Cover Page
The handle
http://hdl.handle.net/1887/80103
holds various files of this Leiden University
dissertation.
Samenvatting
Dit boek beschrijft het toonsysteem van Saxwe als wisselwerking van onderliggende tonen, lexicale, grammaticale tonen en structurerende grenstonen. Deze elementen ondergaan veranderingen in de fonologie en krijgen hun interpretatie in de fonetische implementatie. Ik hanteer een derivationele aanpak voor het begrijpen van toonverschijnselen.
Het onderliggende tooncontrast van Saxwe analyseer ik allereerst als een drie-toon systeem {H,M,L}. Deze contrasten blijken uit de analyse van onderliggende toonpatronen van werkwoorden en naamwoorden die bestaan uit één morfeem.
De distributie van toonpatronen blijkt assymetrisch in deze monomorfematische naamwoorden. Dit is naar alle waarschijnlijkheid het gevolg van lexicalisatie van een fonologische proces in het verleden dat een lage toon invoegde in de omgeving van een verlagende consonant. Deze lexicalisatie werd versterkt door taalcontact tussen een 2-toon Gbe taal en een 3-toon taal uit de Yorubagroep.
De post-lexicale regels die de oppervlaktevormen in Saxwe verklaren zijn de volgende, in volgorde van toepassing:
Associatie van L%
Deletie van nominale zwevende toon Vereenvoudiging A en B van contourtonen Verankering van grammaticale tonen A en B Gedeeltelijke Spreiding van L lage toon Toonspreiding
Structurerende grenstonen ontstaanop twee niveaus van prosodische hierarchie: Op het niveau van het Fonologisch Woord en op het niveau van de Intonationele Frase. De grenzen van het Fonologisch Woord verschijnen in de lexicale derivatie en die van de Intonationele Frase daarna. Er zijn geen grenstonen op het niveau van de Fonologische Frase in Saxwe.
Op het niveau van het Fonologische Woord is er een rechter Hω grens die
wordt toegevoegd aan complexe woorden die onstaan uit afleiding of uit de formatie van samenstellingen die een ]PW]PW structuur hebben van geneste rechter
woordgrenzen, maar niet als gevolg van suffigering.
samen met prosodische structuren; maar ook syntactische overwegingen spelen een rol bij de H% grenstoon van de Intonationele Frase.
De rechter L% is de standaard grenstoon van een Intonationele Frase. De
verklarende kracht van de rechter L% grens van de Intonationele Frase is dat het met
één enkel mechanisme alle volgende waargenomen realisaties van een onderliggende /M/ toon in uitingsfinale omgeving verklaart: de finale downglide van [L], de [ML] oppervlakte tooncontour, en de [HL] oppervlakte contour. De rechter L% grenstoon voor Intonationele Frase is geassocieerd met finaliteit of volledigheid
en is daarom afwezig in omgeving van onvoltooidheid, zoals bijvoorbeeld aan de rechtergrens van een mededelende zin met een syntactisch gat. In plaats daarvan wordt dan de rechter H% gebruikt die er voor zorgt dat er geen fonetische
toonverlaging plaatsvindt.
In het hoofdstuk over tonale verschijnselen op het niveau van het woord komen de volgende onderwerpen aan bod: toon in naamwoorden die geen initiele klinker hebben (intiële klinkers en de zwevende toon als overblijfselen van een historische naamwoordklasmarkeringssysteem); de suffigering van eerste en derde persoon voornaamwoordelijke achtervoegsels aan het werkwoord en de toonverschijnselen die daarmee samengaan; de tonale aanpassingen van leenwoorden uit het Engels; toonverschijnselen van ideofonen; en de markeerder [lá] voor bepaaldheid, een encliticum met ongebruikelijk tonaal gedrag.
In een afzonderlijk hoofdstuk behandel ik in toonverschijnselen op het niveau van de zin en met name grammaticale toon: de onvoltooide tijd constructie bestaande uit twee morfemen waarvan één een preverbale zwevende M toon is; de standaard ontkenning eveneens bestaande uit twee morfemen waarvan één een zinsfinale L toon is; de negatie van de toekomende tijd met gebruik van een zwevende H toon die irrealis aangeeft; ook de prospectief hanteert de zwevende H toon van de irrealis; en ja/nee vragen die een zinsfinale L toon gebruiken.
Het Twee-Kenmerken-model van Yip (1980,1989) en Clements (1981) kan de Saxwe toonverschijnselen uitstekend verklaren zoals de asymetrieën in de Saxwe toonverschijnselen en in het bijzonder de veelvoorkomende situatie waarin M en L in oppositie staan tegenover H. Deze oppositie is te begrijpen door het kenmerk [+/- Upper].
Het hoofdstuk over de fonetische implementatie van toon in Saxwe bevat de meetgegevens die de fonetische representatie in deze studie staven. De volgende onderwerpen komen aan bod: Basis F0 weergaves voor uitingen met alleen H, alleen
