een historische datum

Zaterdag 15 april 1961 - No. 630

en

9 September,

V. V.D.-dag!

EENHEID ONZE GROTE KRACHT

Gedachten b

een historische datum

H

Wij leven nu eenmaal in een dynamische tijd en krachtens haar wezen kan voor een po- litieke partij "leven" slechts betekenen: bou- wen aan de toekomst.

Dit voorop stellend, moeten wij daar toch direct aari toevoegen, dat het met iedere wer- kelijkheidszin in strijd zou zijn te ontkennen, dat nergens ook tegelijk de banden met het verleden, met de historie, "'.O sterk zijn als in het- politieke leven.

Ons Nederlandse partijwezen is alleen te be- grijpen voor wie de historie van de laatsté an- derhalve eeuw enigermate kent.

Elk van onze belangrijke politie}{e_ partijen heeft haar banden met dat verleden. Dat geldt óók voor partijen als onze Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (en voor de Partij van de Arbeid) die zich pas na 1945 hebben ge- constitueerd.

* * *

D

Dit nummer van ons blad, dat op 15 april 1961 verschijnt, geeft ons echter aanleiding te herinneren aan een andere datum, welke juist veertig jaar geleden ligt: de 16de april 1921.

Zij, die uit de Liberale Staatspartij van vóór de tweede wereldoorlog afkomstig zijn, zullen zich nog wel herinneren, dat de datum van 16 april altijd een bijzondere klank had. Op deze dag in het jaar 1921 verenigden zich met uit- zondering van de groep Van Houten alle toen bestaande Liberale groeperingen tot één partij : de Vrijheidsbond.

Het was op 16 april 1921, dat tallozen uit het gehele land in de grote zaal van het Am- sterdamse Concertgebouw ter stichtingsver- gadering bijeenkwamen.

Mr. P. Rink hield de openingsrede, waarin hij, namens de hoofdbesturen van de Liberale Unie ,de Bond van Vr~ie Liberalen, de Econo- mische Bond, de Middenstandspartij, de Neu- trale Partij, de Algemene Staatspartij en de Groep van Maatschappelijke en Ethische Be- langen het voorstel deed, op het bekende, reeds gepubliceerde beginselprogram, over te gaan tot oprichting van de nieuwe staatkundige par- tij, welke de naam zou dragen van "Vrijheids- bond".

* * *

I

"Het is"- aldus mr. Rink- "de liefde voor de vrijheid op geestelijk, op maatschappelijk, op politiek terrein, welke ons allen bindt".

Na vervolgens zijn grote teleurstelling te hebben uitgesproken, dat de vrijzinnig- demo- craten niet bereid waren gevonden tot de nieu- we partij toe te treden, eindigde hij zijn rede aldus: "Laten wij dan met opgewektheid en geestdrift de handen ineenslaan en in één grote Vrijheidsbond streven naar hetzelfde doel.

Indien gij u met deze denkbeelden kunt vereni- gen, nodig ik u uit, u te verheffen van uw zetels en gezamenlijk te proclameren de oprichting v;,an de Vrijheidsbond.

* * *

W

· na-oorlogse liberalisme, ondanks de bekwaam- heid van vele zijner kopstukken (wij noemen in dit verband slechts zijn eerste leider mr. H.

C. Dresselhuys), had de Vrijheidsbond daaren- tegen met geleidelijke achteruitgang te kam- pen.

Liberalen en vrijzinnig-democraten moesten elkander in de strijd om de gunst van de kiezer, heftiger bekampen dan de gezamenlijke af- komst wenselijk maakte.

Van de bijkomstige nadelen van de toen nog tot haar uiterste consequenties doorgevoerde evenredige vertegenwoordiging, zich uitend in het ontstaan van talrijke kleine groepjes en belangenpartijen, waren vooral liberalen en vrijzinnig-democraten het slachtoffer.

De verkiezingen van 1918 hadden niet min- der dan zeventien "partijen" in de Tweede Ka- mer gebracht, waarvan acht slechts één verte- genwoordiger hadden. Brachten de verkiezin- gen van 1922 dat aantal, mede dank zij de li- berale concentratie, tot tien terug, in de loop der· jaren nam het aantal aan de verkiezingen deelnemende "splintergroepen" weer geleidelijk toe, al kwamen zij uiteraard niet alle in de Ka- mer.

De beruchte 54 "partijen" (althans candida- tenlijsten), die aan de Kamerverkiezing van 1933 deelnamen, zijn in de daarop volgende ja- ren een dankbaar object geweest voor de de- magogische agitatie van de N.S.B. tegen het parlementatre stelsel en tegen hetgeen men toen smalend het "demo-liberalisme" noemde.

* * *

B

Het politieke klimaat van de jaren 1930 tot 1940 was bij uitstek ongeschikt voor het gedijen van beginselen, die stoelden op de eerbied voor de menselijke persoonlijkheid en bevordering van de vrijheidsgedachte.

Extremistische stromingen van links en van rechts kregen, direct of indirect, op veler gees- ten vat. Anderen weken, als reactie hierop, uit naar partijen, welker meer dogmatisch inge- stelde beginselen ogenschijnlijk meer "vast- heid ... boden in een wereld, waarin krachten werden losgeElagen, welke leidden tot de twee- de wereldoorlog en tot de meest onvoorstel- bare misdaden, jegens miljoenen roedecmensen gepleegd.

* * *

H

Hun werk en hun standvastigheid zijn niet ' tevergeefs geweest. Na de oorlog kon, in een langzaam verbeterend klimaat, daarop worden voortgebouwd.

Zo was op 24 januari 1948 de tijd rijp voor wat op 16 april1921 nog niet had kunnen wor- den bereikt. De hereniging van allen, die in Nederland politiek vrijzinnig denken, was een feit geworden.

De V.V.D. werd - en is tot heden gebleven - het verenigingspunt van allen, die vrijheid, verantwoordelijk en sociale gerechtigheid aan- vaarden als de fundamenten voor het staat- kundig en maatschappelijk leven.

Zij is, in ruimer zin genomen, het tehuis voor allen, die, welke dan ook hun godsdienstige op- vatting of levensbeschouwing zij, noch in de confessionele partijen, noch bij de socialisten de bevrediging hunner denkbeelden kunnen vin- den en zich met de grote lijnen van ons program en haar toepassing zeer wel kunnen verenigen. ·

* * *

H

Bij alle soms zeer moeilijke problemen van de na-oorlogse jaren heeft de partij als een hechte organisatie, haar eenheid weten te bewaren en is zij de enige representante van de liberale gedachte in ons land gebleven.

Splintergroepen en afscheidingsbewegingen, die de stootkracht van het liberalisme in het verleden zoveel afbreuk hebben gedaan zijn in deze na-oorlogse jaren achterwege gebleven.

Het is deze eenheid, welke de v.v.p. tot de derde partij in den lande heeft gemaakt en de liberale gedachte tot een factor, welke weer meespreekt en meetelt in het politieke leven van ons vaderland.

A.W. A,

''RIJHEID EN DEMOCRATIE

Doel ^van

De Eerste Kamer heeft op 22 maart zonder hoofdelijke stemming de prijzenwet aangenomen, die de regering

·zeer ruime bevoegdheden verleent voor de prijsbeheersing. Alleen de VVD-frac-

tie stemde tegen, met uitzondering van mr. H. van Riel.

De onoverkomelijke bezwaren tegen de bijna onbeperkte bevoegdheden, die de regering zou krijgen om de prijzen vast te stellen, vertolkte onze geestverwant, prof, dr. H. J. Witteveen. In ons systeem van ondernemingsgewijze produktie, zei hij, zal de vrije prijsvorming voorop moe- ten staan.

Ingrijpen in de prijsvorming zou daar- om beperkt moeten zijn tot situaties, waarin een klemmende conjuncturele noodzaak tot ingrijpen aanwezig is.

Daarvoor zou dan een omschrijving in de wet moeten worden gegeven, die hou- vast biedt.

De tekst van de wet laat echter de mogelijkheid open voor willekeur. Er zijn geen rechtswaarborgen en parlemen- taire controle is uitermate moeilijk, want de praktijk is nu eenmaal, dat de prijs- politiek voor een groot deel binnenska- mers wordt gevoerd met de wet als stok achter de deur.

* * *

Een argument, waarmee de bevoegd- heid tot prijsbeheersing vaak wordt verdedigd, is het feit, dat er loonbeheer- sing is. Op zichzelf, sociaal-politiek, is dit een beprijpelijk argument, maar wij bewegen ons nu juist naar een grotere vrijheid ten aanzien van de loonvorming.

Moet op dit moment de bevoegdheid tot het ingrijpen in de prijzen in een zo ver gaande wet als deze worden vast- gelegd?

Dit ingrijpen in de prijzen is krach- tens zijn aard uitermate gedetailleerd, in de eerste plaats naar bedrijfstak. Omdat de minister de prijzenwet ook wil hante- ren, bij het streven naar prijsverlaging, wanneer de produktiviteit in een bedrijfs- tak extra stijgt, is het de vraag of men niet zal moeten komen tot een ingrijpen in de gang van zaken in de afzonder-

lijke onderneming, want de stijging van de produktiviteit is niet in alle onder- nemingen gelijk.

.,_..._._..._______...

~

!

~ Binnenhof (l) ~

Hoe moet het nu zijn wanneer een aantal marginale ondernemingen in een bedrijfstak achterblijft? Moet de minister dan een prijs vaststellen, die deze margi- nale ondernemingen tot verliezen brengt en misschien tenslotte die onderneroi- gen zal dwingen hun bedrijf te sluiten.

Of moet hier de mogelijkheid tot ont- heffing worden gebruikt?

* * *

. Het gaat bij het hanteren van de prijzenwet om het tegengaan van het inflatiegevaar, te onderscheiden in bestedingsinnatie en inkomensinflatie.

Bestedingsinnatie ontstaat door een sterke stijging van de vraag, waardoor op de markt tekorten ontstaan, met als gevolg een natuurlijke drang tot het stij- gen van de prijzen, terwijl een inkomsten- inflatie daartegenover haar oorsprong juist heeft in een zelfstandige stijging van lonen en winsten en dus ook van de prijzen. Zelfstandig, dus los van een sto- ring van het evenwicht op de markt tus- sen vraag en aanbod.

In principe kan bij een bestedingsin- flatie het ingrijpen door middel van de prijsbeheersing geen zin hebben. Het neemt de oorzaken van het verschijnsel niet weg; het gaat in tegen de natuur- lijke tendenties op de markt.

·Bij de inkomsteninflatie ligt het an- ders. Dan zou ingrijpen met het instru- ment van de prijsbeheersing noodzake- lijk kunnen zijn. Wanneer lonen en prij- zen stijgen, onafhankelijk van de situ- atie op de markten, kan men die stij- ging niet tegengaan door globale maat- regelen van begratingspolitiek en mone- taire politiek.

Û p het ogenblik doet zich zeer dui- delijk een situatie van bestedings- inflatie voor. Er ontwikkelt zich een zeer sterke stijging van de vraag en er zijn grote tekorten op de arbeidsmarkt.

Wanneer door deze spanningen prijsstij- ging optreedt, is dat bestedingsinflatie.

In onze economie is het gevaar van ty- pische inkomensinflatie in het algemeen niet groot. Integendeel.

De tendens in de huidige industriële prijsvorming gaat veeleer in de richting van een grotere stabiliteit, waardoor het minder voorkomt, dat in een expansie bij een sterke stUging van de vraag de

15 APRIL 1961- PAGINA 2

Prijzenwet: inflatie tegengaan

Prof. dr. H. J. Witteveen: bevoegdheden van de regering te ruim • Voornaamste bezwaar: het ontbreken van objectieve criteria - Alleen ingrijpen in prijsvorming bij klemmende conjunc- turele noodzaak - Minister De Pous: speciale bevoegdheden nodig zolang normale bestedingsbeperkende maatregelen nog niet doorwerken- Mr. H. van Riel: niet overtuigd van mogelijkheid van vroegtijdig ingriipen in conjuncturele situaties - Extra middel voor regering daarom noodzakelijk.

MINISTER DE POUS ... bzjzondere omstandigheden . ..

industriële prijzen worden verhoogd.

Daar liggen de gevaren voor de con- junctuur in het algemeen niet.

Grotere gevaren liggen op het terrein van de loonvorming, waar de machtspo- sities door de sterke concentratie in de vakbeweging veel groter zijn. Toch blijkt uit de ontwikkeling van de lonen in on- ze economie niet, dat de lonen bij een evenwichtige situatie op de arbeids- markt zich niet binnen de juiste grenzen zouden ontwikkelen.

Tenslotte is de situatie voor onze open economie bepaald anders dan voor de Verenigde Staten met hun gesloten eco- nomie, waar men veel minder met bui- tenlandse concurrentie en buitenlandse repercussies behoeft te rekenen en waar het gevaar van inkomensinflatie dus spoe- diger naar voren kan komen.

* * *

B lij ft dus over de vraag of er bij een bestedingsinnatie toch niet een tij-

· delijke functie voor de prijsbeheersing zou zijn. Is het gewenst in een expansie- fase, waarin overspanning in de conjunc- tuur optreedt, de prijsstijging tijdelijk af te remmen?

Wanneer men het probleem zo stelt, is het duidelijk, dat deze bevoegdheid alleen past in een situatie, waarin de conjunc- tuur overspannen raakt; een situatie, die duidelijk en concreet meetbaar zou zijn in de ontwikkeling van het werkloosheids- percentage. Bovendien moet daarbij de betalingsbalanssituatie van groot belang worden geacht. Wanneer de overspanning namelijk samengaat met een betalings- balansoverschot, zal de noodzaak tot prijsbeheersing minder groot zijn dan wanneer zij gepaard gaat met een tekort op de betalingsbalans.

Een werkelijk klemmende conjunctu- rele noodzaak tot prijsbeheersing, zo con- cludeerde prof. Witteveen, ontstaat al- leen in het geval waarin overspanning samengaat met een tekort op de beta- lingsbalans. Naast andere maatregelen om de binnenlandse economie weer bin- nen de· perken te krijgen, kan dan ook prijsbeheersing onontbeerlijk zijn.

W ij zouden vrede kunnen hebben met een wetsontwerp, waarbij deze zeer diep ingrijpende· bevoegdheden uitdruk- kelijk beperkt zouden zijn tot zulk een klemmende situatie, die dan zeer con- creet was omschreven. Ik begrijp, aldus prof. Witteveen, dat zich dan nog wel eens een situatie laat denken, waarin het gemakkelijk of in enig opzicht gunstig zou zijn over deze bevoegdheden te kun- nen beschikken, maar ik meen, dat dit de prijs is, die wij moeten betalen voor de waarborgen, die de vrijheid in het eco- nomische leven vraagt en die ook de rechtszekerheid in het economische ver- keer vereist.

Het wetsontwerp is niet aanvaardbaar nu het komt op een ogenblik, waarop door de revaluatie de basis is gelegd voor een meer evenwichtige ontwikkeling, terwijl wij ons op het terrein van de lo- nen naar een grotere vrijheid bewegen.

* * *

Minister De Paus maakte er OlY at- tent, dat tijdens de afgelopen tien jaar in de voornaamste West-Europese landen een gemiddelde jaarlijkse stij- ging van het prijsindexcijfer met 2 tot 4 procent heel normaal is. Dit maakt een doeltreffend prijspolitiek-instrument noodzakelijk, dat zich kan richten tegen de prijsstijgingen, die in het warme kli- maat van een hoogconjunctuur op gang

kunnen komen. ·

Dit prijsstijgingsproces wordt door twee krachten beïnvloed, de bestedings- innatie en de inkomensinflatie, die door- gaans niet los van elkaar werken, doch

DE PARTIJRAAD VERGADERT OP 29 APRIL OVER DE

~

BELASTINGPOLITIEK

Op zaterdag Z9 april a.s. zal in hotel Wittebrug, Bad·

huisweg 251 te 's-Gravenhage de Partijraad een bijeen·

komst houden. welke gewijd is aan de belastingpolitiek.

Dit onderwerp zal worden ingeleid door:

mr. H. F. van Leeuwen te Laren (N.H.), lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, en

prof. dr. H. J. Witteveen te Rotterdam, lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal.

Na afloop is gelegenheid tot discussie.

De bijeenkomst begint des middags om 2.00 uur.

Leden der Partij, die voor dit onderwerp bijzondere belangstelling hebben en uit dien hoofde deze besloten bijeenkomst wensen bij te wonen, gelieven zich met een aanvraag tot introductie schriftelijk te wenden tot het Algemeen Secretariaat van de V. V.D., Koninginnegracht 61

I

~~~~~~~1v~~~~~~~~~~1v~~~~

elkaar wederzijds beïnvloeden en ver- sterken.

Een bestedingsinflatje moet primair worden bestreden met de middelen van de monetaire en fiscale politiek. Maar als eerste verdedigingslinie kan een prijs- stabilisatiebeleid nuttig werken om te voorkomen, dat bepaalde prijzen in be- weging raken en andere prijzen meesle- pen, zolang de bestedingsbeperkende

maatregelen nog niet hun volledig effect kunnen hebben.

* * *

De minister had begrepen, dat het bezwaar van prof. Witteveen in hoofdzaak is, dat de prijzenwet geen ob- jectief criterium kent, dat duidelijk vast- legt in welke _omstandigheden de minis- ter van zijn bevoegdheden gebruik mag maken. Drs De Pous erkende, dat ook hij, indien mogelijk, gaarne met een ob- jectief criterium zou werken. Maar hij ziet de mogelijkheid daartoe niet, ter- wijl de belangen, die met de prijzenwet worden gediend, verre opwegen tegen de gevaren, die misschien aan deze pro- cedure zouden kunnen zijn verbonden.

In het criterium van spanning op de arbeidsmarkt had minister De Paus geen vertrouwen vanwege )J.et meningsverschil over het aanvaardbare maximum werk- loosheidspercentage.

Als de prijssstabilisatie wordt ingezet als er reeds een tekort is op de beta- lingsbalans, is het te laat. Door de prijs- stijging is de exportpositie waarschijnlijk reeds aangetast en hebben de trekkers van vaste inkomens de eerste stoot al moeten incasseren. .

De regering meent de bevoegdheden van de prijzenwet nodig te hebben ten- einde met succes te kunnen optreden te- gen de twee vormen van inflatie. Minis- ter De Pous zei nog eens met nadruk, dat de bevoegdheden alleen in bijzon- dere omstandigheden dienen te worden toegepast.

* * •

Ü fschoon zijn sympathie in vele op- zichten uitging naar het betoog van prof.

Witteveen, gaf mr. H. van Riel toch zijn steun aan de prijzenwet. Economie, zei hij, is een kwestie van massa-psycholo- gische reacties, welker werking op zeer lange termijn in het algemeen volgens vaste en voorzienbare denkschema's ver- loopt.

Mr. Van Riel dacht terug aan de si- tuatie, die op de kapitaalmarkt was ont- staan ten aanzien van de financierings- programma's van de gemeenten. De toe- stand is. gered door toepassing van wat toch in zekere zin détournement de pou- voir was. Er bestond een acuut gevaar.

Mr. VAN RIEL . .. zekere waarborgen ...

Nu geeft de prijzenwet de mogelijkheid om het schrikeffect te doen werken, dat op een ogenblik van volstrekte noodza- kelijkheid tot afstopping van de conjunc- tuur kan leiden.

In de economie spreekt niet alleen het verstandige hart, maar in bepaalde toe- standen ook het angstige hart. Aange- zien ik niet zo overtuigd ben, aldus mr.

Van Riel, van de mogelijkheid van vroeg- tijdig ingrijpen in conjuncturele situa- ties, vind ik het bepaald noodzakelijk, dat de regering over het middel beschikt oin de ondernemers via hun angsten van extra-investering en de werknemers van extra bestedingen af te schrikken.

De regering is totnutoe in haar con- junctuurbeleid, ondanks veel wetenschap- pelijk volstrekt gemotiveerde kritiek, door een verstandig opportunisme rede- lijk succesvol geweest. Ik wil haar het middel niet onthouden om met dat ver- standig opportunisme verder te gaan. Ik zou dat besluit niet hebben genomen in- dien niet mede door het ingrijpen van de heer Van Leeuwen in de Tweede Ku- mer zekere waarborgen aan de prijzen- vaststellers van beneden af waren ge- boden.

V. v.D.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

De uitslag van de Belgische verkiezingen

Belgische liberalen hadden zes zetels moeten .

tmnnen

Zoals wij in ons hoofdartikel van de vorige week reeds schreven, zijn de Belgische liberalen wel heel erg het slachtoffer geworden van de nu;:- altijd niet aangepaste Kieswet.

De vrij belangrijke liberale winst. bij de jongste Belgische verkiezingen kwam w e I uit in zetelwinst voor de provinciale raden, maar n i e t in de zeteltoewijzing voor de Kamer van Volksvertegenwoordigers en in de Senaat.

Met genoegen vernamen wij inmiddels, dat na herstel van een foutieve telling, alsnog een zetel aan de liberalèn moest worden toegekend, zodat zij in de Kamer nu tenminste bun zeteltal van 21 hebben behouden.

Wij laten bier thans bet eerste gédeelte van een hoofdartikel van de beer F. Groot- jans in "De Nieuwe Gazet" van 30 maart j.l. volgen, waaruit blijkt, dat bij toepassing van ons strikt rechtvaardige Nederlandse kiesstelsel de Belgische liberalen niet minder

dan z e s zetels zoudèn hebben gewonnen ! ·

De beer Grootjans is liberaal lid van de Belgische Kamer en tevens boofdredact<eur van het Antwerpse liberale dagblad "De Nieuwe Gàzet".

Deze schreef in genoemd blad:

.,Met wie men over de voorbije verkie- zingen ook napraat, telkens komt het vraagstuk van de kieswethervorming ter sprake.

Niem-nd begrijpt immers hoe het mo_

gelijk is dat de liberalen, die een vrij aanzienlijke stemmenwinst boekten, niet- temin in Kamer en Senaat een zetel moe-

ten prijs geven. ,

Zowat iedereen oordeelt dan ook dat een herziening van ons kiesstelsel zich op- dringt omdat het n i et democratisch is de grote partijen, die het al gemakkelijker hebben dan de kleinere, langs allerlei wettelijke beschikkingen om, nog een handje toe te steken. ·

Gisteren werd in ons blad reeds een berekening gepubliceerd die onze lezers zeker zal getroffen hebben. Zij . gaat uit van een nationale lijstenkoppeling, die o.m. in Nederland wordt toegepast. Dit stelsel laat ALLE voor een partij uitge- brachte stemmen in aanmerking komen voor de zetelverdeling.

En zo hoort het ook. Aldus komt men inderdaad tot een WAARACHTIGE even- redige vertegenwoordiging.

Het veel rechtvaardiger Nederlandse stelsel zou aan de liberalen, ingevolge de jongste verkiezingsuitslagen, een winst van liefst zes Kamerzetels hebben be- zorgd!

* * *

In West-Vlaanderen werden op de libe- rale lijsten 61.283 stemmen uitgebracht.

Maar deze provincie zal het (voorlopig) moeten stellen zonder liberaal parle- mentslid.

·In Limburg behaalden de liberalen 31.042 stemmen maar ook deze stemmen zullen niet vertegenwoordigd zijn in de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Hetzelfde geldt voor Namen met 24.218, en Luxemburg met 17.828 stemmen.

Dit alles betekent dat niet minder dan 134.371 liberalen stemmen niet in aan- OO<;X>OOOOOOOO<><><>OOOOOOOOO<>OOOOOO<><><>OOOOOOOOO<>OOOOOOOOOO

ó . 0

g

g

o derland werkt maar 10%. Dit is <>

°

ringende landen. In werkelijkheid 8

80 ligt dit hoger, omdat er niet in he~ ~

grepen is wat echtgenoten van 0

landbouw) en "zwarte" huishou~

Het hier ajged1·ukte gedeelte van een artikel uit de Antwerpse .Nieuwe Gazet" moest wegens de vele kopij enige weken blij- ven overstaan.

Hoewel de Belgische verkie- zingen thans alweer ve1·scheidene weken achter de rug zijn, meen- den wij toch, dat deze na-be- schouwing .van onze Belgische geestverwant nog wel van wam·- de voo1· onze lezers kan zijn.

merking komen voor de zetelverdeling.

Wie kan zoiets, zonder protest, aanvaar- den?

Veel gemakkelijker dan voorheen be- grijpen dan ook velen waarom de libera- len zo aandringen op een hervorming van ons kiessysteem.

* * •

Met weet dat de Kamer van Volksver- tegenwoordigers deze hervorming reeds heeft goedgekeurd. Door de CVP-senato- ren werd echter, op de vooravond van de parlementsontbinding, geweigerd het des- betreffende wetsontwerp nog ter bespre_

king te brengen. Klaarblijkelijk verlang- de immérs de CVP-leiding de liberalen bijzonder verzwakt uit deze kiesstrijd te zien treden. De weg naar een coalitie met de socialisten zou dan gehe"l vrij zijn.

Het kiezerskorps heeft "- echter an- ders ovèr beslist en heeft de CVP, die nochtans door het hu i d i g kiesstelsel bevoordeeld wordt, een flinke afstraffing bezorgd die haar heel wat zetels heeft gekost. Die een put graaft voor een ander valt er zelf in ... ,,. ook in de politiek.

Indien de CVP-leiding en met haar de CVP-senatoren, vóór de verkiezingen, hun aan de liberalen gegeven woord niet had_

den opgegeten en de kieswethervorming hadden gestemd, dan zouden ze ook de zetelaanpassing hebben verwezenlijkt die het mogelijk moest maken dat 450.000 Vlamingen, die thans niet in het parle- ment vertegenwoordigd zijn, eindelijk medezeggenschap zouden hebben verkre- gen".

15 APRIL 1961- PAGINA. I

PLAATSELIJKE VOORBEREIDINGS- COMMISSIES GEïNSTALLEERD

Door een fout bii de drukkerii is in het nummer van vorige week de samenstelling van de plaatselijke voorbereidingsc:om·

missies in de afdelingen Bloe- mendaal en Zwijndrecht ver- keerd geplaatst.

De plaatselijke voorberei·

dingscommissie te Bloemendaal·

bestaat uit: J. K. Lanting, ihr.

H. P. F. Coenen van den Oos- terhoff en J. E. van Hulst.

De plaatselijke · voorberei- dingscommissie te Zwijndrecht is samengesteld als volgt: G.

Nederlof, A. N. v. d. Plank, S.

P. J. Ch. Boudet van Dam, mr.

P. J. M. Machielsen en mr. W.

J. Nanninga.

Ook de afdeling Amsterdam is overgegaan tot het instellen van een plaatselijke voorberei- dingscommissie voor onze VVD- dag 1961.

De hoofdstedeliike commissie bestaat uit: mr. H. F. L. Wen·

sink, J. H. Bos, A. Brouwer, A.

W.G. Boele van Hensbroek, ir.

A. Hoogendoorn, mevrouw mr.

H. Hoogendoorn-v. d. Berg, mr.

T. F. H. Postma, C. Roggen, G.

A. A. Seho!te en H. J. L. Von- hoff.

§ ^g

0

S zelfstandigen doen delijke hulp! Evenmin wat aan (middenstand~

I

maatschappelijk werk (reclasse~

Copie voor dexe rubriek te xenden aan: ring en kinderbescherming) en Mejuffr. Joh. H. Springer, Alexander. verenigingswerk wordt gedaan.

<> straat 16, Haarlem.

Van onze leestafel

0 Ook het efficient werken van de ~

i

DE VROUW IN HET economie van het land, maar komt

ARBEIDSPROCES niet in de statistieken.

De opleiding tot goede huis~ ~

§ ^E

genlijst over de "arbeids~ iets te wensen over. De gemiddel~ 0

i

8

s

was die naar de economische ge~ misch en houdt daardoor te weinig volgen, Een belangrijk gevolg is, tijd over voor enige belangstelling

I

dat de vraag naar arbeidskrachten buiten haar eigen gezin. Door ~ nog meer zal stijgen dan reeds het enige uren te gaan werken (als de geval is. En waar moeten die van~ verzorging van de kinderen dit g:

daan komen? Wij kunnen wel toelaat) komt zij meer onder de zeggen, dat vanaf een steeds stij~ mensen, blijft meer in het leven gende beginleeftijd tot 65 jaar staan en krijgt meer contacten bui~

~ iedereen werkt, behalve de ge~ ten het eigen kringetje met leef~

<S trouwde vrouwen, waarbij wat tijdgenoten.

g S · deze thuis doen, dan geen "wer- Ook het zelf verdienen geeft

ken" wordt genoemd. De enige haar meer mogelijkheden iets voor 0 mogelijkheid meer werkende men~ zichzelf te kopen of een extraatje

o sen te krijgen ligt dus bij de ge- voor het hele gezin. Moeder hoeft

8 huwde vrouwen. niet achtergesteld te worden bij de Hierover, over "de vrouw in het werkende dochter, die zich wel

§

arbeidsproces" is voor de vrou~ iets kan permitteren.

wengroep de Bilt~Bilthoven een Ook als de kinderen de deur uit lezing gehouden. Uit het verslag zijn, kan het werken buitenshuis 8

van mevrouw G. J, de Jong~de van de gehuwde vrouw voldoe~ 8

Jong uit Doorn (wie het onder~ ning geven. <>

d d <><>

werp zo interesseer e at zij er Reeds bij de beroepskeuze van

voor naar Bilthoven ging) nemen ~

~ meisjes moet erop gewezen wor~ ~

o wij het volgende over: den, iets te leren waar men later

8 De vraag naar werkende vrou~ nog iets mee kan beginnen. (bijv.

0 wen is 4 à 5 maal zo groot als het in het onderwijs meest gunstige aanbod. Daarbij komt, dat het na~ werktijden).

tuurlijke aanbod steeds kleiner

wordt, doordat De gewestelijke arbeidsbureaus 0 en beroepskeuzevoorlichting kun~

I

1 e. meisjes jonger trouwen, nen de weg wijzen naar het ge~

2e. meisjes langer leren, schiktste werk voor de gehuwde Je. minder vrouwen gaan wer~ vrouw (medische keuring) en zor~

ken. (hoogconjunctuur). gen voor een verstandige selectie.

«><><>o<>oo<>oOOQ<>OOO<>OOOOOOOOO<>OOOOOOOOOO<>OO~<X>O< 2

Mr. P. Zonderland: "Om de vrij- beid en de democratie in een chris- telijk-sociaal tijdperk", met de Na- rede van mr . .J. R. Thorbecke. Uit- gave U.M. West-Friesland, Hoorn, 1961.

De auteur van het werkje, dat wij hier- bij aankondigen, heeft het gepresteerd in een geschrift van amper honderd blad- zijden een bijdrage tot de kennis van het liberalisme te leveren, die de waardering verdient van allen, wien het liberalisme ter harte. gaat.

Hiermede is reeds gezegd, dat men er niets kleinerends in mag zoeken, wan- peer we hier van een "werkje" spre- ken, want klein van omvang als het moge zijn, wij achten het om zijn in- houd uiterst waardevol. En het verhoogt slechts ons respect voor de bekwaamheid van de auteur, dat hij er inderdaad in geslaagd is, in zo beknopt bestek de le- zer in te leiden in de liberale gedach- tenwereld, in de historische ontwikke- ling van het liberalisme als staatkundi- ge beweging, en hem tegelijk te door- dringen van de taak, die het liberalis- me in heden en toekomst kan vervullen.

Uit propagandistisch oogpunt bezien lijkt ons de betekenis van Zonderlands boekje r.iet in de laatste plaats hierin gelegen, dat de auteur zich op bepaalde punten kritisch stelt tegenover het éél'J en ander, dat in het verleden en heden onder ons gangbaar was en is. Dit juichen wij toe, ook wanneer wij het niet in al- le delen met hem eens zijn.

Liberalisme toch is méér dan de libe- rale politiek in een bepaald tijdsgewricht.

Wie de ogen onzer tijdgenoten wil ope- nen voor de onvergankelijke waarden van het liberalisme - en daarvoor is de tijd rijp! - moet zich de vrijheid voor- behouden, kritiek te oefenen op het prak- tische beleid der liberale partij in haar opeenvolgende formaties. Waar mr. Zon- derland dit doet, blijft hij bovendien niet in gebreke aan te tonen wat z.i. eis van

wel-verstaan liberalisme geweest zou zijn of is.

In korte paragrafen confronteert hij het liberalisme met de andere politieke stro- mingen: het radicalisme, het conservatis- me, het socialisme en het politieke con- fessionalisme. Dan geeft hij kortelijk aan, hoe zich in de laatste dertig jaren binnen het liberalisme · vernieuwings-impulsen hebben voorgedaan, die tot een revisie, vooral in sociaal-economisch opzicht leid~

den.

Na in een volgend hoofdstuk begrip- pen als vrijheid en democratie te heb- ben geanalyseerd en ze in liberale zin te hebben belicht, waarbij ook de plaats en de functie van het partijwezen wordt aangeroerd, geeft mr. Zonderland een samenvatting van wat heden ten dage onder liberalisme kan worden verstaan.

Het slothoofdstuk wijdt de auteur aan de liberale taken op sociaal-economisch terrein.

Wij moeten het bij deze simpele aan- duiding laten, die voldoende moge zijn om onze lezers ervan te doordringen, dat ons in dit werkje véél geboden wordt, dat ons in. onze arbeid voor het libera- lisme kan steunen en bemoedigen. Het ge- tuigt - niet het minst in de zeer lezens- waardige "Verantwoording", die de schrij- ver er "in plaats van noten" aan toe- gevoegd heeft - van grote belezenheid en beheersing der materie.

Vooral ook door deze "Verantwoording"

is Zonderlands boek een welkome gids op het terrein van de moderne liberale litteratuur, waarvan naar wij hopen ve- len gebruik zullen maken om hun kennis van het liberalisme in zijn betekenis voor de naaste toekomst te versterken.

Dat de schrijver Thorbeeke's Narede als bijlage deed afdrukken, verhoogt nog de praktische waarde van zijn geschrift, dat wij om al deze redenen dan ook gaarne in de belal'Jgstelling onzer lezers aanbe·

velen. Het leent zich ook uitstekend all studie-object voor onze JOVD!

DeR.

''RIJHEID EN DEMOCRATIE 15 APRIL 1961 - PA GIN A 4

Suriname wenst wijziging van het Statuut

In het begin van maart heeft Suriname officieel kenbaar gemaakt wijziging te wensen van het Statuut, dat de staat- kundige verhoudingen regelt tussen Ne- derland, Suriname en de Antillen. Het was het voornaamste punt van discussie bij de behandeling op 28 maart in de Eer- ste Kamer van de begroting van het ka- binet van de vice-minister-president.

Minister Korthals deelde mee, dat de behoefte aan wijziging van het Statuut in Nederland niet wordt gevoeld. Maar wanneer een van de andere partners tot wijziging wil komen, dan is de Neder- landse regering volledig bereid tot een gesprek. Een dergelijk gesprek vereist echter een behoorlijke voorbereiding.

Dat betekent niet, verzekerde de mi- nister, dat wij de zaak op de lange baan willen schuiven, want dat zou geen wijs- heid zijn, maar kortzichtigheid. Wij willen de grootst mogelijke spoed betrachten.

Van Nederlandse kant wordt gepoogd een procedure op gang te brengen, die waar- borgen biedt, dat de zaken goed kunnen lopen wanneer men aan de ronde tafel gaat zitten. Er is officieel contact gezocht met de regering van de Nederlandse An- tillen, die de derde partner is in het ge- zelschap om te zien op welke wijze de zaken het best kunnen worden geregeld.

* * *

Suriname heeft vooral verlangens met betrekking tot de verhouding van buitenlandse betrekkingen door eigen landgenoten. In dit verband vroeg onze geestverwant, mr. D. A. Delprat, of het niet mogelijk is in dit opzicht een interim- regeling te treffen, waardoor aan de wen- sen van Suriname op dit punt zo goed mogelijk wordt tegemoet gekomen.

Een volledige rondetafelconferentie kan men nu eenmaal niet uit de grond stam- pen wanneer men grondige en zakelijke besprekingen wenst. Ter vermijding van emotionele discussies als gevolg van on- voldoende voorbereiding, zou men moe- ten proberen voor het probleem, dat blijkbaar het hoogst zit (de behartiging van de buitenlandse aangelegenheden) nu reeds een regeling te treffen, die men dan, voorzover nodig, naderhand in een groter geheel kan inpassen.

Flitsen van het Binnenhof ( Il)

- - - - -

Uit de antwoorden van de minister bleek wel, dat hij allerminst een open ge- sprek wil bemoeilijken en dat hij er naar streeft een dergelijk gesprek zo spoedig mogelijk te voeren.

* * *

V

• Korthals lof toegezwaaid voor zijn beleid. Hij onderhoudt, zei mr. Delprat, met veel tact en begrip de betrekkingen met Suriname en de Antillen en hij weet voor de juiste toon te zorgen bij de ge- dachtenwisseling met die gebieden. Ter- loops zou ik hier willen opmerken, dat dit kabinet toch wel op zeer te appre- ciëren wijze aan onze overzeese rijksde- len, zowel in de West als in de Oost (Nieuw-Guinea) weet duidelijk te maken hoezeer hun belangen ons hier in Neder- land ter harte gaan, en hoeveel prijs wordt gesteld op persoonlijk contact. Dit

(Advertentie)

•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••

HET LIBERAAL ZIJN

is een vrij man waardig; zo constateerde reeds wijlen Prof. Huizinga. Maar hoe- veel vrije mensen hebben tegenwoordig geen moeite zich geestelijk staande te houden te midden van de branding van deze bewogen tijd?

Het HUMANISTISCH VERBOND wil hen daarbij helpen. Tal van buiten-kerkelij_ke liberalen gaven blijk dit te verstaan door toe te treden als lid, u ook?

Inl. bij: HUMANISTISCH VERBOND, Oudegracht 152, Utrecht.

··~-+:+~_+_++:+++ ... .

Regering bereid tot rondetafelconferentie - Behoorlijke voor- bereiding kost enige tiid • Mr. D. A. Delprat bepleitte daarom in de Eerste Kamer een interim-regeling - Later in te passen in het Statuut • Lof voor minister Korthals • Beschouwingen over het Wageningen-proiect • Industriële belangstelling voor de Antillen - Meer geld nodig voor culturele samenwerking.

MINISTER KORTHALS ... be1·eid tot gesprek ...

moet de onderlinge verhouding ten goede komen. Latere kabinetten kunnen zich hier zeker met vrucht aan spiegelen.

Aan zijn 'woord van waardering voor het beleid namens zijn fractie, voegde mr.

Cammelbeeck (PvdA) .toe: dat beleid ken- merkt zich door soepelheid, door open- staan voor verlangens, wensen en noden, die overzee leven en aanwezig· zijn; door besef van het feit, dat de grenzen van het Koninkrijk liggen in Zuid- en Midden- Amerika; door deskundige aandacht en door vasthoudende verdediging van de belangen van het Koninkrijk en van die van Suriname en de Nederlandse Antillen in de Nederlandse ministerraad. Die er- kenning is ook overzee in sterke mate aanwezig.

Het beleid van de minister heeft de in- stemming van onze fractie, zei de heer Reijers (CH); deze minister doet het goed en heeft voor deze arbeid bepaalde gaven, constateerde de heer Algra (AR) en ook de heer Kraayvanger (KVP) dankte mi- nister Korthals voor wat hij in de achter ons liggende periode heeft gedaan om de band tussen de rijksdelen steviger en har- telijker te maken.

* • *

Mr. Delprat verheugde zich over de grotere belangstelling van de Ne- derlandse industrie voor Suriname en de Antillen. Hij had de indruk, dat de indu- striële delegaties, die uit Nederland naar de West zijn gegaan, goed werk hebben gedaan. Zij hebben in ons land de geesten wakker geschud. Gelukkig dringt ook in de Antillen het begrip door, dat de ver- betering van de welvaart daar niet alleen van de uitbreiding van de toeristische mogelijkheden afhankelijk mag zijn, maar dat men ook moet zoeken naar vergroting van de industriële bedrijvigheid.

De Antillen liggen voor een dergelijke ontwikkeling zeker niet gemakkelijk; er zijn weinig grondstoffen, er is geen groot arbeidspotentieel, maar wij hebben in ons land gezien welk een sterke aantrekkings- kracht olieraffinaderijen kunnen hebben voor een groot aantal zeer diverse takken van indÛstrie, zodat het te hopen is, dat Curaçao en Aruba langs deze weg tot een verbreding van hun economische basis zullen komen.

Minister Korthals deelde mee, dat van Nederlandse zijde met de Nederlandse Antillen een beginselovereenkomst is aangegaan, waarin garanties liggen en rentesteun teneinde de infrastructuur van Curaçao en Aruba, om belangrijke indu- strieën ginds aan te trekken, mogelijk te maken.

* * *

wanneer men Suriname van econo- misch standpunt bekijkt, dan valt onmiddellijk het Wageningen-project in het oog. Daaromtrent kan weinig opti- misme heersen. De conclusie kan niet an- ders zijn dan dat reorganisatie en sane- ring van het bedrijf niet kunnen uitblij- ven.

In dit verband stelde mr. Delprat de pikante vraag of ergens ter wereld gun- stige ervaringen zijn opgedaan met de mechanische exploitatie op grote schaal van een rijstverbouw-opzet, want Suri- name geeft niet het enige voorbeeld van de mislukking van een dergelijk project.

Ik heb niet de indruk, aldus onze woord- voerder, dat het Koembe-project in Nw.- Guinea een groot succes is en ik herinner mij van jaren geleden een soortgelijke opzet in het Palembangse, die ook veel geld heeft gekost zonder enig resultaat te kunnen tonen.

Minister Korthals moest antwoorden, dat het hem niet bekend was of ergens ter wereld gunstige resultaten met de mecha- nische rijstbouw zijn geboekt.

Mr. Delprat zou het betreuren indien het Wageningen-project geheel werd af- geschreven. Dat kan men echter alleen voorkomen, indien men niet alleen goede plannen heeft voor iets anders, maar ook ter plaatse over de nodige arbeidskrach- ten kan beschikken. Het zou onverstandig zijn de moed meteen te laten zinken, maar na de ondervonden teleurstellingen dienen wij ons wel goed te bedenken alvorens nieuwe wegen in te slaan.

Minister Korthals deelde nog mee, dat er voldoende arbeidskrachten in kwaliteit en kwantiteit aanwezig zijn. Het Wage- ningen-project is opgegeven voor de emi- gratie van Nederlandse boeren. Het is echter van groot belang voor Suriname.

Wij zien het nu geheel als ontwikkelings- hulp voor Suriname.

* * *

Over de gang van zaken met ]?etrek- king tot de associatie van de An- tillen bij de EEG, verklaarde minister Korthals, dat deze ook voor de regering teleurstellend is. Het is een zeer onaan- gename zaak, dat de Antillen moeten anti- chambreren. Het is ook heel naar wan- neer het zo zal gaan met Suriname. Het is ook kortzichtig. Wanneer men het ver- gelijkt met datgene wat met Afrikaanse gebieden geschiedt, wordt met twee ma- ten gemeten.

Mr. CA;viMELBEECK ... waardering ...

Het gaat om zeer grote belangen voor Suriname en voor de Nederlandse An- tillen, terwijl het in het grote geheel van de EEG maar een kleine zaak moet wor- den geacht. Des te meer teleurstellend is het, dat zoveel moeilijkheden worden ondervonden. De minister gaf de verze- kering, dat het Koninkrijksbelang zeer wel wordt gezien en dat d- regering haar uiterste best zal doen om cic zaak tot een goede oplossing te brengen.

In antwoord op vragen van mr. Delprat deelde minister Korthals mee, dat in de delegatie, die terzake besprekingen voert met de organen van de EEG, ook verte- genwoordigers van de Nederlandse An- tillen zitting hebben en dat wanneer ook de besprekingen over Sm:iname zullen doorgaan, daarin ook vertegenwoordigers van Suriname zitting zullen hebben.

* * *

O

Wij zullen ons in Nederland steeds voor ogen moeten houden hoe krachtig d,e in.

vloed van de Verenigde Staten, op wel·

haast elk terrein, in het gehele Caraïbi·

sche gebied is. Dit behoeft niet te bete- kenen, dat de historische banden die Su- riname ·en de Antillen met Nederland verbinden, aan kracht zullen inboeten.

Nederland heeft op cultureel terrein ge- lukkig nog veel te bieden. Nederland zal op dit terrein zeker een belangrijke plaats blijven innemen wanneer het zich met ijver, maar nog veel meer met war·

me belangstelling en ruim begrip aan deze taak wijdt.

Mr. Delprat was daarom geschrol;:ken van heLgeringe bedrag, dat op de begro- ting voor de jaren 1960-1964 van de Stichting voor Culturele Samenwerl~ing

met Suriname en de Nederlandse Antil- len (Sticusa) is uitgetrokken. Zelfs in het laatste jaar, in 1964, komen wij maar nau.

welijks boven de anderhalf miljoen uit en dit bedrag moet dan niet alleen over Su- riname en de Antillen worden verdeeld, maar het wordt ook nog over een groot aantal posten gesplitst: boeken en tijd- schriften, film, radio en kunst, uitwisse- ling van personen, teveel om op te noe- men.

Er zijn ook nog wel andere begrotings- ppsten, waaruit de uitgaven voor cultu- rele samenwerking kunnen worden be- streden, maar mr. Delprat vroeg zich af of wij hier niet veel te zuinig zijn en of wij ten aanzien van deze werkzaamhe- den, waarvoor H.M. de Koningin zelf zo duidelijk haar belangstelling heeft ge- toond, niet belangrijk dieper in de zak moeten tasten.

Minister Korthals verklaarde, dat via de Culturele Adviesraad het werk op het culturele tenrein ongetwijfeld zal worden gestimuleerd, maar dat hij thans niet kon beoordelen in hoeverre daarvoor nog ex- tra bedragen nodig zullen zijn.

l l

V. V.D.

MARLENE EN LILY

De heer J. J. A. Berger is een socialist. Tevens een grappenmaker.

Twee kwaliteiten, die blijkbaar wonderwel in één borst verenigd kunnen zijn. Ten PvdA-congresse noemde het jolig lid van het partij- bestuur de V.V.D. ,een soort poli- tieke Marlene Dietrich". ,,Van ver- af charmant, verleidelijk zelfs, maar bij nadere bestudering is zij aan de A.O.W. toe".

Ongewild heeft hier de heer Ber- ger de V.V.D. een zwierig compli- ment gemaakt. Want nog altijd is Marlene Dietrich in staat hele za- len en volksstammen aan haar voe- ten te brengen. De reden hiervan is simpel. Zij is een bij uitstek boeiende, dwingende persoonlijk- heid.

Maar dan de PvdA. Die is "jong, fris, het leven aandurvend, maar soms met een bijna overdreven be- hoefte er wat ouder uit te zien, op haar moeder te lijken". De heer Berger zal het ons stellig niet c• . .!Vel duiden, dat wij van de interne fa- milieverhoudingen van zijn partij zeer onvolledig op de hoogte zijn.

Wij weten dan ook niet wie pre- cies als hoofdpersoon in dit moe- dercomplex is bedoeld. Betekent het soms dat de PvdA zeer gaarne duizend en één zaken door de staat

"bemoederd" ·ziet?

"Jong, fris en krachtig". Merk- waardigerwijze hebben wij bij de #

Kamerverkiezingen van 1959 weinig #

resultaten van deze jeugdige fris- heid gezien. Daar verloor de PvdA drie zetels. En de V.V.D., de partij, die "echt aan de A.O.W. toe is", nam met een zeteltoeneming van 13 op 19 'n forse, elastische sprong.

Deze nederlaag, die zich elk ogen- blik kan herhalen, heeft de jeug- dige heer Berger blijkbaar verge- ten. Nu wij toch aan het ,marlenen' zijn: indachtig aan de PvdA-verkie- zingsmisère van 1959 denken wij niet aan Mariene. Maar aan Lily Mariene. De quasi-strijdvaardig- heid van dit lied - al werd het door Duitsers en geallieerden ge- zongen - met zijn in wezen droe- ve melodie, heeft de nostalgie van de steeds verder weg wijkende overwinning.

Vandaar dat de heer Berger blijkbaar liever aan Marlene dan aan Lily Marlene denkt.

(Algemeen Handelsblad van 27 maart 1961).

~~