact zijn.

1 https://kansendoorallekinderen.nl/toolbox/jaarverslag-gemeenteaanpak-armoede/

(9)

6

Hoe de gemeente Hengelo kindinclusie zou kunnen borgen hangt dan ook af van het antwoord op de volgende vraag: Waarom wil de gemeente in gesprek met kinderen? Het antwoord op die vraagt bepaalt vervolgens welke vorm hierbij past.

In het proces heeft de gemeente wel gebruikt gemaakt van de zeven stappen (iets aangepast naar de situatie) die de participatie methodiek van Missing Chapter bevat. Dit is de gemeente erg goed bevallen. Welke vorm de gemeente ook kiest, Missing Chapter adviseert daarom om bij elk participatietraject met kinderen in ieder geval de volgende zeven stappen als uitgangspunt te nemen en deze zo te vormen dat het past bij het betreffende onderwerp:

1.

Maak als gemeente een hulpvraag en deelvragen. De hulpvraag is een vraag die bedoeld is voor de organisatie zelf, om de verwachtingen en belangen helder te krijgen en om te weten waarom je vragen stelt aan kinderen. De deelvragen zijn veel concreter en die stel je echt aan de kinderen. Als organisatie vertaal je dan later zelf de deelvragen weer naar de hoofdvraag.

Dat is input voor de organisatie

.

2. 1^e interactie met de klas. Deze vindt plaats op school, in de klas zelf. Het doel is om elkaar te leren kennen en om het onderwerp te introduceren. Dat kan bijvoorbeeld door met de klas mindmaps te maken over het onderwerp.

3. 2^e interactie met de klas. Deze vindt plaats op het stadhuis. Het doel is om de kinderen kennis te laten maken met de gemeentelijke organisatie en onderzoek te doen naar het onderwerp.

Kinderen kunnen bijvoorbeeld specialisten bevragen over het onderwerp.

4. 3^e interactie met de klas. Deze vindt plaats op het stadhuis. Dit is de echte dialoogsessie, waarin je verdiepende, open gesprekken voert met de kinderen over het onderwerp. Hier zijn verschillende werkvormen mogelijk, maar het resultaat is concrete ideeën waar de gemeente, al dan niet samen met de kinderen, mee aan de slag kan.

5. De gemeente bekijkt en bespreekt de ideeën van de kinderen. Welke ideeën wil de gemeente wel of niet uitvoeren? En waarom?

6. 4^e interactie met de klas. Deze vindt weer plaats op school. Hierin koppelt de gemeente de resultaten van stap 5 terug aan de kinderen.

7. De gemeente blikt terug op het proces en evalueert het.

“Kinderen zijn de toekomst, maar we vergeten ze nog te vaak te betrekken in het heden. Terwijl ze een schat aan ideeën hebben en met een brede, onbevooroordeelde blik naar de wereld kijken. We onderschatten wat kinderen kunnen en wat we nu al op allerlei thema’s van ze kunnen leren, door ze op een volwassen manier te betrekken.”

- Sander Schelberg, burgemeester van Hengelo

(10)

7 3. Voorstel voor de verdere uitrol van kindinclusie

Op basis van de ervaringen die in het proces zijn opgedaan met kindinclusie, volgt hier het voorstel voor de verdere uitrol van kindinclusie binnen de gemeente Hengelo. Het voorstel willen we starten met de waarom-vraag. Als opbouw is daarom gekozen om de sleutels (stappen) van het

Communicatiemodel Relevant Gesprek© van SIR te volgen². Dit stappenplan bestaat uit de volgende sleutels:

 Waarom in gesprek? (doel)

 Waarover in gesprek? (onderwerp)

 Wie met wie in gesprek? (publiek & afzender)

 Hoe in gesprek? (vorm)

Hieronder worden de vragen stuk voor stuk beantwoord, eindigend bij de concrete hoe-vraag.

1. Waarom kindinclusie?

De gemeente Hengelo wil graag kinderen betrekken bij haar beleid en uitvoering. Dat willen we om verschillende redenen, die mooi worden weergegeven in de verschillende ingediende moties rondom kindinclusie: Omdat ‘kinderen de toekomstige bewoners en gebruikers van Hengelo zijn’

(motie kinder-/jeugdraad en kinder-/jeugdburgemeester). We willen we graag dat kinderen al jong in gesprek gaan met elkaar en met bijvoorbeeld hun ouders over maatschappelijke kwesties. We willen dat ze zich gewaardeerd voelen (zoals beschreven in de motie voor een kinderlintje). We willen dat ze zich kunnen ontwikkelen als maatschappelijk betrokken burgers. Maar vooral willen we kinderen betrekken omdat we hun input nodig hebben en we niet óver maar mét kinderen willen praten als we het hebben over zaken die hen of hun toekomst aangaan. Het belang hiervan blijkt ook uit het Kinderrechtenverdrag: artikel 12 geeft aan dat ieder kind het recht heeft om zijn mening te geven over zaken die hen aangaan³. Uiteindelijk formuleren we ons doel voor

kindinclusie als volgt:

Het doel van kindinclusie in Hengelo is dat we de input van kinderen willen ophalen om ons beleid en onze uitvoering als gemeente te vormen en verbeteren.

Dit sluit de andere doelen die we graag zouden willen behalen natuurlijk niet uit. We willen ook onze waardering tonen richting kinderen om hun inzet, we willen kinderen ook democratische vaardigheden aanleren en we willen ze ook betrekken bij het openbaar bestuur. Maar dit alles wordt gestimuleerd door kinderen écht te betrekken en te laten meepraten over zaken die hen aangaan.

2. Waarover willen we praten met kinderen?

De tweede vraag die we moeten beantwoorden is waarover we willen praten met kinderen. In dit geval: welke onderwerpen lenen zich voor kindinclusie en wie bepalen die onderwerpen? De ervaring uit het gelopen traject is dat je per onderwerp, wil je het goed doen, flink wat tijd en energie nodig hebt. Zowel vanwege het voorbereiden en opstellen van een goede hulpvraag en deelvragen met de betreffende ambtenaren als voor het contact met scholen en het voorbereiden van de leerlingen.

Daarom stellen we voor om per jaar drie thema’s te kiezen om met kinderen over in gesprek te gaan. En wij stellen voor om elk jaar een van die drie thema’s in te vullen met het thema vrijheid.

De andere twee thema’s bepalen we dan per jaar, voordat het nieuwe jaar begint, aan de hand van de Beleidsbegroting. Hierin hebben de raadswerkgroep en de dialoogleiders een grote rol. Samen, en aan de hand van input van de organisatie en de raad, bepalen zij de overige twee thema’s voor het volgende jaar. Op deze manier wordt geborgd dat kinderen meerdere keren per jaar actief betrokken worden bij de gemeente en hier echt een stem in kunnen hebben. Natuurlijk betekent dit niet dat kinderen niet vaker betrokken kunnen worden. De dialoogleiders kunnen collega’s altijd

2 https://www.sir.nl/participatie/relevant-gesprek/

3 https://www.kinderrechten.nl/kinderrechten-vw/artikel-12-betrekken-kind/

(11)

8

adviseren wanneer zij, buiten de drie thema’s om, in contact willen komen met kinderen. Voor 2021 stellen we overigens voor om twee thema’s op te pakken in plaats van drie, aangezien de basisscholen op dit moment nog dicht zijn en het enige voorbereidingstijd zal kosten om het proces te organiseren.

3. Wie gaan precies met welke kinderen in gesprek?

De derde vraag die we moeten beantwoorden is tweeledig: wie gaan er vanuit de gemeente in gesprek met kinderen en welke kinderen betreft dat? We stellen voor om de groep dialoogleiders een werkgroep kindinclusie te laten vormen. Deze werkgroep kan dan per thema bekijken wat de beste aanpak is. Op deze manier kunnen ze maatwerk leveren, passende bij het betreffende thema, en kunnen ze daar opgeleide dialoogleiders voor inzetten.

De werkgroep met dialoogleiders kan contacten leggen met de scholen, de leerlingen voorbereiden en de dialogen organiseren en leiden.

Dit gebeurt natuurlijk altijd in samenwerking met de ambtenaren die inhoudelijk verantwoordelijk zijn voor het betreffende thema en die ook met de ideeën van de kinderen aan de slag zullen gaan.

Het opstellen van de hulpvraag en deelvragen zal altijd aan nauwe samenwerking moeten zijn van de inhoudelijke ambtenaren en de dialoogleiders, waarbij de dialoogleiders zorg dragen voor de juiste vorm en begrijpelijkheid van de vragen voor kinderen. Dit vraagt veel inzet van de

dialoogleiders, vooral aangezien zij dit naast hun reguliere werk moeten doen. Daarom wordt dit proces gecoördineerd door iemand die tijd heeft om het participatieproces de planning in de gaten houden, op tijd nieuwe thema’s kan laten kiezen voor het jaar erop, de werkgroep op tijd bijeen te laten komen, etc. Deze coördinator heeft als opdracht om te motiveren, inspireren en te

coördineren, niet om het over te nemen en de sessies te organiseren. Het is essentieel dat de betrokkenen intrinsiek gemotiveerd zijn om hier gezamenlijk een succes van te maken. De raad heeft hier al middelen voor beschikbaar gesteld.

Dan de vraag met welke kinderen de gemeente in gesprek gaat. Ons voorstel is om in deze trajecten te focussen op basisschoolkinderen uit de bovenbouw (groep 7 en 8). Kinderen van deze leeftijd hebben al voldoende kennis en vaardigheden om mee te denken en input te leveren en hebben een open blik op de wereld. We focussen ons hierbij dus niet op jongeren op de middelbare school. Volgens Missing Chapter vraagt deze groep om een andere benadering dan

basisschoolkinderen. De methodiek van dialoog is geschikt voor alle doelgroepen, echter met name de organisatievorm en aanpak van jongerenparticipatie vraagt om een ander proces. Dat is de reden dat we ons in dit voorstel richten op kinderen. Het borgen van jongerenparticipatie kan dan een vervolgproces zijn.

Op advies van Missing Chapter en naar aanleiding van de gesprekken tijdens de bespreking van nieuw beleid kindinclusie in de kadernota 2020 stellen we daarnaast voor om potentiële kinderen te benaderen via hun schoolklas. Een traditionele Raad van Kinderen, zoals Missing Chapter die regelmatig heeft begeleid, bestaat uit kinderen van verschillende scholen die gezamenlijk meedenken over vraagstukken en die elk jaar wisselt. Die werkwijze is niet altijd geschikt voor gemeenten. Missing Chapter geeft daarnaast in haar Jaarverslag van de pilot “Kansrijk opgroeien voor alle kinderen in Nederland” aan: “Kinderen zijn puur. Let er bij de samenstelling niet te veel op of kinderen persoonlijk betrokken zijn bij het thema. Er zitten namelijk nauwelijks verschillen in de adviezen van kinderen die uit de doelgroep komen, en kinderen die daar niet uit komen”.⁴ Om deze en praktische redenen stellen wij dan ook voor om geen Raad van Kinderen te vormen met kinderen van verschillende scholen, maar om per thema een bestaande schoolklas te betrekken.

Deze kinderen kennen elkaar al en hebben een begeleider in de vorm van een docent.

Dat betekent dat er elk jaar drie schoolklassen van drie scholen (groep 7/8) actief meedenken met de gemeente.

4 https://490818c4-3b03-458d-9719-dcf20fdce970.filesusr.com/ugd/d0b67a_0e0ef5eb9b6d4bab997253c05b867a03.pdf

(12)

9

Voorafgaand aan het jaar dienen de basisscholen in Hengelo benaderd te worden met de vraag of ze het jaar daarop in dit traject willen meedoen. Daar komen dan de drie scholen uit voort die mee gaan denken met de thema’s, verspreid over het jaar (In Q1, Q2-3 (vanwege de vakanties en vele vrije dagen in deze periode) en Q4).

4. Hoe gaan we in gesprek met kinderen?

Bovenstaande stappen brengen ons bij deze laatste stap. Welke participatievorm kan de gemeente Hengelo het beste inzetten voor kindinclusie? De dialoogsessies rondom het thema

klimaatadaptatie zijn erg goed bevallen en zien we als een goede manier om kinderen te betrekken. We stellen daarom het volgende voor:

De kinderparticipatie rondom elk van de drie thema’s wordt via de beproefde stappen van Missing Chapter georganiseerd

Dat betekent dat bij elk gekozen thema onderstaande zeven stappen gevolgd worden. Natuurlijk is hierbij per thema maatwerk nodig. Soms zal een stap worden overgeslagen of worden aangepast, soms zal er een stap worden toegevoegd. Dit zal de werkgroep kindinclusie per thema bepalen. De uitwerking van onderstaande stappen is te vinden onder hoofdstuk 3: proces kindinclusie.

1. De gemeente maakt een hulpvraag en deelvragen

2. 1^e interactie met de klas: Elkaar leren kennen en het onderwerp introduceren.

3. 2^e interactie met de klas: Kennis maken met de gemeentelijke organisatie en onderzoek doen naar het onderwerp.

4. 3^e interactie met de klas: Dialoogsessie

5. De gemeente bespreekt intern de ideeën van de kinderen

6. 4^e interactie met de klas: De resultaten terugkoppelen aan de kinderen 7. De gemeente blikt terug op het proces en evalueert het

En daarna volgt uiteraard ook het implementeren van de ideeën door de betreffende medewerker(s), maar eventueel ook een verdere verdieping samen met de kinderen.

4. Slotwoord

Het proces om tot dit voorstel te komen was enorm leerzaam. Door niet alleen samen te werken op basis van de ervaring en het advies Missing Chapter, maar door samen ook echt aan de slag te gaan en te oefenen in de praktijk, hebben we veel inzichten opgedaan voor wat wel en niet werkt voor de gemeente. En het heeft de gemeente Hengelo ook een groep enorm betrokken collega’s en raadsleden opgeleverd die in de toekomst bezig willen blijven met kindinclusie.

Het hele proces heeft ons gebracht tot de werkwijze voor kindinclusie zoals we deze hierboven in hoofdstuk 4 beschrijven. We zijn ervan overtuigd dat we op deze manier kinderen structureel een stem kunnen geven bij ons gemeentelijke beleid. Een van de speerpunten uit het coalitieakkoord is een Open Bestuursstijl: We betrekken inwoners in een vroeg stadium bij ons beleid; we luisteren naar onze inwoners, zoeken ze actief op en bieden ze ruimte; we communiceren proactief naar onze inwoners in een begrijpelijke taal. Door kinderen structureel een stem te geven hopen we deels invulling te geven aan dit speerpunt en zo bij te dragen aan een open stad. We zijn er ook van overtuigd dat we met deze werkwijze recht doen aan de moties die de raad de afgelopen tijd heeft aangenomen rondom het onderwerp kindparticipatie.

Door niet óver kinderen te praten, maar door mét kinderen te praten.

(13)

Gemeente Hengelo Gemeenteraad van Hengelo

Postbus 18 7550AA Hengelo

Postbus 18 7550 AA Hengelo

Onderwerp Zaaknummer Uw kenmerk Datum

Kind-inclusie 3088275 $datumond$

Geachte leden van de raad,

Met deze brief informeren wij u graag over de laatste ontwikkelingen met betrekking tot het thema kind-inclusie binnen onze gemeente.

1. Baas-boven-Baas, naar aanleiding van Mark Rutte’s oproep: tips voor ‘het nieuwe normaal’.

Een paar weken terug deed onze premier een oproep aan alle kinderen en jongeren, om mee te denken over hoe de samenleving er in en na coronatijd wat hun betreft uit zou moeten zien.

In Hengelo geven we gehoor aan die oproep. Via de nieuw ontwikkelde campagne Baas-boven- Baas hebben en gaan we jongeren (tot ca. 14 jaar) naar hun ervaringen en meningen vragen. Dat doen we op twee manieren: de afgelopen week is het speciale camerateam van Baas-boven-Baas op verschillende plekken in Hengelo bij jongeren langs geweest. Bijvoorbeeld op het

trainingscomplex van FC Twente, bij Metropool, in de binnenstad en op de skatebaan, bij groep 8 van de Titus Brandsma en in klas 2BBL2 van het Storkcollege. Kinderen hebben vragen beantwoord over familie, eenzaamheid, sport, vrijetijd en school in coronatijd. Deze rapportages zijn de

komende dagen via www.hengelo.nl/baasbovenbaas en onze gemeentelijke kanalen te volgen.

Aanvullend hebben we een unieke ‘swipe-app’ laten ontwikkelen, waarin alle kinderen van Hengelo van 29 juni tot en met 5 juli heel gemakkelijk hun mening en ervaring kunnen delen. We gaan alle tips, ervaringen en uitkomsten bundelen in één pakkende film, die we in juli gaan aanbieden aan de premier. In september, na de zomervakantie, nodigen we alle kinderen die mee hebben gewerkt uit voor een Baas-boven-Baas-ontbijt. Dan kunnen we terugkoppelen wat er met hun reacties en tips is gedaan.

2. Inbedding van het thema kind-inclusie binnen de gemeente Hengelo

De campagne Baas-boven-Baas blijven we vervolgens hanteren, om kind-inclusie ook op andere thema’s goed te verankeren binnen de gemeente Hengelo. Op 17 maart jl. hebben wij uw raad daarover per brief geïnformeerd (Iriszaak 3035678). Hieronder nog even de belangrijkste punten en thema’s uit deze brief/ons besluit en een update, naar aanleiding van corona:

• Kind-inclusie wordt komend jaar binnen de gemeente Hengelo vormgegeven met inzet van de Missing Chapter Foundation. De kosten worden gedekt uit het budget Kind-inclusie

(incidenteel: 20.000 euro voor 2020 en 2021)

• De aanpak van deze stichting houdt kortweg in dat zij een groep van ongeveer 8 tot 10 ambtenaren en raadsleden zullen opleiden om de dialoog met kinderen te kunnen voeren (leeftijd eind basisschool). Zo ontstaat er een team binnen de gemeente Hengelo dat in staat is om aan te sluiten bij de (be)leefwereld van de kinderen. Ook leert deze groep de inbreng van de jongeren als het ware te vertalen naar de diverse beleidsterreinen waarover de kinderen zijn bevraagd.

(14)

2 3088275

• In de desbetreffende brief stond aangegeven dat u zich kon aanmelden voor deze training en/

of voor een speciale raadscommissie Kind-inclusie. Inmiddels hebben twee raadsleden zich gemeld. Hierbij willen we nogmaals de oproep plaatsen: vindt u kind-inclusie een belangrijk onderwerp en wilt u daar de komende jaren concreet mee aan de slag als raadslid? Meld u zich dan alsnog aan bij de griffie.

• Oorspronkelijk waren we van plan om dit jaar te kiezen voor het thema ‘vrijheid’, in het verlengde van de viering van 75 jaar bevrijding. Echter door de coronacrisis en de sluiting van de scholen hebben we het traject niet verder kunnen uitrollen.

• Als alternatief willen we de kinderen dit najaar via de aanpak van Missing Chapter graag betrekken bij het thema ‘klimaat’. Vanuit het rijksbeleid Deltaplan Ruimtelijke adaptatie hebben we dit jaar en de komende jaren de concrete opdracht om in onze stad met diverse groepen zogenoemde ‘klimaatdialogen’ te gaan voeren. Bij uitstek een thema om jonge kinderen bij te betrekken, aangezien het om hun toekomst gaat. We zullen uw raad daarover te zijner tijd nader informeren.

Een ander belangrijk punt uit de brief van 17 maart jl. heeft betrekking op de verschillende moties uit uw raad voor het betrekken van kinderen bij gemeentelijk beleid. Burgemeester Schelberg heeft daar ook tijdens de politieke markt over de Kadernota 2021-2024 op 23 juni jl. nog kort bij

stilgestaan. Het college wil de uitvoering van die verschillende moties vooral met de jongeren zelf bespreken. Het initiatief voor de uiteindelijke vorm ligt wat dat betreft dus echt bij de kinderen.

We hopen u hierbij voldoende te hebben geïnformeerd en zien uw aanmelding voor de training of raadscommissie Kind-inclusie graag tegemoet.

Met vriendelijke groet,

Burgemeester en wethouders van Hengelo,

de secretaris, de burgemeester,

$handtekening$

$naam$