Open brief aan VVD DREMASTER

(1)

DOCUMENTATIECENTRUM

NEDERLANDSE POLITIEKE

PARTIJEN

DREMASTER

OPINIEBLAD VAN DE J.O.V.D. - VERSCHIJNT 10 MAAL PER JAAR - JAARGANG 34, NR. 8, NOVEMBER 1982

F O R M A T IE

Als je even niet oplet dan gebeuren er de vreemdste dingen. Dachten wij na de laatste verkiezingen nog aan een zoveelste kabinet Van Agt nummer zoveel, blijkt deze persoon niet te opteren voor het premierschap. Dit is niet de enige verras sing die kleeft aan het verse regeerploegje dat op vier no vember bij onze kwien op de stoep stond. Het scenario lag klaar: het werd een low-budget speelfilm. De spelers moes ten dus zelf voor de jolijt zorgen. En dat terwijl er de laatste tijd al zoveel Nederlandse films op de markt zijn gebracht. Een recensie.

Nadat Lubbers en Nijpels het eens waren geworden over de in- houd van het regeeraccoord kon begonnen worden aan het invullen van de ministersposten (het CDA ging bemannen, de V V D1 bemensen1, zoals dat tegenwoordig zo leuk heet.) Het maken van een regeer accoord lijkt me een helse klus, want juist als het stuk af is, zijn er weer allerlei nieuwe ont wikkelingen, zoals bijvoorbeeld de bekende financiële tegen- en meevallers. Verder blijken dat soort stukken om de een of an dere reden altijd voor tweeër lei (tegenovergestelde) uitleg vatbaar. Daarom is het bemensen van de regeerploeg minstens zo belangrijk als dat accoord.

n i e u w: f r i s:

In het nieuwe kabinet zitten een aantal (vijf) mensen zon der parlementaire ervaring. Dat hoeft echter geen beletsel te vormen voor een vruchtbaar minis terschap, want ook mannen als Van Agt en Duisenberg kwamen als nouveauté in de Haagse politiek, en je moet de mensen op hun da den beoordelen, nietwaar? In het PvdA/CDA/D'66 kabinet za ten veel meer bekende politici. Die konden elkaar evenwel niet luchten of zien, het is dus nog niet zo gek, al die nieuwe men sen.

door

Wim Fels

Het is verder wat wonderlijk te moeten constateren dat de minis tersposten schijnbaar willekeu rig over de gegadigden zijn ver deeld. De Ruiter, een relative rend politicus die het goed deed op justitie wordt ingezet op de post van defensie. Verder kan af gevraagd worden wat Mevrouw Schoi die deskundige op allerlei gebie den (zoals onderwijs) is, gaat doen op een haar onbekend terrei als ontwikkelingssamenwerking. Wat is de reden van het vertrek van De Koning naar de post soci ale zaken? Dat op een moment wan neer er voor juist dat departe ment onrustige tijden aanbreken, zoals de te verwachten arbeids onrust. Zo ook de benoeming van de diverse staatssecretarissen. Wie Ploeg op defensie had ver wacht zal zeker vreemd opkijken van de benoeming van parlemen tair redacteur Schwietert, daar over straks meer.

ZAKEN ZIJN ZAKEN

Veel van de nieuwe ministers zijn direct of indirect afkom stig uit het bedrijfsleven. De aanduiding met de term 'zaken kabinet' is dan ook vrij voor de hand liggend. Minder voor de hand liggend is het dan ook, dat

• Nieuwe fractie

de vakbeweging zich rustig houdt in deze tijden van adempauzes en looningrepen. Het is natuur lijk wel zo, dat de contacten van Lubbers met de vakbeweging stukken beter zijn dan die van Van Agt. Dat is echter lang niet voldoende voor een goeie dia loog. Dat weet men bij het CDA drommels goed; het is dan ook vreemd dat de traditie van het CDA om een goede zij het een gevoelsmatige band te hebben met de vakbeweging. Wie de dia loog met hen zal mogen gaan voe ren blijft een verrassing. LEEGLOOP

Bij de VVD heeft men het door schuiven van kamerleden naar de regering weten te beperken. Dit moest ook wel, gezien de

enorme verkiezingswinst die deze partij behaalde. Bij het CDA liggen de zaken wat anders Na het vertrek van hun aanvoer der Van Agt. Tussen twee haak jes: is het U ook opgevallen dat de CDA-achterban, het kader zogezegd, zijn vertrek voor zoete broodjes nam, en het ge pleegde bedrog op de koop toe? VVD-ers zouden anders gereageerd hebben als Nijpels na de ver kiezingen in de Tweede Kamer ging zitten wachten op een be noeming tot Commissaris der Ko ningin in een onzer provinciën. Nu Lubbers dus doorgeschoven is, en de fractie in de Kamer overgelaten wordt aan Bert de Vries, is het maar afwachten hoe de CDA-fractie zich op gaat stellen. De ervaring leert dat in CDA-VVD kabinetten het

CDA zich wat linksiger gaat opstellen. Hoe de vleugels zich gaan opstellen zal bepa lend zijn voor de houding naar het kabinet in het algemeen. Of deze de Vries de bindende figuur in deze fractie zal zijn, zoals Lubbers dat jaren geweest is, dat valt te bezien. Een nieuwe aanval van loyalitis zou het kabinet in grote moei lijkheden kunnen brengen. De befaamde kernwapenkwestie zou weer het struikelblok kunnen worden. Of de historie van het vorige CDA-VVD kabinet zien zal herhalen, waarbij de liberalen de meest enge drank jes moesten slikken {Appél-1a- tion CDA Controlee), dat zal moeten blijken; of het kabi net de rit van vier jaar uit zit?

Open brief aan V V D

In een persverklaring van 22 oktober j.1. en in een open brief aan de VVD-fractie, drie dagen later, heeft het Hoofdbestuur van de JOVD een aantal kanttekeningen ge plaatst bij het (toen nog) ontwerp-regeeraccoord. Een mengeling van schouderklopjes en opgeheven vingertjes, zo zou ik de brief kunnen typeren. Met name het voorgè- nomen beleid ten aanzien van jongeren verontrust het Hoofdbestuur zeer, terwijl daarnaast naar de mening van de JOVD fundamentele liberale beginselen in, zo heet het, "gevaarlijke nevelen" zijn gehuld.

GELIJKE BEHANDELING

Het Hoofdbestuur noemt het een goede zaak, dat de VVD een '

'follow up' uit de onderhande- lingen met het CDA heeft weten te behalen wat betreft het Voorontwerp van de Wet Gelijke behandeling.Maar: de formule ring in het concept-regeeraccoord vindt het wel "bijzonder vaag".

"Betekent het 'buitengewoon ernstig nemen van kritiek uit de samenleving', dat ook de on aanvaardbare negatieve gelui den, met name uit de behouden de hoek van het CDA, verdiscon teerd zullen worden in het nieuwe accoord ?", zo vraagt men zich geschrokken af. Men eist dan ook dat wordt vastge houden aan de uitgangspunten van het huidige voorontwerp, wil de doelstelling ervan niet

door

W iljan Loom ans

verdwijnen "in een poel van vervaarlijk maatschappelijk drijfzand". (Inmiddels lijkt in de definitieve versie van het regeeraccoord deze eis te zijn ingewilligd.)

Het JOVD-Hoofdbestuur is daar naast met de VVD van mening dat een Wet Gelijke Behande ling effectief moet zijn. Dat betekent in laar ogen, dat zo'n wet nie: louter en alleen op mentaliteitsverandering ge richt moet zijn. "Daadwerke lijke veranderingen zijn hard nodig. Formele vastlegging al léén is niet voldoende", schrijft het Hoofdbestuur.

In dat kader wijst men er ook op dat in het concept niets vermeld staat over een departe mentale werkgroep die het over- heidsbeleid ten aanzien van discriminatie van homosexuelen zou moeten gaan onderzoeken.ge richt op beleidsvorming in de nabije toekomst. Dat was name lijk een voornemen in het VVD- urgentieprogramma. De JOVD- hoofdbestuursleden gaan er dan ook vanuit dat het daarmee niet bij een voornemen is gebleven. INDIVIDUALISERING

In de verklaring en de brief signaleert het Hoofdbestuur verder, dat de individualise- ringsgedachte alleen tot uiting komt in het voorgenomen fiscale beleid. De JOVD is echter van mening dat tevens op het vlak der sociaal-economische wetge ving, in het personen- en fa milierecht en in het onderwijs krachtig gepleit moet worden voor het opheffen van ongelijk heden tussen man en vrouw. Ze constateert, aldus de stukken, dat het bovenstaande blijkens de beloften in het VVD-urgentieprogramma ook uitgangspunt van de VVD-beleid zal blijven.

JONGEREN

Jongerenorganisatie als zij is, toont de JOVD zich verder "ge schrokken" van het voornemen om jongeren tussen de 18 en 23 jaar, die 6 maanden werkloos zijn geweest, niet onder een WWV-regeling te laten vallen

maar direct te confronteren met de Bijstand. Dat is volgens het Hoofdbestuur naast de voor genomen bezuinigingen op het Jeugdloon een té groot offer voor jongeren in die leeftijds klasse. De lasten dienen immers

• Vervolg op pagina 2

O Ik word lid (geboortedatum:

)

O Ik wil donateur worden

O Ik wil abonnee van DRIEMASTER worden en

zal het abonnementsgeld (fl. 27,50) met

de toegezonden acceptgirokaart voldoen

O Ik wil graag meer informatie over de JOVD

ontvangen

Naan:

Adres:

Postcode:

Plaats:

Handtekening:

Jongeren Organleatle Vrijheid en Democratie Nieuwe Zljds Voorburgwal 288

(2)

2 DRIEMASTER

N iet nu m et PVDA

Peter Elzinga

COLOFON

DRIEMASTER

Het schip van de vrijheid voortgestuwd door verant woordelijkheid, verdraag zaamheid en sociale recht vaardigheid. REDACTIEADRES: Mr. D.U. Stikkerhuis N.Z. Voorburgwal 288 1012 RT Amsterdam 020-242000 REDACTIE: Hoofdredacteur: Wiljan Loomans Noorderstraat 20 1621 HW Hoorn 02290-14604 Eindredacteur: Wim Fels

Van der Goesstraat 4 3521 TL Utrecht 030-939981 Redacteur Verenigingsnieuws: Caroline Loen Sijmen Grootstraat 22 1135 HN Edam 02993-62515 Internationaal Redacteur: Albert Berens Abel Tasmanlaan 12 2803 GK Gouda 01820-20113

Redacteur Algemene Politiek: Atzo Nicolaï

Churchilllaan 203-3 1078 EB Amsterdam 020-728835

HB-Auditor: Joost van Gilse

Jac. van Beierenlaan 65 6213 JB Delft 02159-11960 SLUITINGSDATUM KOPIJ: 10 december 1982 DRUKWERK: Ebel Noorman B.V. Groningen

Medewerking werd tevens ver leend door Carolien Harrems. HOOFDBESTUUR:

Voorzitter a.i./

Vice Voorzitter Politiek: Eric Brinkmann

Struisenburgdwarsstraat 194 3036 AW Rotterdam

010-116068

Vice Voorzitter Organisatie: Frank Rohof

Hengelosestraat 225 A 7521 AC Enschede 053-358954

Algemeen Secretaris: Joost van Gilse

Jac. van Beierenlaan 65 6213 JB Delft 02159-11960 Internationaal Secretaris: Jules Maaten Herengracht 358 1016 CH Amsterdam 020-277618 Penningmeester: Hans Veltkamp Kerkplein 1 8051 GH Hattem 05206-41812/41798/43460 Tweede Secretaris: Meint Waterlander Spilsluizen 24 zz 9712 NT Groningen 050-143005

Op de voorpagina van Driemas ter nummer 7, van oktober '82, prijkte de volgende tekst:J0VD tegen VVD-blokkade.Ik was te leurgesteld dit van het hoofd bestuur te moeten vernemen. Het is bekend binnen de J0VD, dat bepaalde mensen zeer warm lopen voor het idee om samen met de PVDA een vruchtbare sa menwerking aan te gaan of ge sprekken in die richting te la ten plaatsvinden.Ook Roelof Houwing was een bekend pleitbe zorger daarvan en meende zelfs, dat de VVD en de PVDA al rijp W?ren voor zo'n samenwerking. VVD-fractieleider Nijpels, al jaren lang lid van de Des Indes gespreksgroep, heeft altijd ver kondigd dat de VVD toenadering moest zoeken tot de PVDA.Pers oonlijk ben ik van mening dat dit op zichzelf een zeer prijzens waardig idee is.De PVDA verteg enwoordigt een grote groep mens en in ons land, reden genoeg om die mogelijkheid van samenwerk

ing met de PVDA t.z.t. serieus te onderzoeken.Alleen vraag ik ■ mij af, of wij thans toe zijn aan zo'n liberaal/socialistisch verbond.Ik meen van niet.Ik noem aaarvoor de volgende argumenten de PVDA heeft zich in het ver

leden strk geïsoleerd, zowel t.a.v. de VVD als van het CDA, en zelfs ook van haar voorma lige bijwagen D'66.Dat werd overduidelijk in het kabinet Van Agt II.Maar ook na de ver kiezingen van 8 september zette de PVDA zichzelf buiten spel. Kernpunten daarbij waren de

• Vervolg van pagina 1

evenredig verdeeld te worden. Ten aanzien van jongerenhuis vesting biedt het concept-regeeraccoord naar de mening van de J0VD te weinig houvast. "Er wordt geen woord in het con-

cept-regeeraccoord gerept o- ver de huisvesting van een- en tweepersoonshuishoudens en woongroepen, terwijl hieraan een duidelijke behoefte is in vooral de grote steden." (Weliswaar circuleert een ge tal van 19000 eenheden, maar het is volstrekt onduidelijk voor wie die bestemd zijn: voor jongeren, voor dertigers, veertigers, vijftigers of voor h: ■'•arden ?)

ARBEIDSTIJDVERKORTING . Kanttekening ook bij de passa ge over arbeidstijdverkorting: CDA en VVD blijken daarvan weinig te verwachten. Wel kun nen bij de overheid en de ge subsidieerde sectoren jonge ren aangesteld worden, die dan maximaal 32 uur mogen wer ken met een evenredige vermin dering van loon. (Ook hier dus een beknotting op het jeugd loon.) De brief: "Het is een goede zaak dat getracht wordt via een kortere werktijd (niet alleen bij de overheid) ar beidsplaatsen te scheppen.Dit is één facet van een recht vaardige en meer evenwichtige aanpak van het werkloosheids probleem." Maar, zo gaat het stuk verder, "het dient niet puur en alleen op basis van leeftijd te geschieden. Het stimuleren van jongeren én ouderen om te kiezen voor kor ter werken is een betere en meer rechtvaardige weg." Ie dereen heeft immers het recht

m zich via arbeid te ontplooi

en. Daar moeten de mensen op

tot stand tel aten komen en een kans te geven.Ook de meerderheid van het CDA liet bij monde van Van Agt vóór de verkiezingen al doorschemeren het liefst met de VVD te willen regeren.Nijpels heeft dus eigenlijk gehoor ge geven aan de wens van de kiezer, de liberale kiezer wel te ver staan die zich in meererheid uitsprak voor een CDA/VVd coa litie.De stagnatie die vrijwel zeker was ontstaan bij de infor matie, door ellenlange gesprek ken en programmatische onder zoeken van Van Kemenade is nu gelukkig vobkomen door het op reden van Nijpels die er voor tijdig een einde aan maakte.

genoemd heb.Nijpels had voor de verkiezingen echter beloofd de formatie zo kort mogelijk te houden, en dat hij uit was op een VVD/CDA coalitie.Iets waar Van Kemenade logischerwijze het laatst aan dacht.Nijpels brak toen de gesprekken af met Van Kemenade, niet onvriendelijk maar een terechte en juiste be slissing gezien zijn uitspraken voor de verkiezingen.Maar ook omdat veel mensen de VVD hebben gesteund om die coalitie CDA/VVD

gewezen worden. "Morele ver antwoordelijkheid zal een po sitieve druk uitoefenen op een vrije keus. De kans is op deze manier waarschijnlijker dat er op breder vlak banen bijkomen", meent het J0VD- Hoofdbestuur.

JEUGDWERKPLAN

De J0VD toont zich verheugd over het feit dat in het concept-regeeraccoord veel aan dacht wordt besteed aan een jeucdwerkplan. Het plaatst echter een groot vraagteken bij de in de betreffende passage genoemde 'scholings plicht'. Hier zou uit opgemaakt kunnen worden dat de opvatting bestaat dat jongeren ongemoti veerd zouden zijn en niet beretf bereid te zoeken naar werk of vervolgscholing. Het Hoofdbe stuur meent echter, dat het merendeel der jongeren wel de gelijk alles in het werk stelt om aan de slag te komen of ver vol gscholing als alternatief kiest. "Elke vorm van feite lijke of morele verplichting is zinloos en niet liberaal. -Verplichtingen zullen een ave

rechtse werking hebben", schrijft het JOVD-presidium verontwaardigd.

EMANCIPATIE

Tenslotte benadrukt het Hoofd bestuur van de J0VD dat zij het volharden van de VVD in haar pogingen een coördinerend bewindspersoon voor emancipa- tiezaken te krijgen, van harte onderschrijft. Zoals bekend is die volhardendheid niet voor niets geweest: in de persoonvan mevr. Kappeyne van da Coppello is immers een dergelijke be windsvrouw aangesteld.

verschillen omtrent Vrede en Veiligheid.(het al dan niet Taatsen van kruisraketten) de middenschool van Van Kemenade en het grootste struikelblok, het sociaal-economische beleid. Op dit laatste punt, viel zoals bekend de coalitie CDA/PVDA/D'66 uiteen.Toen Van Kemenade na de verkiezingen tot informateur werd benoemd, was te verwachten dat er een zeer lange formatie- periode zou komen, gezien de grote verschillen die ik eerder

Gezien deze feiten is het voor mij onbegrijpelijk dat de heer Brinckmann, als hopelijk realis tisch denkend mens, deze handelswijze van Nijpels heeft afgekeurd, en dit bovendien als J0VD heeft onderstreept.Het ge tuigd van een slechte politieke anticipatie.Tenslotte wil ik nog opmerken dat de deur waar schijnlijk gesloten blijft voor de PVDA zolang zij zich niet echt realistisch opstelt.En alle goed bedoelde woorden om een toekomstige samenwerking met de PVDA aan te gaan, zijn alleen levensvatbaar als er sprake zou zijn van programmatische over- nkonsten op essentiele punten. In de huidige situatie is dat overduidelijk niet het geval. Dus realisering van de grote J0VD hoofdbestuurs-droom zal daarom nog lang op zich laten wachten, vrees ik.

D.H.M.

Dental Depot

Leverancier van

tandheelkundige benodigdheden

* Wij verzorgen de

totale inrichting van

Uw praktijk

* Ruim assortiment

handinstrumentarium

verbruiksmaterialen

* Bel eens: 05910-13915

te Emmen

Documentatiemap met

uitgebreide informatie ligt

voor U klaar

(3)

NO/ENvBER 1982

3 H et onderw ijs is w o e s t

door

W iljan Loom ans

Er woedt een storm in het on derwijs. En als er wat betreft de bezuinigingsvoorstellen ten aanzien van dat departement niets veranderd is in de pe riode tussen het schrijven van dit artikel en het verschijnen van dit blad liggen een groot aantal scholen op het moment dat U dit leest "plat". Want de mensen in het onderwijs zijn woest. Van hoog tot laag, van klein tot groot, van openbaar tot protestants-christelijk, ze pikken het niet langer. DRIEMASTER zet eens op een rij wat de redenen zijn, die tot deze grote onrust hebben ge leid.

GAT VAN PAIS

De laatste jaren lijkt de on derwijsbegroting in het teken staan van, wat wel wordt ge noemd wordt, "uitermate merk waardig knutselen". Op de een of andere manier slaagden de opeenvolgende ministers (Pais Van Kemenade, en Deetman) er niet in hun collegea's, on der wie die van financieën, te overtuigen van de eigen aardige samenstelling van de onderwijsbegroting: 15% mate riële kosten, tegen 85% kos ten in de salaire sfeer. Het gevolg: een groot aantal boek houdkundige 'trucs' van mi nister Pais naast een plan tot het extra korten van de onderwijssalarissen. Daarte gen werd, zoals bekend, met succes door alle onderwijs bonden stelling genomen. Zo ontstond het gat van Pais. Van Kemenade nam dat groten deels over. Minister Deetman kwam daardoor in de laatste begroting te zitten met een tekort van 278 miljoen. Hij presenteerde de rekening van dit falend beleid aan de men sen van het onderwijs.

KORTINGSWET

In de eerste plaats wil de mi nister met een Wet Interimin- houding Salarissen Onderwijs personeel komen, waardoor 1,65% extra gekort kan worden op de salarissen van het onderwijs personeel. Dat is niet een kwestie van "minder meer", neen, men krijgt gewoon min der uitbetaald.De onderwijs gevenden zouden dus op z'n minst driedubbel moeten inle veren: ten eerste geldt ook

voor hen het algemene mati- gingsprogramna, dat voor ie dereen geldt; ten tweede val len ze onder de reeds geno men maatregel van 1% korting

op de prijscompensatie van inkomens in de collectieve sector; en ten derde dan de ze extra korting. Gezien het huidige inflatietempo kan dit totale pakket erop neer komen,dat in feite een heel maandsalaris moet worden in geleverd.

Opgemerkt moet.daarbij wor den dat de minister al in ju ni een nota herstructurering Onderwijssalarisstructuur uit heeft gebracht. Ook dit voorstel is door de onderwijs bonden als bezuinigingsvoor stel ontmaskerd. Merkwaardig is daarbij overigens, dat de minister tijdens de behande ling van de begroting heeft verklaard dat, zodra de op brengst van de wijziging in de salarisstructuur hetzelfde zal zijn als de opbrengst van de 1,65% korting, de kortingswet van de baan is. Dat is merkwaardig, omdat die nota dus aan de ene kant een cru ciale rol speelt, waar het gaat om de kortingswet, ter wijl ze aan de andere kant nog niet in het overleg tus sen de minister van Binnen landse Zaken en de ambtena renbonden over de ambtenaren salarissen is gebracht. BRANDWEERAUTO'S

Het onderwijspersoneel re ageert woedend op de voor stellen tot extra korting. Dat er bezuinigd moet worden kan het begrijpen, maar vol

strekt onduidelijk is waarom alleen juist daar de rekening gepresenteerd wordt voor het gat in de begroting. Onder wijs is een algemene voor

ziening, waarvan iedereen pro fiteert. Dan moet ook ieder een er aan meebetalen. "Brand weerauto's worden toch ook niet betaald uit de salaris sen van de brandweerlieden?" zo redeneert men. Daarbij komt, dat, nu deez korting alleen voor deez beroepsgroep geldt, er in feite ontkoppeling plaatsvindt. Bovendien schept het een dubbel precedent: niet alleen kan die 1,65% voor de minister van Onderwijs een begin zijn, maar ook andere ministers kunnen kans zien om op gelijke wijze het verschil tussen de uitgaven en de in komsten op de begroting te verhalen op hun werknemers. (Wat dat betreft kent het nieuwe regeeraccoord echter een passage, dat dat niet zal gebeuren.) Tenslotte raagt men zich af, of het juist is, dat het percentage voor ieder , die bij het onderwijs betrokken is, gelijk is. Moe ten niet de sterkste schou ders (hoogleraren bijvoorbeeld) de zwaarste lasten dragen? AFSCHAFFING OVERGANGSRECHT Die forse financiële aderla ting is echter lang niet het enige. Een ander voorstel dat erg veel weerstanden oproept, behelst de afschaffing van o- vergangsrecht. Het is gebruik dat bij herstructurering ën maatregelen in de inkomens- sfeer zittende werknemers wor den ontzien.Zij hebben immers nooit een contract afgesloten waarbij ze op bepaalde voor uitzichten konden rekenen. Overgangsrecht is namelijk éér. van de belangrijkste peilers van de hele rechtspositie. Nu wil de minister echter door het gefaseerd afbouwen van de zogenaamde taakuren van alle leraren met een eerstegraads onderwijsbevoegdheid, in 1983 nog eens 12,5 miljoen op tafel brengen. Die taakuren zijn de uren waarin die docenten niet lesgeven, maar allerlei ander werk voor de school verrichten.

"Eerstegraads" werden voor 29 uur aangesteld, waarvan 3 taak uren. Het voorstel van Deetman is nu dat ze een keuze moeten maken. Ofwel voortaan met 26/29 van het salaris genoegen nemen, ofwel meer lesuren draaien. In salaris uitgedrukt zou ook die maatregel neerkomen op een kor

ting van zo'n 10%. Daarbij komt, dat ze een verlies van zo'n 1900 extra arbeidsplaatsen oplevert. "Extra", namelijk bo venop de 3500 die al wegvallen tengevolge van de daling van het leerlingental. Tenslotte is dan nu de vraag: wie gaat dat werk, dat gedurende de taakuren werd verricht, over nemen?

ANDERE MAATREGELEN

Verder stelt de minister zo'n 33'k-leinere' maatregelen voor die alle een directe uitwer king hebben op de werkgele genheid in het onderwijs en de taakomvang van het onder wijspersoneel (die toch al flink boven het gemiddelde schijnt te liggen.) Om er een aantal te noemen: door een be perking van de vervanging in het kleuter-,en lager onder wijs, en in het buitengewoon onderwijs, vindt een uitstoot van 500 arbeidsplaatsen plaats; de kennelijk noodzake lijke groei van het buitenge woon onderwijs wordt afgeremd projecten buitengewoon ondér- wijs en basisonderwijs worden afgebouwd; de cursusgelden voor avondscholen VWO,HAVO en MAVO gaan omhoog; het HBO krijgt geen studentendecaan; in het onderwijs voor werken de jongeren wordt voor '83 3 miljoen gesneden; het bege leiden van aanstaande onder wijsgevenden gaat tot de taak van de leraar behoren, zonder dat hij daar langer een ver goeding voor krijgt; ook wordt voorzien in de afschaf fing van de vergoeding voor de tweede correctie bij het centraal-schriftelijk examen.

REGEERACCOORD

In het (in)formatie werk van Nijpels en Lubbers wordt er wat betreft het onderdeel on derwijs in de ogen van de on derwijsgevenden nog een schepje bovenop gedaan. Zo als bekend riep informateur Schol ten twee werkgroepen in het leven: Eén om de finan cieel -economische zaken door te lichten (werkgroep A), en één die zich bezig zou hou den met de welzijnspolitiek in de ruimste zin van het woord. Onder die werkgroep B

resorteerde ook onderwijs. De werkgroep stond onder leiding van niemand minder dan minis ter Deetman. Hoewel hij wat betreft'bezuinigingen' al een zekere reputatie had opge bouwd, wed het werk van zijn groep volgens de vakorgani saties volkomen ondergesneeuwd door het werk van de financieel economische jongens onder lei ding van Van Aardenne. Het concept-regeeraccoord bevat dan ook een groot aantal nieuwe maatregelen, waaronder: -vergroting klassegrootte in

basis en voortgezet onderwijs; -kleuters pas op 1 augustus

in plaats van op vierde ver jaardag naar school;

-verkorting duur opleiding en scholing;

-vermindering exploitatiekos ten lager en kleuteronder wijs;

-beperking uitgaven buitenge woon onderwijs;

-beperking uitgaven wetenscap- pelijk onderwijs;

-beperking uitgaven wetenschaps beleid.

Dit totaalpakket, waarin ken nelijk ook al de begroting '83 was meegenomen, bleek toch te veel van het'goede'. In de fracties van CDA en VVD werd tegen een aantal maatregelen protest aangetekend. Toen ech ter puntje bij paaltje kwam, werd het concept mede onder druk van belastingtabellen van Van der Stee ondanks alles tot definitief accoord verheven, zonder dat er wezenlijke din gen veranderd waren.

ZUUR

Bij alle grieven die er bij de onderwijsbonden al bestonden, kwam er in de formatiefas'e nóg één: voortdurend is het onderwijs voorgehouden, dat het geld, dat vrijkomt door bezuinigingen in die sector, ook in het onderwijs zelf besteed zou worden.Ten aanzien van de extra maat regelen, die in het accoord aan de al op stapel staande worden toegevoegd, blijkt die vlieger echter niet meer op te gaan.Dat maakt de zure appel voor de onderwijsgeven de misschien dubbel zo zuur.

GEEN REACTIE J0VD Het is duidelijk dat de fracties in de Tweede Kamer in een moeilijk parket te zitten.Er moet bezuinigd worden, maar het lijkt on mogelijk omdat op een "nette" manier te doen.Wat betreft de sector onderwijs lijken sociaal-economische argu menten echtèr wel erg veel vóór te hebben. Zaken als de qualiteit van het onder wijs en de rechtspositie van de onderwijsgevenden raken op de achtergrond.We zijn benieuwd, hoe een en ander uiteindelijk gestalte zal krijgen in de regerings verklaring, die binnenkort verschijnt. Misschien dat de J0VD daar eens extra op kan letten.Tot dusver immers is enige reactie van die zijde om trent deze maatregelen achter- wége gebleven.

MEVROUW GINJAAR

Interessant is tenslotte, dat mevrouw Ginjaar onlangs heeft voorgesteld de salarissen van het onderwijspersoneel uit de begroting van 0&W te halen en ze, evenals dat met de andere ambtenarensalarissen het geval is, onder te brengen bij Bin nenlandse Zaken.Voordelen daarvan zijn dat ambtenaren en pnderwijssalarissen dan gelijk zijn en dezelfde be handeling krijgen en dat ein delijk duidelijk wordt wat Onderwijs eigenlijk met haar geld doet.(Denk aan de 15% uit het begin van dit artikel.)

Bij-komstig gevolg is dat daar door de rust in het onderwijs veld zou terugkeren, waarmee de qualiteit van het onderwijs alleen maar gediend kan zijn. Mevrouw Ginjaar is inmiddels staatssecretaris geworden, dus wellicht dat ze er inderdaad werk van gaat maken.Ook wat dat betreft zou de J0VD echter best een oogje in het zeil mogen houden...

@ ©B@ 0

in alle rust vergaderen, met alle comfort, in een modem motel.

■ 40 com ptabele kamers mei eigen bad. douche en loiiel ■ Piate service, specialiteiten, hoiiandse dagschotels en de

ouderwetse open tafel <n restaurant A ia Tabie d'Höie ■ Zalen voor vergaderingen, recepties, diners en andere

bi)eenkomsten

I Hulpmiddelen als llipovers. overheadproiekior aanwezig

• seminars, vergaderingen - dagvergaderarr. v.a. / 22.50 p.p.

incl. koffie. thee en lunch, geen zaalhuur

- meerdaags vergaderarr./ 80.-p.p.. incl. overnachting, lunch, diner, ontbijt, koffie en thee.

IDEAAL GELEGEN VOOR MIDDEN EN NOORD NEDERLAND aan de A-28 amersfoort-groningen ter hoogte van het klaverblad hoogeveen.

EEN OASE VAN VRIENDELIJKHEID!

.V

O * Bowlingcentrum met 10 banen (AMF), bar, eetcounter en darthoek.

(4)

4 D is c rim in a tie

De emancipatieraad heeft onlangs een advies uitgebracht aan het kabinet over het omstreden Voorontwerp van een Wet Gel ij' ke Behandeling. Dat deze wet inderdaad omstreden, zo niet be' streden behoort te zijn, hoop ik jullie in dit artikel te kunnen verduidelijken.

Wat is de strekking van het door de emancipatieraad gege ven advies ?

"Alle vormen van discriminatie onderbrengen in één wet,-zal afbreuk doen aan de effecti viteit van de wetgeving. Daar om moet er zo snel mogelijk een wet tegen seksediscriminatie komen". - Tot nu toe, zou je zeggen van dat is zo gek niet, maar... - Een wet tegen seksediscriminatie is volgens de emancipatieraad bij uitstek geschikt om bijvoorbeeld een onderscheid op grond van huwe lijkse staat of gezinsomstan digheden, dus o.a. het al dan niet kostwinner zijn, te ver bieden 1 En dit laatste, daar over wil ik het hebben. Deze woorden lijken niet zo veel om het lijf te hebben, maar wat houden ze nu in ? Ik zal dit weergeven door middel van een voorbeeld.

Bij aanstelling of ontslag dient dus geen voorrang aan kostwinners boven niet-kostwinners te worden gegeven, want dit zou discriminatie zijn.M.a.w.: drie mensen solli citeren, twee mannen en een vrouw. Alle drie blijken ze even goede papieren etc. te hebben; echter de vrouw wordt

aangenomen omdat zij een voor keursbehandeling geniet ! Im mers , daar waar vrouwen onder vertegenwoordigd zijn, zullen zij bij gelijkwaardigheid de voorkeur verkrijgen boven man nen. Is de vrouw kostwinner, dan vind ik dat dit inderdaad moet opgaan. Is zij echter geen kostwinner, dan wordt deze laatste gediscrimineerd. Ervan uitgaande dat anno 1983 volgens het planbureau drie a vier op de tien mensen werk loos zullen zijn, is het zeer waarschijnlijk dat in ieder geval één van deze twee man nen, die hier kostwinners zijn, werkloos zal zijn. En iedereen weet dat je er dan altijd op achteruit gaat omdat je in de WW 80% van je laatst genoten salaris ontvangt. Al met al een zeer a-sociaal advies van de emancipatieraad! Wie schetst mijn verbazing als ik de strekking van dit advies terugvindt in de beleidspro gramma's van de PvdA, de PSP en de PPR; deze partijen stel len dus zodoende het individu, in dit geval de vrouw, boven het gezin ! Deze partijen

zeq-Ton H o o ijm aije rs

een voordeel voor de man in hel rollenpatroon. Welnu, wordt het bovengenoemd advies door de regering overgenomen en in een wet verwerkt, dan zullen we over enige jaren een rol lenpatroon hebben in het voordeel van de vrouw ! Klaarblijkelijk onderschrijven ook de vrouwen in de VVD het advies. Zij maken immers ook deel uit van deze raad. Welnu, zouden de dames het gezin niet boven "het bewust worden van de vrouw" stellen ?

Naar mijn mening beseffen de meeste vrouwen in de emancipa tieraad en de daarbij aangeslo ten groeperingen helemaal niet wat voor strekking dit advies zal hebben. Hopelijk komen spe ciaal de moeders onder hen nog tot een zelfonderzoek en zetter de zaak nog eens op een eman cipatorisch in plaats van een feministisch rijtje !

V erslag van dialoog

Van 14 t/m 17 oktober vond in Amersfoort de "European Dialogue

of Youth and Students on Peace and Disarmament" (Europese dialoog tussen jongeren en studenten over vrede en ontwape ning) plaats. De conferentie scheen met meer dan 150 deelne mers uit zowel Oost- als West-Europa een nogal zeldzaam eve nement te zijn, omdat alle gesprekken op top-niveau beë’indigd zijn of op basis van wantrouwen en manipulatie plaatsvinden. OPENING

Op 15 oktober werd de confe rentie geopend door de heer Van Boven, die minister De Boer verving, aangezien die zoals bekend enkele dagen te voren door een hartattaque werd getroffen. Na deze opening volgden twee speeches door resp. Robert Rydberg, de voorzitter van CENYC (d.i. het internationale overkoepelende orgaan van nationale jongeren organisaties, zoals bijvoor beeld de nederlandse NPIJ), en Marco Swart, die optrad als voorzitter van het Nederlands Platform van Internationaal Jongerenwerk (NPIJ).

WERKGROEPEN

Alle deelnemers werden verdeelc over vier werkgroepen. De werk groepen hadden ieder een eigen thema, dat weer verdeeld werd in subthema's. De thema's van de werkgroepen waren respectie velijk Europese Veiligheid, Oost-West-betrekkingen, Vredes- opvoeding en Vredesbewegingen. Ik zat in werkgroep twee en aangezien ik alleen de bezig heden van mijn werkgroep ge volgd heb, weet ik te weinig van de overigen om er zinnig commentaar op te geven. Verschillende landen en/of organisaties hadden voor in put gezorgd, een zogenoemd opwarmertje voor de discussie. In onze werkgroep waren dat de Britten en NPIJ/JOVD, ik dus zogezegd. De Britten hadden voor een film gezorgd, die wegens technische problemen pas de volgende dag kon worden .

C arolienH arrem s

• Vrede en veiligheid

vertoond.

Harrems moest dus de spits af bijten met een snel in elkaar gedraaid verhaal over de me- chanismes achter de wapenwed loop en conversie.Kennelijk té snel in elkaar gedraaid, want het sloeg niet in zoals het bedoeld was. (ach, ik ben toch ook maar een amateur.)

De discussie dia dag verliep verder erg tam an verder dan dat Oost en West elkaar be schuldigden van wederzijdse misdaden kwam men niet.

FILM

's Avonds vond er een zogehe ten Social Eevening plaats, waarbij er zeer veel genodig den naar het conferentie-oord kwamen', een band, de media, verschillende vredesbewegingen én Robin Linschoten.

Zaterdag begon met ontbijt in de jeugdherberg en de lang verwachtte Film van de Brit ten. Die film was erg interes sant en handelde over de wijze waarop men in de VS de mensen wijs maakt dat het bouwen van kernwapens absoluut noodzake lijk is en hoe men eventueel een kernwapenoorlog zou kun nen doorstaan, werkelijk om te bescheuren !!

Helaas ontdekte men na een uur dat de film nog twee uur zou duren en dat was wat teveel van het "goede". Hierdoor kwamen we echter niet toe aan het gedeelte van de film dat over het Russiche gezichtspunt handelt. Het is trouwens erg opvallend dat met name op in ternationaal gebied, waarop men zoveel gelegenheid heeft eenzijdigheid te vermijden, eenzijdigheid des te vaker voorkomt !

De discussie vlotte die dag echter veel beter en men kon duidelijk merken dat er veel openlijker werd gesproken over de verschillende onderwerpen. Merkwaardig was overigens dat de Westerse landen twistten over een- bf tweezijdige ont wapening en dat de Oostblok landen op zulke momenten ge woon niets zeiden. (Hoezo

DRIEMASTER

Traag

In de Driemaster van oktober 1982 geeft Luc Pruyn een ver slag van het seminar over ont wapening, van de "Internatio nal Federation of Liberal and Radical Youth"(IFLRY). In dit verslag komt Thilo Schelling van de Deutsche Jungdemocraten (DJD) aan het woord. Hij hield een lezing op het seminar.Schel ling stelde ongeveer het volgen de: (zakelijk weergegeven) a) Zelfs al zou het westen met betrekking tot middellange af- standsraketten een achterstand hebben, dan nog is het niet no dig deze achterstand in te lo pen door het plaatsen van kruisraketten en Pershings-II. Er zijn, aldus Schelling, al zoveel kernwapens, dat de wereld een paar maal vernietigd kan worden (overkill). Meer kern wapens zijn dus overbodig. b) De kruisraket is een first- strike wapen.

Mijns insziens zijn beide stel lingen onjuist:

a) Ik ga er inderdaad vanuit dat het westen een achterstand heeft met betrekking tot eurostrategische atoomwapens. In de diverse publicaties, on der andere in de brochure "kern wapens in discussie" van het ministerie van Defensie (gra tis aan te vragen, voor zover nog in voorraad) vinden we de volgende eurostrategische ver houdingen (1980): VS, Groot Brittannië en Frankrijk: 399 systemen, waaronder veel kwets bare vliegtuigen, die niet door de russische verdediging heen kunnen dringen; dit is ook een belangrijk argument voor mo dernisering. Dit tegenover de USSR met 1385 systemen; waar onder de moderne SS-20. Deze

geval

verhouding is nog veranderd in het nadeel van het westen, door dat de USSR doorging met het plaatsen van SS-20-raketten. Als we nu kijken waar de over kill zit, dan zien we dat die vooral bij de intercontinen tale strategische systemen te vinden is. (Eind 1980: VS 2283 en USSR 2582 systemen) Het gaat hier om zeer zware kern- ladingen van honderden kilo- tonnen, en zelfs één of meer megaton. De eurostrategische kernkoppen hebben kleinere la dingen. ue SS-20 raket bij voorbeeld heeft drie afzon derlijk richtbare koppen van elk 150 kiloton (overigens nog altijd 10 keer de kracht van de bom op Hiroshima). Zou men een gat laten vallen m.b.t. Eurostrategische wapens, dan heeft het westen slechts twee opties tegen een dreiging of aanval met SS-20-raketten: of niets daar tegenoverstellen, of de zware strategische wa pens. Het eerste is vanuit de afschrikkingsgedachte onwen selijk, het tweede is zeer on waarschijnlijk.De Amerikanen zouden zelf megatonwapens o- ver zich heen krijgen. Het eurostrategisch gat moet dus wor den gedicht, mede om de kop peling met de strategische sys temen geloofwaardig te maken. b)Dé kruisraket is een betrek kelijk traag geval, dat zeer laag vliegend, en met omwegen zijn doel moet berijken. Deze kenmerken maken de kruisraket bijzonder ongeschikt om hem als first-strike wapen te ge bruiken. Hij doet er zo lang over het doel te bereiken, dat in geval van ontdekking de tegenpartij alle tijd heeft zijn raketten af te vuren, voor dat zij vernietigd wordt.

W a lte r de Bruin

VLIELAND

Tel. 05621 - 678

merkwaardig ?) UITNODIGING

De zaterdag werd geheel ge spendeerd aan de werkgroepen en 's avonds was er een mee ting over het press-communi- qué, dat als ik het CDJA moet geloven, tot zes uur 's och tends duurde. Ik moest die avond op de jeugdherberg pas sen en kon er dus helaas niet bij aanwezig zijn.

Zondag was de plenaire zitting met o.a. een mondeling verslag van de werkgroepen en sugges ties voor de 'follow up'. Hierna werd de conferentie ge sloten.

(5)

NOI/ENKBER 1982

5 INTERVIEW

MIENT JAN

Hoe macaber misschien ook, maar het onderwerp "kernwapens" is een in JOVD-kringen doorgaans geliefd thema. Fred van der Spek (PSP) en Jan Dirk Blaauw (VVD) zijn waarschijnlijk méér dan hun collega-kamerleden voor een avondje debatteren bij JOVD-afdelinqen in trek.

De vraag die daarbij rijst is, of een debat tussen die twee nu vanweqe de discussie in huis wordt qehaald, of omwille van de voorstellinq. Zien we het misschien alleen als een spectaculaire eenacter in twee bedrijven? Van der Spek blijkt het in dat toneelstuk in de oqen van het JOVD-publiek "natuur lijk" ook altijd te verliezen. Ongetwijfeld komt dat ook,omdat 'lii een parti.i representeert, die niet alleen pacifistisch, maar bovenal ook socialistisch is. En dat ligt ons, liberalen, nu eenmaal niet.

Opvallend is,dat er binnen de JOVD (en de VVD) niet ecnt veel over kernbewapeninq gediscussieerd wordt. We zijn het gewoon allemaal eens. Of...moeten we dat eens een keertje testen ? Terwille van de duidelijkheid brenqen we een interview met Mient Jan Faber. de man die van discussiëren over kernwapens een dagtaak heeft moeten maken.Een uitqebreid relaas.

HOMOGEEN

Mi ent Jan Faber is van huis uit doctor in de wiskunde, maar daar doet hij niet zoveel meer aan. Hij is tegenwoordig vóór alles het bekende gezicht van het Interkerkeli.ik Vredesberaad Wat dat zo langzamerhand nog met kerken te maken heeft ? Fa ber legt uit, dat het IKV in 1966 door een negental kerken, onder wie de drie grote, met een "vriie" opdracht op pad is gestuurd. "Ook toen al zag men de kernbewapening als een uit zichtloos probleem. Daarom nam men dat unieke'bes 1 uit en zei: qa maar aan de slag en zie maar waar je uitkomt, als je ons maar blijft rapporteren." Van daar dat het niet toevallig is, dat het IKV een "homogene" club is, met (maar) één mening."Dat moet wel", aldus Faber, "want als ie alleen maar een aardige debatingclub bent voor 10 ver schillende meningen, kom ie geen staD verder." Faber rolde zelf via contacten uit het politieke-vluchtelingenwerk in 1974 het IKV binnen. Let wel: daarbij was toch wel sprake van enige aarzeling. “Want ja, je salaris wordt voor de helft qereduceerd en je bent je vak kwijt..."

ONGEHOORD MOEILIJK

Sindsdien zijn we allemaal bang voor de bom, of we willen of niet. Er hoeft bij wijze van spreken maar één schakelaartje los te zitten en in een mum van tijd wordt de godganse wereld in de as qelegd. Buiten dat: het zal niet de eerste keer zijn dat zo'n ding echt ge bruikt wordt. Toch is "Hiroshi- ma" in de ogen van velen een zegen geweest. Is Mient Jan Fa ber het daarmee eens of niet ? Faber, met een aanloopje: "Eh, zoals je het formuleert is het natuurlijk waar. Men ziet het dan als een eindpunt van een afgri iseli jke slachting, die Tweede Wereldoorlog heet, dat wellicht, zo gaat die redene- rinq dan verder, een aantal an dere slachtoffers heeft voorko

men. Dat is vast waar." Vervol gens lagt hij uit, dat daar achter een andere redenering tegenover staat. Dat geldt na tuurlijk met name voor de slachtoffers van die bom. (Die

zullen het niet als een "zegen" hebben ervaren.) Bovendien werd een heel nucleair tijdperk ingeluid met alle risico's van dien. Faber heel voorzichtia: "Ik vind dat een ongehoord moei lijke discussie, waarin geen eenduidige antwoorden mogelijk zijn." Volgens hem is het dan goed om je te realiseren waar toe oorlogen kunnen leiden."Het is een ladder die afgelopen wordt, tot het meest afgrijse- lijke eindpunt toe. In zo'n si tuatie kan dat allemaal, omdat er al zoveel is gebeurd. Maar niemand heeft daarin het laat ste woord en niemand heeft ook een absoluut gelijk aan zijn zi ide."

NIET TOEREIKEND

Laten we nu eerst eens een in ventarisatie opstellen. Uitgangspunt is natuurliik:één kernwapen is er in feite al één teveel. Niettemin ligt de we reld zo langzamerhand met die dingen volqestapeld. Dat bete kent: een enorme dreiging. "Oh, hemeltje, als dat maar qoed blijf'; gaan" denkt iedereen weleens. En iedereen vindt.dat die dinqen .zo snel mogelijk moeten worden opgeruimd. Als dat eens zou kunnen...Maar hoe moet dat dan ? In dat verband worden twee kreten tegenover elkaar qezet: éénzijdig ontwa penen (d.w.z.: aan één (lees: deze) kant ontwapeningsinitia- tieven nemen) tegenover twéé- zijdig ontwapenen: via onder handel ingen aan beide kanten "wegstrepen". Wat is er nou zo verkeerd aan dat "tweezij dige" standpunt ?

Mient Jan lii kt zich te reali seren dat hij tegenover iemand van een liberaal blad zit, want hij stelt onmiddelijk dat hij natuurlijk óók voor tweezijdig ontwapenen is. "Standpunten worden vaak versimpeld, dat is aen beetje het punt. hè.Vandaar dat het altijd aoed is om er een gesprek over te hebben." Het grote punt is volgens hem: hoe breng je dat

ontwapenings-proces op gang ?

Stelling, die het IKV dan han teert, is dat de bestaande mid delen niet toereikend zi.in. Faber zegt daarbij helemaal niet te denken aan eenzijdig

ontwapenen ("Ik denk zelfs dat dat niet eens kan "). Maar je moet wel aanzetten vinden.

Wat i s dan zo o n to e re ik e n d aan d a t onderhandelen ?

Faber blijkt wat dat aangaat vrij duidelijk: "Ik denk dat ze veel te beperkt zijn. Ze gaan over getalletjes, over wapensystemen waarvan men ver onderstelt (a cce n t) dat ze ver gelijkbaar zijn'en dus met. el kaar in evenwicht moeten wor- ■tfe'frgebracht. Het gaat niet om ontwapenen of afschaffen, maar om het bereiken van een even wicht. Nou.ik stel eenvoudigweg vast dat dat niet zo vreselijk veel oplevert.“ En de uitleg: men is het bijvoorbeeld niet eens dat bepaalde systemen te vergelijken zouden zi.in. Ander punt is dat de Russen zegqen: die kruisraketten wor den helemaal niet neergezet

vanwege de militaire noodzaak, maar ze moeten de verbondenheid symboliseren tussen de VS en Europa. (Europa zou bang zijn dat de VS hen anders op het be slissende moment in de steek zou laten.) Welnu, zegt de Rus dan. daar hoeven wij niet over te onderhandelen, want dat is een West-Westprobleem. En: "Te gelijkertijd moet je .ie reali seren dat het gaat om twee par tijen, die daar met heel spe cifieke politieke doelstellin gen om de tafel zitten." Alsof hij Reagan citeert: "Ik be doel, de Ruosen ziin er naar mijn overtuiging sinds jaar en dao op uit de Amerikanen terug te dringen. Ze willen eigenlijk het liefst alleen met West- Europeanen te meken hebben.Je ziet dat aan het soort voor stellen dat ze inbrengen." Omgekeerd qelooft Mient Jan Faber, dat de VS de Sowjet Unie de prijs wil laten beta len. "Ook Van Mierlo heeft in dat verband wel gezegd, dat hij zo ongelukkig is met wat dan wel "de nul-ootie" heet.(Hier geen Pershing-II en Kruisraket ten, daar alle SS-20, SS-4 en SS-5 weg.) Die prijs is onbe taalbaar voor de Russen."(Waar

om?) Als een "hele aardige" il lustratie van die specifiek po litieke tegenstelling voert Fa ber de gang van zaken in de NAVO oo. Voordat het Navo-dub- belbesluit werd genomen, vond in het bondgenootschap een uit gebreide discussie plaats.waar in de Europeanen, de Bondsduit- sers voorop, zeiden: we moeten niet een situatie krijgen .waar bij er een soort evenwicht bin nen Europa (eurostrategisch evenwicht) ontstaat. Dat is buitengewoon slecht, zo zegt men, want dan krijgen we hier die wapenracè. Het geeft con

frontatie en is funest voor de ontspanningsoolitiek. Ver volgens werd onder druk van de VS dan toch maar het NAVO-dub- belbesluit genomen, waarin wel om zo'n evenwicht wordt ge vraagd. Tenslotte komt Reagan in november '80 met zijn nul

optie. Die vraagt volgens Faber nóg meer van de Russen. Hi.i noemt dat een "typisch ameri- kaans" proces, dat ten koste gaat van de europese politieke overtuiging.(Mient Jan toont zich wat dat betreft wel erg bezorgd.) Faber: "Dat betekent dat,als je het echt goed door analyseert (en Mient Jan vindt natuurlijk dat hij dat inmiddels qedaan heeft),, je van dit over leg niet méér kunt verwachten dan dat, eh, dat wat er is ge legitimeerd wordt."

ACTIEVERE POLITIEK

En zich kennelijk opnieuw rea liserend in welk verband het gesprek plaatsvindt: "Daarmee is dat overleg door mij nog niet veroordeeld. Het is nood zakelijk dat de wapenrace, die gevoerd wordt, op de een of an dere manier gecontroleerd wordt. Ook al stelt het dan in termen van ontwapening niet veel voor..."En gedreven: "Maar er moet veel meer naast komen. De West-Europese regeringen moeten veel meer definiëren wat ze zélf willen. Er zal een veel actievere politiek qevoerd moeten worden, anders komen we er nooit uit."

IMAGINAIRE OORLOGVOERING Dat blijkt een kernpunt bij Faber. Zo langzamerhand wordt het echter tijd om te vragen, hoe we er dan wel uit zouden komen.

Mient Jan begint weer opvallend voorzichting: "Nou, eh, daar is qeen patent-oolossing voor. laat ik dat maar meteen zeg qen. Ook het IKV heeft die niet." En op zo mogelijk nog bescheidener toon: "Het eniqe is, dat wij denken dat het noodzakeliik is een aantal dingen naast elkaar te zetten. De Oost-Westteoenstelling, dat blokdenken vindt zijn uit- drukkinq in de zogenaamde "af- schrikkingsfilosofie". Die houdt eigenlijk een soort ima ginaire oorlogvoering in: het ’s geen vrede, het is geen

W ilja n Loom ans

oorlog, maar door in gedachten als het ware Wereldoorlog-III te spelen, hopen we maar dat-ie nooit tot uitbarsting komt." Faber vindt dat maar een "hele malle, malle toestand".

"Welnu, als die bewapening zo gerelateerd is aan die blokken- tegenstelling, zul je het ook in die kontekst moeten aanpak ken. M.a.w.: een werkelijke ontspanningspolitiek tussen West en Oost is een voorwaarde, die bij elk initiatief tot ontwape ning betrokken moet worden." Vervolgens ontvouwt Mient Jan ons de IKV-gedachtengang. (Geen patentoplossing dus...) Neder land moet haar beleid in het kader van de Oost-Westverhouding veel uitdrukkelijker politiek formuleren. Concreet betekent dat: alle mogelijke initiatieven op het gebied van de Helsinki- qesprekken ondersteunen; zelf nieuwe initiavieven aandragen; gewoon vanuit Nederland (dus niet alleeen in NAVO-verband, waar teveel dat confrontatie- idee heerst) een actiever poli tiek naar Oost-Europa voeren. En vooral: bewegingen, die zich- met Oost-West bezig houden en graaq in contact willen komen met soortgelijke bewegingen in Oost-Europa, in het kader van je buitenlands beleid ondersteunt. SIGNAAL

Da's echter pas één peiler. De tweede is, zoals Faber het for muleert, "dat je dat als het ware legitimeert of onderbouwt met een aantal concrete maatre gelen op het gebied van, zeg maar, de nucleaire bewapening, omdat die in feite Europa in zijn ban houdt". Daarom: een signaal, dat we afmoeten van dit systeem, omdat het ons alleen maar van kwaad tot erger voert. Gedoeld wordt dan op het idee,- om Nederland kernwapenvrij te maken. Faber vindt dat zoiets juist bi i Nederland past, omdat we zo'n klein land zijn. "In de Bondsrepubliek ligt dat alweer heel anders", voegt hi.i eraan toe. Ook probeert bij duidelijk te maken, dat het IKV zich re aliseert dat je daarmee allerlei andere politiek hobbels, zult tegenkomen. "Desalniettemin zul len we die weg moeten leren lo pen, al is het een eindeloos lange weg."

EMANCIPATIE

De inventarisatie en uitleg, zo als Faber hierboven presenteert roept vraqen op. Er is namelijk qeen enkele garantie, dat dat alles voor de Oost-Europeanen iets oplevert. En wat onszelf betreft: is het geen spelen met vuur? Wat zijn de risico's? Mient Jan Faber ziet dat (sim- pelweq?) niet zo waar in. "Nee, ik denk dat het soort stappen, dat wij voorstellen, in termen van risico's buitenqewoon be perkt zijn. "Hij gelooft niet, dat er een zekere instabiliteit zal ontstaan. "Daarvoor zijn die stappen, eh, weliswaar dui delijk maar toch qua omvang beperkt".

Ook binn en de NAVO z it t e n e r r i s i c o 's aan.

"Ja, jazeker, maar dat zou ik dan ook bijna meenemen. Eh, de NAVO kan een heleboel dingen aan. Denk aan kwesties als Griekenland-Turkije, Frankrijk, etc". Faber vindt dat aanmerke lijk grotere strubbelingen, waar de NAVO toch weer overheen

is gekomen. "In die zin moet je dat ook niet zo opblazen", stelt hij rustig.Dat probleem is in feite ondergeschikt aan het andere: zal het van de an dere kant goede stappen

ople-Lees verder op blz. 6

(6)

6 DRIEMASTER

Vervolg blz. 5 veren?

Faber zegt te denken, dat je daar hele pessimistiche be schouwingen over kunt geven. Bi.ina teleurqesteld: "Je moet .ie inderdaad gewoon realiseren, dat de Sovjet-troepen in Oost- Europa een politieke functie hebben, namelijk het onderdruk ken van anti-socialistische ele menten. Daar ligt een ongehoord zware politieke structuur". Dat is volgens hem echter maar één vaststelling en blijkbaar geen doorslaggevende. Van de andere kant vindt hi.i, die samenleving en "buitenqewoon kwetsbaar", om dat er sinds WO-II nogal wat

gaande is aan emancipatie-processen. Polen is natuurlijk het voorbeeld. "Goed, dat wordt dan, eh, op het laatste moment militair onderdrukt. Maar ja, wat in zo'n qeval is

'onderdrukt', ik bedoel: al die mensen zijn er nog steeds. Er is daar heel wat gegroeid". Faber blijkt dat ook in andere Oost-Europese landen te signa leren: nieuwe generaties, die zoeken naar vormgeving. (Hij vindt het overiqens een vergis sing om te veronderstellen dat me^ zou willen worden als het Westen. Nee, het qaat vooral om het verkrijgen van rechten, mensenrechten.)

GESELEN

Faber vindt, dat je in je bui tenlandse politiek rekening moet houden met dat nieuwe potentieel. Hoe? "Door op de een of andere manier in Europa meer openheid te creëren in je eigen opstelling. "Merkwaardig genoeg stuit Faber wat dat be treft ook zelf op de nodige weerstand: hij komt er bii een aantal Oost-Europese landen niet meer in. Hij ziet.daar evenwel noq geen reden in om te zeqgen: "Zie je wel, hup, plaatsen die raketten! Inte gendeel, hij ergert zich kapot aan bijvoorbeeld de wijze waar op in Madrid opgetreden wordt. "Wij gebruiken daar de kwestie Polen en de Sovjet Unie onge nadig mee te geselen, waardoor we bij onze achterban tevoor schijn komen als de redders var

• Reagan

de wereld. (Hij zegt, dat op

lichtelijk smadelijke toon.)

Maar de vraag is, of je daarmee het doe’ bereikt, dat je voor ogen hebt staan. Integendeel, je maakt het daardoor bijvoor beeld Solidarnosc alleen maar moeilijker. Dat is een hele slechte politiek."

VRINDEN

Van de ene kant klinkt dat aan nemelijk, maar aan de andere kant vraag je je toch af of wij wat betreft de welwillendheid van de Oost-Europese regerin gen alleen maar vriendelijk -glimlachend moeten blijven

toe kijken.

Faber:"Nou ja, ik denk dat je daarom moet zeggen dat we ont dekt hebben, dat veranderings proces GEWELDIGE vormen is gaar aannemen."

Alles goed en wel, maar die mensen hebben er tot dusver weinig aan gehad. Ze hebben nog steeds niets te vertellen.

(En Mient Jan Faber lijkt te

willen zeggen dat dat nog on ze schuld is ook.) Hij: "Maar je kunt niet ontkennen, dat dat proces er is. Wij moeten dat op een gedegen, genuan ceerde wijze ondersteunen. Dat betreft dan de manier waarop je zélf politiek bedrijft. Denk aan de gaspijpleiding, maar ook. aan het oplossen van de werkloosheidsporblemen." De IKV-secretaris vertelt daarop dat "vrinden uit dat nieuwe potentieel" wat dat aangaat bang zijn voor mone- taristische oplossingen in het Westen, omdat dat altijd gepaard gaat met een vorm van militarisme. Hij vult dat o- verigens wel aan met de opmer king, dat dat ook wel iets te maken zal hebben met de manier waarop men daar is grootge bracht. ..

NIET AAN DE ORDE

Wanneer we nu eens een tussen balans op maken, dan blijkt dat het IKV de algemeen heer sende en terechte vrees voor een wereldomvattende catastro fe hfeeft vertaald in een aan tal heel goede bedoelingen. Kanttekening daarbij: men lijkt ervan uit te gaan dat alle liefde in eerste instan tie van één kant moet komen: via''genuanceerde" steun aan aan de emancipatiebeweging daar én via directe eigen initiatieven in de /nederlandse buitenlandse politiek moeten de oude mannen aan de Ooste lijke top geleidelijk aan be werkt worden.

Maar...voorlopig wordt er al leen maar hard terug geslagen. Is JOVD wat dat betreft niet wat te goedmoedig ? Ontbeert hij wellicht een in de ogen van vele even gezonde als ge rechtvaardigde dosis wantrouwer, jegens "gene zijde" ? Gelooft hij niet in russische expansie- neigingen?

Faber: "Nee, dat is totaal niet aan de orde. De Navo is ook niet opgericht, omdat er een onmiddelijke dreiging vanuit het Oosten zou zijn. Nee, het ging om het beschermen van een "way of life". Dat..."

Bescherming waartegen dan?? Blijkbaar voelde men toch een dreiging.. .

Faber gelooft dat dat vooral een dreiging van binnenuit was. Opkomende communistische par- tijden in West-Europa bijvoor beeld. "Men dacht die ontwikke ling onder controle te krijgen door als het ware de hele vei ligheidsstructuur onder één paraplu te brengen." En: "Niet te ontkennen is dat die andere factor er ook was. Maar men zag dat niet ogenblikkelijk als een bedreiging. (Nu wel misschien?) Het Warschaupact is wat dat betreft iets antagonistisch: ook de Russen wilden hun "way of life" beschermen..."

Waarom zijn daar dan zoveel wa pens voor nodig ?

Faber: "Ik denk dat je,ja, dat is natuurlijk een hele wezen lijke vraag."

Waarom blijft iedereen niet ge woon in zijn eigen landje ?

Faber zegt, dat dat eigenlijk te maken heeft met de hele fi losofie die er gegroeid is in de Oost-Westtegenstelling. "Kijk, er zit natuurlijk een kern van waarheid in die tegen werping. Bloksystemen hebben op zich ook een stabiliserende werking. Je kunt, denk ik, goed volhouden dat het bestaan van beide blokken tot de jaren zes tig een rustgevende betekenis heeft gehad. Je moet je niet afvragen hoeveel slachtoffers dat gehad heeft (denk aan Hon garije bijvoorbeeld...), maar

desalniettemin."

TE SNEL

"Grote probleem waar we nu mee zitten is: dat datzelfde blok

kensysteem als een fundamentele rem is gaan werken. In tal van opzichten, maar vooral dat het gevaar ontstaat dat, als er échi iets in beweging komt in die samenlevingen, zich ook dat militaire gaat bewegen. M.a.w.: als Polen was "gelukt" en het

• Schmidt

was vervolgens ook in de DDR gaan "lopen", was het resultaat geweest: oorlog in Europa ! Want, al zegt Faber dat er niet bij, dat hadden de Russen na tuurlijk niet genomen. (Waarom

eigenlijk niet, zou je zeggen.)

Vandaar dat Helmut Schmidt het

Maar we moesten dat wel op roepen om aan te kunnen geven wat er aan de hand is."

KAMMINGA

Wat van de juistheid van deze interpretatie ook zij, duide lijk is gelopen worden dat ve le mensen in Europa er gevoe lig voor blijken. Niettemin lijken liberalen op voorhand doorgaans slechts "allergisch" te reageren op het IKV-geluid. Dat heeft uiteraard zijn oor zaken. Die kunnen van speci fiek inhoudelijke aard zijn (de redenering van de Vredes beweging deugt niet), terwijl ook een rol kan spelen dat het IKV zich tot voornamelijk in de linkse hoek lijkt te willen manifesteren. Er zit tenslot te veel meer aan vast, dan al leen het kernwapenwapenvraag- stuk. Het "stemadvies" speelt daarbij uiteraard een rol... Faber vindt dat "natuurlijk" erg jammer. Hij probeert dui delijk te maken, dat hij het eigenlijk alleen maar betreurt. Aan de lezers van dit blad den kend: "Liberalen kunnen'wat

ons betreft een hele wezenlij ke bijdrage leveren, juist van uit de liberale beginselen."

(Die kent-ie dus..). Meer con

creet oner het stemadvies: "Ja, dat was dus geen stemad vies ten gunste van een link se partij. Het ging ons erom om te waarschuwen tegen een CDA/VVD-regering." Hij blijkt als het ware bereid daar in deze kolommen vooral het CDA de schuld van te geven. "Kijk, men mag best VVD stemmen, als men dan maar een kandidaat kiest, die niet voor samen werking met het CDA is. Want In zo'n coalitie komen krach ten bij elkaar, die ons in een richting voeren van waar uit geen weg terug meer moge lijk is." Faber ziet dat be waarheid in het nieuwe regeeraccoord:"De ruimte voor een eigen nederlandse inbreng is daar zo piepklein gemaakt, dat ik eenvoudigweg niet meer zie, hoe die plaatsing van nieuwe kernwapens moet wor den voorkomen. Deze regering heeft haar eigen creativiteit

enorm beperkt en dat vind ik heel kwalijk."

Mient Jan Faber vertelt dan tenslotte dat hij Jan Kamminga een brief heeft gezonden met het verzoek, om tot geregeld overleg te komen.Het verbaast me niet, wanneer hij daarop opmerkt dat het antwoord van Kamminga nog niet binnen is. Alle goede bedoelingen van het IKV ten spijt...

e Inval totaal niet aan de orde

helemaal niet zo leuk vond, wat laar gebeurde."Als die evolu tieprocessen te snel gaan, dan is het afgelopen met Europa om dat er een enorm stuk bewapeninc overheen ligt."

En alsof hij de volgende vraag voelt aankomen: "Ik heb de nei ging om daarvan te zeggen: ik kan dat in belangrijke mate meevoelen, alleen: die proces sen van onderop zijn zo de moeite waard dat we ze moeten steunen. Met de Vredesbeweging doen we dat. We zien hoe onder drukkend die harde structuur werkt en dan moeten we er ook iets meedoen. Aan die structuur en dus aan de bewapening. Op dat terrein moeten initiatie ven worden genomen.Probleem is dan: we kunnen niet meer aan ontspanning doen omdat we met die ongehoord zware bewapeningsstructuur zitte, die dat tegenhoudt."

Je zegt zelf al: het aanwakke - ren van die processen kan ge vaarlijk zijn. Bovendien con stateerde je, dat die blokken stabiliserend werkten. Waarom laat je dat dan niet zo??

Faber: "Nee, we hebben een pe riode gehad dat ze stabilise rend werkten. De Navo en het WP zijn ook niet als altijddu rend bedoeld." En een beetje moedeloos:"Desalniettemin houdt men krampachtig aan die

structuur vast, terwijl we juist in een tijd zijn gekomen in Europa, en dat is mijn stelling, waarin we die harde structuren moeten verzachten. Het moet stapsgewijs,maar het moet. Dat is ook heel sterk het verwijt aan de Vredesbe weging, zo van: Oh hemeltje, wat roepen jullie wel niet op.

Vakantie-Vaarclub

„Albatros

Zeezeilreizen a /b de grotere (12-28 meter lange) vaar tuigen o.l.v. een ervaren bemanning!

Voor aktieve jongeren (16-40

jaar)

tegen betaalbare dagprijzen!

Individueel of groepen (korting!) van 6 /9 /1 2 /1 6 personen - 2 dagen tot 2 weken

Weekprijzen (all-in)

max. f

500,-/600,- p.p. In Nederland

IJsselmeer

e.d.) a /b een half dozijn

tjalken

Vanuit Nederland naar

Engeland

of

Oostzee

a /b drie vaartuigen

In de zonnige

Midellandse Zee

a /b 4 grandioze vaartuigen

Bovendien verzorgt ons nautisch instituut

Zeevast

te Voorburg van september tot april theoretische vaaropleidingen (praktisch)

Voor inlichtingen en brochures:

Stichting "V A A R -V A S T ” , Postbus 178, 2260 AD Leidschendam. Telefoon 070-863292. (Heer G. Lamsvelt)