Elektriciteit
BIV-05
B A S I S I N S T R U C T I E V E I L I G H E I D
Versie: december ’21
Auteur: preventiedienst@aquafin.be
B E L A N G R I J K E B E G R I P P E N
BA4 / BA5 Attest dat het bevoegdheidsniveau van werken in en rond elektrische installaties aanduidt
LS / ZLS Laagspanning / Zeer lage spanning
IP2X
Beschermingsgraad “2” betekent een bescherming tegen binnendringende
voorwerpen en aanraking met de vinger, van delen onder mogelijke spanning, maar niet met kleiner materieel zoals smalle meetpennen of schroevendraaier.
Aquafin borden worden standaard als IP2X gebouwd; afwijkingen zijn wel mogelijk !
Genaakbaarheid Mogelijkheid tot aanraking van spanning met de vinger of met kleiner materieel zoals meetpennen of schroevendraaiers.
Lokale
Bedieningskast
(LBK) Terreinkast met werkschakelaar, lokale start/stop schakelaars en klemmenstroken.
Dit type kast heeft geen automatische schakelinrichtingen.
Nabijheidszone Een begrensde ruimte met straal van 500 mm rondom de werkzone .
Werken buiten spanning
Hierbij is minstens het gehele kastdeel van de elektrische installatie buiten spanning gebracht waardoor de nabijheidszone opgeheven wordt.
Werken zonder genaakbare spanning
Betekent dat binnen de nabijheidszone geen genaakbare spanning aanwezig is maar wel spanning aanwezig blijft buiten de nabijheidszone.
W E R K P R O C E D U R E E L E K T R I C I T E I T
BASISPRINCIPE : collectieve bescherming gaat boven persoonlijke bescherming!
Pas volgende werkvolgorde toe in functie van haalbaarheid:
1. Werken buiten spanning
• Elektrische installatie (volledige kast- of kastdeel) is spanningsloos
OF
• Uitwendige bediening op de elektrische kast
2. Werken zonder genaakbare spanning
• Elektrische installatie (volledige kast- of kastdeel) blijft onder spanning (IP2x)
MAAR
• de nabijheidszone is spanningsloos
OF
• spanningsdelen binnen de nabijheidszone worden voorzien van degelijke isolerende afscherming (enkel bij langdurige werken)
3. Werken met genaakbare spanning
• Elektrische installatie (volledige kast- of kastdeel) blijft onder spanning EN
• nabijheidszone blijft onder spanning
W A T J E M O E T W E T E N
De exploitatieactiviteiten (zowel elektrische - als exploitatiewerkzaamheden) gaan over de
standaardactiviteiten aan LS-installaties bij Aquafin door bevoegde Aquafin of aangestelde uitvoerder;
vb uitvoeren metingen ifv storingsanalyse, vervangen standaardcomponenten, visuele inspectie in borden…
Deze activiteiten kunnen standaard uitgevoerd worden door gewaarschuwde of vakbekwame
(BA4/BA5) geattesteerde Elektriekers die zich houden aan hun geëigende interne taakbevoegdheden.
Bij problemen die de eigen bevoegdheden overstijgen tijdens dag- of wachtdiensten kan de uitvoerder steeds beroep doen op een cascadeprotocol om assistentie te krijgen van iemand met voldoende bevoegdheden.
Risicobeoordeling maakt deel uit van de vakkennis en BA-opleidingen van de opgeleide en bevoegde elektriekers van Aquafin en bij contractoren en derden.
Elektrische werkzaamheden door externen gebeuren enkel na afstemming en goedgekeurd coördinatiedocument.
Versie: december ’21
Auteur: preventiedienst@aquafin.be
1De verplichting tot het aarden en kortsluiten van laagspanningsinstallaties binnen de werkzone is enkel verplicht wanneer het risico aanwezig is dat deze installatie ongewild spanning kan voeren, bijvoorbeeld:
- bij bovengrondse elektrische leidingen die gekruist worden door andere lijnen of die elektrisch worden beinvloed;
- installaties die gevoed kunnen worden door noodstroombronnen.
2Wanneer delen van een elektrische installatie in de onmiddellijke omgeving van de werkzone onder spanning
W E R K E N B U I T E N S P A N N I N G
Buiten spanning brengen
Essentiële toe te passen maatregelen (AREI vitale principes):
1. Voorbereiding van de werkzaamheden (cfr BIV-01 : Uitschakelen van toestellen) 2. Vrijschakelen (d.i. werken onder spanning!)
3. Vergrendelen (slot op voeding – BIV-1 Uitschakelen van toestellen) 4. Spanningstest
5. Aarden, ontladen en kortsluiten 1 6. Afbakenen en/of afschermen 2 7. Vrijgeven
8. Voorbereiding wederindienstname (is werken onder spanning!)
Toepassingsvoorwaarden isolerende afschermingen
• Toepassing enkel in IP-2X borden.
• Afschermingen worden steeds aan niet geleidende delen bevestigd. Dus niet aan kabels, schakelcomponenten.
• Enkel toegelaten afschermingen uit isolatiemateriaal die voldoet aan IEC 61112; klasse 0 (1000V).
Zie onder nuttige link.
• Afschermingen aanbrengen is een activiteit die veilig dient te gebeuren! Dus in spanningsloze toestand indien mogelijk, onder spanning als noodzakelijk.
I . W E R K E N B U I T E N S P A N N I N G I N H E T K A S T D E E L
O F Z O N D E R G E N A A K B A R E S P A N N I N G 5 0 C M R O N D W E R K Z O N E
ACTIVITEIT RISICO EXTRA PBM’s VOORBEELDTAKEN
A. Schakelen van componenten op het frontpaneel van een elektrisch bord
( < 350 A )
B. Werken (vervangingen, aanpassingen)
Verwaarloosbaar door de
betrouwbaarheid van componenten, lagere vermogens en omkasting / aanwezigheid van isolerende afscherming.
Volledige kast buiten spanning
• Geen extra PBM’s
Kast gedeeltelijk onder spanning
• Veiligheidsbril
• Bedienen van displays op frontpaneel van elektrische borden o werkschakelaars,
o motorbeveiligers met verlengde stang, o driestandenschakelaars,
o start/stop
• Kringen plaatsen
• Componenten vervangen
I I . W E R K E N M E T S P A N N I N G I N H E T K A S T D E E L 5 0 C M R O N D W E R K Z O N E
Spanning aanwezig maar VINGERVEILIG IP-2X 1 Inspecties (geen aanraking componenten)
• Inspectie bij geopende elektrisch bord o Buiten bordvlak
Verwaarloosbaar wegens ongenaakbare delen onder spanning
Intrinsieke betrouwbaarheid van de componenten
• Veiligheidsbril
• Aflezen van niveaumeting (in de kast)
• Inventaris componenten
• Controle schakelstand automaten
• Keuringen (periodiek/as-built) van LS-installaties
2 Schakelen, meten en werken
Spanning aanwezig maar vingerveilig IP2X
A/ Basisactiviteiten: Schakelen, meten en werken in een laagspanningsbord
o Schakelactiviteiten in de kast < 350 A o Metingen
o Werken binnen de nabijheidszone van elektrische componenten onder laagspanning
Elektrisering/elektrocutie: hartfaling met de dood tot gevolg of ernstige inwendige verbrandingen
Falende componenten met gevaar voor thermische effecten tot vlamboog en kortsluiting
Rechtstreekse aanraking door beschadigde isolatie of abnormaliteit door losgekomen geleider
A/ Standaard
• Helm met arc-flash scherm
• LS-handschoenen
• Vlamvertragende kleding
• Schakelen
o Bedienen van automaten, vermogensschakelaars, werkschakelaars in de kast
< 350 A
o Vermogens schakelen via display op frequentiesturingen/softstarters < 350 A
• Meten
o Metingen met multimeter
o Controlemeting vrijschakeling in een verdeelbord
• Werken
o Bedrading aanraken, volgen en plaatsen/wegnemen Elektrische onderhoudstaken (RE) uitvoeren
o Manipuleren / trekken van kabels indien twijfels over aanwezige spanning o Isolatiematerialen nabij delen onder laagspanning aanbrengen
B/ Werken aan ZLS ( ≤ 50V)
Verwaarloosbaar wegens ongenaakbare delen onder spanning
B/ Afwijkend: Binnenin het geopend bord
• Veiligheidsbril
• LS-handschoenen *
* na LMRA ifv nabijheid van Laagspanning
• IO-testen op PLC-in-/uitgangen
• Storingsanalyse op PLC-in-/uitgangen
• Autonomie-test 24V (excl. Afschakeling)
• Vervangen van Printplaten/PLC-kaarten
Versie: december ’21
Auteur: preventiedienst@aquafin.be
C/ Displays bedienen in een geopende kast: Intrinsieke betrouwbaarheid van de componenten
C/ Afwijkend: Displays bedienen in het bord:
• Veiligheidsbril
• LS-handschoenen *
* na LMRA ifv nabijheid van Laagspanning
• Instellingen frequentiesturing/softstarter controleren en/of aanpassen; niet inschakelen
• Omvormer niveaumeting bedienen
D/ Controlemeting vrijschakeling in Lokale Bedieningskast (LBK)
D/ Afwijkend: controlemeting vrijschakeling in Lokale Bedieningskast (LB)
• Veiligheidsbril
• LS-handschoenen
• Controlemeting op werkschakelaar na opwaartse ontkoppeling (vb via contactor)
E/ Schakelen van grote vermogens binnen en buiten het
elektrisch bord ( ≥ 350 A) Idem aan 2A – impact nog groter
E/ Afwijkend: Schakelen van grote vermogens binnen en buiten het elektrisch bord (> 350 A)
• Helm met arc-flash scherm
• LS-handschoenen
• Vlamvertragende kleding
• Voor inschakelen beoordeling door BA-5 elektriciteit na accidentele uitval
• 2e persoon
• Vermogen schakelen ≥ 350 A o in elektrische kast
o met verlengde bedieningsstang op frontpaneel van gesloten kast o via display op frequentiesturingen/softstarters
3 Spanning aanwezig maar NIET-vingerveilig / genaakbaar (géén IP-2X)
A/ Inspectie zonder aanraking (géén IP2X)
Rechtstreekse aanraking door NIET- vingerveilige installatiedelen (<IP2X)
Elektrisering/elektrocutie: hartfaling met de dood tot gevolg of ernstige inwendige verbrandingen.
Lage kans bij inspectie – mogelijk bij werken
Vlamboog/kortsluiting:
projectie/explosie van hete koperdeeltjes met ernstig oogletsel en zeer ernstige verbrandingen voor de huid van aangezicht, hoofd & haar en van de luchtpijp door inademing van hete gassen.
Bij werken aan is de bovenstaande impact groter
• Helm met arc-flash scherm
• LS-handschoenen
• Vlamvertragende kleding
• Voorafgaande beoordeling door BA5-elektriciteit
• Visuele controle condensatorbatterijen (oudere versies)
B/ Schakelen / meten / werken
(met mogelijke aanraking en géén IP2X)
➢ Dit is in basis geen standaardacitiviteit!
➢ Hoogst uitzonderlijk en enkel na grondige risico- analyse!
• Vorige + 2e persoon aanwezig op zelfde locatie
• Meting op barenstel
• Inspectie / werken in bord met losse koperdraden
Uitmeten / inspecteren van condensatorbatterijen (mogelijks restspanning & in vele gevallen
< IP-2x)
I I I . R E G E N / O N W E E R
Inspectie/werken aan buitenopstelling LS-installatie bij regen en onweer
Elektrocutie door geleidend vocht;
verbranding door rechtstreekse / onrechtstreekse blikseminslag
• Extra maatregelen:
o Uitvoering enkel mits risicobeoordeling en beperkte duur van de acties
o Bij regen: plaats beschutting (zeil;
regenscherm, werfparaplu) boven de werkplek
o Bij onweer: stel werken uit
• Inschakelen beveiliging in buitenkast bij zware regen
III. Regen / onweer
- Doe een risico- beoordeling
- Beperk de duurtijd Bij onweer:
- Werk uitstellen Bij regen:
- Plaats
regenbeschutting
EL EKTRI SCHE INS TALLA TIE
I. BUITEN SPANNING in het kastdeel of zonder genaakbare spanning
50 cm rond werkzone
SCHAKELEN en WERKEN
- Schakelen van componenten op het frontpaneel van een elektrisch bord (< 350A) - Werken (vervangingen, aanpassingen)
A/ In kast buiten spanning en vergrendeld GEEN extra PBM's
--- B/ Bij gedeeltelijk kastdeel onder spanning
Veiligheidsbril
II. WERKEN MÉT AANWEZIGE SPANNING in het kastdeel tot 50 cm rond de
werkzone
1- INSPECTIES
GEEN aanraking met componenten (vingerveilig IP2X)
Inspectie met geopende LS-kast Veiligheidsbril
2 - SCHAKELEN, METEN EN WERKEN (vingerveilig IP2X)
B - Werken aan ZLS (< 50V)
Veiligheidsbril Handschoenen*
* na LMRA ifv genaakbaarheid van Laagspanning
C - Display bedienen in een geopende kast
Veiligheidsbril Handschoenen*
* na LMRA ifv genaakbaarheid van Laagspanning
