Fictie en oogkleppen

Donderdag 16 januari 1964 - No. 760

Mr. Van Riel sprak te Zwijndrecht

CONGRES OVER DE P.B.O.

Fictie en oogkleppen

ioen te Amsterdam. Ver- dere gegevens op pag. 2.

Wanneer men afkerig is, ook van politieke oogkleppen, is het soms nuttig zich bezig te houden met hetgeen leeft in andere partijen.

Het jongste nummer van het Chris- telijk Historisch Weekblad geeft hiertoe gerede aanleiding. De hoofd- redacteur mr. J. W. van Gelder houdt zich daar bezig met de mo- gelijkheden van een "christelijk-de- mocratische" politiek. Zijn conclu- sies behelzen onder meer, dat de christelijke partijgrondslag ertoe kan dienen "de christelijke inspira- tie in de politiek beter tot haar rech- ten te doen komen". En dat ook de Christen-democraten een "doe-hou- ding" hebben in de politiek.

Oorsprong van dit zich opnieuw bezinnen op de kansen en mogelijk- heden van een christelijk-democra- tische politiek is een interview, dat de nieuwe KVP-fractieleider in de Tweede Kamer, drs. W. K. N.

Schmelzer, aan de parlementaire correspondent van De Volkskrant heeft verleend. Daarop heeft het PvdA Tweede Kamerlid Geert Ruy- gers in Het Vrije Volk gereageerd.

Het artikel nu in het C. H. week- blad nam de "ficties van Ruygers"

als uitgangspunt.

Maar beginnen wij bij het begin.

* * *

D^{e jonge} KVP-fractieleider toont een zeker optimis- me omtrent een nauwere samenwer- king tussen katholieke en prote- stantse partijen in Nederland. In het geestelijk vlak "is er een veel ster- kere openheid gekomen". Dat kan en moet elders - aldus vrij ver- taald drs. Schmelzer - zijn conse- quenties hebben ook in een gemeen- schappelijk gerichte activiteit in de politiek. Waarbij hij blijkbaar in het bijzonder denkt aan een samen- gaan der drie rechtse groeperingen in Europees en zelfs mondiaal ver- band.

De heer Ruygers op zijn beurt heeft dit alles een fictie genoemd, omdat deze gedachte bij de prote- stants-christelijke partijen "geen we- zenlijke weerklank" heeft gevonden.

Hij noemt het christelijk-democra- tisch pleidooi "een voortzetting van het confessionalisme, zij het in een nieuw pakje". Het getuigenis van een christelijke gemeenschappelijk- heid acht hij "een ontoereikende

grondslag voor een duidelijk politiek beleid".

Mr. Van Gelder neemt nu in het C. H. weekblad vooral stelling te- gen dit laatste deel van 's heren Ruygers betoog, van welk laatste . deel hij op zichzelf de juistheid er- kent. Het gaat echter - zo de heer van Gelder - niet uitsluitend om de verkondiging van beginselen, maar tevens om "iets maken, iets doen". Ook degenen, die de chris- ten-democratische gedachte pogen te verwezenlijken, hebben een "doe- houding" in de politiek.

Aldus de hoofdredacteur van C.H.-orgaan.

* * *

Hoewel het geenszins op onze weg ligt bij deze tegengestel- de meningen als arbiter te fungeren, moeten ons toch een paar opmer- kingen van het hart. De heer Ruy- gers heeft in onze liberale ogen ge- lijk, wanneer hij rept van het gemis aan wezenlijke weerklank.

Mèt hem achten wij, met alle eer- bied voor de christelijke grondsla- gen van onze samenleving, het reli- gieuse beginsel een onvoldoende richtsnoer voor een practisch poli- tiek beleid. Wanneer echter de heer Ruygers ten slotte de KVP-fractie- leider verwijt, niet het perspectief te bieden, "dat nodig is om in Ne- der land over de bestaande impasse van het partijwezen heen te reiken", wordt het hoofddoel van zijn be- strijding maar al te duidelijk.

ATTENTIE!

Blijkbaar heeft de heer Ruygers zijn vertrouwen in de oude door- braak naar het democratisch socia- lisme nog altijd niet verloren. Toch heeft de ontwikkeling sinds 1945 ons het zeer betrekkelijk succes - om het zacht uit te drukken - van de doorbraakpogingen geleerd. En dat het "heenreikén" over de "impasse"

van het partijwezen vereist zou zijn voor handhaving van het democra- tisch bestel, schijnt ons een bewe- ring, waarbij de boeman ook op politiek gebied wordt geïntro- duceerd. Wij zijn overtuigde voor- standers van onze parlementaire de- ül.Ocratie. Juist daarom achten WlJ

het verkeerd het voor te stellen, als- of deze democratie door gevaren wordt bedreigd, die, zo zij al be- stonden, men gemakkelijk de baas zou worden. Het overdrijven van die gevaren is een fictie op zichzelf.

* * *

Wat nu de mening van mr. Van Gelder betreft, willen wij gaarne toegeven dat de christelijke partijen zich niet bepalen tot de verkondiging van een beginsel, maar blijk geven van velerlei acti- viteiten op het terrein van de prac- tische politiek.

Een geheel andere vraag is echter of de verwezenlijking van de overi- gens door drs. Schmelzer vooralsnog vrij schuchter geuite, wensen op kor- te termijn is te verwachten.

Daar is eerst de kwestie van een

ATTENTIE!

TELEVISIE-UITZEN Dl NG

MAANDAG, 20 JANUARI a.s., van 20.20-20.30 uur.

Vraaggesprek met ir. K. VAN DER POLS

en

Jhr. Mr. W. H. D. QUARLES VAN UFFORD

RADIO-UITZENDING

\X!OENSDAG, 22 JANUARI a.s., over de zender Hilversum II (298 m), van 18.20-18.30 uur.

.,LUISTERT NAAR DE STEM VAN DE V.V.D."

samengaan slechts van de twee pro- testants-christelijke partijen. Hoewel dit sinds de bevrijding herhaalde- lijk werrd beproefd, is men practisch niet veel verder gekomen dan een samengaan op gemeentelijk terrein.

En tot een gemeenschappelijk ver- kiezingsprogram voor de drie recht- se partijen, zoals bv. in 1959 prof.

Romme heeft gesuggereerd, heeft men het nooit gebracht. Wel schij- nen thans de jongeren, waartoe wij gemakshalve prof. Zijlstra rekenen, zowel in de ARP als in de CHU, te gevoelen voor samenwerking. Wat de drie partijen betreft geldt dit vooral in het Europese vlak.

Dit alles bleek ook uit een inter- view, dat ditmaal de heren Smallen-

b~·oek en Beernink - respectievelijk de AR en eH-fractieleiders uit de Tweede Kamer - eveneens aan De Volkskrant hadden toegestaan. Met name mr. Beernink toonde zich op dit ogenblik afkerig van "zo iets"

als de CDU in Nederland. De heer Smallenbroek stond positiever dan zijn CH-collega tegenover een stre- ven tot samenwerking tussen ARP en CHU en zelfs tegenover een ver- steviging van de samenwerking met de KVP.

* * *

Wanneer men de ontwikkeling van dit streven naar ge- mEenschappelijkheid van de drie confessionele partijen sinds jaar en dag heeft gevolgd, is men geneigd bij verdere pogingen in die richting een vraagteken te plaatsen. Zelfs een fu- sie tussen de twee protestantse par- tijen is ten slotte niet gelukt. Er zijn immers de dogmatische godsdiensti- ge tegenstellingen, die hun invloed doen gevoelen. En in het algemeen zijn er practische geschilpunten als J:;.v. de zondagsrust, de processie- vrijheid en het huwelijksrecht. In- tussen is het mogelijk, dat het ge- meenschappelijk optrekken in Euro~

pees verband ten slotte toch tot gro- ter eenheid der rechtse partijen zal leiden ook in de Nederlandse poli- tiek.

Wij liberalen hebben slechts de taak de gehele gang van zaken nauwkeurig te volgen. Het is een ontwikkeling waar wij - terecht - buiten staan. Overigens staat dit niet gelijk met buiten-spel. Men zie slechts de verheugende samenwer- king in het Kabinet.

L.M.

"

I-IOE HET BEGON

(IV)

De notulen van de eerste vergadering

Bij de verschillende gegevens, welke ik naar aanleiding van de eerste artikelen over de oprichting van de Partij van de Vrijheid binnenkreeg, was ook een verslag van aantekeningen over de eerste vergadering op 9 februari 1946 in Pulchri Studio te Den Haag gehouden.

Omdat het mij voorkomt, dat deze aantekeningen, bijgehouden door de heer Van Rees Veilinga een goede indruk geven van de sfeer, waarin zich deze eerste vergadering heeft afgespeeld, doe ik hierbij de eerste bladzij- de van deze aantekeningen volgen, die voor zichzelf spreken:

"De voorzitter, de heer Dettmeij- er, heet de aanwezigen welkom en deelt mede het initiatief tot deze bij- eenkomst te hebben genomen daar hem uit verschillende uitingen was gebleken, dat men behoefte heeft aan de vorming van een politieke middenpartij.

Nu zich in het politieke leven een concentratie voordoet, is het nood- zakelijk degenen, die zich niet tot deze concentraties aangetrokken voelen, de gelegenheid te bieden een steunpunt voor hun politieke uitin- gen te geven. ·

Spr. heeft de indruk, dat velen zich thans min of meer noodge-

dwongen achter de Partij van de Arbeid hebben geschaard en daar- mee achter de rode vlag. Het is spr. bekend, dat ook in andere plaatsen van ons land, b.v. in Utrecht en Amsterdam, soortgelijke initiatieven zijn genomen en het is dus zaak daarmee contact op te ne- men. Daar de verkiezingen op 17 mei zullen plaatsvinden, is het noodzakelijk vlug te werken.

Spr. heeft tot deze vergadering uitgenodigd vogels van diverse pluimage, speciaal uit de kringen der jongeren. Hij is evenwel van mening, dat het deskundig advies van de Heren Prof. de Vries, Prof.

J. Jitta, Jhr. van Lith de Jeude e.a.

niet gemist kan worden.

De voorzitter stelt voor op deze eerste bespreking over dit probleem van gedachten te wisselen om dan na 14 dagen, indien men voldoende heeft kunnen nadenken en zich eventueel bij anderen heeft kunnen oriënteren, weer bijeen te komen.

Prof. de Vries juicht het genomen initiatief zeer toe en is van me- ning, dat er een groot aantal poli- tieke daklozen is. De acht candida- ten, die voor de liberale staatspar- tij gesteld zijn, hebben allen min of

meer principiële bezwaren om voor de liberale staatspartij zitting te ne- men.

Meer bevrediging zou ongetwij- feld voor velen uit Liberale, Christe- lijk Historische, Vrijzinnig Democra- tische of zelfs Roomsch Katholieke kring in de Middenpartij zijn, waar- voor spr. heeft gedacht aan de naam als Nationaal Democratisch Christe- lijke Middenpartij.

Spr. zou bij de opzet reeds wil- len waarschuwen voor dogmatiek, doch dringt aan op verwezenlijking van de idee, die dringend noodza- kelijk is om de bestaande lacune te vullen.

De Heer Korthals sluit zich volledig hierbij aan. Ook in liberale kring heeft spr. sinds lang een nieuwe partij bepleit, waarbij wij op bre- dere basis zullen moeten trachten te komen. Een Middenpartij zou on- getwijfeld velen van vroeger ver- schillende politieke denkrichtingen in zich kunnen verenigen. Er zijn reeds verschillende besprekingen geweest, die evenwel niet tot het ge- wenste resultaat hebben geleid.

In de kring der jonge liberalen heeft men wel een zekere gelijkheid van gedachten kunnen constateren en men is daar bereid aan deze be- langrijke aangelegenheid zijn volle

aandacht te geven.

De Heer Reedijk uit eveneens zijn erkentelijkheid voor het genomen initiatief en wijst op het in novem- ber reeds in Libertas verschenen artikel, volgens hetwelk men in de- zelfde richting wilde gaan. Op dit

artikel zijn adhaesiebetuigingen ont- vangen, doch niet in zo grote mate dat men daarop kon voortbouwen".

Men ziet daaruit dat de gedach- ten nog niet bepaald geconcreti- seerd waren en dat de naam Par- tij van de Vrijheid eerst later naar voren is gekomen. Over die latere gang van zaken hoop ik volgende keren nog verder het een en ander tP vermelden.

Noot. Van enige zijden werd mijn aan- dacht erop gevestigd, dat mr. F. G. A.

Huber, waarvan ik in een vorig artikeQ schreef, dat hij burgemeester van een der Waddeneilanden was, sinds enige tijd geen burgemeester van Ameland mee1· is, maar van Goes.

Ook de naam van de heer H. W. Elder- mans, hoofdredacteur van het Rotter- dams Nieuwsblad werd onjuist vermeld, hetgeen wij hierbij herstellen.

D. W. DETTMEIJER

DAGELIJKS BESTUUR VERGADERDE

Zaterdag, 11 januari j.l., kwam het Dagelijks Bestuur der Partij te Den Haag bijeen, ter bespreking van verschillende huishoudelijke en or- ganisatorische zaken.

Het Dagelijks Bestuur van de Groep Nederland van de Liberale Internationale kwam bijeen

Het Dagelijks Bestuur van de Groep Nederland van de Liberale Internationale heeft zaterdag 11 ja- nuari in Den Haag vergaderd ter bespreking van verschillende orga- nisatorische problemen.

~~~..._. ... ..."..~"'ffb,."',...~~~~~~,.."..,_~

:

~ ^I

! Uitnodiging

Congres over de P.B.O. op ZATERDAG 8 FEBRUARI 1964 m het MINERVA-PAVILJOEN te AMSTERDAM.

Aanvang: I 1.00 uur Sluiting: 17.30 uur.

Inleiders: mr. Sa J. Halbertsma en dr. E. Nordlohne

Congresleiders: mr. J. van Someren, mrm J. E. Goudsmit, H.

w.

Congressecretaris: H. J. L. Vonhoff

De kosten van het congres bedragen f 8.50 (inclusief de lunch ad

f 5.-); voor hen die niet meelunchen (de lunchtijd is van 13.00 tot 14.00 uur) bedragen de kosten f 3.50.

Op te zenden naar het bureau V. V.D., Herengracht 36, Amsterdam.

Ondergetekende:

De kosten ad f ^{8.50 of} f 3.50 zijn overgemaakt op:

Postgiro 4 3 1 4 7 0 Gemeentegiro V 9 9 2 5

···

Adres:

Lid van de V.V.D.-afdcling:

meldt zich aan voor deelname aan het congres op 8 febrwlfi 1964 te Amsterdam.

Hollandsche Bank Unie N.V. te Amsterdam Alle ten name van V.V.D. te Amsterdam Handtekening:

'.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

Mr. H. van Riel·

De VVD

moet

vormen

Belastingverlaging door herziening van de progressiefactor der inkom- stenbelasting - een belangrijk onderdeel van het akkoord van Wassenaar _wenst de V. V.D. op zeer korte termijn in behandeling te zien, aldus Mr.

H. van Riel, voorzitter der Eerste Kamerfractie van de V.V.D. in een rede, waarvan Zwijndrecht de landelijke primeur kreeg in ve1·band met het 15- jarig bestaan van deze afdeling van de V. V.D.

De onderwijzerssalarissen, waarvoor 23000 mensen hebben gedemonstreerd, vragen als het ware de VVD een stand- punt in te nemen, waarmede uiteraard 't gehele onderwijs in de belangstellmg komt te staan. Mr. Van Riel onthulde dan ook, dat de VVD besloten heeft e~n Onderwijscommissie in te stellen, d1e het probleem van de gelijke onderwijs- kansen voor iedereen moet bestuderen.

Immers het kritieke punt ligt voor de grote g{-oepen van de bevol~it;g ni~t bij het hoger onderwijs, doch JUlSt blJ het middelbaar onderwijs.

De VVD heeft een nieuw bestuur ge- kregen en is verjongd. Er is een nieuwe koers uitgezet en wij zijn een nieuwe politieke periode ingegaan, aldus spreker.

In deze nieuwe regeringscombinatie valt een belangiTijk deel van de last van het land aan de VVD toe. De basis van de VVD zal i,n de komende jaren verbreed worden, dank zij de goede toekomstpers- pectieven, die via welvqartsstijging be- reikt kunnen worden. Wij, liberalen, al- dus mr. Van Riel, juichen deze ontwik- keling, die stijging van de koopkracht van het volk betekent, toe. Zaak is echter wel, dat de regering de ontwikkelirr1g monetair in de hand houdt. Echte moei- lijkheden komen immers altijd onver- wacht. Wat de VVD betreft prees mr. Van Riel zich gelukkig, dat het nieuwe jonge bestunr grote voortvarendheid betoont.

In het bijzonder onderstreepte de spre- ker het belang om de denkbeelden, die tn de partij leven, ook daadwerkelijk uit te dragen. Men moet weten wat er leeft onder de mensen. Er moet een twee richtings verkeer komen.

CONTACTEN IN DE PARTIJ Het bestuur moet voortdurend probe- ren contacten in de partij te krij.gen, ter- wijl de wil van de leden moet bijdragen tot vorming van de politieke gedachte - noodzakelijk om in de echte zin van het woord door de partij gedragen te worden.

De harmonie in de VVD is volstrekt en alles functioneert voortreifelij k. Met vol- doening wees de spreker zijn gehoor op de onderhandelingen na de verkiezin- gen, waarbij minister Toxopeus de vuur- proef glansrijk doorstaan heeft. Alle symp- tomen wijzen op goede vooruitgang van het liberalisme, wat met vreugde wordt begroet. In de VVD is echter veel te doen.

Tal van commissies moeten aan het werk en de spreker opperde het denkbeeld de werkwijze van de partijraad te verande- ren en deze een andere en bredere basis te geven. Mr. van Riel riep op om elk 'n bijdrage te leveren. Waardevolle indica- ties zijn belangrijk voor een partij. Kort- om er is voldoende stof tot overdenking.

De heer Van Riel verheelde niet, dat er in afgelopen jaren veel kritiek is geweest op de VVD, die al dan niet werd gewaar- deerd. Konstruktieve steun en medeleven helpen de partij opbouwen. Alles gaat echter niet even snel. Men moet de gees- ten rijp maken en de historische tegen- stroom. welke de VVD uit het verleden ontmoet, is alleszins begrijpelijk. Hier was sprake van historische emoties. De VVD, aldus mr. Van Riel, moet en kan het werkelijke vertrouwen winnen van brede groepen van het Nederlandse volk.

Hiervoor moet de VVD aan eim aantal voorwaarden voldoen. In de tijd zitten een aantal elementen. die gunstig wer- ken voor het libe·a!isme. Vrijheid is

geen abstracte zaak. Naarmate de welvaart stijgt vindt verschuiving in maatschap- pelijke groeperingen plaats. Zo komen er dank zij de welvaartsstijging elk jaar 10000 mensen in hogere inkomensgroe- pen. De drang naar vrijheid wordt grote~·

en men gaat zich afvragen of men niet tot een andere maatschappelijke groep is gaan behoren. Hier liggen kansen voor de VVD om mensen aan te raken met de liberale gedachte. Men -moet hiervoor 't goede ogenblik weten te kiezen. Mr. van Riel ziet dit moment voor het Nederland- se volk i1n zijn totalit~it nader komen.

Belangrijk voor de VVD acht de spreker de taak om eenheid onder de Nederlan- ders na te s:reven. In het bijzonder voor de VVD zijn er nieuwe aanrakingspun- ten voor de vertolking van de eenheids- gedachte. Politiek moet echter nooit ge- baseerd worden op incidentele punten.

Electoraal gezien, kan dit misschien wel eens nuttig zijn, doch op den duur levert dit niets op, aldus mr. Van Riel. Op het stuk van gelijke kansen moet de VVD niet terugschrikken voor een radicale ge- dachtengang. Niet het hoger onderwijs, doch het middelbaar anderwijs blijkt 't kritieke punt voor veel bevolkingsgroe- pen te zijn. Hierbij verwees mr. van Riel o.a. naar studies in Duitsland en Enge- land op dit terrein. Het gaat - er dus om grote groepen van de bevolking op soe- pele wijze het middelbaar onde1wijs bin- nen te voeren. Het verheugde mr. van Riel bekend te kunnen maken, dat op 'n belangrijke partijbespreking, waarbij tot zijn vreugde ook prof. mr. P. J. Oud aanwezig was, door de VVD besloten is een bijzondere Onderwijscommissie in te stellen ter bestudering van het ge- lijke-kansen-vraagstuk. Inhaerent aan de Onderwijscommissie is de zaak van de Onderwijzerssalarissen. Om 23000 men- sen op een demonstratie te krijgen is veel nodig. Op. het stuk van de onderwij- zerssalarissen moet de VVD dan ook een standpunt innemen en mr van Riel wees dan ook op de belangstelling van de VVD voor deze nijpende aangelegenheid, die in de persoon van mevr. v. Someren-Downer op de demonstratie aanwezig was. Van de andere politieke partijen trof men al- leen de heer Kleywegt van de PvdA aan.

Aandacht vroeg mr. Van Riel verder voor de economische vrijheid, die wer- kelijkheidsgestalte moet hebben. Prijsaf- spraken vormen geen werkelijke econo-

HARLINGEN

De vrouwengroep Harlingen hield in december een vergadering ten hui- ze van een der leden. Besproken werd de door het bestuur van onze landelijke organisatie rondgezonden vragenlijst X.

Daarna hield de secretaresse, mevrouw Blanksma, een praatje met dia's over Rome. De regeringsvorm van Italië werd daarbij ook aangestipt.

BeSloten werd begin 1964 mej. mr.

Toxopeus Pott uit Oterdum als spreekster uit te nodigen.

A. BLANKSMA-Wcstra.

N.V.AANNEMERSBEDRIJFv/hJ.STAM

KORTENAERSTRAAY 3 te ZWIJNDRECHT TELEFOON (01850) 2 86 63

\VONINGBOU'\V

Mr. H. VAN RIEL

mische vrijheid. De regering moet een goed anti-kartelbeleid voeren. Econo- misch werken is in het algemeen belang.

Men moet tegengaan, dat prijsvorming op de rug van het publiek wordt afge- wenteld. Don Quichotterie is hierbij uit den boze, vond mr. Van Riel, die meent dat men de moed moet hebben ook wel eens iets te doen, dat soms bij eigen mensen minder populair is. Vrijheid en voorzichtigheid dienen echter hand in hand te gaan. Aandacht vroeg mr. van Riel ook voor de consumentenvoorlich-

ting. Vrijheid immers, is illusoir als ~:c geen werkelijk vr.ije keus is. De overheld doet er goed aan consumentenorganisa- ties te steunen, die weer voor lichting ge- ven, bruikbaarheid toetsen enz. Elk streven tot redelijk nadenken verdient liberale steun. Dit is rechtvaardig en fatsoenlijk. In dit verband is het nood- zakelijk de VVD te ontheffen van de kwalificatie van ondernemerspartij. Im- mers, de ondernemers vormen steeds één groep. Een politieke partij komt voor al- le groepen op, speciaal voor de zoge- naamde achterhandgroepen. Niettemin is mr. Van Riel er trots op vele onderne- mers in de liberale gelederen aan te tref- fen. Dit brengt echter mee, dat men ook naar andere groepen, zoals die der werknemers, moet luisteren.

Mr. Van Riel vroeg nu aandacht voor de volgende actuele vragen. Bekend is, dat de VVD instemt met het accoord van Wassenaar. Het optrekken van de AOW tot het sociaal minimum staat op het programma, ofschoon niet omschreven is wat het sociaal minimum precies is. In beginsel is mr. Van Riel het eens met prof. Romme, dat de premies de lasten moeten dekken. De VVD is echter niet dogmatisch en indien een nadere over-

Copie voor de%e rubriek te %en- den oan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem.

ROTTIERDAM

In Rotterdam besloot de vrouwengro·ep voortaan op een vaste plaats en een vaste tijd bijeen te komen, nl. elke laat- ste donderdagmorgen van de maand in hotel Atlanta. Men hoopt, dat dit de ani- mo voor de deelname aan de bijeenkom- sten zaJl vergroten.

Het bestuur is nu als volgt samenge- steld: mevr. mr. C. H. Verstegen-Kettlitz, voorzitster, mevr. mr. E. L. van den Bre- men-Haverkamp, secretaresse, mevr. E.

M. Slechte-van der Oord, penningmees- teresse en verder de dames A. C. Kerst- holt-van Noort, ir. M. C. Endert-Baylé, J. A. E. C. P. Mellema-van der Meer en E. H. Bierman-Vijfvinkel.

16 JANUARI 1964 - PAGINA 3

brugging nodig is, heeft de VVD geen bezwaar tijdelijk de algemene middelen aan te spreken. Een te grote bijdrage uit de algemene middelen zou echter niet goed aanvaardbaar zijn. De verhouding van de directe belastingen en indirecte belastingen, die hier te lande 65:35 be- loopt, speelt mede een rol in het raam van de mogelijkheden van de betaling van premies voor sociale verzekeringen.

Een dekkende premieheffing acht de spreker een noodzakelijke voorwaarde.

Met een belangrijk deel van het accoord van Wassenaar moet nu een begin wor- den gemaakt. Belastingverlaging d.m.v.

herzienmg van de progressiefactor in de inkomstenbelasting meent mr. v. Riel op zeer korte termijn te moge1n verwachten.

De Eerste- en Tweede-Kamerfracties van de VVD willen deze belangrijke zaak in een zo vroegtijdig mogelijk stadium af- doen. Over het tijdstip van invoering is uiteraard gedachtenwisseling mogelijk.

Hierin valt geen al te star standpunt te verwachten.

GEEN FEITEN VERDRAAIEN In E.E.G.-verba:nd zal volgens het ver- drag van Rome harmonisatie van de con- currentievoorwaarden moeten plaatsvin- den, wat betekenen zal, dat in Neder- land, waar de indirecte belastingen rela- tief laag zijn, deze indirecte belast~ngen

omhoog zullen moeten gaan. In dit ver- band achtte spreker een waarschuwing op zijn plaats aan het adres van diegenen, die de feiten willen verdraaien, door mis- schien voor te stellen, dat de door de V.V.D. gewenste verlaging van de inkom- stenbelasting teweeggebracht zal worden door de indirecte belastingen tegelijker- tijd te verhogen. Mr Van Riel acht het nuttig dat men zich wapent tegen veil'- draaiing van feiten. Blijkens een publi·

katie van de Volkskrant zou tweederde van de KVP-fractie vóór samenwerking met de liberalen zijn en eenderde tegen.

De VVD, aldus mr. Van Riel, moet be- wijzen, dat het Nederlandse liberalisme in staat is een grote bijdrage te leveren aan een regeringscombinatie zonder so- cialisten. De V.V.D. wil dit ook bewij- zen. De V.V.D. moet open staan voor nieu- we vormen en het advies van mil'. Van Riel luidt, dat men gehoor kan vinden voor het liberalisme door de dingen te combineren en verbanden te leggen. Van betekenis is het vermogen ook de wen- sen van anderen te overwegen. Het ver- werpen van problemen zonder meer is onjuist. Getracht moet worden een oplos_

sing te zoeken, waarbij onderscheidings- vermogen voor het niet altijd gelijk heb- ben soms tot afbuigi,ng naar een betere vorm kan leiden. Mr. Van Riel voorziet een grote groei van de V.V.D. en meent dat inspanning tenslotte tot het gewenste resultaat zal leiden.

De voorzitter. van de afd. Zwijndrecht, de heer W. F.· G. L. van Smaalen, die deze feestelijke bijeenkomst had geopend, dankte de heer Van Riel voor zijn ma- gistrale rede, die uiteraard voor het ge- hele land bestemd was. Mev,r. mr. Wie- gand-'t Hart bood de voorzitter van de Afdeling Zwijndrecht een met V.V.D.- linten getooide voorzittershamer aan na- mens de Vrouwen in de V.V.D., afdeling Zwijndrecht. Na de pauze volgde een ge- slaagd optreden van het Leids Studen- tencabaret van Floor Kist, waarvan de overvolle zaal in Swindregt bijzonder genoot.

NATIONALITEIT GEHUWDE VROUW

M.V.

O^{P dezelfde} Rotterdamse vergade- ring, waar dit alles vastgesteld werd hield de voorzitster, mevr. Verste- gen. ~en voordracht over bovengenoemd onderwerp.

De wet op de nationaliteit van de ge- huwde vrouw bepaalde, dat de vrouw bij huwelijk de nationaliteit van de man vdlgde. Andere landen hadden echter an- dere opvattingen; vele moeilijkheden hierover werden voorkomen door verdra- gen.

In de Tweede Kamer is onlangs de wet op de nationaliteitskeuze van de gehuwde vrouw aangenomen, zodat de verwezen- lijking van keuze binnenkort mogelijk zal zijn. Bij huwelijk met een buitenlander zal de vrouw haar Nederlandse nationali- teit kunnen behouden, maar moe-t dit mel- den.

Spreekster zei, dat het zeker raadzaam is om als men met een buitenlander trouwt niet alleen te informeren naar de wéten betreffend·e de nationaliteit. maar ook naar andere wetten zoals o.a. echt- scheidingswet, wet op het huwelijksgoe- derenrecht en de \'oogdijwet.

Er wordt noga!! eens vergeten, dat in verscheidene landen man en vrouw niet zo gelijk zijn als hier.

Een levendige discussie volgde op deze levendig voorgedragen causerie.

E. I-I. BIERMAN-VIJFVINKEL

•

DE POSITIE VAN HOGE

AMBTELIJKE FUNCTIONARISSEN

meer aan de hand is. Hij ziet de vertrekkende functionaris als een man, die een deskundige bij uit- stek is en het zou wel eens kunnen zijn, dat die gelijk heeft. Hier komt dus het algemeen belang op een ge- heel andere wijze in het geding.

Men schrijft ons:

Niet eens zo heel zeldzaam verschijnen in de dagbladen berichten over een plotseling, al dan niet vrijwillig, ontslag van de hoogste ambtelijke functionarissen in een bepaalde sector van de overheid.

Het gaat om de vraag of niet fei- telijk een verkeerde beslissing is ge- nomen, die het landsbelang, ook het plaatselijk belang, zeer kan scha- den, hetzij in algemene zin, hetzij financieel.

We herinneren aan de ontslagen in de gemeentelijke dienst van Den Haag

en Iaatstelijk aan het verzoek tot ontslag van de chef van de Generale Staf. Nu kan een vertegenwoordigend college een minister, een gedeputeer- de of een wethouder wel op het mat- je roepen. Maar het college kan niet vrijelijk beschikken over de verkla- ring van de ambtelijke functionaris voor wie het meestal te laat is.

Het gaat daarbij niet om ongeschiktheid of onbekwaamheid in het ver- vullen van het ambt, maar om kwesties, die liggen in de sfeer van het beleid, men zou kunnen zeggen afwijkende opvattingen over de te volgen bedrijfs- politiek. Er zitten aan deze zaak verschillende kanten, die een nadere be- studering vragen, omdat het hier gaat om het openbaar belang.

Men zou de opmerking kunnen maken, dat meningsverschillen, die tot een breuk leiden, zich eigenlijk niet kunnen voordoen, omdat amb- telijke functionarissen, behalve in enkele met name genoemde geval- len, geen verantwoordelijkheid dra- gen.

De politieke gezagsdragers - mi- nisters, staatssecretarissen, gedepu- teerden, wethouders enz. - hebben alle verantwoordelijkheid, de amb- tenaren van hoog tot laag zijn hun assistenten en men zou dus kunnen zeggen, wie een ambtelijke functie bekleedt, heeft maar te aanvaarden.

Gaat het verkeerd dan is het niet zijn zaak. De praktijk blijkt daar- mee echter in strijd te zijn. Leiden- de ambtelijke functionarissen ach- ten zich wel degelijk verantwoorde- lijk voor hun dienst.

Rechten naást plichten

Wie verantwoordelijk is moet niet alleen plichten vervullen, maar ook over rechten kunnen beschikken, de rrchten nl. om een verantwoorde- lijkheid waar te maken, b.v. het recht zich te verdedigen voor een college, dat de koorden van de beurs in handen heeft.

, De conclusie is dan ook: zou het wellicht aanbeveling verdienen dat de hqogste ambtelijke functionaris- sim - dat behoeft niet voor alle sèctoren · te gelden - op de een of andere wijze bepaalde rechten krij- gen om hun. verantwoordelijkheid ook uit te oefenen in en voor colle- ges als Tweede Kamer, Provinciale Staten en gemeenteraden? Het is maar, dat we in de praktijk geen leemten laten bestaan omdat de theorie van het staatsrecht, gevormd in tijden, die allang achter ons lig- gen, nog niet aangepast is.

; Het gaat daarbij om niet onbe- langrijke zaken.

In een tijd van bescherming van de arbeid, mogen we ons toch wel bezinnen over adequate maatre- gelen voor hen, die hooggeplaatst zijn in dienstbetrekking. Het gaat om mensen op veelal oudere leeftijd, die na een prachtige staat van dienst een weinig benijdenswaardige val maken.

Komen er teveel mutaties op de hoogste posten, dan zal het moei- lijk worden de juiste figuren te vin- den, omdat het te riskant is en de desbetreffenden veelal een goede functie bekleden. Hierbij kan dus het openbare belang worden ge-

schaad~

Bovendien moet worden gevreesd, dat na een "machtsstrijd" tussen een politieke gezagsdrager en een amb- telijke functionaris, de post welke laatstgenoemde bezette aan beteke- nis, aan diepte en vooral aan status heeft ingeboet, zodat die functie daarom ook minder aantrekkelijk is geworden voor krachtige figuren.

Buitenstaander tast in het duister

Verlaten we nu het terrein van

de "persoonlijke sfeer". De buiten- staander krijgt zelden of nooit een juist inzicht in de aard en de diep- te van het conflict. Dat komt, om- dat hij niet meer hoort dan de over- winnende partij, de politieke gezags- drager, wil vertellen, terwijl de ver- liezende zijn mond dicht moet hou-

den.

Zou hij iets zeggen dan kan hij vervolgd worden wegens schending van het ambtsgeheim! Toch heeft de buitenstaander het gevoel, dat er

Een mogeliike oplossing

Het is over het algemeen moeilijk ingrijpen in kwesties van gezag en organisatie. Iets anders zou dat na- tuurlijk worden wanneer daarvoor een bepaalde procedure zou gelden, bv. een beroepsmogelijkheid op een vertegenwoordigend college, dat kan nagaan wie het gelijk aan zijn zijde heeft. Op die manier zouden heel wat penibele kwesties op een bevre- digender manier geregeld kunnen worden.

Het Bestuur van de Vereniging van Staten- en Raadsleden van onze Partij heeft besloten op zaterdag 22 en zondag 23 februari a.s. wederom een Studie-conferentie voor de leden der Vereniging te organiseren. Ook belangstellende leden der Partij, die niet bij de Vereniging zijn aangesloten, zijn op deze conferentie van harte welkom.

Zoals gebruikelijk wordt deze conferentie gehouden in "Woudschoten" te Zeist. De agenda en nadere bijzonderheden volgen hieronder.

Voorafgaande aan de conferentie zal op zaterdag de 22e om 2.00 uur n.m. de jaar- vergadering der Vereniging plaatsvinden. De agenda van deze jaarvergadering wordt op korte termijn aan de leden toegezonden.

AGENDA

ZATERDAG 22 FEBRUARI 15.30 uur: Opening door de vqo-rzitter der Vereniging.

15.45 uur: "Enige actuele vraagstukken van Bejaardenzorg", door hare excellentie mevrouw dra. J. F. Schouwenaar-Franssen, minister van Maatschappelijk Werk.

Gemeenschappelijke avondmaaltijd.

20.00· uur: "Voorlichting en Public Relations door Provinciès ·en. Gemeenten", door de heer D. W. Dettmeijer, voorzitter der Vereniging.

ZONDAG 23 FEBRUARI

10.30 uur: "Enige Energieproblemen", door mr. C. L. W. Fock, Commissaris der Konin- gin van de provincie Groningen.

Gemeenschappelijke koffiemaaltijd.

14.00 uur: "Taak en plaats van de Gemeenten in 1964'', door mr. J. Drijber, burge- meester van Middelburg.

15.30 uur: Sluiting.

Na de inleidingen zal gelegenheid bestaan tot het stellen van vragen.

N.B. De kosten bedragen:

I 16.50 per persoon voor de gehele conferentie.

Indien men niet de gehele conferentie bijwoont, gelden de volgende afzonderlijke prijzen: I 5.95 voor de gemeenschappelijke avondmaaltijd op zaterdag.

I 8.80 voor logies en ontbijt.

f 4.25 voor de gemeenschappelijke koffiemaaltijd op zondag.

Aanmeldingen door overschrijving van het desbetreffende bedrag op postgiro nr. 68500, ten name van de heren R. Mees & Zoonen te 's-Gravenhage, onder vermelding "Studie- conferentie Woudschoten Vereniging van Staten- en Raadsleden", of wel door onder- staande strook ingevuld te retourneren aan het Secretariaat van de Vereniging van Staten- en Raadsleden van de V.V.D., Koninginnegracht 61 te 's-Gravenhage.

Indien U zich slechts voor een gedeelte der conferentie opgeeft, dient U tevens te vermelden welk gedeelte U wenst mede te maken.

Het Conferentie-oord "Woudschoten", Woudenbergseweg 54 te Zeist, telefoon (03439) 3 44, ligt aan de hoofdweg Zeist-Woudenberg-Arnhem, op ca. 5 km van de kom van Zeist. De oprijlaan bevindt zich naast café-restaurant Oud-London, even voorbij de begraafplaats.

Vanaf Utrecht is "Woudschoten" bereikbaar met de (rode) bus van de Fa. De Haas (richting Veenendaal), die 10 minuten over elk heel uur vertrekt vanaf station Utrecht en 27 minuten later stopt aan de halte Oud-London-"Woudschoten".

Vanaf Amersfoort is er een kwartierdienst van de (groene) bus der N.B.M., lijn 55, waarbij de bus, die 12 minuten over elk heel en half uur uit Amersfoort (station) ver- trekt, in Zeist (Gero) aansluiting geeft op de (groene) N.B.M.-bus lijn 51. Reisduur Amersfoort-" Woudschoten'• circa 45 minuten.

Aanmeldingsstrook Studie-Conferentie .,Woudschoten". febr. '64

Ondergetekende: ... . Adres: ...•••

Vf oonplaa ts: ...•.•••

geeft zich hierbij op als deelnemer(ster) aan de Studie-conferentie van de Vereniging van Staten- en Raadsleden van de V.V.D. op 22 en 23 februari 1964 in het Conferentie- oord "Woudschoten" te Zeist.

Avondmaaltijd op 22 februari Logies van 22 op 23 februari Koffiemaaltijd op 23 februari Doorhalen wat niet wordt verlangd.

Handtekening:

Rörink

&

Van den Broek N.V.

ENSCHEDE

•

HET ADRES VOOR AL UW

Kranen en

Staalconstructies

TWEE BEKENDE MERKEN

Specialisten in

Manchester Gentleroy

en

Ladyroy

o.a. bijzonder geschikt voor sport- en tuinkleding

ALGEMEEN SECRETARIAAT

Y.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage Telefoon (0701 60 48 03

(3 liinen) Giro 67880

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 16 JANUARI 1964- PAGINA 5

DE SIERI_JIJl(E FLORET EN HET ORDINAIRE HAKMES

HEEL het rumoer om de V.A.R.A.-televisie- uitzending met de vreemdsoortige naam, op welke uitzending vorige week in het hoofd- artikel al een commentaar werd gegeven dat aan duidelijkheid niets te wensen overliet, bewijst nog eens, dat we ook in ons (naar men zegt) rustige land leven in een sfeer van elkander op merkwaardige wijze doorkruisende tegenstel- lingen en mentaliteitsverschillen.

Op kerkelijk terrein heeft de oecumenische ge- dachte de laatste jaren krachtig wortel gescho- ten. Er zijn veel meer contacten tussen vroeger streng gescheiden protestantse kerken. Er is ook een onmiskenbare toenadering - onder erken- ning van alle principiële verschilLen - tussen rooms-katholieken e~ protestanten. Wederzijds zijn talrijke muren van misverstand en wanbe- grip opgeruimd en men staat opener tegenover elkande1·.

Een katholiek blad als De Tijd/De Maasbode wijdt wekelijks zeer leesbare rubrieken aan het protestantisme en de daar levende actuele stro- mingen .. Vele protestanten, voor wie de Paus nog niet zo lang geleden een verre en nogal duistere figuur was, aan wie zij niet dan met misprijzen konden denken,. h~bben .mèt weinig minder ge- spannen belangstelling de tocht van Paulus VI door het Heilige Land op hun televisiescherm gevolgd dan hun "roomse" buren.

De gematigde houding, welke de K.V.P.-fractie op het verrassende initiatief van pater Stokman ten aanzien van het Humanistisch Verbond en met name waar het betreft de humanistische geestelijke verzorging heeft ingenomen, is een belangrijke stap vooruit.

Op terreinen als dat van de verruiming der echt- scheidingsgronden en de geboorteregeling, ter- reinen waar tot voor kort werkelijke dogma's en taboes onoverkomelijke hinde1·palen voor enige verandering leken te zijn, is al evenzeer een duidelijke kentering te onderscheiden.

* * *

MAAR oo~ op and~1·e gebie~en is er meer wederzruds begnp geg?'Oeld. Belangrijke sociale verzekeringswetten als die omtrent de ouderdoms- en de weduwen- en wezenverzeke- ring werden con amore en unaniem in beide Kamers der Staten-Generaal aanvaard. Een in- stelling als de Stichting van de Arbeid bracht werkgevers en werknemers nader tot elkander en voorkwam telkens weerkerende sociale con- flicten en onrust.

Acties als "Open het Dorp" of voor de "Stille Armen", gelijk jaarlijks tegen Kerstmis door het Handelsblad georganiseerd, oproepen in andere bladen voor hulp in indi'viduele gevallen van schrijnende nood, acties bij massale rampen in binnen- of buitenland, zij hebben altijd succes en brengen telkenmale de soms fabelachtige anoniem-geschonken bedragen op die noodzake- lijk zijn om in de materiële nood te voorzien.

Op het politieke terrein is de parlementaire denwemtie met haar vaste spelregels van ge-

schreven en ongeschreven recht en politieke moraliteit - onder erkenning dat ook deze in bepaalde omstandigheden wel haar feilen heeft - in ons land algemeen aanvaard. In het parle- mentaire debat wordt, hoezeer de politieke te- genstellingen soms kunnen botsen, toch vrijwel steeds uitgegaan van de goede trouw van de tegenstander en doen zij aan de goede onderlinge verhoudingen niets af.

Landen, ·waar corruptie in het overheidsbestuur en in het maatschappelijk leven nog min of meer als een vanzelfsprekendheid of althans als een onvermijdelijkheid wordt aanvaard (die zijn er inderdaad!), waar de politiek meer door persoon- lijke veten dan door principiële verschillen wordt beheerst en u;aar de "geachte afgevaar- digden" zo nu en dan in de letterlijke zin op de vuist gaan, beschouwen wij als landen, die geestelijk en maatschappelijk toch nog als onder- ontwikkelde gebieden moeten worden aange- merkt.

NOTITIES VAN EEN INSIDER

MAAR - en nu krijgen we de merkwaar- dige tegenstelling - er is ook een tegen- stroom. Er zijn aan de zelfkant van het politieke leven, in de jour:ntLlistiek en onder onze jonge schrijvers (of die daarvoor willen doorgaan) lieden, die zich in dit klimaat maar moeilijk kunnen schikken.

Nationale waarden, tradities die fleur geven aan het gemeenschappelijk volksbestaan, bepaalde algemeen aanvaarde normen van fatsoen in de maatschappelijke betrekkingen, zijn voor hen

"verouderde begrippen". Zij voeren, waar zij de kans zien, agitatie en noemen dat dan "heilige huisjes" omverwerpen en "op lange tenen" gaan staan.

Nu begrijpe rnen ons wel: wij hebben geen en- kele behoefte aan terugkeer naar de braafheid van een Hieronymus van Alphen. Wij voeden onze kinderen niet meer op in de trant van:

"Jantje zag eens pruimpjes hangen".

Wij hebben evenmin behoefte aan verdoezeling van politieke tegenstellingen. Onze bezwaren tegen een vijfpartijen-Kabinet anders dan in bijzondere noodgevallen waren niet in de laat- ste plaats gebaseerd op de principiële over- weging, dat in een parlementaire democratie een oppositie een gezond en noodzakelijk tegenwicht

V07'mt.

Politieke spotprenten van tekenaars van naam met een scherp inzicht en gevoel voor we?·ke- lijke humor en voor de betrekkelijkheid van alle dingen, hebben altijd een rol gespeeld in ons staatkundig leven. Het is bekend, dat e1· menig groot politicus is geweest die er behagen in schepte, àe op hemzelf betrekking hebbende praelukten van ca?Ticaturisten te verzamelen.

Er is echter een hemelsbreed ve1·schil tltssen het

hanteren van de sierlijke floret en het als een dolleman rondzwaaien met een ordinair hakmes of het 1:erspreiden van zuivere roddel.

* * *

DE televisie is een gemonopoliseerd massa- medium en wie dit middel misbruiken met de gedachte van zoals Wim Kan het in zijn kostelijke Oudejaarsavond-conference heeft uit- gedrukt: "We gaan es effe lekker een volks- . groep kwetsen", behoren daar niet thuis. Zij

zijn àj geestelijk nog te onvolwassen àf missen te enenmale het inzicht en het vakmanschap, dat een optreden voor dit medium billijkt.

Dat de radioconferences van Wim Kan, door miljoenen beluisterd, nauwelijks enige kwade 1·eacties hebben uitgelokt en door degenen, die ,pp de hak" werden genomen zonder uitzonde- ring zowel in deze ou.dejaars-uitzending als bij vorige gelegenheden volkomen sportief zijn op- genomen, terwijl de jongste V ARA-uitzending van "Zo is het ... " een storm van veront- waardiging en protesten heeft uitgelokt, is toch wel veelzeggend.

Het betekent, dat ons volk, doo1·een genomen, het verschil tussen milde humor en grove grollen wel degelijk weet te onderscheiden.

Op hetzelfde lage nivemc als deze uitzending lag de reactie van de schrijver Harry ·MuZisch, die tegenover enige persorganen desgevraagd· over het gewraakte programma als zijn .oordeel te kennen meende te moeten geven, dat dam·door ,,een ongenadige klap was uitgedeeld in de tronie van de Nederlandse stommiteit en hypoc1·isie".

* * *

A CTIE wekt reactie. Op de eerste eerlijke verontwaardiging om de profanaties, waaraan men zich in die uitzending schv,ldig maakte, zijn er van andere zijden grofheden en bedreigingen gevolgd, die even verwerpelijk zijn.

Het is als tijdens het Hongaarse drama. De ontzetting en verontwaardiging over het ter neer slaan met behulp van Russische tanks van de korte vrijheidsroes vonden hier te lande de eerste avond haar ontlading in felle, maar eer- lijke reacties en demonstraties. Maar daarna rnaakten de alleen maar op relletjes beluste straatnozems zich van de situatie meester en liep het volgende dagen en avonden uit op op- zettelijke tartingen van en botsingen met de eigen politie, die met de eigenlijke oorzaak van de verontwaardiging in ons volk niets meer te maken hadden.

Dit alles toont wel aan, wat die "heilige-huis- jes"-beeldenstormers hebben weten los te slaan.

Wat in enkele jaren aan wederzijds begrip ook t1tssen kerkelijke kringen enerzijds en serieuze niet-kerkelijke stromingen anderzijds is opge- bouwd, dreigt door dit V ARA-troepje weer te worden afgebroken.

De V ARA zelf zal hiemit de duidelijke conse- quentie moeten trekken. Wij hopen, dat dit in- middels reeds zal zijn gebew·d.

~~Maak

de V. V.D. sterk!!'!J

ABRAHAM VAN STOLK & ZOONEN

KONINKLIJKE HOUTHANDEL N.V.

ROTTERDAM • POSTBUS 1100 TELEFOON 0 10 • 3 54 00

'S-HERTOGENBOSCH • Engelseweg 5 TELEFOON 0 4100 • 3 20 55

HELLEVOETSLUIS Industrieterrein Molshoek TELEFOON 0 1883 • 2677

De RotterdaEnsclae Droogdak Mi.j. N.V.

Boele~s Scheepswerven en Machinefabriek N. V.

BOLNES !BIJ ROTTERDAM)

•

Reparatie en nieu,wbouw

•

TELEFOON 195100 ROTTERDAM TELEGR. BOELE-BOLNES

H0"-LI:V&I'I4NCoEA:5 VAN .... "" 01: KO ... IfloiQ.I,ft

€€n OUÖ€ naam VOOR GO€Ö€ WIJn

<1) !:,N?.N~E~ A~N~ 18~

~R~N~G~

Spinners en Twijners

van

Weef- en Tricotgarens

N.V. Vereenigde Touwfahrieb.:en

GEVESTIGD TE ROTTERDAM 's-GRAVENWEG 264, TEL. I 1.40.60

•

Fabrikanten van:

SISAL- EN MANILLATOUWWERK ST AALKABELS

HERCULESTOUW - PYTHONTOUW

En van viceroedekking onder de merken:

JABO

VERTO-HAARBOUCLE

tevens van:

COCOS VLOERBEDEKKING

Een R 0 N D V A ART door de Rotterdamse Havens

SPI DO

*

W illemsplein Rotterdam