Vraag nr. 177 van 21 maart 2002
van de heer JOHAN DE ROO Grondwater – Oost-Vlaanderen
Grondwater is een kostbare grondstof, die niet ver-spild mag worden. De grondwatervoorraden zijn niet onuitputtelijk en voor de diepere grondwater-lagen is de toestand reeds zorgwekkend. Zowel in-d u s t r i e, lanin-dbouw als particulieren hebben baat bij de bescherming van het grondwater, kwalitatief en kwantitatief.
1. Hoe is het gesteld met de grondwaterkwaliteit in de provincie Oost-Vlaanderen ?
Wat zijn de grootste bedreigingen ? Welke maatregelen worden er genomen ? 2. Hoe is het gesteld met de grondwaterkwantiteit
in de provincie Oost-Vlaanderen ? Wat zijn de grootste bedreigingen ? Welke maatregelen worden er genomen ? 3. Welke acties worden ondernomen om het
ge-meentelijk grondwaterbeleid te ondersteunen ? 4. Zijn alle gegevens omtrent het
grondwaterbe-leid reeds gecentraliseerd in één databank voor de provincie Oost-Vlaanderen ?
Antwoord
1. De kwalitatieve toestand van het grondwater in Oost-Vlaanderen
Grosso modo kan men zeggen dat de kwaliteit van het diepe grondwater in Oost-Vlaanderen in grote mate overeenkomt met de natuurlijke k w a l i t e i t , doch dat de kwaliteit van het ondiepe grondwater op vele plaatsen is aangetast als ge-volg van menselijke activiteiten.
De kwaliteit van het grondwater kan worden aangetast door verschillende vormen van ver-o n t r e i n i g i n g. Infver-ormatie ver-over pver-ollutie van het grondwater als gevolg van puntbronnen wordt verzameld door de Openbare A f v a l s t o f f e n m a a t-schappij voor het Vlaams Gewest (OVA M ) . H e t achtergronddocument bij het MIRA-T- r a p p o r t 2001 geeft een uitgebreid beeld van deze
pro-blematiek (MIRA-T : Milieu- en Natuurrapport Vlaanderen, Thema's – red.).
Verder is er het probleem van de diffuse veront-r e i n i g i n g, dat zich vooveront-ral in het ondiepe gveront-rond- grond-water voordoet, bijvoorbeeld als gevolg van l a n d b o u w e x p l o i t a t i e, met verhoogde aanwezig-heid van nitraten, fosfaten en pesticiden.
Ten slotte kunnen overmatige winningen van grondwater leiden tot kwaliteitsdegradatie als gevolg van beluchting van bodemlagen of ver-snelde doorspoeling van contaminanten.
Er worden op veel terreinen maatregelen geno-men om verontreiniging van het grondwater te voorkomen.
Er lopen verschillende projecten inzake bodem-sanering die verontreiniging als gevolg van puntbronnen moeten oplossen.
Bij het afleveren van milieuvergunningen wordt op basis van de Vlarem-reglementering een heel gamma beschermende maatregelen ten aanzien van grondwaterverontreiniging opgelegd voor risicovolle activiteiten.
Verder worden in het kader van het MAP kwetsbare gebieden afgebakend waarvoor strengere normen gelden voor het gebruik van meststoffen (en pesticiden) in de landbouw, onder meer op basis van de Europese nitraat-richtlijn (MAP : mestactieplan – red.).
Ten slotte worden winningen van grondwater bestemd voor de productie van drinkwater be-schermd op basis van het grondwaterdecreet en het besluit van de Vlaamse regering van 27 maart 1985 houdende afbakening van waterwin-gebieden en beschermingszones.
2. De kwantitatieve toestand van het grondwater in Oost-Vlaanderen
grondwaterstanden ten opzichte van de natuur-lijke toestand. In bepaalde gebieden is die verla-ging nefast voor waterafhankelijke natuurele-menten.
De oorzaken van verdroging en dus ook de be-dreigingen voor de grondwaterkwaliteit zijn : oorzaken die de infiltratie van neerslag vermin-deren of verhinvermin-deren
– de uitbreiding van verharde oppervlakte (be-bouwing, wegen, riolen, ...) ;
– wijzigende landbouwexploitatie waardoor de bodem minder water opneemt en neerslag sneller oppervlakkig afstroomt ;
– het verdwijnen van kleinschalige landschaps-elementen die regenwater tijdelijk ophouden en het de kans geven te infiltreren ;
oorzaken die de berging van oppervlaktewater verminderen
– snellere afvoer van oppervlaktewater door waterbeheersingswerken zoals het inbuizen, het rechttrekken en het uitdiepen van grach-ten en waterlopen ;
– het verdwijnen van natuurlijke overstro-mingsgebieden door ophoging en inname voor andere doeleinden ;
– oppervlaktewaterwinning ten behoeve van l a n d b o u w, industrie en openbare drinkwater-voorziening ;
oorzaken die de berging van grondwater ver-minderen en de kwel doen afnemen
– grondwaterwinning ten behoeve van land-b o u w, industrie en openland-bare drinkwater-voorziening ;
– draineringen ;
– bemaling ten behoeve van infrastructuurwer-k e n , w e g e n a a n l e g, b o u w w e r infrastructuurwer-k e n , o n t g r i n d i n-gen, mijnbouw en zandwinningen ;
– bemaling om (vervuild) grondwater af te voeren ;
– wegzijging bij het doorbreken van relatief ondoorlatende lagen bij uitvoering van in-frastructuurwerken ;
– ontgrondingen.
Een van de belangrijkste instrumenten om het grondwaterverbruik in te perken, is het vesti-gen van een heffing op het grondwater. Met het begrotingsdecreet van december 2001 werd het niveau van de heffingen voor de grote gebrui-kers gevoelig opgetrokken en werd de mogelijk-heid gecreëerd om gebiedsgericht de heffingen aan te passen aan de kwetsbaarheid van het grondwater.
Ook bij het afleveren van vergunningen voor het winnen van grondwater worden vaak beper-kingen opgelegd.
Ik wijs tenslotte op het gamma aan maatregelen vanwege het Vlaams Gewest om de oorzaken van verdroging tegen te gaan, zoals het voeren van sensibiliseringscampagnes tegen verspilling van water, het promoten van infiltratievoorzie-ningen en van herwaardering van grachten, h e t opmaken van een gewestelijke bouwverorde-ning voor het plaatsen van regenwaterputten, het promoten en zelf creëren van retentiebek-kens en overstromingsgebieden, acties inzake erosiebestrijding.
3. Ondersteuning gemeentelijk grondwaterbeleid In het nieuwe milieuconvenant voor provincies en gemeenten zijn verschillende maatregelen opgenomen die de bescherming van het grond-water beogen of indirect bevorderen.
Verder worden gemeenten in hun grondwater-beleid ondersteund via de adviesverlening van de afdeling Water van Aminal bij aanvragen van vergunningen voor het winnen van grondwater. 4. Databank voor de provincie Oost-Vlaanderen
Alle relevante gegevens inzake grondwater worden momenteel verzameld in een centrale d a t a b a n k : de Databank Ondergrond V l a a n d e-ren (DOV).
In DOV worden alle geologische, g e o t e c h n i s c h e en hydrogeologische gegevens van de onder-grond in Vlaanderen digitaal opgeslagen en ter beschikking gesteld. Zo kan men de evolutie van de grondwaterpeilen raadplegen of een zicht krijgen op de waterwinningen.
