University of Groningen Immunomodulation of brain death-induced lung injury van Zanden, Judith

(1)

Immunomodulation of brain death-induced lung injury

van Zanden, Judith

DOI:

10.33612/diss.171581936

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Publication date: 2021

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):

van Zanden, J. (2021). Immunomodulation of brain death-induced lung injury. University of Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.171581936

Copyright

Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

(2)

(3)

List of contributing authors List of publications Acknowledgements About the author

(4)

(5)

LIST OF CONTRIBUTING AUTHORS

Annette Breedijk

Department of Internal Medicine V. Clinic

University Medical Center Mannheim Mannheim, Germany

Benito A. Yard

Department of Internal Medicine V. Clinic

University Medical Center Mannheim Mannheim, Germany

Bo Liu

Department of Neurosurgery

Tianjin Medical University General Hospital Tianjin, China

Caroline Van De Wauwer

Department of Cardiothoracic Surgery University of Groningen

University Medical Center Groningen Groningen, The Netherlands

Dane Hoeksma

Department of Surgery University of Groningen

Erik Verschuuren

Department of Pulmonary Diseases University of Groningen

(6)

Appendices

Henri G.D. Leuvenink

Jeske Bubberman

Johannes G. Burgerhof

Department of Epidemiology University of Groningen

Marc A. Seelen

Division of Nephrology

Department of Internal Medicine University Medical Center Groningen Groningen, The Netherlands

Maximilia C. Hottenrott

Department of Surgery University of Regensburg Regensburg, Germany

Michiel E. Erasmus

Mohamed R. Daha

Department of Nephrology Leiden University Medical Center Leiden, The Netherlands

(7)

Nils A. ’t Hart

Department of Pathology University of Groningen

Neeltina M. Jager

Petra J. Ottens

Rolando A. Rebolledo

Institute for Medical and Biological Engineering

Schools of Engineering, Biological Sciences and Medicine Pontificia Universidad Católica de Chile

Santiago, Chile

Vincent van Suylen

Wim van der Bij

Department of Pulmonary Diseases University of Groningen

(8)

Appendices

Zhang L. Zhang

Zwanida J. Veldhuis

(9)

LIST OF PUBLICATIONS

Van Zanden JE, Leuvenink HGD, Verschuuren EAM, Veldhuis ZJ, Ottens PJ, Erasmus

ME, Hottenrott MC. Ex Vivo Perfusion With Methylprednisolone Attenuates Brain Death-induced Lung Injury in Rats. Transplant Direct. 2021;7(4):e682. doi:10.1097/ TXD.0000000000001141

Van Zanden JE, ’T Hart NA, Ottens PJ, Liu B, Rebolledo RA, Erasmus ME, Leuvenink HGD.

Methylprednisolone Treatment in Brain Death-Induced Lung Inflammation–A Dose Comparative Study in Rats. Front Pharmacol. 2021;12. doi:10.3389/fphar.2021.587003 Frye CC, Gauthier JM, Bery A, Gerull WD, Morkan DB, Liu J, Shea Harrison M, Terada Y, van Zanden JE, Marklin GF, Pasque MK, Nava RG, Meyers BF, Patterson AG, Kozower BD, Hachem

R, Byers D, Witt C, Kulkarni H, Kreisel D, Puri V. Donor management using a specialized donor care facility is associated with higher organ utilization from drug overdose donors.

Clin Transplant. 2020;35(3). doi:10.1111/ctr.14178

Van Zanden JE, Rebolledo RA, Hoeksma D, Bubberman JM, Burgerhof JG, Breedijk A, Yard

BA, Erasmus ME, Leuvenink HGD, Hottenrott MC. Rat donor lung quality deteriorates more after fast than slow brain death induction. PLoS One. 2020;15(11 November). doi:10.1371/ journal.pone.0242827

Van Zanden JE, Jager NM, Seelen MA, Daha MR, Veldhuis ZJ, Leuvenink HGD, Erasmus ME.

Brain death-induced lung injury is complement dependent, with a primary role for the classical/lectin pathway. Am J Transplant. 2020;21(3). doi:10.1111/ajt.16231

Jager NM, van Zanden JE, Subías M, Leuvenink HGD, Daha MR, Rodríguez de Córdoba S,

Poppelaars F, Seelen MA. Blocking Complement Factor B Activation Reduces Renal Injury and Inflammation in a Rat Brain Death Model. Front Immunol. 2019;10. doi:10.3389/ fimmu.2019.02528

Van Zanden JE, Jager NM, Daha MR, Erasmus ME, Leuvenink HGD, Seelen MA. Complement

Therapeutics in the Multi-Organ Donor: Do or Don’t? Front Immunol. 2019;10:329. doi:10.3389/fimmu.2019.00329

(10)

Appendices

Zhang ZL, van Suylen V, van Zanden JE, Van De Wauwer C, Verschuuren EAM, van der Bij

W, Erasmus ME. First experience with ex vivo lung perfusion for initially discarded donor lungs in the Netherlands: a single-centre study. Eur J Cardio-Thoracic Surg. Published online November 29, 2018. doi:10.1093/ejcts/ezy373

Van Zanden JE, Wagenaar S, Ter Maaten JM, Ter Maaten JC, Ligtenberg JJM. Pain score,

desire for pain treatment and effect on pain satisfaction in the emergency department: A prospective, observational study. BMC Emerg Med. 2018;18(1). doi:10.1186/s12873-018-0189-y

(11)

ACKNOWLEDGEMENTS

This thesis and the road to becoming a double doctor would not have been possible, without all the people who were there to join me on this path! I am very grateful to everyone who took part in this journey and would like to acknowledge you all, and a few in particular.

Mijn bijzondere dank gaat uit aan de supervisoren van mijn onderzoeksteam: Prof. Dr. H.G.D. Leuvenink, Dr. M.E. Erasmus en Dr. N.A. ’t Hart.

Beste Henri, toen ik voor het eerst met je sprak over de mogelijkheden van een MD/PhD

traject waarschuwde je me meteen: hier bij de chirurgie zul je geen voorgeschreven pad volgen, maar leer je zélf onderzoek doen. Wel stelde je me gerust dat het een vaardigheid betreft zoals het behalen van je rijbewijs: het maakt niet uit in welke wagen je het leert, uiteindelijk zul je elke auto kunnen besturen. Uiteindelijk kwam ik tot de conclusie dat zelfstandig leren rijden in de spreekwoordelijke wagen van de wetenschap mij wel wat leek, en ik ben erg dankbaar dat ik uiteindelijk onder jouw begeleiding als promotor heb mogen promoveren! Je vaderlijke adviezen, aanmoediging en vertrouwen maken dat ik een onvergetelijke tijd heb gehad als promovenda. Het PhD traject heeft een grote rol gespeeld in mijn persoonlijke ontwikkeling en ik wil je dan ook heel graag bedanken voor deze kans.

Beste Michiel, jij leerde mij in mogelijkheden en ‘out of the (ice) box’ te denken. Zonder

mijn stage wetenschap met jou als supervisor, was dit promotieonderzoek met jou als copromotor er niet geweest! Ik wil je dan ook bedanken voor je onuitputtelijke enthousiasme en ideeën voor onze onderzoeksprojecten. Hopelijk wordt ex vivo perfusie over een aantal jaren als standaard beschouwd, en kunnen we als collega’s terugkijken naar de box met ijs als een ouderwetse methode.

Beste Nils, toen ik eens teleurgesteld je kantoor binnenkwam door onverwachte

negatieve resultaten, was jij slechts verheugd. Want onderzoek wordt pas interessant als de uitkomsten tegen de verwachting in zijn! Deze benadering daagde mij uit tot omdenken. Ik ben je dankbaar voor je begeleiding als copromotor, en overtuigd dat je kritische vragen mijn proefschrift tot een hoger niveau hebben getild.

Buiten mijn officiële onderzoeksteam heb ik dankbaar gebruik mogen maken van de kennis en expertise van Dr. C.M.V. Hottenrott en Dr. M.A. Seelen.

(12)

Appendices

Dear Maxi, on my first day of research, during my ‘stage wetenschap’, I expected to find

some ready-to-use protocols - because isn’t that how research works? Instead, you sent me to IKEA to consider their products as potential parts for the under-construction rat EVLP model. Sitting in the lab with some IKEA lids and tie wraps staring at me, it felt an impossible task to assemble these parts into a working EVLP model for rat lungs. Little did I know that such a challenge was exactly what I needed to pull me out of my comfort zone. Working in the lab with you until the late hours was a lot of fun (though cleaning all the materials not so much), and I’m grateful for your daily guidance in the first years of my research and your later involvement from a distance.

Beste Marc, in mijn initiële aanvraag voor het MD/PhD traject werd er geen woord gerept

over complement. Echter werd ik al snel richting de wondere wereld van het complement systeem getrokken, mede door het enthousiasme van de complement groep! Dank dat ik hiervan deel heb mogen uitmaken, en voor de uitgebreide discussies en adviezen, op zowel wetenschappelijk als persoonlijk vlak.

My special thanks to the members of the reading committee, Prof. Dr. S.P. Berger, Prof. Dr. C. Falk and Prof. Dr. A. Neyrinck, thank you for the careful review of my thesis.

Dank aan de Junior Scientific Masterclass voor de mogelijkheid om mijn opleiding

geneeskunde te combineren met promotieonderzoek, in het kader van een MD/PhD traject.

I wish to acknowledge all co-authors: Wim van der Bij, Annette Breedijk, Jeske Bubberman, Johannes Burgerhof, Mohamed Daha, Dane Hoeksma, Bo Liu, Rolando Rebolledo, Erik Verschuuren, Caroline Van De Wauwer, Benito Yard and Zhang Zhang, thank you for your

help and insightful feedback that significantly improved the quality of our papers. Alle collega’s van het chirurgisch onderzoekslaboratorium. Beste Jacco Zwaagstra, na mijn

studiejaar farmacie dacht ik besloten te hebben dat het laboratorium niets voor mij was, maar de sfeer op het chirurgisch onderzoekslaboratorium deed mij daar snel anders over denken. Tussen de chaos door van alle studenten die komen en gaan, weet jij iedereen, zelfs de professoren, in het gareel te houden. Er is geen COL zonder Jacco! Dankjewel voor het warme welkom en al je hulp op het lab, zelfs toen Tina en ik hadden geprobeerd een ‘buffer’ te maken, waar uiteindelijk nog net niet de explosieven opruimingsdienst aan te pas hoefde te komen! Beste Petra Ottens, Susanne Berghuis-Veldhuis en Janneke Wiersema-Buist, ik heb bewondering voor jullie geduld met alle geneeskunde

studenten die voor het eerst een pipet komen vasthouden! Petra en Susanne, mijn speciale dank voor jullie uitgebreide hulp bij het uitvoeren van de dierproeven en rat

(13)

EVLP experimenten. Zonder jullie was het completeren van deze studies niet mogelijk geweest! Janneke, dankjewel voor het delen van je expertise, met name op gebied van immmunohistochemie. Waar een kleuring af en toe onuitvoerbaar bleek in mijn handen, maakte jij het onmogelijke mogelijk. Dank!

Mede promovendi, vrienden, collega’s en lotgenoten: Tina Jager, Leonie Venema, Rene Posma, Vincent van Suylen, Tobias Huijink en Daan van Wessel, dank voor de gezelligheid

op het lab, in het Triade en tijdens congressen, de koffietjes, borrels en hoge rekeningen in de kroeg! Tina, al in de eerste weken van ons promotietraject presenteerden we onze gezamenlijk gesmede plannen aan de supervisoren. Een deel heeft tot mooie publicaties geleid, een ander deel met name tot mooie herinneringen. Onder andere zal ik onze avonturen in Edinburgh, met ook Leonie en Vincent, nooit vergeten! Leden van de complement groep, Mariana Gaya da Costa, Anita Meter-Arkema, Bernardo Faria en Felix Poppelaars, dank voor het warme onthaal in de onderzoeksgroep!

In the last year of my PhD, I spent 6 months in Saint Louis, Missouri, USA, at the thoracic immunobiology laboratory under supervision of prof. dr. D. Kreisel. Dan, I feel extremely

lucky to have worked under your supervision in such a prestigious research laboratory. Your knowledge, vision and work ethos are a true inspiration. Thank you for introducing me to such an inspiring work place and I hope we’ll keep collaborating in the future! All the colleagues of the Kreisel lab: Dorit Daphna-Iken, Corbin Frye, Jason Gauthier, Shea Harrison, Kohei Hashimoto, Ryuji Higashikubo, Wenjun Li, Yuriko Terada and Alice Tong,

thank you for your warm welcome and all the help in the lab! Special thanks to Shea Harrison, Becca Heiden and Ebun Otegbeye for making me feel at home from the first day

upon arrival in Saint Louis. Hope I’ll see you again soon friends!

Alle (oud)studenten van het thorax transplantatie team, bedankt voor jullie inzet en

enthousiasme voor het verzamelen van gegevens en weefselmateriaal voor toekomstig klinisch thorax transplantatie onderzoek! In het bijzonder dank aan Ewald Neerken en Imran Ertugrul voor jullie uitgebreide inzet in het voorzitterschap. Ik wens jullie heel veel

succes met jullie eigen onderzoek, waar hopelijk de verzamelde biobank een rol in kan spelen. Dank aan de Nederlandse transplantatie coördinatoren voor hun medewerking

in de logistiek van het studenten thoraxteam en in het bijzonder dank aan alle donoren, hun naasten en getransplanteerde patiënten voor hun welwillendheid tot participatie in

(14)

Appendices

Dank aan Organ Assist voor de hulp en steun tijdens de oneindige pogingen tot het

opzetten van diverse varkens modellen voor EVLP. De leermomenten waren eindeloos! Dank ook aan de slagers van Kroon Vlees voor het leveren van varkenslongen, maar

bovenal voor het tot in de details meedenken met de logistiek!

Alle collega’s van de cardio thoracale chirurgie: bedankt voor het warme onthaal als

beginnende arts-assistent op de afdeling thoraxchirurgie, en jullie interesse in mijn proefschrift.

Geneeskunde’s Finest, de naam zegt al genoeg! Lieve Emma van der Sloot, Gabriela van der Schoot, Heleen de Groot en Mariska Knol, 10 jaar geleden ontmoetten we elkaar

tijdens het introductiekamp Geneeskunde en was de Facebook groep ‘Geneeskunde’s Finest’ snel geboren, waarvan de naam het nodige stof deed opwaaien. Het was een feest om samen met jullie de opleiding te doorlopen. Op naar nog meerdere tientallen jaren van deze mooie vriendschap!

Bornego best friends, Alice Waley, Femke Bouma, Rieneke Wiegersma, Gabriela van der Schoot, Marian Troelstra en Annique Blokzijl, waar de eerste vriendschap 25! Jaar geleden

begon en andere er bij kwamen tijdens de middelbare school, de ene vriendschap zo dichtbij als huisgenoten (Abels!) en de andere buiten de landsgrenzen, blijven we elkaar niet uit het oog verliezen! Hopelijk blijven we elkaar vaak opzoeken, maar dat kan natuurlijk niet misgaan met zo’n sterke herinnering als knijpslagen in Rome als gedeelde geschiedenis.

Mijn paranimfen Femke Bouma en Vincent van Suylen, mijn dank is groot om jullie aan

mijn zijde te hebben tijdens mijn promotie! Femke, hoe jij mensen met elkaar verbindt is

enorm inspirerend, en ik koester onze vriendschap, door dik en dun, lief en leed, enorm! En wie had gedacht dat ik stiekem een 2 in 1 paranimf zou hebben? Ik ben nu al trots op mijn paraneefje! Vincent, waar we begonnen als onderzoekscollega’s, hebben onze

gezamenlijke (met name gefaalde) projecten in ieder geval een mooie vriendschap als resultaat gehad. Het is ontzettend leuk om samen te werken op onderzoeksgebied, maar nu ook eindelijk als arts in de kliniek. Op nog vele jaren als vrienden en collega’s! Mijn bijzondere dank aan mijn familie, voor al hun liefde en support.

Lieve heit en mem, jullie hebben mij de beste basis gegeven die ik me had kunnen

wensen, en steunden ons allemaal onvoorwaardelijk in onze keuzes en ambities. Waar de stelling ‘afspraak is afspraak’ mij vroeger met name inspireerde om standaard te laat

(15)

thuis te komen, hoor ik het mezelf ook steeds vaker zeggen. Ik lijk steeds meer op jullie, en daar ben ik trots op! Ik wil dit proefschrift dan ook graag aan jullie opdragen, als dank voor jullie eindeloze vertrouwen.

Lieve Elisah, Evelien en Jurjan, opgroeien in een gezin met 4 kinderen is een feest, altijd

iemand om mee te spelen of te pesten. Ik koester onze hechte band enorm, welke in de ontwikkeling van jaren alleen maar hechter wordt! En daarnaast wordt de familie alleen maar groter. Lieve Anes, Stefan en Michelle, dank jullie wel voor het uithoudingsvermogen

als lid in de van Zanden family. En natuurlijk Noan en Olivier, ik ben super trots om jullie

tante te zijn!

Lieve Foppe en Wytze, dank voor jullie voortdurende interesse in de voortgang van mijn

opleiding en de gezelligheid tijdens alle familie bijeenkomsten.

Lieve oma, als mater familias van de gehele van Zanden familie, is uw interesse en

scherpte van geest een ware inspiratie. Dank u wel voor uw eindeloze interesse in al uw kleinkinderen.

Dear Martha, Dimitris and Lida, I am convinced that the Greek sun in Kythira provided

me with the final sparkle of inspiration I needed to write the final chapters of my thesis. Thank you for receiving me with open heart and arms in your family.

Menelaos, Αγάπη μου. Your open-minded view on life intrigued me from the moment

we met, and I am very thankful for your unlimited love, support and wisdom ever since. Thank you for letting me pick your brain every time I couldn’t see the forest for its trees. Since life is not the mountain tops but the walking in between, I hope you’ll keep walking next to me. Σ'αγαπώ πολύ!

(16)

(17)

ABOUT THE AUTHOR

Judith Ellen van Zanden was born in Heerenveen, the Netherlands, on the 7th_{of April}

1992. In 2010, she graduated from the Bornego College in Heerenveen. After one year of studying pharmacy at the University of Groningen, Judith switched to medicine in order to fulfil her dream of becoming a doctor, and discovered her interest in thoracic surgery. After completing her research internship in the surgical research laboratory, she was awarded with a scholarship in the MD/PhD program of the Junior Scientific Masterclass. The following years Judith combined her clinical internships with alternating years of research. She presented her work in numerous national and international conferences, which awarded her with the ESOT young investigator award (2019) and the ITS Mentor-Mentee award (2020). Furthermore, she co-founded the ‘student thoracic transplantation team’ and from June 2019 she lived for 6 months in Saint Louis, Missouri, USA, establishing a research collaboration between the University of Groningen and Washington University Saint Louis. In October 2020, Judith started her current job as a junior doctor in the thoracic surgery department of the University Medical Center Groningen. She aspires a specialist training in cardiothoracic surgery, and has the ambition to keep combining patient care with research.