HOE GEZOND ZIJN DE INWONERS
VAN DE GEMEENTE STAPHORST?
Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen 2020
Factsheet
Elke vier jaar voeren de 25 GGD’en, GGD GHOR Nederland, RIVM en CBS de Gezondheidsmonitor volwassenen en ouderen uit: een onderzoek naar de gezondheid, welzijn, leefstijl en
leefomgeving op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Deze gezondheidsmonitor brengt de gezondheidssituatie van volwassenen en ouderen uit de 11 gemeenten in de regio IJsselland in kaart. Hiermee kan het regionaal en lokaal gezondheidsbeleid onderbouwd worden.
Steenwijkerland
Kampen
Zwolle Dalfsen
Hardenberg
Ommen
Raalte
Olst-Wijhe
Deventer Staphorst Zwarte-
waterland
In deze factsheet staan de resultaten van de vragenlijsten die in het najaar van 2020 zijn ingevuld door volwassenen en ouderen in de gemeente Staphorst. In de hele regio IJsselland zijn bijna 32.500 inwoners uitgenodigd om deel te nemen aan het vragenlijstonderzoek.
De vragenlijst is ingevuld door 15.199 inwoners, waarvan 6.726 volwassenen (18 tot 65 jaar) en 8.373 ouderen (65 jaar en ouder).
Dat is een respons van 46%. In de gemeente Staphorst hebben in totaal 1.095 inwoners deelgenomen: 653 volwassenen en 442 ouderen.
Er heeft een weging plaatsgevonden voor gemeenteomvang en de verschillen in respons voor verschillende achtergrond- gegevens. Hierdoor zijn de resultaten representatief voor de gemeente Staphorst. Verschillen tussen regio IJsselland en de
gemeente Staphorst en tussen de kernen (Staphorst kern, Rouveen, en Staphorst overig) worden in deze factsheet alleen benoemd als deze
verschillen significant zijn. Verschillen met de Gezondheidsmonitor uit 2016 worden benoemd als deze groter zijn dan 5%. In het tabellenboek van Staphorst zijn de resultaten per kern opgenomen.
Demografische gegevens
Demografische kenmerken zijn kernmerken zoals geslacht, leeftijd of opleidingsniveau.
Deze kenmerken spelen een belangrijke rol bij het verklaren van verschillen in gezondheid, welzijn, leefstijl en leefomgeving. In de tabel hieronder staan de demografische kenmerken van de respondenten.
Staphorst
kern Rouveen Staphorst
overig Gemeente Staphorst
Geslacht* Man 280 137 120 537
Vrouw 298 115 145 558
Leeftijd* 18 t/m 64 jaar 348 166 139 653
65 jaar en ouder 230 86 126 442
Opleidingsniveau
(hoogst behaalde) Laag 43% 28% 35% 38%
Midden 37% 51% 38% 40%
Hoog 20% 21% 28% 22%
Samenstelling
huishouden Alleenwonend 13% 12% 7% 12%
Moeite met
rondkomen Ja, enige of
grote moeite 10% 7% 9% 9%
*Aantallen zijn niet gewogen
In regio IJsselland heeft 29% een laag opleidings- niveau, 32% heeft een hoog opleidingsniveau.
Het opleidingsniveau in Rouveen is vaker laag dan in Staphorst en in de overige kernen.
Volwassenen 85%
Ouderen 71%
Totaal 82%
Volwassenen 88%
Ouderen 77%
Totaal 86%
Positieve gezondheid
In het verleden werd gezondheid gedefinieerd als de afwezigheid van ziekte. Tegenwoordig wordt het begrip gezondheid breder omschreven als het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale levens- uitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren. Deze brede blik wordt ook wel ‘positieve gezond- heid’ genoemd. Het concept positieve gezondheid gaat er vanuit dat gezond zijn veel meer is dan het hebben van een gezond lichaam. Het gaat over veerkracht, aanpassingsver- mogen en zelf regie voeren in het leven. Maar ook om een fijn sociaal leven en je bovenal mentaal lekker voelen ondanks alle dagelijkse uitdagingen. Al deze aspecten bepalen hoe men zich voelt. Het gaat om het vinden van de juiste balans. Positieve gezondheid kent zes dimensies (zie figuur). Deze factsheet is opgebouwd aan de hand van deze zes dimensies, gezonde leefomgeving en corona.
Lichaamsfuncties 10
8 6 4 2 0
Mentaal welbevinden Dagelijks
functioneren
Meedoen Zingeving
Kwaliteit van leven
Benieuwd hoe het met jouw eigen positieve gezondheid staat? Kijk op mijnpositievegezondheid.nl.
Kwaliteit van leven
Kwaliteit van leven gaat over lekker in je vel zitten, genieten en in balans zijn.
Ervaart de gezondheid als goed of zeer goed
(Zeer) goede ervaren gezondheid in gemeente Staphorst
Man Vrouw Volwassenen Ouderen Laag Midden Hoog
Staphorst kern Rouveen Staphorst overig Staphorst Regio
88%
84%
88%
77%
80%
89%
90%
85%
86%
88%
86%
82%
Geslacht Leeftijd
Opleidingsniveau Kernen
Totaal
© Institute for Positive Health (iPH) | iph.nl | Gespreksinstrument
Mate van gelukkig voelen
Van de inwoners heeft 9% de afgelopen 12 maanden (enige tot grote) moeite gehad om van het inkomen van het huishouden rond te komen.
Volwassenen hebben vaker moeite met rondkomen dan ouderen (10% vs. 2%).
Enige tot grote moeite met rondkomen
Van de inwoners voelt 68%
zich meestal gelukkig (geeft geluk een cijfer 8 of hoger).
Volwassenen 62%
Ouderen 66%
Totaal 63%
Volwassenen 68%
Ouderen 67%
Totaal 68%
Mentaal welbevinden
Mentaal welbevinden gaat over omgaan met verandering, vrolijk zijn, concentreren en jezelf accepteren.
Veerkracht
• Binnen het concept positieve gezondheid wordt gezond- heid o.a. gezien als de veerkracht van mensen om zich aan te passen aan wat zich in het leven voordoet.
Veerkracht is het vermogen om te herstellen van stress en tegenslagen.
• 23% van de inwoners scoort laag, 57% scoort gemiddeld en 20% scoort hoog op veerkracht.
Volwassenen 11%
Ouderen 6%
Totaal 10%
Volwassenen 10%
Ouderen 2%
Totaal 9%
Hoog risico op een angststoornis of depressie
Van de inwoners van Staphorst heeft 4% een hoog risico op een angststoornis of depressie.
In Staphorst hebben minder inwoners (35%) een ‘matig of hoog’ risico op een angststoornis of depressie dan in regio IJsselland (45%).
Voldoende regie over eigen leven
93% van de inwoners geeft aan voldoende regie over het eigen leven te hebben.
Volwassenen geven dit vaker aan dan ouderen (94% vs. 88%)
20
20 10
1020
20
Volwassenen 38%
Ouderen 48%
Totaal 40%
Volwassenen 40%
Ouderen 49%
Totaal 42%
Zingeving
Zingeving gaat over hoeveel vertrouwen mensen hebben in hun eigen toekomst. Het gaat over levenslust, blijven leren en een zinvol leven.
Meedoen
Meedoen gaat over het hebben van hobby’s, het hebben van waardevolle sociale contacten, mantelzorg geven, vrijwilligerswerk doen of iets voor een ander te betekenen.
• 82% van de inwoners van Staphorst vindt het leven zinvol.
In 2016 was dit 87%.
Doel en richting
• 75% van de inwoners heeft het gevoel richting en doel te hebben in het leven. In regio IJsselland heeft 69% van de inwoners het gevoel richting en doel te hebben in het leven.
Eenzaamheid Vindt het leven zinvol
Man Vrouw Volwassenen Ouderen Laag Midden Hoog
Staphorst kern Rouveen
Staphorst overig Staphorst Regio
79%
85%
83%
79%
75%
85%
89%
81%
85%
82%
82%
81%
Zinvolheid
• 40% van de inwoners van Staphorst voelt zich eenzaam, waarvan 9% (zeer) ernstig eenzaam.
• Eenzaamheid komt vaker voor op oudere leeftijd. Van de 65-plussers voelt 48% zich eenzaam.
Geslacht Leeftijd
Opleidingsniveau Kernen
Totaal
Dagelijks functioneren
Dagelijks functioneren gaat over zorgen voor jezelf, kunnen werken en kennis van gezondheid.
Gezondheidsvaardigheden
5% van de volwassenen en 11% van de ouderen in Staphorst is niet voldoende gezondheidsvaardig en kan bijvoorbeeld geen informatie inwinnen over gezondheidsonder- werpen, inschatten wanneer een second opinion nodig is of informatie uit de media, over hoe men gezonder kan worden, begrijpen. 31% van de inwoners is voldoende gezondheidsvaardig.
In regio IJsselland is 41% van de inwoners vol- doende gezondheidsvaardig.
Beperkingen
• Van de inwoners heeft 9% één of meerdere lichamelijke beperkingen. Dit is minder dan in regio IJsselland (13%).
• Ouderen ervaren deze beperkingen vaker dan volwassenen (19% vs. 6%).
Chronische aandoeningen
• 26% van de inwoners heeft een chronische aandoening. In regio IJsselland is dit 31%. Meer inwoners van de overige kernen (35%) hebben een chronische aandoeningen dan inwoners van Staphorst (24%) en Rouveen (21%).
• Ouderen hebben vaker dan volwassenen een chronische aandoening (38% vs. 22%).
Discriminatie
• 12% van de inwoners voelt zich weleens gediscrimineerd vanwege geloof, huidskleur of seksuele voorkeur.
• Gevoel van discriminatie verschilt per leeftijds- groep. 14% van de volwassenen voelt zich weleens gediscrimineerd t.o.v. 7% van de ouderen.
Buiten de samenleving staan
• 15% van de inwoners heeft het gevoel buiten de samenleving te staan. In regio IJsselland is dit 18%. In 2016 had 21% het gevoel buiten de samenleving te staan.
Mantelzorg en vrijwilligerswerk
• 16% van de inwoners is mantelzorger. In regio IJsselland is 14% van de inwoners mantelzorger.
• 39% van de inwoners doet vrijwilligerswerk. Dit ligt hoger dan het regionaal gemiddelde (32%).
Betaald werk
• 71% van de inwoners heeft minimaal 1 uur per week betaald werk. In regio IJssel- land is dit 64%. Inwoners van Rouveen werken vaker minimaal 1 uur per week (77%) dan inwoners van Staphorst (70%) en de overige kernen (63%).
Lichaamsfuncties
Bij lichaamsfuncties gaat het onder andere over het wel of niet hebben van beperkingen, maar ook over leefstijl, zoals bewegen, alcohol drinken en roken.
*Gezondheidsraad, 2017 ** Gevraagd aan 18-64 jarigen
Bewegen
• 48% van de inwoners van Staphorst voldoet aan de beweeg- richtlijn. Volwassenen voldoen vaker aan deze richtlijn dan ouderen (51% vs. 35%). In regio IJsselland voldoen meer inwoners aan de beweegrichtlijn, namelijk 52%.
• Van de inwoners sport 44% minstens één dag in de week (48%
van de volwassenen en 27% van de ouderen). In regio IJsselland sport 49% van de inwoners minstens één dag in de week.
• 24% is lid van een sportvereniging. In 2016 was dit 31%. In regio IJsselland is 29% van de inwoners lid van een sportvereniging.
Roken, alcohol en softdrugs
• 15% van de inwoners geeft aan (weleens) te roken.
• 81% van de inwoners heeft in de afgelopen 12 maanden alcohol gedronken.
• 18% van de inwoners is een overmatige drinker (mannen >14 glazen per week, vrouwen >7 glazen per week).
Overgewicht
47% van de inwoners heeft overgewicht, ofwel een BMI van 25 of hoger. Van de volwassenen heeft 44% overgewicht en van de ouderen 62%.
Slapen
91% van de inwoners slaapt over het algemeen (redelijk) goed. In regio IJsselland slaapt 85% van de inwoners over het algemeen (redelijk) goed.
Volwassenen Ouderen Totaal
Voldoet aan de beweegrichtlijn* 51% 35% 48%
Rookt (weleens) 18% 7% 15%
Heeft afgelopen jaar softdrugs gebruikt** 4% - 4%
Heeft overgewicht (BMI >25) 44% 62% 47%
Slaapt (redelijk) goed 91% 90% 91%
Intimiteit
39% van de inwoners van 65 jaar en ouder geeft aan intimiteit/intiem contact, knuffelen of aanrakingen in zijn/haar leven te missen.
Digitale vaardigheden
72% van de inwoners van 65 jaar en ouder is digitaal vaardig en kan bijvoorbeeld informatie opzoeken op het internet (87%), e-mailen (85%), online aanvragen doen of afspraken maken (83%), internet- bankieren (75%) of producten bestellen via internet (71%). In regio IJsselland zijn meer inwoners digitaal vaardig, namelijk 78%.
Levensloopbestendig wonen
Van de inwoners van 65 jaar en ouder vindt 11% de woning niet geschikt om oud(er) in te worden en wil naar een andere woning verhuizen. 7% van de ouderen wil in de toekomst aanpassingen in huis doen om te kunnen blijven wonen.
Meest genoemde kenmerken in huis die problemen kunnen geven bij langer thuis wonen
Zorgvoorzieningen
Voorzieningen zijn belangrijk voor mensen om langer thuis te kunnen wonen. In onderstaande tabel staan de meest gebruikte voorzieningen weergegeven.
Inwoners van 65 jaar en ouder maken vooral veel gebruik van hulp bij administratie/het invullen van formulieren. In Staphorst maken meer ouderen gebruik van hulp bij administratie/het invullen van formulieren dan in regio IJsselland (54%). Er zijn in Staphorst minder ouderen die gebruik maken van WMO voorzieningen dan in regio IJsselland (15%).
Huishoudelijke dagelijkse levensverrichtingen
80% van de inwoners van Staphorst van 65 jaar en ouder kan huishoudelijke activiteiten, zoals wassen, koken en boodschappen doen, zelfstandig uitvoeren.
In regio IJsselland geeft 77% van de ouderen aan dit soort activiteiten zelfstandig te kunnen uitvoeren.
Ouderen
Vallen
16% van de ouderen geeft aan in de laatste 3 maanden tenminste één keer te zijn gevallen. In
Staphorst is 11% tenminste één keer gevallen, in Rouveen 25% en in de overige kernen 19%. Van degenen die zijn gevallen geeft 24% aan dat dit in het verkeer gebeurde. 20% geeft aan dat dit gebeurde terwijl men binnenshuis liep of buitenshuis wandelde/boodschappen deed.
Trappen 84%
Huis- of tuinonderhoud valt (te) zwaar 60%
Geen steunen of beugels in badkamer of toilet 32%
Woning niet geschikt voor rolstoel of rollator 25%
Hulp bij administratie/formulieren invullen 62%
Hulp bij vrijetijdsbesteding 25%
Hulp bij sport- of bewegingsactiviteiten 18%
Hulp van WMO voorziening(en) 7%
Gezonde leefomgeving
Gezonde leefomgeving gaat over hoe belangrijk het is om je fijn en veilig te voelen waar je woont.
Een gezonde leefomgeving is vaak ook een plezierige leefomgeving, waarin inwoners een goede gezond- heid ervaren en waar inwoners gelukkig zijn. Voor inwoners die hun woon- omgeving gezond vinden, geldt onder andere dat ze:
• regelmatig contact met de buren hebben;
• vaker een koopwoning hebben;
• minder vaak ernstige geluidhinder ervaren;
• vaker tevreden zijn over het groen in de buurt;
• minder vaak ernstige geurhinder ervaren;
• sociale samenhang ervaren, minder vaak het gevoel hebben buiten de samenleving te staan;
• de woning bij warm weer beter kunnen verkoelen en
• vaker door de omgeving gestimuleerd worden om te bewegen.
Geluidhinder
In Staphorst ervaart 19% van de inwoners matige of ernstige geluidhinder van wegverkeer van wegen waar minder dan 50 km per uur gereden mag worden.
In Rouveen wordt meer overlast ervaren (26%) dan in de kern Staphorst (18%) en de overige kernen (12%).
Inwoners van Staphorst ervaren verder minder last van brommers/scooters en van buren dan in de regio (respec- tievelijk 16% vs. 36% en 22% vs. 32%). In de kern Rouveen ervaart 28% van de inwoners geluidhinder van buren. In Staphorst is dit 21% en in de overige kernen 14%.
Ervaart* geluidhinder van Matige en ernstige geluidhinder
2020 2016
Buren 22% 18%
Brommers/scooters 16% 17%
Wegverkeer <50 km/u 19% 20%
Wegverkeer >50 km/u 15% 17%
*gevraagd aan 18-64 jarigen
Woonomgeving
• 80% van de inwoners van Staphorst geeft aan voldoende groen in de buurt te vinden. Vooral inwoners van de overige kernen (90%) geven aan dat er voldoende groen in de buurt is. In 2016 vond 90% van de inwoners van Staphorst dat er voldoende groen in de buurt was.
• 94% van de inwoners vindt de woonomgeving gezond. In 2016 was dit 87%. In regio IJsselland vindt 87% van de inwoners de woonomgeving gezond.
• 64% van de inwoners beweegt meer (wandelen/
fietsen), omdat de buurt groen is (volwassenen:
61%, ouderen: 78%). 59% van de inwoners van Staphorst bewegen meer omdat de buurt groen is, 66% van de inwoners van Rouveen en 75% van de inwoners van de overige kernen. In 2016 bewoog 41% van de inwoners van Staphorst meer omdat de buurt groen is.
• 97% van de inwoners geeft aan dat er voldoende mogelijkheden in de buurt zijn om te wandelen.
• 5% van de inwoners geeft aan in huis of buiten geen verkoeling te kunnen vinden bij aanhoudend warm weer. In de regio IJsselland kan 12% van de inwoners geen verkoeling vinden bij warm weer.
Slaapverstoring door vliegverkeer
2% van de volwassenen van 18-64 jaar geeft matige of ernstige slaapverstoringen aan door vliegverkeer.
Geurhinder
5% van de inwoners ervaart ernstige geurhinder van minimaal één geurbron. Geurhinder van open haard of allesbrander komt het meest voor. 14% van de inwoners van Staphorst ondervindt hier matige of ernstige hinder van.
GGD IJsselland voert verdiepend onderzoek uit naar de impact van corona op verschillende (kwetsbare) doelgroepen in de regio, zoals mantelzorgers, zorgmedewerkers, ouders en jongeren. Ook worden er regelmatig coronapeilingen gehouden, om de beleving van het coronavirus te monitoren. Alle onder- zoeksrapporten van GGD IJsselland zijn te vinden op www.ijssellandscan.nl.
Impact corona op mentale gezondheid
De coronacrisis heeft vooral impact op de mentale gezondheid van de volwassen inwoners van Staphorst:
• Volwassenen voelen zich meer angstig (13%) door de coronacrisis dan ouderen (8%).
• 14% van de volwassenen en 8% van de ouderen hebben minder controle over het leven. Vooral de groep van 18-34 jaar (21%) heeft het gevoel minder controle te hebben over het leven. In regio IJsselland heeft 19% het gevoel minder controle te hebben over het leven.
• 17% van de volwassenen en 6% van de ouderen hebben meer stress. Voor jongvolwassenen (18-34 jaar) is dit zelfs 20%.
• 8% van de volwassenen en 3% van de ouderen voelt zich meer depressief. Vooral jongvolwassenen (18-34 jaar) voelen zich meer depressief (11%).
• Alle leeftijdsgroepen zijn zich meer eenzaam gaan voelen, maar de jongvolwassenen (18-34 jaar) het vaakst (16%).
Impact corona op gezondheid en leefstijl
• De impact van corona op sporten/
bewegen is verschillend per leeftijd.
Van de volwassenen is 12% meer en 20% minder gaan sporten/bewegen.
Van de ouderen is slechts 4% meer gaan bewegen en 16% is minder gaan bewegen. In regio IJsselland is 27% van de inwoners minder gaan sporten.
• De verandering in alcohol consumptie is het grootst bij de volwassenen. Van deze groep is 13% minder gaan drinken en 4% meer gaan drinken.
• De financiële situatie is vooral voor de volwassenen veranderd door de coronacrisis; die is voor 8% beter en voor 7% slechter geworden.
Impact Corona
Deze Gezondheidsmonitor is afgenomen in bijzondere tijden, namelijk tijdens de COVID-19 pandemie.
Deze pandemie en de bijbehorende maatregelen hebben - mogelijk - de gezondheid, leefstijl en welzijn van de inwoners in de regio IJsselland beïnvloed. In dit onderzoek zijn daarom vragen opgenomen over de impact van corona en de maatregelen op het leven van volwassenen en ouderen in de regio.
59% van de inwoners van Staphorst geeft aan dat deze coronatijd impact heeft gehad op hun leven (positief of negatief). Corona heeft meer impact op volwassenen (65%) dan op ouderen (40%). In regio IJsselland heeft Corona (68%) op meer inwoners impact gehad dan in Staphorst.
Verandering door coronacrisis: Slechter Beter
Algemene gezondheid 5% 5%
Financiële situatie 6% 7%
Sporten/bewegen 19% 10%
Roken 1% 2%
Alcohol drinken 3% 11%
Controle over mijn leven 13% 6%
Angstig voelen 12% 1%
Depressief voelen 7% 1%
Eenzaam voelen 12% 2%
Stress ervaren 15% 1%
Vrijwilligerswerk doen 11% 3%
Colofon
Uitgave GGD IJsselland, 2021.
Onderzoek uitgevoerd door Team Beleidsadvies en Onderzoek GGD IJsselland Ontwerp en opmaak hollandse meesters, Utrecht
Voor vragen over deze factsheet kunt u mailen naar het team Beleidsadvies en Onderzoek van GGD IJsselland: onderzoek@ggdijsselland.nl.
Kijk voor al onze onderzoeksdata en -rapporten op www.ijssellandscan.nl. or_s
taphorst
