De invloed van XBRL op de administratieve lasten
van het bedrijfsleven in Nederland.
- Doctoraal scriptie –
Maarten Wessels
Rijksuniversiteit Groningen
De invloed van XBRL op de administratieve lasten
van het bedrijfsleven in Nederland.
Doctoraalscriptie Maarten Wessels, 1274856
Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Bedrijfskunde, afstudeerrichting accountancy
Afstudeerbegeleiders: Prof. Dr. D.M. Swagerman 1e begeleider Dr. E.P. Jansen 2e begeleider
Castricum, augustus 2007
Managementsamenvatting
In het kader van de administratieve lasten verlichting voor het bedrijfsleven heeft de Nederlandse overheid een reductie ter grootte van 25% per jaar toegezegd. Om dit doel te bereiken heeft de overheid onder andere in 2004 het Nederlandse Taxonomie Project (NTP) opgericht.
Dit project is ontwikkeld in gezamenlijke opdracht van het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Justitie. Met behulp van de open standaard XBRL zijn deze ministeries van plan het aanleveren van financiële gegevens te vereenvoudigen. NTP modereert en faciliteert ontwikkelingen in financiële rapportageketens. Het doel hiervan is het afstemmen van belangen en activiteiten van de ketenpartners waardoor de weg geëffend wordt voor daadwerkelijk effectief en efficiënt uitwisselen van financiële gegevens tussen ondernemers en de organisaties waaraan zij financiële gegevens moeten verstrekken. NTP stimuleert het gebruik van (open) uitwisselingsstandaarden en probeert draagvlak te verwerven bij actoren en ketenpartners.
Bovendien ondersteund NTP het opstellen van de Nederlandse XBRL taxonomie die door de overheid zal worden gebruikt.
NTP realiseert geen administratieve lastenverlichting. Deze moet uiteindelijk gerealiseerd worden door de ondernemer, in combinatie met de ketenpartners. Ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor de implementatie van XBRL en het realiseren van de geplande administratieve lastenverlaging.
XBRL is een nieuwe tool op het gebied van financiële rapportagetechnieken en richt zich op de elektronische overdracht van zowel financiële als niet-financiële informatie. De ontwikkeling van XBRL is in 1999 begonnen en resulteerde op 6 april 2000 in de eerste specificatie van XBRL (Bergeron, 2003).
In deze scriptie wordt onderzocht in welke mate XBRL bijdraagt aan de verlaging van de administratie lasten van het bedrijfsleven in Nederland.
Om een antwoord te geven op deze vraag is een literatuurstudie verricht en zijn diverse deskundigen en toekomstige gebruikers geïnterviewd.
Allereerst wordt het theoretisch kader geschetst waarbij een aantal algemene theorieën worden behandeld met betrekking tot financiële verslaglegging, zoals de Corporate Reporting Supply Chain, de Agency Theorie, de Transactiekosten Theorie, en een aantal factoren die van invloed zijn op de hoogte van administratieve lasten van het bedrijfsleven. Op basis hiervan worden hypotheses geformuleerd.
Vervolgens worden de hypotheses getoetst door middel van een SWOT-analyse, of uitkomsten van litteratuur onderzoek, interviews met deskundigen en de uitkomsten van een beperkte enquête onder potentiële gebruikers.
Uit het onderzoek komt naar voren dat XBRL kan zeker kan bijdragen aan de verlaging van de administratieve lasten van het bedrijfsleven in Nederland. Er zijn echter wel een aantal voorwaarden waaraan voldaan moet worden.
Zo is het belangrijk dat XBRL meer bekendheid gaat genieten onder toekomstige gebruikers. Uit dit onderzoek is gebleken dat zowel de opstellers van de jaarrekening (bedrijfsleven) als de accountants onvoldoende bekend zijn met XBRL.
Juist accountants zijn door het NTP aangemerkt als de doelgroep die het gebruik van XBRL zouden moeten omarmen. In media uitingen wordt de accountant gepresenteerd als degene die voor het bedrijfsleven de verlaging van administratieve lasten zou moeten entameren.
De kennis die bij vaktechnische bureaus van accountantskantoren aanwezig is, zal echter meer binnen de organisaties verspreid moeten worden, zodat medewerkers hun cliënten kunnen voorlichten over de mogelijke toepassing van XBRL, en daarmee het gebruik hiervan stimuleren.
Tevens is hierbij van belang dat het gebruik van XBRL door de overheid gestimuleerd wordt. Zij maakt weliswaar het gebruik van XBRL mogelijk maar ten behoeve van de uitwisseling van gegevens (zoals het deponeren van jaarrekeningen of het indienen van aangiften inkomsten, vennootschapsbelasting, BTW etc.) kunnen ook nog andere methoden worden gebruikt.
Harmonisatie van wet- en regelgeving kunnen hierbij een belangrijke rol spelen.
Voorwoord
Voor u ligt de afstudeerscriptie die tot stand is gekomen in het kader van mijn opleiding aan de Faculteit Bedrijfkunde van de Rijksuniversiteit Groningen, afstudeerrichting accountancy. Het is het slotstuk van een studie die ik gedurende de afgelopen zes jaar met veel plezier heb gevolgd.
In dit kader heb ik een literatuur studie verricht naar de invloed van XBRL op de verlaging van de administratieve lasten van het bedrijfsleven.
Het is al met al een leerzame periode geweest, met als belangrijkste inzicht dat er een groot verschil bestaat tussen theorie en praktijk.
Ik vond het interessant om me te verdiepen in XBRL. Het was een lange zoektocht naar informatie en heb er veel van geleerd. Het maken van deze scriptie is mij zwaarder gevallen dan dat ik aanvankelijk had gedacht. Vooral het maken van een methodologisch wetenschappelijk stuk vond ik een moeilijk proces. Dit was zonder de steun van familie en vrienden en collega’s van Ernst & Young niet gelukt. Daarom wil ik een aantal mensen persoonlijk in dit nawoord bedanken. Allereerst Mascha en Sophie die mij, ondanks hun eigen studie, met woord en daad hebben bijgestaan met het afronden van mijn scriptie. Daarnaast wil ik graag Erik Moens bedanken voor zijn tips en steun tijdens het afstuderen. In het bijzonder wil ik mijn ouders bedanken voor hun steun en het vertrouwen in mij, zonder hen was het mij nooit gelukt om met succes een universitaire studie af te ronden. Ook wil de deskundigen bedanken die mij te woord hebben gestaan, dhr drs. J.G. Boerkamp en dhr J. Pasmooij RA RE RO.
Als laatste wil ik mijn begeleider prof. dr. Swagerman bedanken voor het begeleiden van mijn scriptie.
Maarten Wessels Castricum, 2007
Inhoudsopgave
MANAGEMENTSAMENVATTING...5
VOORWOORD ...7
INHOUDSOPGAVE...8
1 INLEIDING ...10
1.1 AANLEIDING EN RELEVANTIE...10
1.2 PROBLEEMSTELLING...11
1.3 AFBAKENING...11
1.4 AANPAK VAN HET ONDERZOEK...12
1.5 OPBOUW VAN DE SCRIPTIE...14
2 THEORETISCH KADER...15
2.1 INLEIDING...15
2.2 CORPORATE REPORTING SUPPLY CHAIN...15
2.3 AGENCY THEORIE...16
2.4 TRANSACTIEKOSTEN THEORIE...17
2.5 FACTOREN DIE VAN INVLOED ZIJN OP DE ADMINISTRATIEVE LASTEN...19
2.6 HET AUDIT PROCES...21
2.7 TOEPASSING VAN XBRL DOOR ACCOUNTANTS...21
2.8 ADMINISTRATIEVE LASTEN IN 2007...22
2.9 BESLUIT...22
3 SWOT-ANALYSE VAN XBRL ...24
3.1 INLEIDING...24
3.2 INTERNE ANALYSE...24
3.3 EXTERNE ANALYSE...29
3.4 BESLUIT...34
4 FACTOREN DIE VAN INVLOED ZIJN OP DE ADMINISTRATIEVE LASTEN ...37
4.1 INLEIDING...37
4.2 TOEGEVOEGDE WAARDE VAN CONTINUE VERSLAGGEVING...37
4.3 HARMONISERING VAN WET- EN REGELGEVING...38
4.4 BESLUIT...40
5 INVLOED VAN XBRL OP DE KOSTEN VAN DE ACCOUNTANTSCONTROLE...42
5.1 INLEIDING...42
5.2 VERANDERINGEN IN ASSURANCE WERK...42
5.3 TOEPASSING XBRL DOOR ACCOUNTANTS...45
5.4 BESLUIT...47
6.1 INLEIDING...48
6.2 ADMINISTRATIEVE LASTEN VERLICHTING IN 2007 ...48
6.3 BESLUIT...50
7 CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN...51
7.1 CONCLUSIE...51
7.2 AANBEVELING...53
8 NAWOORD...54
LITERATUURLIJST...55
BIJLAGEN ...59
BIJLAGE 1:KORTE UITLEG VAN XBRL...59
BIJLAGE 2:VRAGENLIJST DESKUNDIGE INTERVIEW...60
BIJLAGE 3:ENQUÊTE ONDER ACCOUNTANTS...61
BIJLAGE 4:RESULTATEN ENQUÊTE...62
1 Inleiding
Dit inleidende hoofdstuk zal de aanleiding tot en de relevantie van dit onderzoek weergeven, waarna de probleemstelling aan bod zal komen. verder zal de aanpak van het onderzoek worden beschreven en de verdere opbouw van de scriptie zal als afsluiting van dit hoofdstuk worden besproken.
1.1 Aanleiding en relevantie
Het ministerie van Financiën definieert administratieve lasten als kosten die het bedrijfsleven maakt om te voldoen aan informatieverplichting die voortvloeien uit wet- en regelgeving van de overheid. De toenmalige regering heeft laten berekenen dat het bedrijfsleven ruim € 16 miljard aan administratieve lasten kwijt is. Het doel van de overheid is om deze lasten met 25% te verminderen in 2007 (Ministerie van financiën, 2002).
XBRL1 stelt organisaties in staat om op een gestandaardiseerde wijze financiële informatie te verwerken en te publiceren op het Internet. XBRL is een nieuwe tool op het gebied van financiële rapportagetechnieken. Het kan worden gebruikt voor het opstellen en elektronische overdracht van zowel financiële als niet-financiële verslagen. Na een periode van ontwikkeling is op 6 april 2000 de eerste specificatie van XBRL bekendgemaakt (Bergeron, 2003).
Om het doel om de administratieve lasten te verlagen te bereiken heeft de overheid onder andere in 2004 het Nederlandse Taxonomie Project (NTP) opgericht. Dit project is ontwikkeld in gezamenlijke opdracht van het Ministerie van Financiën en het Ministerie van Justitie, met als doel met door het gebruik van XBRL € 350 miljoen aan deze verlaging bij te dragen.
Met behulp van de open standaard XBRL zijn deze ministeries van plan het aanleveren van financiële gegevens te vereenvoudigen. NTP modereert en faciliteert ontwikkelingen in financiële rapportageketens. Het doel hiervan is het afstemmen van belangen en activiteiten van de ketenpartners waardoor de weg geëffend wordt voor daadwerkelijk effectief en efficiënt
uitwisselen van financiële gegevens tussen ondernemers en de organisaties waaraan zij financiële gegevens moeten verstrekken, deze effiencyvoordelen zijn berekend op € 350 miljoen en zullen worden doorgegeven aan de ondernemingen (NIVRA, 2007). NTP stimuleert het gebruik van (open) uitwisselingsstandaarden en probeert draagvlak te verwerven bij actoren en ketenpartners.
Bovendien ondersteund NTP het opstellen van de Nederlandse XBRL taxonomie die door de overheid zal worden gebruikt.
NTP realiseert geen administratieve lastenverlichting. Deze moet uiteindelijk gerealiseerd worden door de ondernemer, in combinatie met de ketenpartners. Ketenpartners zijn zelf verantwoordelijk voor de implementatie van XBRL en het realiseren van de geplande administratieve lastenverlaging.
Ondanks de voortvarende aanpak van de ontwikkeling van XBRL en de invoering hiervan, is het niet duidelijk in hoeverre XBRL daadwerkelijke succesvol zal zijn.
1.2 Probleemstelling
Vanuit de aanleiding is de volgende doelstelling van het onderzoek geformuleerd:
Na te gaan of de beoogde administratieve lasten verlichting van € 350 miljoen van het bedrijfsleven in Nederland met behulp XBRL realiseerbaar is.
Vanuit deze doelstelling is de volgende vraagstelling geformuleerd:
In welke mate draagt XBRL bij aan de verlaging van de administratie lasten van het bedrijfsleven in Nederland?
1.3 Afbakening
De overheid heeft verschillende maatregelen genomen om de administratieve lasten te verlagen.
Deze scriptie richt zich op XBRL en deze administratieve lasten verlichting.
Elke uitwisseling met een financieel aspect tussen een organisatie en haar omgeving zou onder het begrip financiële informatieverstrekking kunnen vallen. Deze scriptie richt zich voornamelijk op het uitwisselen van financiële informatie die valt onder externe verslaggeving. Hierbij dient
vooral gedacht te worden aan de jaarrekening (winst- en verlies rekening, balans en toelichting).
De reden hiervoor is dat XBRL in zijn huidige staat van ontwikkeling voornamelijk is gericht op deze externe verslaggeving, met name het voldoen aan verplichtingen met betrekking tot externe publicaties. Daarnaast wordt gekeken naar welke rol de accountant in het proces speelt.
1.4 Aanpak van het onderzoek
1.4.1 Opstellen van de hypotheses
Ter beantwoording van de vraagstelling zijn aan de hand van theorieën en algemene literatuur die betrekking hebben op externe verslaggeving en accountantscontrole 8 hypotheses opgesteld. De hypotheses zullen door theoretische kaders worden onderbouwd en verantwoord. Door het opstellen van hypotheses en het toetsen hiervan kan de centrale onderzoeksvraag worden beantwoord en een beeld verkregen worden in welke mate XBRL bijdraagt aan een verlaging van de administratieve lasten.
1.4.2 Toetsing van de hypotheses
Om de hypotheses te toetsen wordt gebruik gemaakt van specifieke literatuur over XBRL Drie hypotheses worden getoetst aan de hand van de uitkomsten van een SWOT-analyse van XBRL waarbij de sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen worden uitgewerkt. Het gebruik van een SWOT-analyse heeft tot doel de belangen van de verschillende aspecten te overstijgen en de toekomstmogelijkheden in te schatten. De reden om de eerste drie hypothese te toetsen op basis van een SWOT-analyse van XBRL is dat deze zijn geformuleerd op basis van theoretische kaders.
Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de uitkomsten van een enquête gehouden onder accountants.
1.4.3 Dataverzameling
Door bestudering van boeken, tijdschriftartikelen, proefschriften en afstudeerscripties is getracht een beeld te vormen de invloed van XBRL op de administratieve lasten. De literatuur is verkregen door gebruik te maken van onder andere catalogi van de bibliotheken van de Rijksuniversiteit Groningen, het NIVRA en het raadplegen van diverse zoekmachines op het Internet waaronder Picarta. Ter ondersteuning van de uitkomsten van het literatuuronderzoek is naast de literatuurstudie een praktijk onderzoek uitgevoerd. Dit is verricht door middel van interviews met enkele deskundigen en een enquêteonderzoek naar de toepassing van XBRL onder accountants. Voor interviews is gekozen omdat dit interactie mogelijk maakt, waardoor dieper op bepaalde onderwerpen ingegaan kan worden. De volgende deskundigen zijn geïnterviewd: de heer J. Pasmooij RA RE RO (voorzitter van XBRL Nederland), en de heer drs. J.G. Boerkamp (beleidsmedewerker bij het Ministerie van Financiën en betrokken bij het project ter verlaging van administratieve lasten). Daarnaast is gesproken met medewerkers van het vaktechnisch bureau van Ernst & Young. In bijlage 1 zijn de vragen opgenomen die gesteld zijn tijdens de interviews met deskundigen.
Daarnaast is er voor gekozen om een enquête te verspreiden onder accountants. Deze was gericht op het verkrijgen van informatie met betrekking tot bekendheid en gebruik van XBRL bij accountants. Voor de enquête zijn 10 accountants van een vestiging van Ernst & Young, die actief zijn in de controle praktijk, aangeschreven, met voornamelijk het Midden en Klein Bedrijf (MKB) als klant. Deze populatie is te klein om representatief te zijn voor de gehele beroepsgroep, maar geeft wel een illustratie hoe accountants over XBRL denken en of de mogelijkheden en toepassingen van XBRL bekend zijn bij de bedoelde gebruikersgroep. Deze vragen zijn opgenomen in bijlage 2.
1.4.4 Interpretatie
Ieder hoofdstuk wordt afgesloten met een interpretatie (besluit). Hierin worden de resultaten besproken en tegen elkaar afgewogen en de gestelde hypothese op basis hiervan aangenomen of verworpen. Verder zal kort besproken worden wat de invloed van de gestelde hypothese en de resultaten zijn op de haalbaarheid van het toepassen van XBRL bij administratieve lasten verlaging.
1.5 Opbouw van de scriptie
In hoofdstuk twee worden de hypotheses opgesteld en het kader geschetst waarop deze hypotheses zijn gebaseerd. In de volgende hoofdstukken worden de hypotheses concreet uitgewerkt.
In het besluit van de betreffende hoofdstukken wordt ingegaan op de validatie of de verwerping van de betreffende hypothese. In hoofdstuk 3 worden hypotheses 1, 2 en 3 getoetst aan de hand van een SWOT analyse. Hypotheses 4 en 5 worden in hoofdstuk vier getoetst waarbij de invloed van XBRL op verschillende factoren die van belang zijn op de verlaging van de administratieve lasten uit een wordt gezet. In de hoofdstuk vijf (invloed op de kosten van de accountantscontrole) worden de hypotheses 6 en 7 getoetst. In hoofdstuk zes wordt besproken inhoeverre de redcutie van de administratieve lasten reeds effect hebben in 2007. In het laatste hoofdstuk zullen de resultaten worden besproken en conclusies worden getrokken
2 Theoretisch kader
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk wordt een aantal theorieën behandeld met betrekking tot het bestaan van financiële verslaggeving. Daarnaast worden op basis van literatuuronderzoek een aantal factoren behandeld die van belang geacht worden bij de implementatie van XBRL. Op basis van deze theorieën en factoren worden hypotheses opgesteld. Door deze te toetsen kan de centrale vraagstelling worden beantwoord.
In de tweede paragraaf wordt de corporate reporting supply chain besproken. De agency theorie wordt behandeld in paragraaf drie. Daarna wordt de transactiekosten theorie uitgelegd. Paragraaf vijf behandelt verschillende factoren die van invloed zijn op het verlagen van de administratieve lasten. In de daarop volgende paragraaf worden ingaan op het huidige controle proces. Paragraaf zeven behandelt de toepassing van XBRL door accountants. Paragraaf acht wordt de haalbaardheid van de administratieve lasten verlichting in 2007 besproken.
2.2 Corporate reporting supply chain
De Corporate Reporting Supply Chain (CRSC) beschrijft het traject dat een financieel rapport van een organisatie doorloopt tot aan de investeerders of stakeholders. Daarom is het van belang het gebruik van de financiële informatie en de stroom in de CRSC te begrijpen en hierdoor inzicht te krijgen in het nut van assurance (DiPiazza, 2002). Figuur 1 geeft de CRSC weer.
De CRSC bestaat uit een reeks schakels die samen de ketting vormen. Het einddoel van de ketting is de jaarverslaggeving. De CRSC begint met het bedrijfsmanagement die de financiële stukken opstelt. De stukken moeten worden goedgekeurd door de raad van commissarissen.
Indien goedgekeurd, wordt de jaarrekening gecontroleerd door een onafhankelijke accountant.
Tenslotte wordt de informatie door de media
verspreid, om te worden geanalyseerd door investeerders en andere stakeholders (DiPiazza, 2002).
Op basis van bovenstaande theorie van de CRSC, wordt de volgende hypothese met betrekking tot XBRL opgesteld:
Hypothese 1 (H1): “XBRL heeft een positieve invloed op het doorlopen van de corporate reporting supply chain.”
2.3 Agency theorie
De agency theorie wordt gebruikt om de relatie tussen een principaal en een agent te illustreren.
De principaal wordt vaak aangeduid als de eigenaar van een organisatie en de agent als het topmanagement. De agency theorie gaat ervan uit dat de principaal een agent aanwijst om organisatie zo goed mogelijk te leiden. Het probleem hier is echter, dat de agent niet altijd dezelfde belangen heeft als de principaal. Een consequentie hiervan kan zijn dat de agent probeert zijn compensatie te maximaliseren en zijn eigen kosten te minimaliseren. Dit kan leiden tot belangenverstrengeling, met als gevolg dat hogere kosten ontstaan voor de principaal. Om de agency kosten te minimaliseren zal de principaal een contract met de agent opstellen, dat hem aanzet tot betere prestaties en ook het risico verschuift naar de agent (Cohen et al., 2003).
Agency kosten worden veroorzaakt door informatie asymmetrie. Informatie asymmetrie wil zeggen dat de agent over meer informatie met betrekking tot de organisatie kan beschikken dan
Bron: DiPiazza, 2002
Figuur 1: corporate reporting supply chain
voor die informatie. Om de prestaties van een agent te bepalen, worden algemeen gehanteerde accounting maatstaven gebruikt. Deze criteria dienen ervoor om de agent te belonen al na gelang de prestaties, met als doel dat de agent wordt gemotiveerd om de waarde van het aandeel zo hoog mogelijk te maken (Cohen et al., 2003).
Het is de verantwoordelijkheid van de agent om de informatie te verschaffen die gebruikt wordt om zijn prestaties te meten. Om het toezicht op de agent via deze informatie mogelijk te maken, is het nodig om een onafhankelijke mening te verkrijgen. Dit kan via de accountant die controleert of de gemaakte beweringen waar zijn (Power, 1997).
Power (1997) stelt dat de mate van zekerheid die de principaal wil hebben, afhangt van een progressievergelijking tussen de kosten en de baten.
De agency theorie is nuttig om te begrijpen waarom er vraag is naar assurance. Het bespreekt de relatie tussen de principaal en de agent. Om te voorkomen dat informatie asymmetrie optreedt, zal de principaal de agent verplichten informatie over zijn handelen te publiceren. De principaal wordt hierbij geholpen door wet- en regelgeving, waaruit de verplichting voortvloeit tot het opstellen van een jaarverslag. Met behulp van dit jaarverslag en tussentijdse financiële verslaggeving, legt de agent verantwoording af en wordt het risico van verborgen informatie verkleind. De agency kosten kunnen ook gezien worden als een vorm van administratieve lasten omdat deze kosten worden gemaakt om bedrijven te monitoren.
Op basis van bovenstaande theorie van de agency theorie, wordt de volgende hypothese met betrekking tot XBRL opgesteld:
Hypothese 2 (H2): “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de agency kosten.”
2.4 Transactiekosten theorie
Een voorwaarde van de agency theorie is dat een bepaalde verantwoordelijkheid bestaat tussen de principaal en de agent (Power, 1997). Echter, niet alle relaties in de corporate reporting supply chain hebben een dergelijke relatie nodig. De transactiekosten theorie focust net als de agency theorie op contracten en belangen van beide partijen. De onderliggende gedachte voor de samenwerking tussen de actoren is economische handel. Daarom kan het transactiekostenmodel,
gebaseerd op kosten van economische handel in plaats van relaties, verklaren hoe informatie asymmetrie verkleind wordt door middel van assurance (Cohen, et al., 2003).
De transactiekosten theorie is gebaseerd op de theorie van de organisatie van Coase (1937). De theorie zoekt een verklaring voor het bestaan van organisaties en het feit dat niet alle transacties direct op de markt gedaan worden. Wanneer markten een niet efficiënte productie of allocatie van goederen en services organiseren, gaan zij op zoek naar manieren om de transactiekosten lager te maken. De organisatie bepaalt zelf welke contracten worden aangegaan en de directie zal kiezen voor die contracten waarbij de transactiekosten aanvaardbaar zijn (Spulber, 1999). Daarnaast stelt deze theorie dat managers maar tot bepaalde hoogte rationeel denken en dat contracten altijd incompleet zijn. Doordat managers niet alle denkbare situaties kunnen afdekken, blijft bij complexe transacties altijd een onzekerheid bestaan. Compensatie van deze onzekerheid leidt tot hogere transactie kosten. Organisaties bestaan om mensen te helpen bij het afsluiten van contracten in een zakenwereld die gekarakteriseerd wordt door incomplete informatie en een veranderlijke omgeving (Spulber, 1999).
Contracten kunnen leiden tot afhankelijkheid van een partner (Cohen et al., 2003).
Gecombineerd met het risico van asymmetrische informatie, is het ook hier nodig de partner te monitoren. Door het monitoren van de partner wordt de kans op fouten verlaagd maar daarentegen worden de transactiekosten verhoogd. Het in stand houden van contracten is hierdoor kostbaar.
Evenals bij de agency theorie, kan assurance gezien worden als een manier om de transactiekosten te verlagen. Als de kosten van een onafhankelijke assurance van informatie, die verspreid wordt door de partner, lager zijn dan de kosten van direct monitoren zal er meer vraag zijn naar die assurance (Heitmann & Ohling, 2006). .De transactie kosten kunnen ook gezien worden als een vorm van administratieve lasten omdat deze kosten worden gemaakt om bedrijven te monitoren. .
Op basis van bovenstaande theorie van de transactiekosten theorie, wordt de volgende hypothese met betrekking tot XBRL opgesteld:
Hypothese 3 (H3): “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de transactiekosten.”
2.5 Factoren die van invloed zijn op de administratieve lasten
2.5.1 Informatie behoefte van gebruikers
De vraag naar het soort informatie verandert. Non-financiële informatie wordt steeds belangrijker (Xiao et al., 2002). Tegenwoordig bestaat veel aandacht voor het milieuverslag, interne beheersing en maatschappelijk verantwoord ondernemen (Jenkins, 1998).
Er is veel onderzoek gedaan naar wat, volgens analisten, de belangrijkste gedeeltes van de jaarrekening zijn. Uit een aantal van deze studies komt naar voren dat beschrijvende secties, als management discussie en analyse (MD&A), van de jaarrekening de belangrijkste secties zijn.
Barron et al. (1999) keken naar de kwaliteit van het commentaar bij de jaarrekening. Zij kwamen tot de conclusie dat analisten betere voorspellingen deden, wanneer de kwaliteit van de MD&A hoog was.
Het zijn niet alleen de financiële posities die voor analisten van belang zijn, er zijn veel meer factoren die een rol spelen. Uit het rapport van de commissie Jenkins (1998) blijkt naast puur financiële informatie een grote behoefte bestaat aan non-financiële informatie. Voorbeelden van deze non-financiële informatie zijn informatie over de kwaliteit van de geleverde producten en de productiviteit van de werknemers.
Volgens het AICPA2 eisen gebruikers informatie in vijf categorieën: financiële en niet financiële data, informatie over het management en stakeholders, toekomstvisies en achtergrondinformatie over de organisatie (AICPA, 1994). Figuur 2 laat de mate zien waarin de financiële informatie de beslissing van gebruikers beninvloed ten opzichte van andere informatie bronnen.
2 AICPA is de accountancyberoepsvereniging in de Verenigde Staten, vergelijkbaar met het Nederlandse NIVRA.
Figuur 2: Informatiebronnen
Bron: AICPA (1994). Effect of Information Technology on the Assurance Services Marketplace
Op basis van het bovenstaande, wordt de volgende hypothese met betrekking tot XBRL opgesteld:
Hypothese 4 (H4): “XBRL speelt in op de veranderde informatie behoefte van gebruikers, en draagt hierdoor bij aan het verlagen van de administratieve lasten.”
2.5.2 Harmonisatie van wet en regelgeving
In Nederland gevestigde Besloten Vennootschappen hebben de wettelijke verplichting om jaarlijks zowel een jaarrekening op te maken en te deponeren, als een aangifte vennootschapsbelasting op te stellen en in te dienen. Er wordt een vennootschappelijke (ook wel:
commerciële) jaarrekening opgesteld op grond van Titel 9, Boek 2 BW.
De verschillen tussen deze vennootschappelijke en de fiscale jaarrekening vloeien met name voort uit de gehanteerde waarderingsgrondslagen. In het licht van het streven om de administratieve lasten voor de ondernemer te verlagen wordt door het Ministerie van Justitie een wetsvoorstel voorbereid dat het mogelijk maakt dat kleine vennootschappen (ook economisch niet-actieve vennootschappen) bij het opstellen van de commerciële jaarrekening voortaan kunnen volstaan met waardering van hun activa op basis van fiscale grondslag. Concreet betekent dit dat zij bij het opstellen van de vennootschappelijke jaarrekening, met het oog op het doen van
aangifte bij de Belastingdienst voor de vennootschapsbelasting, gebruik kunnen maken van informatie die veelal al voorhanden is. (NTP, 2007) .
Hypothese 5: (H5): “Harmonisatie van wet- en regelgeving wordt het succes van XBRL vergroot, en verlaagt daardoor de administratieve lasten.”
2.6 Het Audit proces
Het doel van het audit proces (of accountantscontrole) is het geven van een mening over de betrouwbaarheid van de cijfers in de jaarrekening. Een accountant zal die mening met goede argumenten moeten onderbouwen zowel voor zichzelf als voor belanghebbenden. Om tot een objectieve mening te komen is het audit proces opgebouwd uit een aantal fases (Knechel, 2001).
XBRL zal invloed hebben op dit proces daarom is de volgende hypothese opgesteld:
Hypothese 6 (H6): “XBRL faciliteert het werk van de accountant, waardoor de kosten van de accountantscontrole lager worden.”
2.7 Toepassing van XBRL door accountants
Bedrijven zijn controle plichtig, en dus afhankelijk van accountants, waardoor er voor deze weinig aanleiding is voor innovatie van hun werkzaamheden. Door de opkomst van het Internet is het niet ondenkbaar dat de accountant zijn producten moet veranderen (NIVRA, 2007).
”De accountant voegt zekerheid toe”, zegt Majoor in haar oratie in 2007. ”Zoals ze dat nu doen bij cijfers, zou dat ook kunnen op bijvoorbeeld het gebied van milieu, maatschappelijk verantwoord ondernemen of groen beleggen.” De accountant is volgens Majoor een expert in het beoordelen van procedures en processen. De accountant is nodig om tot betrouwbare cijfers te komen, het waarborgen dat een bedrijf zijn milieudoelstellingen haalt of om kinderarbeid bij de productie uit te sluiten (Majoor 2007). Dit zijn voorbeelden van producten waar de accountant zich in de toekomst meer op zou kunnen richten en daarmee een plek te behouden in het maatschappelijke verkeer.
Het Internet zal de auditing risico’s verhogen en meer verfijnde auditing methoden vereisen. De ervaring leert echter dat accountants zolang mogelijk het traditionele accounting model zullen
proberen te gebruiken.(Xiao, et al., 2002) Ze zullen moeilijkheden moeten overwinnen om assurance te kunnen geven aan de toegenomen niet-financiële informatie.. Verder stellen zij dat accountants over het algemeen eerder reactief dan pro-actief zijn. Op basis van het bovenstaande wordt de volgende hypothese met betrekking tot XBRL opgesteld.
Hypothese 7 (H7): ”Accountants zijn voldoende bekend met XBRL om het toe te passen tijdens de controle, en is er een positief effect op de verlaging van de administratieve lasten in 2007.”
2.8 Administratieve lasten in 2007
De administratieve lasten voor ondernemers zijn per eind 2002 bepaald op in totaal 16,3 miljard euro per jaar. Vervolgens is gekeken welke wetten en regels die voor administratieve lasten zorgen, kunnen worden aangepast. De doelstelling is de lasten in 2007 met 25% te verminderen.
XBRL zal hier vanaf 2007 voor € 350 miljoen per jaar aan moeten bijdragen (Ministerie van Financiën). Hieruit is de volgende hypothese afgeleid:
Hypothese 8 (H8): “XBRL heeft in 2007 reeds een positief effect op de verlaging van de administratieve lasten.”
2.9 Besluit
In dit hoofdstuk zijn de volgende hypotheses geformuleerd.
H1: “XBRL heeft een positieve invloed op het doorlopen van de corporate reporting supply chain.”
H2: “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de agency kosten.”
H3: “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de transactiekosten.”
H4: “XBRL speelt in op de veranderde informatie behoefte van gebruikers, en draagt hierdoor bij aan het verlagen van de administratieve lasten.”
H5: “Door harmonisatie van wet- en regelgeving wordt het succes van XBRL vergroot, en verlaagt daardoor de administratieve lasten.”
H6: “XBRL faciliteert het werk van de accountant, waardoor de kosten van de accountantscontrole lager worden.”
H7: “Accountants zijn voldoende bekend met XBRL om het toe te passen tijdens de controle, en is er een positief effect op de verlaging van de administratieve lasten.”
H8: “XBRL heeft in 2007 reeds een positief effect op de verlaging van de administratieve lasten.”
In de volgende hoofdstukken zullen de geformuleerde hypothese worden getoetst. H1, H2 en H3 zullen worden getoetst aan de hand van de uitkomsten van een SWOT analyse van XBRL. H4, H5, H6 en H8 zullen worden getoetst aan de hand van literatuur en interviews. H7 zal worden getoetst aan de hand van literatuur en de resultaten van een enquête die gehouden is.
3 SWOT-analyse van XBRL
3.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zullen de sterke punten, zwakke punten, de kansen en bedreigingen van XBRL besproken worden. Op basis van de uitkomsten van de SWOT analyse worden de eerste drie hypotheses getoetst:
H1: “XBRL heeft een positieve invloed op het doorlopen van de corporate reporting supply chain.”
H2: “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de agency kosten.”
H3: “Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de transactiekosten.”
In de eerste paragraaf wordt een interne analyse gemaakt. Vervolgens in paragraaf 3.3 een externe analyse. In het besluit wordt doormiddel van een tabel de resultaten uit de SWOT-analyse gepresenteerd en de hypotheses getoetst.
3.2 Interne analyse
3.2.1 Interne analyse: sterke punten (Strengths)
Er zijn duidelijke voordelen bij gebruik van XBRL in de hedendaagse verslaggeving. Vanuit een intern perspectief gezien kan, wanneer een organisatie groot is en veel verschillende business units heeft, de winst van XBRL worden behaald in de nauwkeurigheid en de snelheid waarmee de gegevens worden verzameld (Bergeron, 2003). Dit voordeel is alleen onder de randvoorwaarde van een goede interne controle te realiseren. Anders geldt “garbage in garbage out” (Verkruijsse, 2002). Het huidige accounting proces bestaat voor een groot gedeelte uit “knippen en plakken” en handmatige herinvoer van gegevens, waardoor de juistheid, snelheid en volledigheid van de gegevens afneemt en daarmee de relevantie van de betreffende informatie (Coffin, 2001). Dit leidt tot hoge kosten voor het produceren en verspreiden van informatie. Hierdoor kan de
Figuur 3: Data verzameling met behulp van XBRL
De eerste tijdbalk geeft de dataverzameling weer zonder het gebruik van XBRL.
De onderste tijdbalk laat zien dat de tijdwinst zit in de dataverzameling wanneer er gebruik gemaakt wordt van XBRL
waardoor de gebruiker van informatie mogelijk een andere beslissing neemt dan wanneer de informatie wel aan de eisen van kwaliteit en betrouwbaarheid zou voldoen. Hannon (2004) suggereert dat XBRL een positieve invloed heeft op het accounting proces. XBRL richt zich volledig op de beschrijving van gegevens en niet op de presentatie ervan.
Willis (2003) merkt op dat het geschreven woord altijd vastligt in het medium waarin in het gepresenteerd is. Voordat men informatie (of een fragment uit gepresenteerde informatie) kan gebruiken, moet het eerst gevonden en gekopieerd worden. Met het gebruik van XBRL kan informatie gepresenteerd worden in de traditionele formatten, maar zit de informatie niet vast in het gebruikte document en kan het op elk moment weer in een ander bestandsvorm gebruikt worden (Willis, 2003).
Zonder XBRL zal deze informatieselectie veel meer tijd vergen. In feite betekent dit, dat er door gebruik te maken van XBRL meer tijd is voor de daadwerkelijke analyse en minder tijd nodig is voor het zoeken van de juiste gegevens (XBRL International).
In figuur 3 wordt het bovenstaande weergegeven in een tijddiagram.
Een ander sterk punt van XBRL betreft de aanpassing van de verslagregels. De huidige verslaggevingprocessen moeten worden herzien om te kunnen voldoen aan nieuwe regels van, onder andere, International Financial Reporting Standards (IFRS). XBRL kan helpen bij deze aanpassing door middel van een taxonomie. Gebruikers halen gegevens uit bestaande systemen en kunnen deze toevoegen aan de nieuwe verslaggevingsystemen en –processen en daarmee voldoen aan deze IFRS standaarden. Elk gegeven, wat uit het systeem gehaald wordt, voldoet daarmee aan de gestelde eisen (Wagenhofer, 2003).
Verder heb ik dhr Boerkamp gevraagd over wat hij zag als de voordelen van XBRL:
“Door het gebruik van XBRL en de XBRL taxonomie wordt het voor de samenstellers van de jaarrekening gemakkelijker om deze samen te stellen. Daarnaast kan de accountant zijn werkzaamheden efficiënter inrichten, omdat het duidelijk is waar de gegevens vandaan komen.
Daarnaast is mogelijk om meerdere verantwoordingen uit één administratie te halen. Door deze efficiëntere werkzaamheden worden de administratieve lasten lager en zo ook de algemene kosten. Zo gaat ondermeer minder tijd verloren met het verzamelen van data. In het verlengde hiervan ligt de krapte op de arbeidsmarkt, hierdoor zijn arbeidskrachten voor accountants erg duur. Door het gebruik van een vast stramien kunnen werkzaamheden eenvoudiger en sneller beoordeeld worden. Nu wordt veel tijd besteed aan relatief eenvoudige werkzaamheden door deze “dure” krachten. In de toekomst zouden bijvoorbeeld goedkopere arbeidskrachten ingehuurd kunnen worden om deze eenvoudige werkzaamheden uit te voeren zodat de “dure”, meer gekwalificeerde personen zich bezig kunnen houden met de complexere processen.
Hierdoor kan de prijs van de kale jaarrekening omlaag.”
Samenvattend zijn de belangrijkste sterke punten van XBRL, de tijdwinst en daarmee kosten reductie die behaald kan worden en het verkleinen van de kans op fouten. Gegevens hoeven slechts eenmalig te worden ingevoerd en kunnen daarna onbeperkt gebruikt worden voor financiële rapportage en analyse. Door efficiënt hergebruik van gegevens kunnen deze direct gebruikt worden bij de analyse en worden fouten, die tijdens het invoeren van de data kunnen ontstaan, voorkomen. Een grotere transparantie kan bereikt worden door vaker en sneller te communiceren met belanghebbenden.
3.2.2 Interne analyse: Zwakke punten (weaknesses)
Uitbreidbaarheid
De X in XBRL betekent uitbreidbaarheid. XBRL moet uiteindelijk voldoen aan de wensen van de gebruiker. Aan één kant is dit een voordeel, want wanneer de eisen, die aan verslaggeving gesteld worden, veranderen kunnen deze worden aangepast door middel van een toevoeging. Aan de andere kant kan het zijn dat wanneer dit proces niet goed begeleid wordt, er een wildgroei van uitbreidingen kan ontstaan. Dit kan er toe leiden dat organisaties XBRL niet meer gebruiken, doordat zij het onoverzichtelijk vinden. Hierdoor wordt het idee achter XBRL, het gemakkelijker uitwisselen van informatie, te niet gedaan (Vanderheagen, 2006).
Betrouwbaarheid
De informatie in verslagen moeten een getrouw beeld geven van de werkelijkheid. Doordat er veel belang wordt gehecht aan de financiële jaarverslagen is het van groot belang dat juist deze gegevens betrouwbaar zijn en dat de gerapporteerde cijfers ook daadwerkelijk juist en volledig zijn (Hoogendoorn 1997).
Met XBRL kunnen bestuurders een mogelijkheid hebben om ‘creatief’ om te gaan met het
“labelen” van gegevens (Boritz & No, 2003). Hierdoor kan een organisatie die niet alle informatie wil vrijgeven, bepaalde stukken van die informatie niet labelen, zodat deze onzichtbaar zijn voor de buitenwereld.
Het is bij XBRL moeilijk assurance te geven over de gerapporteerde cijfers. Alle cijfers die nu worden gepubliceerd met behulp van XBRL zijn al gecontroleerd en bestaan naast de papieren verslaggeving. In de toekomst zal XBRL het mogelijk maken om gegevens vanaf journaal post niveau in te voeren. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat wanneer er een boeking wordt gedaan in het grootboek, dit meteen verwerkt en gepubliceerd wordt. Als er echter een fout wordt gemaakt tijdens het invoeren wordt dit meteen verwerkt in de rapportages, geeft daarmee geen getrouw beeld, en is de verslaggeving niet betrouwbaar (Wagenhofer, 2003).
3.2.3 Risico’s
Fouten in de jaarrekening
De opsteller zal zijn rapportageprocessen zodanig moeten inrichten dat de kans op fouten afneemt. Enerzijds betekent dit dat het inherente risico dat fouten worden gemaakt moet worden verkleind om daarmee de kwaliteit van de gegevensverwerking te verhogen. Dit kan bijvoorbeeld door handmatige processen te vervangen door geautomatiseerde processen. Anderzijds zullen meer interne controlemaatregelen in de administratieve processen moeten worden ingebouwd waardoor het risico, dat eenmaal gemaakte fouten onopgemerkt blijven, wordt verkleind.
Daarnaast bestaat de kans dat er geen gebruikt gemaakt wordt van de juiste taxonomie. Dit kan leiden tot een verkeerde weergave van de cijfers (Ernst & Young, 2006).
Hoger accountantscontrolerisico
De accountant zal zich bij de controle van de jaarrekening steeds meer moeten richten op gegevensverwerkende processen en in mindere mate een gegevensgerichte aanpak kunnen volgen. Dit heeft tot gevolg dat de controle meer gericht zal zijn op het functioneren van de interne controle dan op het signaleren van fouten. Eén en ander heeft tot gevolg dat het detectierisico toeneemt. Dit zou moeten worden gecompenseerd doordat enerzijds het inherente risico afneemt als gevolg van een verbetering van de kwaliteit van de gegevensverwerkende processen en anderzijds omdat het niveau van de interne controle toeneemt (Ernst & Young, 2006).
Samenvattend zijn de zwakke punten van XBRL de betrouwbaarheid en uitbreidbaarheid.
Wanneer gegevens eenmalig hoeven te worden ingevoerd, bestaat het risico dat fouten die bij de data-invoer zijn gemaakt in de eindverslagen terecht komen. Deze fouten kunnen vervolgens ook in andere verslagen terecht komen, doordat deze gegevens meerdere malen gebruikt kunnen worden. Eén van de voordelen van XBRL is ook meteen één van de valkuilen. XBRL maakt het opstellen van verslagen sneller, zodat ingeslopen fouten zich ook sneller verspreiden.. Dit is
echter te ondervangen door het invoeren interne controle maatregelen, het verbeteren van de kwaliteit van gegevens verwerkende processen en gebruik van de juiste taxonomie.
3.3 Externe analyse
3.3.1 Externe analyse: kansen (opportunities)
Er zijn verschillende scenario’s te bedenken voor het gebruik van XBRL, waaronder de jaarrekening, benchmarking en andere verplichte publicaties. Hieronder zullen de belangrijkste toepassingen van XBRL worden geschetst, oftewel de kansen van XBRL.
Opstellen en publicatie van de jaarrekening
Het consolideren van de financiële staten van dochterondernemingen is voor veel organisaties een ingewikkelde en tijdrovende bezigheid (Strand et al., 2001). Maandelijks een intern rapport en elk kwartaal een extern rapport opstellen, is voor grote ondernemingen een minimum vereiste geworden. Wanneer de dochters allemaal een verschillend boekhoudpakket hebben, wordt het gehele proces nog ingewikkelder. XBRL-documenten, gecreëerd door een boekhoudsysteem kunnen ook in een ander boekhoudsysteem worden ingelezen (Bergeron, 2003).Met XBRL kan dit proces dus sneller en efficiënter verlopen. De onderneming kan een taxonomie invoeren die alle dochters moeten gebruiken, zodat het consolideren eenvoudiger wordt (sneller en efficiënter).
De kosten van het rapporteren zullen omlaag gaan wanneer informatie is geproduceerd in een XBRL format en gebruikt wordt door verschillende applicaties (Burnett et al., 2006). Doordat dezelfde taxonomie wordt gebruikt, hebben alle “instance documenten” die de dochters creëren dezelfde structuur en dezelfde betekenis waardoor ze eenvoudiger kunnen worden samengevoegd. De jaarrekening van de gehele onderneming kan hierdoor, met minder kosten gemaakt en gepubliceerd worden..
Benchmarking
Een andere toepassing waarvoor XBRL gebruikt kan worden is benchmarking. Hiervoor is echter wel de combinatie van XBRL en IFRS nodig (Kemme, 2006). Deze combinatie maakt het mogelijk om zowel de inhoud als de vorm van de financiële verslagen te standaardiseren, waardoor deze gemakkelijker kunnen worden vergeleken. Het is nu lastig om de verschillende waarderingsgrondslagen met elkaar te vergelijken omdat, wanneer er gebruik gemaakt is van een bepaalde grondslag, dit tot heel andere resultaten kan leiden dan wanneer een andere grondslag wordt gebruikt. Bij het vergelijken van organisaties moet altijd gekeken worden welke grondslag gebruikt is. Het vergelijken van vooral organisaties uit verschillende landen is een ingewikkeld proces. De gebruiker moet zelf een manier vinden om een goede vergelijking mogelijk te maken.
Met de komst van XBRL kunnen echter, door gebruik te maken van taxonomieën, dezelfde financiële gegevens weergeven worden volgens verschillende grondslagen (Vanderheagen, 2006).
Daarnaast kunnen met behulp van stylesheets, gebaseerd op XBRL, organisaties ook eenvoudiger met elkaar vergeleken worden. Met behulp van de stylesheets kunnen de cijfers van verschillende organisaties worden opgevraagd (Willis, 2003).
Dit heeft een positief effect op de agency kosten, doordat de principaal minder tijd kwijt is om de prestaties van de onderneming te vergelijken ten opzichte van de overige organisaties in een branche (Cohen et al., 2003).
Door de overheid verplichte publicaties
De overheid heeft organisaties verplicht om veel verschillende rapporten te publiceren. Zo moeten zowel de KvK, het CBS, als de belastingdienst verschillende rapporten ontvangen van de organisatie. Naast de overheid zijn er vaak nog andere toezichthouders die informatie willen hebben. Het voldoen aan deze verplichtingen kost veel tijd en geld. Ook hier kan XBRL een positieve rol spelen. Het rendement van XBRL wordt nog hoger als wet- en regelgeving geharmoniseerd worden. Het toepassen van de taxonomie kan aanleiding geven om te bekijken of de architectuur van wetgeving nog meer kan worden afgestemd op de ‘architectuur’ van een
Continue verslaggeving
De laatste jaren is het tempo waarmee de zakenwereld werkt vele malen groter geworden.
Tegenwoordig worden deals gesloten binnen enkele seconden. Cohen et al. (2003) suggereren dat dit zeker het geval is wanneer de informatie asymmetrie hoog is, het monitoren goedkoop is en de kosten voor het spreiden van de risico’s en agency kosten hoog zijn. Volgens Hunton et al.
(2003) varieert de definitie van continue verslaggeving van nanoseconden tot maanden.
Gebruikelijk is dat continue verslaggeving refereert aan verslaggeving die vaker dan de kwartaal- en jaarcijfers wordt geproduceerd. XBRL maakt het mogelijk om bedrijfsinformatie sneller te produceren en te verspreiden, wat waarschijnlijk zal resulteren in meer verslaggeving en assurance.(Hunton, et al., 2003). Dit zou de agency en transactie kosten kunnen verlagen Hiervoor moeten de huidige informatie systemen echter wel worden aangepast, en zal de interne controle betrouwbaar moeten zijn (Verkruijsse, 2002)
Door het vaker rapporten van de verslaggeving wordt een betere prestatiemaatstaf gecreëerd voor de principaal om de agent te controleren.
XBRL gerelateerde technieken zullen waarschijnlijk de interne en externe assurance functies zodanig beïnvloeden, dat het goedkoper wordt om de prestaties te controleren (Cohen, et al., 2003).
Samenvattend zijn de belangrijkste kansen van XBRL het vergemakkelijken van het opstellen en publicatie van de jaarrekening en andere verplichte publicaties, het makkelijker kunnen vergelijken van een bedrijf met bedrijven in dezelfde branche en op het gebied van continue verslaglegging.
3.3.2 Externe analyse: bedreigingen
Technologische gerelateerde bedreigingen
Technologie biedt veel voordelen, maar er zijn echter ook enkele belangrijke nadelen. XBRL is een vooruitstrevende innovatie en is op de nieuwste technologie gebaseerd. Van veel bedrijven kan aangenomen worden dat zij onvoldoende computerondersteuning voor XBRL in huis hebben
(Conijn et al., 2006). Mocht er gebruik gemaakt gaan worden van XBRL dan moeten er veel aanpassingen gedaan worden. Als eerste moet het computergeheugen van de financiële administratie groot genoeg zijn voor de XBRL applicatie (van Eekelen, 2001). XBRL slaat alle informatie op. Dat houdt in dat zowel de cijfers als de betekenis ervan worden opgeslagen. Dit vereist veel geheugen en opslagruimte. Toekomstige gebruikers van XBRL moeten bereid zijn de nodige aanpassingen aan de IT structuur te doen. Ten tweede kan XBRL alleen op de juiste manier worden toegepast, wanneer de personen die ermee werken voldoende kennis van XBRL hebben opgedaan. Bij een nieuw systeem zal er in beginsel weinig kennis binnen de organisatie aanwezig zijn. De werknemers moeten opgeleid worden voor gebruik van XBRL en hiertoe bereid zijn.
Risico’s van Internet verslaggeving
Het Internet maakt het gemakkelijk voor iedereen om informatie te produceren en te verspreiden.
Het is belangrijk de integriteit van de informatie tegen het licht te houden, voordat men daar een beslissing op baseert. De integriteit van informatie is een garantie voor de juistheid en volledigheid van de informatie en de opstelmethoden. In de praktijk komt dit er op neer dat de ontvangen informatie gelijk is aan de verstuurde informatie (Boritz & No, 2003).
Er zijn een aantal punten die in de weg staan om de juistheid van informatie die via het Internet is verspreid te garanderen. Wanneer gecontroleerde en niet gecontroleerde informatie tegelijkertijd op het Internet worden gezet, is het moeilijk om hiertussen het verschil te zien. Dit tast de integriteit van de accountantsverklaring aan. Daarnaast zijn er vaak ook hyperlinks aanwezig die verwijzen naar gecontroleerde en niet gecontroleerde informatie, waardoor het geheel onoverzichtelijk wordt (Boritz & No, 2003). Een ander punt is dat de al eerder gepubliceerde informatie elk moment veranderd kan worden, waardoor het probleem ontstaat dat de accountant de wijziging opnieuw zou moeten controleren. De accountant moet hierdoor regelmatig controleren of gepubliceerde gegevens gewijzigd zijn om de informatie up-to-date houden (Xiao et al., 2002).
Met behulp van XBRL is het mogelijk om bepaalde informatie te selecteren uit een
jaarrekening met de accountantsverklaring. Hierdoor kan het lijken dat de gegeven informatie is goedgekeurd terwijl dit in werkelijkheid niet het geval is. Bij publicatie van een verklaring heeft de accountant geen invloed op de distributie van verklaringen en dus ook geen controle over wie er toegang heeft tot het rapport. Ook kunnen verschillende webdesigns, bij publicatie van informatie op het Internet, leiden tot interpretatie verschillen. De experts in het onderzoek van Xiao et al. (2002) vinden dat de assurance praktijk moet veranderen. Dit is gebaseerd op het feit dat de verschillende interpretaties van documenten mogelijk misleidend kunnen zijn en doordat de beveiliging van websites vaak te wensen overlaat.
Wagenhofer (2003) stelt eveneens dat de beveiliging van websites invloed heeft op de kwaliteit van informatie.
Het is mogelijk dat iemand inbreekt op het systeem en de onderliggende protocollen en mensen naar vervalste websites lokt waarop onjuiste informatie is gezet (Debreeny & Gray, 1999).
Al deze problemen met de controleerbaarheid met betrekking tot de verspreiding van informatie, kunnen er toe leiden dat organisaties slechts voor een simpele vorm van verspreiding van non- assured informatie via Internet kiezen. In de praktijk is de op Internet gepubliceerde informatie hetzelfde als de gecontroleerde jaarverslaggeving, dit is echter niet officieel gecontroleerd (Trites, 2002).
Deze risico’s zijn reëel en moeten worden ingeperkt voordat er over gegaan kan worden tot verspreiding van rapportages via Internet.
Mogelijke bottlenecks
Bij het implementeren van XBRL zijn er een aantal factoren die succesvolle implementatie in de weg staan. Simmerlink (2003) beschrijft wat een aantal deskundigen zien als de bottlenecks voor gebruik van XBRL.
De belangrijkste zijn:
– De kosten gaan voor de baten uit,
– De mensen zijn nog niet toe aan XBRL gebruik, – Strategische voordelen worden niet gezien,
Positief Negatief
Sterkten Zwakten
Intern
- Tijdwinst bij opstellen rapportages - Verkleinen van de kans op fouten - Betere analyse van gegevens
- Mogelijke wildgroei van uitbreidingen
- Betrouwbaarheid van gegevens
Kansen bedreigingen
- vergemakkelijken van het opstellen jaarrekeningen
- benchmarking
- meerdere publicaties met dezelfde data
- continue verslaglegging
- ICT aanpassingen nodig - te weinig kennis van XBRL bij
gebruikers
- moeilijkheden bij het controleren van gegevens (bijv. op waarheid, up- to-date)
Tabel 1: Resultaten SWOT analyse XBRL
– Interne en externe regelgeving is gebaseerd op “paper-based” informatie, – Het gevaar voor onsuccesvolle implementatie
– De huidige besluitvormers zijn niet van de “computergeneratie”.
De meeste afnemers zullen bij voorkeur geen voortrekkersrol vervullen maar liever iets later volgen met het invoeren van XBRL.
Een accountant in het artikel van Boxmeer(2007) zegt hierover: ”Wij zullen zeker niet als een van de eerste overstappen. Want elk nieuwe software kent kinderziektes. Daar zitten we niet op te wachten.”
3.4 Besluit
In dit hoofdstuk worden de aan de hand van de SWOT analyse de eerste drie hypotheses getoetst.
In onderstaande tabel zijn. sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen van XBRL samengevat.
3.4.1 Toetsing hypothese 1
H1 luidt: XBRL heeft een positief effect op het doorlopen corporate reporting supply chain.
In hoofdstuk 2 vermeld is bestaat de CRSC uit een aantal schakels. De eerste stap die gezet wordt is het opstellen van de jaarrekening. Uit de SWOT analyse van XBRL blijkt dat een van de sterkte punten van XBRL is dat er tijdwinst is te behalen bij het op stellen van rapportages waaronder jaarrekeningen. De volgende stap is dat de jaarrekening moet worden goed gekeurd door een accountant. Ook deze heeft een voordeel hierbij omdat het analysen en verzamelen van gegevens gemakkelijker gaat.
Daarna moet de jaarrekening verspreid worden aan investeerders en andere stakeholders. Omdat dit een elektronisch bestand is kan dit gedaan worden via Internet waardoor gebruikers van deze informatie sneller over de informatie beschikken. Ook is het voordeel bij analyse groot,. De data hoeft niet telkens opnieuw ingevoerd te worden in een analyse programma. Wat naast het voorkomen van fouten, ook tijd en geld bespaart.
Naar aanleiding van het bovenstaande concludeer ik dat XBRL een positieve invloed heeft de corporate reporting supply chain en daarom wordt H1 bevestigd.
3.4.2 Toetsing hypothese 2
De volgende hypothese die getoetst wordt aan de hand van de SWOT analyse is H2:
“Het gebruik van XBRL leidt tot een verlaging van de agency kosten.”
Het opstellen van de jaarrekening van wordt makkelijker bij het gebruik van XBRL, benchmarking is beter mogelijk evenals de analyse van gegevens. Continue verslaggeving is beter mogelijk bij het gebruik van XBRL. Door deze factoren wordt de informatie asymmetrie verkleind. De agent moet informatie verschaffen door middel van tussentijdse verslaggeving XBRL vergemakkelijkt continue verslaggeving. Opstellen de jaarrekening gaat eenvoudiger met het gebruik van XBRL. Betrouwbaarheid van gegevens kan minder zijn, maar de analyse van deze gegevens is eenvoudiger.
XBRL kan helpen bij assurance, doordat in theorie het makkelijker gemaakt wordt om informatie uit te wisselen tussen agent en principaal. De kosten van de analyse van financiële verslaggeving zullen omlaag gaan, doordat de informatie die al is vrijgegeven niet opnieuw hoeft te worden ingevoerd om trends te kunnen ontdekken.
