In opdracht van de gemeente Kampen 14 mei 2018 Ruth Deddens, Arcon Jeroen Geerdink, Stimuland

In opdracht van de gemeente Kampen 14 mei 2018

Ruth Deddens, Arcon Jeroen Geerdink, Stimuland

Inhoudsopgave

1. Inleiding 2

2. Doelstelling en doelgroepen 2

3. Prestaties 3

4. Proces doelgroepen 3

5. Communicatie en informatie 7

6. Resultaat en effect van het proces 10

7. Conclusies en aanbevelingen 11

Bijlagen:

1. Inclusie agenda Kampen, april 2018

2. Overzicht bijeenkomsten en gesprekken vanuit het traject Toegankelijk Kampen 3. Concept vacature inclusie-aanjager

4. Tipkaarten inclusief beleid

1. Inleiding

In december 2006 heeft Nederland het VN-verdrag voor de rechten van personen met een beperking in New York ondertekend. De Eerste en Tweede Kamer hebben in 2016 de wetsvoorstellen voor ratificatie van het verdrag aangenomen en sinds 14 juli 2016 is het verdrag in Nederland van kracht.

Bij het naleven van het verdrag is een belangrijke rol toegekend aan de gemeenten. Gemeenten staan dicht bij hun inwoners en weten daarom wat er onder hun inwoners leeft. De gemeente wordt daarbij vooral gezien als uitvoerder van het verdrag. Het verdrag zelf vormt en bepaalt het beleid, een gemeentelijke beleidsnota is om die reden overbodig. Van gemeenten wordt een meerjarige uitvoeringsagenda verwacht, waarin niet alleen wordt aangegeven wat gedaan moet worden, maar ook wanneer en met wie.

De gemeente Kampen heeft ten behoeve van het opstellen van de uitvoeringsagenda de ambtelijke capaciteit tijdelijk uitgebreid door Stimuland en Arcon de opdracht te geven per september 2017 deze werkzaamheden op te pakken.

2. Doelstelling en doelgroepen

Het doel is om, ten eerste te komen tot bewustzijn en kennisoverdracht betreffende inclusie en toegankelijkheid en ten tweede van een uitvoeringsagenda met daarop verbeteringen en

aanpassingen die de toegankelijkheid in Kampen voor personen met een beperking verder kunnen vergroten.

De doelgroepen waar deze opdracht zich op richt, zijn:

• Personen met een beperking.

• Adviesraden en belangenorganisaties van mensen met een beperking.

• Ondernemers (middenstand, MKB-bedrijven, recreatie en toerisme).

• Vrijwilligersorganisaties (Sportraad, wijk- en dorpsraden).

• Het ambtelijk apparaat.

3. Prestaties

De vooraf vastgestelde prestaties zijn tweeledig.

a) bewustwordingsbijeenkomsten

In het kader van bewustwording zullen een aantal bijeenkomsten georganiseerd worden:

1. Interne bijeenkomsten binnen de gemeente met o.a. de teams uit de eenheden Beheer openbare ruimten, Maatschappelijke ontwikkeling, Publieksdienstverlening, Interne dienstverlening en Ruimtelijke ontwikkeling.

2. Bijeenkomst voor beheerders openbare gebouwen en vertegenwoordigers van culturele 3. instellingen en maatschappelijke organisaties met een eigen locatie in Kampen.

4. Bijeenkomst voor (binnenstad)ondernemers.

5. Bijeenkomst voor bedrijven/ondernemers.

6. Bijeenkomst met ondernemers op het terrein van toerisme en recreatie.

Ten behoeve van de bijeenkomsten zal samen met het cluster Mensen met een beperking van de Adviesraad MO een presentatie gemaakt worden.

b) meerjarige uitvoeringsagenda

De onderwerpen uit de inventarisatie en de prioritering worden vastgelegd in een meerjarige uitvoeringsagenda. Voor het eerste en mogelijk tweede jaar zal gekozen worden voor het opheffen van belemmeringen die niet langer getolereerd kunnen worden en voor

belemmeringen die eenvoudig en nagenoeg zonder kosten opgeheven kunnen worden (quick wins). Voor de langere termijn zal zoveel mogelijk aangesloten worden bij bestaande plannen en ontwikkelingen, zoals herinrichtingen, renovaties en (groot) onderhoudsplannen.

Belemmeringen die niet binnen afzienbare termijn verholpen kunnen worden, worden om niet uit beeld te raken opgenomen op een wensenlijst.

Bij elke belemmering wordt aangegeven wie verantwoordelijk is voor de uitvoering c.q.

opheffing daarvan.

Het team Beleid & Subsidies wordt verantwoordelijk voor de agenda en vraagt, zoals hierboven aangegeven, periodiek alle verantwoordelijke partijen de voortgang te melden.

4. Proces doelgroepen

De uitvoering is volgens de voorgenomen stappen gelopen, waarbij er geconcentreerd is op bijeenkomsten binnen en buiten de gemeentelijke organisatie. Het is een zeer arbeidsintensief proces geweest, waarbij met vallen en opstaan is geleerd. Tijdens het traject hebben we een langzame positieve beweging betreffende toegankelijkheid en inclusief denken geconstateerd.

Kijkend naar het doorlopen proces doen wij de volgende constateringen:

Ambtelijke organisatie

• De gemeente Kampen lijkt een diesel te zijn. Binnen de ambtelijke organisatie was het in eerste instantie lastig om inclusie te agenderen. De prioritering van dit onderwerp was laag vanwege de niet zichtbare urgentie.

• De specifiek op dit onderwerp georganiseerde algemene bijeenkomsten zijn niet goed bezocht.

• Aansluiten bij bestaande overleggen binnen de ambtelijke organisatie is wel effectief gebleken. En zo is de mindset op inclusief denken bij verschillende afdelingen toch goed op gang gekomen. Met name afdelingen in het fysieke domein.

• We hebben wisselde reacties gekregen op de vraag of inclusie als aparte opgave binnen de gemeente Kampen geformuleerd zou moeten worden. Dat had ons werk wellicht

makkelijker gemaakt.

o We kregen een aantal keren te horen dat men van inclusief denken en doen pas echt werk wil maken, als dat een duidelijke opgave is. Dit i.v.m. overvolle agenda’s en de grote hoeveelheid thema’s waar men rekening mee moet houden.

o Een veel gehoorde vraag was of er met inclusie als opgave niet opnieuw

doelgroepenbeleid gemaakt gaat worden. Echter, als men vooraf rekening houdt met wat specifieke doelgroepen nodig hebben, is specifiek beleid achteraf juist niet meer nodig. Dit omdat het algemene beleid en de algemene voorzieningen toegankelijk zijn voor iedereen.

o Juist de ambtenaren die bewust werk willen maken van inclusie, gaven het risico aan van het formuleren van inclusie als opgave. Ze zijn bang dat inclusie een zaak wordt van een selecte groep ambtenaren. Terwijl het inclusief denken en doen in het dna van alle ambtenaren zou moeten zitten. Het zou de normaalste zaak van de wereld moeten zijn, dat beleid niet alleen voor de gemiddelde Kampenaar wordt gemaakt maar voor alle Kampenaren.

o Een voorstel uit het binnenstadsoverleg is, om niet ‘het inclusief denken en doen’ als opgave te formuleren, maar om een opgave te maken van het stroomlijnen van het gesprek met inwoners (met een beperking) voorafgaand aan beleidsontwikkeling.

• De houding van de ambtenaren tegenover de doelgroep is wisselend. Ervaren wordt dat mensen met een beperking ‘lastig’ zijn. Dat heeft vooral met communicatie te maken en het niet herkennen van de ernst van de klacht. Hier wordt verder op ingegaan in hoofdstuk 5.

• De Omgevingswet biedt veel mogelijkheden om inclusie en toegankelijkheid te borgen. De omgevingswet raakt mensen met een beperking ook heel direct, omdat bijvoorbeeld het bouwbesluit opgenomen is in de omgevingswet. In gesprek met de ambtenaren betrokken bij de Omgevingswet hebben zij de volgende zaken aangegeven:

o Zij zien inclusief denken en doen niet als apart onderwerp binnen de Omgevingsvisie.

Ze vinden het wel wenselijk dat er op projectniveau aandacht gegeven wordt.

o Inclusie zou passen binnen het thema Gezondheid. Binnen dit thema wordt er ook een verbinding gelegd tussen het sociale domein en het fysieke domein.

• De gemeente Kampen is nu volop in beweging met het zetten van de mindset op inclusie.

Het zou jammer zijn als de energie, vrijgekomen door dit traject, nu stagneert. De inclusie agenda moet doorontwikkeld en uitgevoerd worden. Er is niet sprake van één vastgestelde agenda, omdat er continu nieuwe vragen en inzichten toegevoegd moeten worden.

Voortschrijdend inzicht veranderd de agenda voortdurend.

• Om dit iteratieve proces te faciliteren is het goed als er ruimte ontstaat voor een functie inclusie-aanjager, die binnen de gemeentelijke organisatie advies geeft omtrent inclusie en toegankelijkheid. Dit zou bij voorkeur niet door een extern bureau moeten worden gedaan, maar door lokale expertise en kracht van mensen met een beperking zelf. Er zou een win-win gecreëerd kunnen worden door iemand aan te nemen vanuit de banenafspraken.

• We hebben gemerkt bij deelname aan vergadering over plaatsingsbeleid/obstakelsbeleid dat inclusie ook een onderwerp is die de samenhang laat zien tussen verschillende afdelingen van de gemeente en de samenhang tussen beleid en uitvoering. Zie voorbeeld kader 1.

• Ondernemers en maatschappelijke organisaties hebben aangegeven dat ze ook

ondersteuning willen bij werk maken van inclusie. In de Perspectiefnota uitvoeringsagenda van voor de binnenstad 2018 wordt voorgesteld om een gastvrijheidscoach MMB aan te trekken. Deze functie is vergelijkbaar met de functie van inclusie-aanjager, maar dan extern gericht op professionals en ondernemers in Kampen.

• Gedurende het traject is de ambtelijke ondersteuning zeer betrokken geweest, waarbij alle wensen zover mogelijk gefaciliteerd zijn.

Kader 1: Voorbeeld Plaatsingsbeleid/obstakelbeleid

Tijdens een overleg over plaatsingsbeleid/obstakelbeleid waar wij en een afvaardiging van de werkgroep inclusie aanwezig waren, werd goed zichtbaar hoe belangrijk de samenhang is van

verschillende afdelingen en de samenhang tussen beleid en uitvoering. In Kampen worden bijvoorbeeld erg veel paaltjes geplaatst. Elk paaltje kan een obstakel zijn voor mensen met een beperking. De paaltjes zijn niet alleen lastig voor mensen met een beperking, ook de buitendienst heeft er last van.

Denk aan de bezemwagens en het onderhoud. De vraag werd gesteld waarom er zo veel paaltjes staan.

Een voorbeeld werd genoemd van een nieuwe wijk, waar paaltjes geplaatst zijn om te voorkomen dat vrachtauto’s over de stoep rijden bij het afslaan. Er was ruimte om toegankelijk te bouwen, toch was er geen rekening gehouden met de toegankelijkheidseisen. Dat was een gemiste kans, waarbij mensen in rolstoel niet alleen beter hadden kunnen participeren, maar waar het de gemeente ook geld had kunnen besparen, als er in ontwerp rekening was gehouden met toegankelijkheidseisen.

Vooral in de binnenstad hebben mensen met een beperking last van de paaltjes. De trottoirs zijn al heel smal. Maar omdat binnenstadinwoners klagen over geparkeerde auto’s op het trottoir, worden er paaltjes geplaatst. Nu hebben mensen met een beperking zelf ook last van geparkeerde auto’s op de trottoirs, maar ook van de paaltjes. De vraag is of met actiever handhavingsbeleid de paaltjes nog nodig zijn. Het is aan de gemeente om afwegingen daarin te maken. Maar wellicht kan er kostenneutraal meer worden gehandhaafd en minder geïnvesteerd worden in paaltjes plaatsen en onderhoud.

In de vergadering kwam ook naar voren dat op beleidsniveau er wel rekening gehouden wordt met toegankelijkheid, maar dat in verband met toegankelijkheid er van andere vastgestelde normen kan worden afgeweken. Bijvoorbeeld bij het plaatsen van lantaarnpalen, die kunnen conflicteren met de blindegeleidelijnen. Als uitvoering vreemde situaties tegen komt, is het belangrijk te checken of iets een bedoeling heeft. Maar als uitvoerenden een situatie tegen komen waarbij zij denken dat de

toegankelijkheid van mensen met een beperking bemoeilijkt wordt, kunnen zij zelf ook dat melden. Alle aanwezigen vonden het wenselijk als er een persoon is, waar men dit soort vragen aan kan stellen. Een persoon die mee kan kijken, mee kan denken en vragen op korte termijn kan beantwoorden.

Samenwerking MO Adviesraad en clusters

• Er is een ‘werkgroep inclusie’ gevormd uit contacten met Adviesraad MO en de clusters.

• In de startfase heeft het cluster MMB aangegeven dat de inzetbaarheid van de vrijwilligers vanuit de clusters beperkt is. Het werk vergt veel van de deelnemers en is op vele fronten belastend voor de leden van het cluster.

• Ook gaven ze aan dat clusterleden niet kunnen voorspellen hoe continue hun inzetbaarheid is. Sommigen zijn ook inderdaad tijdelijk uitgevallen vanwege ziekenhuisopname en

verslechtering van de gezondheid.

• Hoewel de MO Adviesraad en het Cluster MMB langzaam op gang kwam door angst voor de potentiele werkdruk, is later in het proces die weerstand overwonnen en heeft het cluster zich zeer actief ingezet.

• De scepsis over de werkdruk bleek juist ingeschat door leden van het cluster. Er is veel van ze gevraagd en ze hebben dat met plezier gedaan. Zoiets kan alleen tijdelijk van ze gevraagd worden, maar niet structureel. Daar moet een oplossing voor gevonden worden.

• Het ondersteunen van de mensen van het cluster was intensief. Er was veel ondersteuning en feedback nodig. Naarmate het proces vorderde, is dit minder geworden en nam de zelfstandigheid en het zelfvertrouwen toe. Intensieve begeleiding is een sleutel geweest naar deze groei.

• De politieke bijeenkomst van 13 maart 2017 in Prisma, is grotendeels georganiseerd en uitgevoerd door leden van het cluster, waarbij de betrokkenen zich sterk hebben

gemanifesteerd. Tijdens de voorbereiding van de bijeenkomst is er veel aandacht gegeven aan houding. Hoe kan het cluster focus houden op belang en kansen van inclusie in plaats van vertellen wat er niet goed gaat. Door persoonlijk verhalen te vertellen heeft dat

bijgedragen aan positieve beeldvorming bij politiek, gemeente en overige aanwezigen. Dat is een doorbraak geweest voor de betrokken clusterleden.

• Het daadwerkelijk beschikbaar maken van de vacature ‘inclusie-aanjager en/of een gastvrijheidcoach zou door de clusterleden/werkgroepinclusieleden als een belangrijke overwinning gezien worden. Temeer, omdat zij als ervaringsdeskundigen in aanmerking kunnen komen voor deze functie.

Samenwerking ondernemers en maatschappelijke organisaties

• Contacten met ondernemersverenigingen in Kampen zijn succesvol geweest en krijgen spin- off op verschillende manieren.

• Er komt een campagne vanuit de ondernemers: Kampen hartelijke Hanzestad voor iedereen.

Deze campagne is reeds op de volgende manier uitgewerkt:

a. Aanstellen van een gastvrijheidscoach. Een gastvrijheidscoach is een ervaringsdeskundige die de ondernemers ondersteunt in dit proces

i. Inventariseert en toets toegankelijkheid ondernemers binnenstad.

D.m.v. een schouw/ gesprek

ii. Geeft verbetertips en handvaten (korte en lange termijn) iii. Organiseert samen met City Marketing verbetersessies

iv. Biedt ondersteuning bij maken plan van aanpak. Met aandacht voorsamenwerking hierin van ondernemers

v. Vraagt aandacht (PR) voor goede voorbeelden en verbeteringen vi. Is aanspreekpunt binnenstadoverleg inclusie en regelt input

vii. Zet knelpunten van inwoners met een beperking op de agenda

binnenstadoverleg en zoekt win win (plaatsingsbeleid, fietsstallingsbeleid, gebruik groep openbare ruimte)

b. Organiseren Inspiratietour/werkbezoek bij goede voorbeelden van monumentale maar ook toegankelijke binnensteden

c. Start campagne Kampen Hartelijke Hanzestad voor iedereen (Samen met communicatieafdeling gemeente Zwolle)

i. Inzichtelijk maken op reguliere website Toerisme wat voor wie toegankelijk is.

ii. Inzichtelijk maken waar toegankelijke toiletten zijn (op site en borden) iii. Goede voorbeelden delen

iv. Verhalen vertellen impact mee kunnen doen (of niet mee kunnen doen) v. Verhalen vertellen impact bejegening

d. Goed vindbaar openbaar invalidentoilet

e. Aandacht voor inclusief evenementenbeleid, aanschaffen herbruikbaar mobiele aanpassingen als:

i. Plaatmateriaal rolstoelers

ii. Mobiele pinautomaten met braille en spraakfunctie iii. Mobile aangepast toilet (Dixy)

f. Idee: Inclusive-businessevent organiseren met Breeez en City Marketing.

g. Idee: Innovatiesessie toegankelijkheid en toepassingen

h. Idee: Produceren automatische deurdrangers door Kamper ondernemers

• Er is een succesvolle bijeenkomst met maatschappelijke organisaties geweest, waarin nieuwe ideeën zijn ontstaan. Tevens werd tijdens deze bijeenkomst de urgentie gevoeld, mede door inbreng van mensen van het cluster MMB/werkgroep inclusie.

• Het blijft moeizaam om deelnemers te werven voor open bijeenkomsten over inclusie. Het onderwerp kent weinig momentum bij een groot deel van de communicatiedoelgroepen.

Er is nog veel werk te verzetten.

5. Communicatie en informatie

De rode draad door het traject is communicatie, hier valt of staat alles mee. Er is bij een brede groep mensen grote achterstand over feitelijke kennis en urgentie van inclusie. Dit heeft het behalen van onze doelstellingen bemoeilijkt en op sommige momenten gefrustreerd. We hebben verschillende keren leergeld betaald, omdat we met onze boodschap niet iedereen wisten te bereiken. Door consequent onze boodschap te verkondigen, is er later in het traject beweging gekomen in de mindset van de benoemde doelgroepen. De volgende leerpunten kwamen uit het proces naar voren:

a) Beeldvorming als speerpunt inclusie en de rol van communicatieafdeling

Uit de bijeenkomsten die we in de gemeente Kampen hebben gehad komt iedere keer als belangrijkste speerpunt de beeldvorming over mensen met een beperking.

• Bewustwording dat mensen met een beperking onderdeel zijn van de samenleving (ongeveer 15% van inwoners heeft een beperking, 25% een hersenaandoening, 28% een chronische ziekte)

• Bespreekbaar maken van het hebben van een beperking.

o Voorbeeld uit bijeenkomst: Er werd in bijeenkomst met de politiek een opmerking gemaakt dat er in de gemeenteraad geen mensen zitten met een beperking. Van de aanwezige raadsleden gaven al drie leden aan een (kennelijk onzichtbare) beperking te hebben.

o Inzicht geven in leven met een beperking (storytelling) niet alleen problemen ook de kracht en kansen die er zijn

• Hoe ga je om met anders zijn,

o Wie is de vreemde een in de bijt? Als je deze vraag stelt denkt iedereen deze eend te zijn. Een mooie start gesprek samenleving.

• Hoe ga je met mensen met een beperking om? Geen handleiding, maar bewustwording en dialoog is nodig.

b) Miscommunicatie

We zien dat er veel miscommunicatie is tussen samenleving en mensen met een beperking. Uit bijeenkomsten en meelopen in teams van de gemeente kwam ook naar voren, dat er

communicatieproblemen zijn tussen mensen met een beperking en omgeving. Maar vooral tussen gemeenteambtenaren en mensen met een beperking.

• Oorzaken:

o Door de boodschap ‘zelfredzaam zijn is goed’ zit er ook een waardeoordeel in over het niet zelfredzaam zijn. Mensen met een beperking worden vaak benaderd alsof ze minder waard zijn, vaak onbedoeld en onbewust.

o Daarnaast komen mensen met een beperking vaak situaties tegen die het meedoen (onnodig) moeilijk maakt. Het komt regelmatig voor dat er best nagedacht over het mee kunnen laten doen van mensen met een beperking, maar dat er over een detail niet is nagedacht. Het venijn van toegankelijkheid zit hem vaak in het detail.

Aanpassingen zijn door details niet bruikbaar ondanks (soms grote) investeringen.

Al deze punten frustreren mensen met een beperking ontzettend. Op het moment dat mensen met een beperking dit bespreekbaar maken wordt dat ervaren als veeleisend, klagend of zuur gedrag. Het is moeilijk voor mensen met een beperking de frustraties niet door te laten klinken in hun boodschap, dat ze ook mee willen doen. En het is moeilijk voor ambtenaren om de

boodschap, dat het nog niet op orde is, niet te ervaren als kritiek en geklaag. Hierdoor gaan mensen elkaar niet meer echt horen en zien.

Het team communicatie wil meedenken op welke wijze dit doorbroken kan worden. Hoe mensen met een beperking boodschap beter kunnen brengen. Niet vertellen wat niet kan en wat men niet wil. Maar vertellen wat kansen zijn en wat men wel wil. En hoe omgeving beter met mensen met een beperking om kan gaan en laten zien hen serieus te nemen.

c) Campagne ondernemers

Ondernemers willen een campagne starten Kampen hartelijke Hanzestad voor iedereen o Er komt mogelijk een toegankelijkheidscoach MMB voor ondernemers

▪ Deze kan ondernemingen toetsen op toegankelijkheid en bejegening

▪ Tips en advies geven hoe die te verbeteren

▪ Ondersteunen bij toegankelijker maken

▪ Aandacht geven aan en PR maken voor goede voorbeelden

d) Inclusie in dna gemeenteambtenaren en de rol van communicatie afdeling hierin:

o Er wordt mogelijk een functie inclusie-aanjager gecreëerd bij de gemeente Kampen.

Deze zal met de teams mee lopen en telkens de vraag stellen “Wat betekent dit punt voor mensen met een beperking? Kan iedereen meedoen?“.

o Dit raakt communicatie in breedste zin.

o Team communicatie ondersteunt interne communicatie integrale aanpak van gemeente Kampen. Inclusie beleid vraagt ook om een integrale aanpak:

tussen afdelingen, maar ook van besluitvorming , beleid, uitvoering tot handhaving.

e) Communicatie met ervaringsdeskundigen

• Er word contact opgenomen met het cluster MMB, via mail of telefonisch met voorzitter.

clustermmbkampen@gmail.com. Tel: 06-12269107. Voor overleg, advies en inzet ervaringen.

f) Toegankelijkheid van informatie

• Team communicatie is al flink aan de slag met het toegankelijk maken van informatie:

o Website aan eisen voldoen o Vindbaar maken informatie

o Er komt een cursus informatie B1 niveau. (Nb. De vraag is of dat wel voldoende is, B1 is VMBO niveau. Het is vraag of er voor mensen met een beperking/laaggeletterden nog meer nodig is).

o Staat open voor instellen versimpelteam.

o Team communicatie wil schrijfcoach inzetten in alle teams.

6. Resultaat en effect van het proces Kwantitatieve prestaties

Kijkend naar de vooraf afgesproken kwantitatieve prestaties, dan is er zowel voldaan aan het opstellen van de Inclusie Agenda Kampen (zie bijlage 1), als het organiseren van het aantal bewustwordingsbijeenkomsten (zie bijlage 2).

Daarnaast zijn er concrete successen geboekt, die niet als prestaties zijn opgenomen, maar wel sterk hebben bijgedragen aan onze einddoelen. Denk aan de voorgenomen campagne “Kampen hartelijke Hanzestad voor iedereen”, de verbintenissen die gelegd zijn tussen de ervaringsdeskundigen van de clusters, gemeentelijke teams en organisaties/ondernemers buiten het stadhuis (zie ook het

overzicht in bijlage 2) en een mogelijke functie inclusie-aanjager of gastvrijheidscoach MMB.

Effect Toegankelijk Kampen

Kijkend naar het effect van het traject, dan heeft deze een grote impact gehad. Ons doel was om bij ambtenaren een mindset te creëren, waar bij ieder proces ook mensen met een beperking in gedachten wordt houden. De beoogde inclusie-mindset is deels gerealiseerd, we hebben een belangrijke start weten te maken bij ondernemers, maatschappelijke organisaties en de ambtelijke organisatie van de gemeente. We staan echter aan de vooravond van een lang proces naar inclusief beleid. Dit vereist een structurele en integrale omarming van het onderwerp.

Het nemen van tijd voor het proces is tevens een belangrijke factor binnen het traject geweest. Wat betreft de samenwerking met het cluster MMB, heeft dit na een langzame start tot successen geleid, waarbij elkaar begrijpen en vertrouwen de sleutel is geweest naar succes. Dit kost tijd en deze tijd hebben we genomen.

7. Conclusies en aanbevelingen Conclusies

1. Goede communicatie is een van de grootste pijlers inclusie. Luisteren en elkaar begrijpen. Veel vooringenomen denkbeelden over mensen met een beperking, maar ook over ambtenaren en professionals maken, dat een goede dialoog moeilijk is. Zodra mensen elkaars situatie en problematiek kennen, is er veel meer begrip en geduld over elkaars rol in het proces.

2. Het is moeizaam gebleken om de urgentie van de inclusie agenda voor het daglicht te krijgen. Er is met vallen en opstaan veel geleerd binnen het traject Toegankelijk Kampen.

3. Bij ondernemers en de maatschappelijk organisaties is het meeste enthousiasme en ligt de meeste energie om Kampen inclusief te maken. In de ambtelijke organisatie wordt inclusie nog teveel als flankerend beleid beschouwd i.p.v. inclusie integraal te omarmen.

4. Er is op alle lagen en gremia sprake van kennisachterstand en misvattingen over toegankelijkheid en inclusie. De achterstand wordt versterkt, doordat mensen denken dat het goed geregeld is.

Dat Nederland wel goed scoort op medische aanpak (mensen individueel helpen mee te doen en focus op individuele voorzieningen) maar slecht scoort op inclusie (Samenleving zo inrichten en sterk maken zodat iedereen mee kan doen) is een eyeopener.

5. 80% van de stappen naar een inclusieve samenleving is niet gerelateerd aan fysieke aanpassingen of investeringen, wel in tijd en proces.

6. De inzet van mensen met een beperking is cruciaal voor een inclusieve samenleving. Deze inzet is onvoorspelbaar door de soms fragiele gezondheid van deze mensen.

Aanbevelingen

Onze aanbevelingen zijn verwekt in een 13-punten tellende ‘Inclusie Agenda Kampen’. De agenda is opgesteld in samenwerking met het Cluster Mensen met een beperking en de MO Adviesraad Kampen. De door wetgeving verplichte inclusie agenda kan alleen succesvol worden uitgevoerd, als die wordt aangejaagd door een inclusie-aanjager of gastvrijheidscoach MMB.

Aanbevelingen Inclusie Agenda Kampen (zie bijlage 1 voor de verder uitgewerkte inclusie agenda).

1. Inclusie als opgave binnen het coalitieakkoord, of als opgave-gericht werken.

2. Aannemen ‘inclusie-aanjager’/ervaringsdeskundige (zowel intern als extern). Zij geven vorm aan vervolg-inclusieagenda.

3. Communicatie tussen adviesraden, clusters en gemeente.

4. Beeldvormingscampagne samenleving

Samen met Overleg Kunst & Cultuur, dialoog over bejegening, omgaan met afhankelijkheid en toegankelijkheid.

5. Toegankelijkheid ondernemers:

Campagne, werkbezoek met goede voorbeelden.

6. Omgevingsvisie:

Toegankelijkheid als opgave opnemen in de omgevingsvisie, opgave gezondheid.

7. Toegankelijkheid van informatie.

8. Volwaardig inkomen/werk en arbeid.

9. Bewustwording GGZ hulpverlening bij calamiteiten, bejegening vanuit brandweer, politie, ambulance.

10. Aanpassingenbeleid woningen.

11. Paaltjesbeleid (als onderdeel van toegankelijk bouwen).

12. Aanpassen evenementen/subsidiebeleid Inbouwen van een check op inclusie en toegankelijkheid.

13. Vervolg netwerkbijeenkomsten inclusie voor maatschappelijke organisaties.

Vervolg proces

Vanuit het traject is er een hechte relatie opgebouwd met het cluster MMB. Zij kunnen een stuwende kracht zijn in de toekomstige uitvoering van de agenda. Echter, professionele

ondersteuning is hierbij van groot belang. Wederom verwijzen we hier naar de aanbeveling om op zeer korte termijn een inclusie-aanjager aan te stellen. Anderszins is het raadzaam dat er ambtelijk nauw contact wordt onderhouden met het cluster, om zodoende het momentum te behouden wat gecreëerd is uit het traject Toegankelijk Kampen.

Het proces heeft geleidt tot bijvangsten en enkele uitstaande acties. Wij adviseren om op korte termijn vanuit de gemeente en het cluster MMB een bijeenkomst voor hulpdiensten te organiseren.

Zowel politie als brandweer waren niet in staat om de bijeenkomsten te bezoeken en stellen een specifieke bijeenkomst zeer op prijs.

Daarnaast adviseren wij alvast een ‘netwerkbijeenkomst inclusie’ in september te plannen voor maatschappelijke organisaties. Hier is op aangedrongen tijdens de bijeenkomst op 29 maart jl.

Bijlage 1:

Inclusie Agenda Kampen

Prioriteit

1

Verantwoordelijk Ter onderhandeling binnen het nieuwe collegeakkoord Betrokken Ambtelijke organisatie, Adviesraad MO, clusters Tijdspad 2018-2019

Prioriteit

2

Aannemen ‘inclusie-aanjager’/ervaringsdeskundige (zowel intern als extern) Verantwoordelijk Afdeling Beleid en subsidies

Betrokken HRM, Adviesraad MO

Tijdspad Mei 2018 akkoord MT en college Juni 2018 uitzetten vacature September 2018 starten functie Prioriteit

3

Communicatie tussen adviesraden, clusters en gemeente.

Verantwoordelijk Contactambtenaar, cluster MMB, afdeling communicatie Betrokken Alle afdelingen, Adviesraad MO, clusters

Tijdspad Per direct beginnen Prioriteit

4

Samen met overleg Kunst & Cultuur (o.a. Quintus, bibliotheek, schouwburg, etc.) dialoog over bejegening, omgaan met afhankelijkheid en toegankelijkheid.

Verantwoordelijk Cluster MMB in samenwerking met contactambtenaar Betrokken Afdeling communicatie en City Marketing

Tijdspad Vanaf juni 2018 op agenda in het Cluster en subsidieaanvraag (Arcon kan helpen).

Oktober 2018 starten met uitvoering campagne.

Prioriteit

5

Campagne, werkbezoek met goede voorbeelden.

Verantwoordelijk Gastvrijheidscoach voor ondernemers Betrokken Binnenstadmanager en City Marketing Tijdspad Nader te bepalen

Prioriteit

6

Verantwoordelijk Coördinator team Communicatie

Betrokken Inclusie-aanjager, coördinator team Omgevingsvisie Tijdspad Zo spoedig mogelijk

Prioriteit

7

Toegankelijkheid als opgave opnemen in de omgevingsvisie, opgave gezondheid.

Verantwoordelijk Team Omgevingsvisie

Betrokken Adviesraad MO, Inclusie-aanjager, concretisering nader uit te werken (n.a.v.

ontwikkelingen Bolwerk).

Tijdspad Nader te bepalen

Prioriteit

8

Verantwoordelijk Beleid wordt nog nader uitgewerkt vanuit gemeente. Het Cluster MMB heeft aangegeven hier prioriteit aan te geven. Afdeling Participatiewet heeft Stimulans een rapport over te schrijven. Met dit rapport gaan het Cluster MMB en de Adviesraad MO aan de slag.

Betrokken Adviesraad MO, Clusters Tijdspad Nader te bepalen Prioriteit

9

Bewustwording GGZ hulpverlening bij calamiteiten Bejegening vanuit brandweer, politie, ambulance, etc.

Verantwoordelijk Inclusie-aanjager in samenspraak met clusters

Betrokken Cluster MMB, Cluster GGZ, GGZ-beraad, GHOR IJsselanden, Veilig Thuis Tijdspad September 2018

Prioriteit

10

Verantwoordelijk Inclusie-aanjager

Betrokken Afdelingen individuele voorzieningen, ruimtelijke ontwikkeling en wonen/zorg/welzijn.

Tijdspad Zo spoedig mogelijk Prioriteit

11

Paaltjesbeleid (als onderdeel van toegankelijk bouwen).

Verantwoordelijk Civile werken, inclusie-aanjager

Betrokken Afdeling handhaving, ruimtelijke ordening, wijkverbinders, team omgevingsvisie

Tijdspad Zo spoedig mogelijk

Prioriteit

12

Verantwoordelijk Afdeling evenementenbeleid

Betrokken Inclusie-aanjager, Cluster MMB, evenementenorganisatoren, toeristen-info.

Tijdspad Start mei 2018 Prioriteit

13

Vervolg netwerkbijeenkomsten inclusie voor maatschappelijke organisaties, in het kader van ‘De week van toegankelijkheid’.

Verantwoordelijk Gastvrijheidscoach MMB, Cluster MMB Betrokken Maatschappelijke organisaties

Tijdspad Oktober 2018 (week van 1 t/m 6 oktober is week van toegankelijkheid)

Nb. De agenda is opgesteld in april 2018 door Arcon/Stimuland in samenwerking met het Cluster Mensen met een beperking en de MO Adviesraad Kampen.

Bijlage 2: Overzicht bijeenkomsten en gesprekken vanuit het traject Toegankelijk Kampen

datum Bijeenkomst wat

13 sep Presentatie Adviesraad MO Presentatie inclusie en plannen 27 sept Presentatie cluster MMB Presentatie inclusie en plannen

12 okt Presentatie MOMO Presentatie inclusie en plannen

19 okt Overleg cluster MMB Inzet cluster project

1 nov Overleg Ondernemersplatform De Hanze Presentatie inclusie en plannen 27 nov Presentatie raadzaal ambtenaren Presentatie inclusie en plannen

19 nov Werkgroep inclusie Opzetten werkgroep

7 dec Gesprek civiele

dienst plaatsingsbeleid/obstakelsbeleid

Presentatie inclusie en obstakelsbeleid

7 dec Cluster MMB Plan van aanpak

11 dec Adviesraad MO Update

13 dec Presentatie MT gemeente Presentatie inclusie en plan van aanpak 13 dec Communicatie en toegankelijkheid Toegankelijkheidseisen

11 jan Workshop ambtenaren Presentatie cluster

18 jan Cluster MMB Update

22 jan Overleg hartelijke Hanzestad voor iedereen Aanzet campagne ondenemers met city- marketing

5 feb Ondernemers koffiemoment Presentatie en draagvlak campagne 13 feb Ondernemers Kampen hartelijke Hanzestad Werkgroep ondernemers . plannen maken 26 feb Jan Troost en vertegenwoordiging werkgroep

inclusie

Toersime en toegankelijkheid

26 feb Cultuurmakelaar Cultuur en inclusie

27 feb Bibliotheek Kampen Toelichting Toegankelijk Kampen

5 maart Ondernemersnetwerk koffiemoment Update voor ondernemers

5 maart Team wijkverbinders Wat betekent inclusie voor wijkverbinders 12 maart Team omgevingsvisie Inclusie als opgave omgevingsvisie?

13 maart Binnenstadoverleg Inclusie als kans binnenstad

13 maart Presentatie cluster senioren presentatie

13 maart Politiek debat inclusie Gesprek MMB en politiek

26 maart Werkgroep ondernemers en werkgroep inclusie Uitwerken plannen en prioritering

29 maart Bijeenkomst maatschappelijke organisaties Presentatie inclusie en ophalen prioritering

3 april Cluster MMB Evaluatie 13 maart

9 april Team communicatie Presentatie wat betekent inclusie voor communicatie en draagvlak

25 april Presentatie Adviesraad MO Voorlopige uitkomsten

Bijlage 3: Concept vacature inclusie-aanjager

Vacature Inclusie-aanjager Kampen

Een inclusieve samenleving is een samenleving waarin iedereen meedoet. Samen met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties willen we als gemeente Kampen inhoud geven aan die inclusieve

samenleving. Kampen is aan de slag gegaan met het maken van een inclusieagenda en heeft daar externe bureaus voor aangetrokken. We willen als gemeente Kampen graag aan de slag met het vorm geven aan de prioriteiten uit de inclusieagenda.

Zo willen we als gemeente kampen bijvoorbeeld niet alleen weten wat de gemiddelde Kampenaar nodig heeft om mee te kunnen doen, maar we willen ook graag weten wat mensen met een beperking of chronische ziekte nodig hebben om mee te kunnen doen. Als wij dat vooraf weten, kunnen we de samenleving zo helpen inrichten dat mensen niet onnodig afhankelijk worden van hulp of (individuele) voorzieningen. We vinden het belangrijk dat op alle beleidsterreinen van te voren rekening gehouden wordt met het mee kunnen doen van iedereen. Dat is een omslag in denken voor ons maar ook voor de maatschappelijke organisaties en

ondernemers. Daarom zijn we op zoek naar een:

Enthousiaste en ervaringsdeskundige Inclusie-aanjager.

Deze inclusie aanjager vraagt binnen de gemeente Kampen aandacht voor het mee kunnen doen van alle Kampenaren op alle beleidsterreinen. Bij beleid en bij uitvoering. Wij kiezen ervoor om geen extern bureau hier voor in te huren maar vooral gebruik te maken van de expertise en de kracht van mensen met een beperking zelf.

- Inclusie-aanjager loopt met de afdelingen van de gemeente mee.

- Inclusie-aanjager bevraagd medewerkers op in hoeverre het beleid inclusief is en of er geen mensen op grond van hun handicap uitgesloten worden.

- Geeft advies hoe beleid en uitvoering inclusiever en toegankelijker gemaakt kan worden

- Maakt inzichtelijk waar verbanden gelegd kunnen worden andere beleidsterreinen om beleid inclusiever en toegankelijker te maken

- Zet in op open communicatie tussen inwoners met een beperking, de adviesraden en de gemeente.

- Organiseert 1 maal per jaar met cluster MMB een thema bijeenkomst.

Wat wij vragen:

- Iemand die zelf uit ervaring weet wat het is om een lichamelijke, psychosociale en of zintuigelijke beperking te hebben,

- Die valt onder de doelgroep van de Banenafspraak gemeente Kampen - Hij/zij Is minimaal 20? Uur beschikbaar

- Is bereid deel te nemen aan het Cluster MMB. waarvan de leden, ieder op zijn/haar eigen terrein, de nieuwe functionaris (m/v) van advies dienen.

- Moet goed kunnen communiceren. Mondeling en schriftelijk - Heeft gevoel voor politieke en ambtelijke verhoudingen - Heeft Inzicht in processen en kan daar vragen over stellen.

- Kan verbanden leggen tussen verschillende beleidsterreinen en tussen beleid en uitvoering

Wat bieden wij

- Een mooie uitdaging binnen een betrokken gemeente - ….cao

- Ondersteuning van contactambtenaar inclusie?

- Training en scholing en intervisie vanuit provinciaal inclusie project?

Bijlage 4: Tipkaarten inclusief beleid

Tipkaart Personeelsbeleid:

Wat zegt VN verdrag:

Artikel 27. Werk en werkgelegenheid

1.De Staten die Partij zijn erkennen het recht van personen met een handicap op werk, op voet van gelijkheid met anderen; dit omvat het recht op de mogelijkheid in het levensonderhoud te voorzien door middel van vrij gekozen of aanvaard werk op een open arbeidsmarkt en in een open werkomgeving, waar inclusie wordt bevorderd en die toegankelijk zijn voor personen met een handicap.

De Staten die Partij zijn waarborgen en bevorderen de uitoefening van het recht op werk, met inbegrip van personen die een handicap verwierven tijdens de uitoefening van hun functie, door het nemen van passende maatregelen, onder meer door middel van wetgeving, teneinde onder andere:

a. discriminatie op grond van handicap te verbieden met betrekking tot alle aangelegenheden betreffende alle vormen van werkgelegenheid, waaronder voorwaarden voor de werving, aanstelling en indiensttreding, voortzetting van het dienstverband, carrièremogelijkheden en een veilige en gezonde werkomgeving;

b. het recht van personen met een handicap op rechtmatige en gunstige arbeidsomstandigheden op voet van gelijkheid met anderen te beschermen, met inbegrip van gelijke kansen en gelijke beloning voor werk van gelijke waarde, een veilige en gezonde werkomgeving, waaronder bescherming tegen intimidatie, alsmede de mogelijkheid tot rechtsherstel bij grieven;

c. te waarborgen dat personen met een handicap hun arbeids- en vakbondsrechten op voet van gelijkheid met anderen kunnen uitoefenen;

d. personen met een handicap in staat te stellen effectieve toegang te krijgen tot technische en algemene beroepskeuze voorlichtingsprogramma’s, arbeidsbemiddeling, beroeps- en vervolgopleidingen die openstaan voor het publiek;

e. de kans op werk en carrièremogelijkheden voor personen met een handicap op de arbeidsmarkt te bevorderen, alsmede hen te ondersteunen bij het vinden, verwerven en behouden van werk, dan wel de terugkeer naar tewerkstelling;

f. de kansen te bevorderen om te werken als zelfstandige, op het ondernemerschap, het ontwikkelen van samenwerkingsverbanden en een eigen bedrijf te beginnen;

g. personen met een handicap in dienst te nemen in de publieke sector;

h. de werkgelegenheid voor personen met een handicap in de private sector te bevorderen door middel van passend beleid en passende maatregelen, waaronder voorkeursbeleid, aanmoedigingspremies en andere maatregelen;

i. te waarborgen dat op de werkplek wordt voorzien in redelijke aanpassingen voor personen met een handicap;

j. te bevorderen dat personen met een handicap werkervaring kunnen opdoen op de open arbeidsmarkt;

k. de beroepsmatige en professionele re-integratie van en programma’s ten behoeve van het behoud van hun baan en terugkeer naar tewerkstelling voor personen met een handicap te bevorderen.

2.De Staten die Partij zijn waarborgen dat personen met een handicap niet in slavernij worden gehouden of anderszins worden gedwongen tot het verrichten van arbeid en op voet van gelijkheid met anderen worden beschermd tegen gedwongen of verplichte arbeid.

Artikel 28 Behoorlijke levensstandaard en sociale bescherming

1. De Staten die Partij zijn erkennen het recht van personen met een handicap op een behoorlijke levensstandaard voor henzelf en voor hun gezinnen, met inbegrip van voldoende voeding, kleding en huisvesting en op de voortdurende verbetering van hun

levensomstandigheden, en nemen passende maatregelen om de verwezenlijking van dit recht zonder discriminatie op grond van handicap te beschermen en te bevorderen.

2. De Staten die Partij zijn erkennen het recht van personen met een handicap op sociale bescherming en op het genot van dat recht zonder discriminatie op grond van handicap, en nemen passende maatregelen om de verwezenlijking van dat recht te waarborgen en te stimuleren, met inbegrip van maatregelen om:

a. de gelijke toegang voor personen met een handicap tot voorzieningen op het gebied van schoon water te waarborgen, alsmede toegang te waarborgen tot passende en betaalbare diensten, instrumenten en andere vormen van ondersteuning voor aan de handicap gerelateerde behoeften;

b. de toegang voor personen met een handicap, in het bijzonder voor vrouwen, meisjes en ouderen met een handicap, tot programma’s ten behoeve van sociale bescherming en het terugdringen van de armoede te waarborgen;

c. voor personen met een handicap en hun gezinnen die in armoede leven de toegang tot hulp van de Staat te waarborgen, voor aan de handicap gerelateerde kosten, met inbegrip van adequate training, advisering, financiële hulp en respijtzorg;

d. de toegang voor personen met een handicap te waarborgen tot volkshuisvestingsprogramma’s;

de toegang voor personen met een handicap te waarborgen tot pensioensuitkeringen en - programma’s.

Tips:

1. Inventariseer in hoeverre gemeente voldoet aan landelijke afspraken die gemaakt zijn over percentage mensen in dienst met een beperking. (dat is minimum)

2. Inventariseer of ze gelijke kansen en/of gelijkwaardig inkomen hebben

a. Wat voor contract hebben ze? Hebben ze ook even grote kans op vaste baan als medewerkers die geen beperking hebben? Of heeft gemeente voornamelijk mensen in dienst die (tijdelijk) onder een regeling vallen

3. Vraag personeel met een beperking hoe ze willen dat hier mee om gegaan wordt.

4. Draag zorg voor sfeer op werkvloer waarin het veilig is om beperkingen bespreekbaar te maken

5. Maak, als werknemers dat willen, gebruik van de ervaringsdeskundigheid van werknemers met een beperking of hun mantelzorgers.

6. Zijn er mensen die als ambassadeur op willen treden?

7. Neem actief mensen met een beperking aan.

Neveneffect: Als werknemers collega’s hebben met een beperking zien ze ook wat hun collega’s tegen komen door hun beperking. Dat maakt hen bewust en het geeft inzicht in dat er van tevoren nagedacht kan worden in wat mensen met een beperking nodig hebben.

8. Betrek mensen met een beperking bij HR beleid als adviseur (faciliteer dat ook!) 9. Neem eventueel actief mensen met een beperking aan met een beperking als

ervaringsdeskundige en vraagbaak.

10. Draag zorg voor de nodige aanpassingen op de werkvloer a. Individuele aanpassingen

i. Stoel/bureau/computer/prikkelvrije ruimte ii. Tolk

iii. ADL iv. vervoer

b. Toegankelijkheid gebouw. Niet alleen de rolstoel toegankelijkheid. Denk ook aan i. Licht

ii. Geluid iii. Kleur

iv. Uitgankelijkheid v. Geleidelijnen vi. Ringleiding

c. Rooster ivm energie en/of mantelzorgvriendelijk beleid d. Draag eventueel zorg voor een uitrustfaciliteit werknemers 11. Draag zorg voor goede informatie

12. Zorg dat er goede en voldoende informatie over regelingen voor mensen met een beperking aanwezig is

13. Er zijn ook mensen met een verstandelijke beperking in dienst. Zorg dat de brieven en formulieren die ze ontvangen begrijpelijk voor ze zijn.

14. Training omgaan met (psychische) beperkingen op de werkvloer voor leidinggevenden.

15. Ondersteun leidinggevenden hoe ze beperkingen kunnen herkennen. Met name ook laaggeletterdheid!

16. Draag zorg voor een goed antipestbeleid. Heb aandacht voor kwetsbare werknemers en in hoeverre ze zich erbij horen voelen of juist buitengesloten voelen.

17. Draag zorg voor (aangepaste) bijscholing werknemers

Tipkaart communicatie

Wat zegt VN verdrag:

Artikel 8: Bevordering van bewustwording

1. De Staten die Partij zijn verplichten zich onmiddellijke, doeltreffende en passende maatregelen te nemen:

a. teneinde binnen de gehele maatschappij, waaronder ook op gezinsniveau, de bewustwording te bevorderen ten aanzien van personen met een handicap, en de eerbiediging van de rechten en waardigheid van personen met een handicap te stimuleren;

b. om op alle terreinen van het leven stigmatisering, vooroordelen en schadelijke praktijken ten opzichte van personen met een handicap te bestrijden, met inbegrip van die gebaseerd op grond van sekse en leeftijd;

c. om de bewustwording van de capaciteiten en bijdragen van personen met een handicap te bevorderen.

2. Maatregelen daartoe omvatten:

a. het initiëren en handhaven van effectieve bewustwordingscampagnes om:

i. ervoor zorg te dragen dat de samenleving openstaat voor de rechten van personen met ii. een handicap;

iii. ii. een positieve beeldvorming van, en grotere sociale bewustwording ten opzichte van iv. personen met een handicap te bevorderen;

v. iii de erkenning van de vaardigheden, verdiensten en talenten van personen met een vi. handicap en van hun bijdragen op de werkplek en arbeidsmarkt te bevorderen;

b. het op alle niveaus van het onderwijssysteem, dus ook onder jonge kinderen, bevorderen van een respectvolle houding ten opzichte van de rechten van personen met een handicap;

c. c. het aanmoedigen van alle onderdelen van de media, personen met een handicap te portretteren op een wijze die verenigbaar is met het doel van dit Verdrag;

d. d. het aanmoedigen van het organiseren van programma’s voor bewustwordingstrainingen met betrekking tot personen met een handicap en de rechten van personen met een handicap.

Artikel 9: Toegankelijkheid

1. Teneinde personen met een handicap in staat te stellen zelfstandig te leven en volledig deel te nemen aan alle facetten van het leven, nemen de Staten die Partij zijn passende maatregelen om personen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen de toegang te garanderen tot de fysieke omgeving, tot vervoer, informatie en communicatie, met inbegrip van informatie- en communicatietechnologieën en –systemen, en tot andere voorzieningen en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Deze maatregelen, die mede de identificatie en bestrijding van obstakels en barrières voor de toegankelijkheid omvatten, zijn onder andere van toepassing op:

b. informatie, communicatie en andere diensten, met inbegrip van elektronische diensten en nooddiensten.

2. De Staten die Partij zijn nemen tevens passende maatregelen om:

a. de implementatie van minimumnormen en richtlijnen voor de toegankelijkheid van faciliteiten en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, te ontwikkelen, af te kondigen en te monitoren;

b. te waarborgen dat private instellingen die faciliteiten en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek aanbieden, zich rekenschap geven van alle aspecten van de toegankelijkheid voor personen met een handicap;

c. betrokkenen te trainen inzake kwesties op het gebied van de toegankelijkheid waarmee personen met een handicap geconfronteerd worden;

d. openbare gebouwen en andere faciliteiten te voorzien van bewegwijzering in braille en in makkelijk te lezen en te begrijpen vormen;

e. te voorzien in vormen van hulp en bemiddeling door mensen, met inbegrip van begeleiders, mensen die voorlezen en professionele doventolken om de toegang tot gebouwen en andere faciliteiten, die openstaan voor het publiek te faciliteren;

f. andere passende vormen van hulp en ondersteuning aan personen met een handicap te bevorderen, teneinde te waarborgen dat zij toegang hebben tot informatie;

g. de toegang voor personen met een handicap tot nieuwe informatie en communicatietechnologieën en - systemen, met inbegrip van het internet, te bevorderen;

h. het ontwerp, de ontwikkeling, productie en distributie van toegankelijke informatie- en

communicatietechnologieën, en communicatiesystemen in een vroeg stadium te bevorderen, opdat deze technologieën en systemen tegen minimale kosten toegankelijk worden.

Artikel 21:Vrijheid van mening en meningsuiting en toegang tot informatie

De Staten die Partij zijn nemen alle passende maatregelen om te waarborgen dat personen met een handicap het recht op vrijheid van mening en meningsuiting kunnen uitoefenen, met inbegrip van de vrijheid om op voet van gelijkheid met anderen informatie en denkbeelden te vergaren, te ontvangen en te verstrekken middels elk communicatiemiddel van hun keuze, zoals omschreven in artikel 2 van dit Verdrag, onder meer door:

a. personen met een handicap tijdig en zonder extra kosten voor het publiek bedoelde informatie te verschaffen in toegankelijke vormen en technologieën, geschikt voor de verschillende soorten handicaps;

b. het aanvaarden en faciliteren van het gebruik van gebarentalen, braille, ondersteunende communicatie en alternatieve vormen van communicatie en alle andere toegankelijke middelen, communicatiemogelijkheden en – formats naar keuze van personen met een handicap in officiële contacten;

c. private instellingen die diensten verlenen aan het publiek, ook via het internet, aan te sporen informatie en diensten ook in voor personen met een handicap toegankelijke en bruikbare vorm te verlenen;

d. de massamedia, met inbegrip van informatieverstrekkers via het internet, aan te moedigen hun diensten toegankelijk te maken voor personen met een handicap;

e. e. het gebruik van gebarentalen te erkennen en te bevorderen.

Tips:

- Maak mensen met een beperking zichtbaar in de diverse maatschappelijke rollen die ze hebben. Zoals die van werkgever, klant, koorlid enz.

- In uitingen van gemeente niet alleen plaatjes van mensen met een beperking bij zorg gerelateerde onderwerpen. Maar ook bij andere beleidsterreinen. Zoals ondernemerschap.

Laat zien dat mensen met een beperking ook participeren en maatschappelijke rollen vervullen.

- Start een beeldvormingscampagne. Werk daarin samen met mensen met een beperking.

- Start een campagne over afhankelijkheid. (niet specifiek mbt mensen met een beperking maar wel samen met hen). Denk aan festival van afhankelijkheid oid.

- Wees betrokken bij interne beleid mensen met een beperking en draag dat uit - Draag zorg voor toegankelijke en bruikbare informatie

o Intern o Extern o digitaal

o fysieke informatie

- regel de vindbaarheid tot informatie o website

o folders o stukken

- regel toegankelijkheid van je informatie

- Zorg voor toegankelijke informatie blinden en slechtzienden.

o Niet alleen PDF bestanden maar ook Word bestanden beschikbaar stellen o Maak gebruik van braille

o Grote letters

o Kleurgebruik letters en vakken afstemmen (let ook op kleurenblinde mensen) - Maak voorbeeldbrieven die vaak gekopieerd worden voor mailings naar inwoners toe die

voldoen aan leesbaarheid voor mensen met een licht verstandelijke beperking o Geen moeilijke woorden

o Korte zinnen (liefst maximaal 5 woorden) o Geen zinnen met komma’s

o Gebruik picto’s en/of ondersteunend beeldmateriaal

o Maak simpele overzichtelijke indeling

o Gebruik zo mogelijk bewust kleur ter ondersteuning o Gebruik rustige lettertypes als arial of tahoma o Geen kleine letters

- Zorg voor loket met ondersteuning voor mensen die vragen hebben

- Zorg voor train de trainer communicatie afdeling in het vindbaar, toegankelijk en bruikbaar maken informatie

- Laat communicatie afdeling ambtenaren trainen, ondersteunen bij het vindbaar, toegankelijk en bruikbaar maken van informatie

- Werk samen met ervaringsdeskundigen. Laat hen adviseren/meekijken (faciliteer dit!) - Start eventueel een versimpelteam

- Zorg voor inzicht waar wat toegankelijk is in de gemeente.

- Laat (lokale ondernemers) apps ontwikkelen die toegankelijkheid in Kampen inventariseren/ondersteunen.

Tipkaart Ondernemers/ Binnenstad

Wat zegt VN verdrag hierover

Artikel 9: Toegankelijkheid

3. Teneinde personen met een handicap in staat te stellen zelfstandig te leven en volledig deel te nemen aan alle facetten van het leven, nemen de Staten die Partij zijn passende maatregelen om personen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen de toegang te garanderen tot de fysieke omgeving, tot vervoer, informatie en communicatie, met inbegrip van informatie- en communicatietechnologieën en –systemen, en tot andere voorzieningen en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Deze maatregelen, die mede de identificatie en bestrijding van obstakels en barrières voor de toegankelijkheid omvatten, zijn onder andere van toepassing op:

c. informatie, communicatie en andere diensten, met inbegrip van elektronische diensten en nooddiensten.

4. De Staten die Partij zijn nemen tevens passende maatregelen om:

i. de implementatie van minimumnormen en richtlijnen voor de toegankelijkheid van faciliteiten en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek, te ontwikkelen, af te kondigen en te monitoren;

j. te waarborgen dat private instellingen die faciliteiten en diensten die openstaan voor, of verleend worden aan het publiek aanbieden, zich rekenschap geven van alle aspecten van de toegankelijkheid voor personen met een handicap;

k. betrokkenen te trainen inzake kwesties op het gebied van de toegankelijkheid waarmee personen met een handicap geconfronteerd worden;

l. openbare gebouwen en andere faciliteiten te voorzien van bewegwijzering in braille en in makkelijk te lezen en te begrijpen vormen;

m. te voorzien in vormen van hulp en bemiddeling door mensen, met inbegrip van begeleiders, mensen die voorlezen en professionele doventolken om de toegang tot gebouwen en andere faciliteiten, die openstaan voor het publiek te faciliteren;

n. andere passende vormen van hulp en ondersteuning aan personen met een handicap te bevorderen, teneinde te waarborgen dat zij toegang hebben tot informatie;

o. de toegang voor personen met een handicap tot nieuwe informatie en communicatietechnologieën en -systemen, met inbegrip van het internet, te bevorderen;

het ontwerp, de ontwikkeling, productie en distributie van toegankelijke informatie- en communicatietechnologieën, en communicatiesystemen in een vroeg stadium te bevorderen, opdat deze technologieën en systemen tegen minimale kosten toegankelijk worden.

Artikel 30 Deelname aan het culturele leven, recreatie, vrijetijdsbesteding en sport

1. De Staten die Partij zijn erkennen het recht van personen met een handicap op voet van gelijkheid met anderen deel te nemen aan het culturele leven en nemen alle passende maatregelen om te waarborgen dat personen met een handicap:

a. toegang hebben tot cultuuruitingen in toegankelijke vorm;

b. …

c. toegang hebben tot plaatsen voor culturele uitvoeringen of diensten, zoals theaters, musea, bioscopen, bibliotheken en dienstverlening op het gebied van toerisme en zo veel mogelijk toegang tot monumenten en plaatsen van nationaal cultureel belang.

Tips

1. Zorg voor goede bereikbaarheid stad

a. Houdt je zo veel mogelijk aan de toegankelijkheidsregels handboek toegankelijkheid

b. (Maak een eigen handboek toegankelijkheid Kampen met Cluster MMB) c. Zorg voor duidelijke geleidelijnen voor blinden en slechtzienden. Handhaaf de

toegankelijkheid ervan. Dus geen fietsen en borden op de geleidelijnen.

d. Zorg voor helder plaatsingsbeleid e. Zorg voor aparte fietsparkeerplekken

f. Maak helder uitstallingsbeleid waar mensen met beperking prioriteit krijgen g. Handhaaf dat beleid ook!

2. Draag zorg voor voldoende toegankelijke gehandicapten parkeerplaatsen 3. Bespreek met ondernemers hun toegankelijkheid.

a. Zorg dat alle winkels een oprijplank hebben die voldoet aan de toegankelijkheidseisen

b. Ruimte voor rolstoelers in winkel

c. Geef tips als ter hoogte van rolstoelplank er geen breekbare waren zetten d. Waren op pakhoogte voor rolstoelgebruikers zetten

Niet alleen de fysieke toegankelijkheid ook de mentale toegankelijkheid e. Instellen Stiltetijden (muziek uit)

f. Instellen geurloze tijden (geen extra geur ) g. Bejegening

4. Biedt ondernemers een training aan omgaan met mensen met een beperking. (Denk ook aan dementie)

5. Bespreek personeelsbeleid met ondernemers. Is het mogelijk werkplekken/stages te creëren voor mensen met een beperking?

6. Heldere bewijzering op leesbare borden 7. Gebruik braille in winkels en informatieborden 8. Maak in app toegankelijkheid zichtbaar

9. Laat lokale ondernemers aan de slag gaan met ontwikkelen

toegankelijkheidsvoorzieningen. Eventueel samen met beroepsonderwijs. Hiermee vraag je aandacht voor toegankelijkheid op positieve manier en het stimuleert

ondernemerschap