Muizeninventarisatie in het park van
Heinenoord en Mijnsheerenland
in het weekend van
18 en 19 mei 2019 Heinenoord 01 en 02 juni 2019 Mijnsheerenland
Door de werkgroep zoogdieren van vereniging Hoekschewaards Landschap
Muizeninventarisatie in het park van Heinenoord en Mijnsheerenland.
Coördinaten Heinenoord Km-hok 91.790 / 426.966 Coördinaten Mijnsheerenland Km-hok 92.599 / 423.156 LOCATIE:
Park Heinenoord Park Mijnsheerenland
Beide parken zijn eind jaren 60, begin jaren 70 aangeplant. Het park van Heinenoord was een compensatiemaatregel voor de aanleg van de leidingstraat enkele tientallen meters van deze locatie. Van het park in Mijnsheerenland is ons niet precies bekend waarom het is aangelegd.
Wellicht als vergroening van de wijken eromheen.
De inmiddels goed 50 jaar oude parken hebben een redelijke verscheidenheid aan volwassen bomen. De parken zijn vooral in trek als uitlaatgebied en hangplaats voor jongeren. Waarbij het park van Mijnsheerenland beduidend drukker is dan het park in Heinenoord. De paden door het park in Mijnsheerenland zijn tevens fietspaden.
Het park in Heinenoord
Deze locatie kenmerkt zich door veel ondergroei, een redelijk verruigde vegetatie en schelpenpaden die door het terrein kronkelen. Er staan niet veel vruchtdragende bomen zoals eik, beuk en hazelaar. Door en om het terrein lopen sloten en watergangen. Er staat een aantal echt oude volgroeide bomen. Tevens zijn er wat dode exemplaren en exemplaren die gehalveerd zijn (dit i.v.m. de nestholten van vogels). Er zijn wat houtrillen en snoeihout blijft grotendeels liggen.
Het park in Mijnsheerenland
Deze locatie ligt rondom en langs de tennisvelden, de watersportvereniging en de scouting van Mijnsheerenland. De variatie aan boom en struiksoorten is groter en er zijn behoorlijk veel vruchtdragende bomen zoals eik, beuk en hazelaar. Hierdoor is het park donkerder en is de ondergroei een stuk minder. Ook hier staan enkele zeer oude bomen, waarvan her en der een dood
exemplaar. Dit park heeft veel meer een asfaltpadenstructuur met een enkel bospaadje. Langs het park ligt de Binnenmaas en een watergang die van de Binnenmaas de wijk in loopt.
DOEL VAN HET ONDERZOEK:
Het doel van deze inventarisatie is het vaststellen of en zo ja welke muizensoorten er voorkomen. In potentie zouden er zeven soorten voor kunnen komen. Dat zijn de bosmuis, de huismuis, de dwergmuis, de bosspitsmuis, huisspitsmuis, veldmuis en rosse woelmuis Om dit goed vast te stellen, is een inventarisatie met life traps een van de mogelijkheden.
Tevens valt er naar aanleiding van de soorten en de hoeveelheid, wel iets te zeggen over de staat van het terrein en de beheer-/onderhoudsmethoden die dat zouden kunnen verbeterenen/of in stand houden.
VANGSTMETHODE EN PLAATS VAN DE VALLEN:
De vallen worden de maandag voor de eigenlijke inventarisatie in het veld neergezet met hooi en lokvoer maar nog niet scherp gezet; dit om de muizen te laten wennen aan de vallen in hun leefgebied.
Hierbij wordt gekeken naar zoveel mogelijk verschillende biotopen in het terrein en ook naar de variatie in het landschap. Dit omdat elke muis zijn eigen voorkeur heeft en daar door het terrein op een andere manier gebruikt.
De 70 vallen zijn dan op de
vrijdagavond op “scherp” gezet, wat betekent dat als de muis er in loopt, de valdeur dicht gaat zodat de muis er niet meer uit kan. Als lokvoer is
gebruikt: appel, wortel, graan gemengd met pindakaas en meelwormen.
De gebruikte Longworth en Heslinga vallen worden in heel Nederland gebruikt op dezelfde wijze. De vallen zijn in paren geplaatst met een minimale onderlinge afstand van ten minste 10 meter.
Elke 12 uur worden de vallen gecontroleerd (vier keer in totaal) Een dichte val wordt geleegd in een plastic vangzak, waarna de muis wordt gedetermineerd op soort. Ook worden geslacht, lengte van het lichaam, de achtervoet, staart en gewicht genoteerd. Als de muis dan ook nog gemerkt is door het wegknippen van wat vacht op de dij, laten we het dier weer vrij.
OMSTANDIGHEDEN:
Het weer tijdens de inventarisatie was bijzonder mooi.
De eerste dag liepen de temperaturen op tot rond de 25°C. De tweede dag was bijzonder warm, met een temperatuur van rond de 30°C. Wel met een matige wind waardoor het draaglijk werd. Er was nauwelijks bewolking en daardoor was dit rustige weer een prettige bijkomstigheid.
Helaas zijn er tijdens de inventarisatie wel vier vallen verdwenen en vernield. Van twee vallen vonden we alleen nog de vangpijp en twee waren volledig plat gestampt. Een schadepost van ruim € 200,-
RESULTATEN:
✓ De vallen zijn om de twaalf uur geleegd
✓ Begonnen is met een ochtendlichting
✓ Totaal zijn er vier lichtingen geweest
✓ Dit resulteerde in 3 soorten met een totaal van 69 vangsten
✓ 20 exemplaren zijn twee of meerdere malen gevangen
Bij een vangst worden de muizen gemeten, gewogen en gemerkt door wat vacht weg te knippen met een klein schaartje.
DE GEVANGEN SOORTEN ZIJN:
Park in Heinenoord
Huisspitsmuis (Crocidura russula) met 14 exemplaren.
Bosmuis (Apodemus sylvaticus) met 1 exemplaar.
Rosse woelmuis (Myodes glareolus) met 3 exemplaren.
Park in Mijnsheerenlandd
Huisspitsmuis (Crocidura russula) met 18 exemplaren.
Bosmuis (Apodemus sylvaticus) met 11 exemplaren.
Rosse woelmuis (Myodes glareolus) met 21 exemplaren.
huisspitsmuis rosse woelmuis bosmuis
De huisspitsmuis (Crocidura russula), behoort tot de familie van de spitsmuizen (Soricidae).
Deze familie valt weer onder de insecteneters. Deze familie van zeer beweeglijke diertjes met een snelle spijsvertering moet 0,75 tot 1,5 keer zijn lichaamsgewicht per etmaal eten en kent in Nederland 6 soorten: dwergspitsmuis, gewone bosspitsmuis en/of de tweekleurige
bosspitsmuis (alleen met DNA met zekerheid te determineren) huisspitsmuis, veldspitsmuis en waterspitsmuis.
Zoals gezegd hebben deze muizen veel en vaak voedsel nodig. Vandaar ook de levende meelwormen bij het lokvoer.
De bosmuis (Apodemus sylvaticus), behoort tot de familie van de ware muizen. Leden van deze familie zijn alleseters. In Nederland komen 6 soorten voor: de bosmuis, grote bosmuis, huismuis, dwergmuis, zwarte rat en de bruine rat.
De rosse woelmuis (Myodes glareolus), behoort tot de familie van de woelmuizen. Leden van deze familie zijn planteneters (zaden). In Nederland komen 6 soorten voor: veldmuis,
aardmuis, woelrat, rosse woelmuis, noordse woelmuis, ondergrondse woelmuis.
CONCLUSIE:
Wat opvalt is dat er een groot verschil is tussen de vangst in het park van Heinenoord (in totaal 19 vangsten) en het park in Mijnsheerenland (in totaal 50 vangsten). De exacte verklaring hiervoor zal nooit helemaal helder worden zonder vervolgonderzoek.
Toch is er wel iets over te zeggen. Het meer gevarieerde park in Mijnsheerenland (en dan vooral de vruchtdragende bomen en struiken) draagt er zeker toe bij dat er meer voedsel is voor de muizen. Dit zorgt weer voor een hogere muizenstand wat weer een positief effect heeft op de populatie uilen in de buurt. Het is bekend dat in het park van Mijnsheerenland meerdere ransuilen verblijven. Overigens verklaart dat niet alles en blijft het gissen waarom het park van Heinenoord echt bijzonder weinig muizen heeft (op dit moment).
ADVIES BEHEER:
• Eigenlijk is het advies vrij eenvoudig. Voor wat betreft het park van Heinenoord zou het goed zijn om wat meer vruchtdragende bomen te planten. De rest van het beheer is prima in orde als er maar zo min mogelijk geklepeld wordt en vooral het oude hout in het terrein laten liggen.
• Het park in Mijnsheerenland is eigenlijk een voorbeeldpark. Een grote
verscheidenheid aan bomen, veel vruchten, donkere dichte gedeeltes en open stukken.
Er zou echter nog wel op een aantal punten verbetering kunnen worden bereikt door de oevers van de waterloop glooiender te maken en bij het maaien het maaisel af te voeren.
❖ De personen die hebben meegewerkt aan deze inventarisatie zijn:
Lies Verstraten, Herman de Jongh, Marianne Booms en Merijn van den Hoogenhoff.
❖ Hoekschewaards Landschap Juni 2019
Tekst: Merijn van den Hoogenhoff
Foto’s en kaarten: Google maps / Lies Verstraten/ Merijn van den Hoogenhoff
