University of Groningen Tumor immunology in ovarian cancer Merkus-Brunekreeft, Kim

(1)

University of Groningen

Tumor immunology in ovarian cancer

Merkus-Brunekreeft, Kim

DOI:

10.33612/diss.147014180

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from

it. Please check the document version below.

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Publication date:

2020

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):

Merkus-Brunekreeft, K. (2020). Tumor immunology in ovarian cancer. University of Groningen.

https://doi.org/10.33612/diss.147014180

Copyright

Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

(2)

1. Abbreviations 2. List of contributing authors 3. List of publications 4. Dankwoord (acknowledgements) 5. Over de auteur (about the author)

(3)

197 196

A

ABBREVIATIONS

Abbreviations 786-O A375M Abs ACT ADCC ALDH1 ANOVA APC ATCC BJAB BMI1 CA125 Caco-2 CD27L CD40L CE CFSE CMV CN CRACR2B CTL CTLA-4 Daudi DC DLD-1 DLN DMEM DSS EBV ED ED50-value Meaning or definition

renal cell adenocarcinoma cell line melanoma cell line

antibodies

adoptive cell transfer

antibody-dependent cell-mediated cytotoxicity aldehyde dehydrogenase 1

analysis of variance antigen-presenting cells

American Tissue Culture Collection Burkitt lymphoma cell line

B lymphoma Mo-MLV insertio region 1 homolog cancer antigen 125

colorectal adenocarcinoma cell line CD27 ligand

CD40 ligand

chemotherapy-experienced

carboxyfluorescein succinimidyl ester cytomegalovirus

chemotherapy- naïve

Calcium Release Activated Channel Regulator 2B cytotoxic T cells

cytotoxic T-lymphocyte-associated protein 4 Burkitt lymphoma cell line

dendritic cells

colorectal adenocarcinoma cell line draining lymph node

dulbecco’s modified eagle medium disease-specific survival

Epsten-Barr virus evidence of disease

effective dose for 50% of the population

Abbreviations Abbreviations EGFR EM EMT EOC EPB41L3 EpCAM EpICD FAP FCS FFPE FGFRL1 FIGO GITR GOLGA6L7P GVHD H&E HCT-8 HEK293 HGSC/HGSOC HLA-DR HT1080 HT-29 ICB ICOS iCSC iDC IEL IFN-γ IHC IL-8 Jeko LAMTOR5 LJI MADD mDC Meaning or definition

endothelial growth factor receptor effector memory cells

epithelial-mesenchymal transition epithelial ovarian cancer

Erytrocyte Membrane Protein Band 4.1 like 3 epithelial cellular adhesion molecule

Cell line transfected with only the intracellulair domain of EpCAM fibroblast activation protein

fetal calf serum

formalin-fixed paraffin-embedded Fibroblast growth factor receptor like 1

international federation of Gynaecology and Obstetrics glucocorticoid-induced TNFR-related protein; TNFRSF18 Golgin A6 family like 7

graft-versus-host-disease hematoxylin and eosin

colorectal adenocarcinoma cell line human embryonic kidney 293 cells high-grade serous ovarian cancer human leukocyte antigen complex fibroscarcoma cell line

colorectal adenocarcinoma cell line immune checkpoint blockade Inducible T cell COStimulator induced cancer stem cells immature dendritic cells intraepithelial lymphocytes interferon gamma

immunohistochemistry interleukin 8

mantle cell lymphoma cell line

late endosomal/lysosomal adaptor, MAPK and MTRO activator 5 La Jolla Institute for Immunology

MAP Kinase activating death domain mature dendritic cells

(4)

A

Abbreviations MDSC MFI MHC-I Mino MRPS7 MTD MUC3A NACT NED NK NKT NSCLC OC OVCAR-3 P/S PARP-inhibitors PBMC PBS PD-1 PD-L1 PDS PDX PEA-1 PEA-2 PEO-14 PFS PS Raji RCC rhCD40L ROR1 RPMI RT rTGF-β1 sCD40L Meaning or definition

myeloid-derived suppressor cells mean fluorescent intensity

major histocompatibility complex class I mantle cell lymphoma cell line

Mitochondrial Ribosomal Protein S7 maximum tolerated dose

Mucin 3A

neoadjuvant chemotherapy no evidence of disease natural killer

natural killer T cells non-small cell lung cancer ovarian cancer

ovarian cancer cell line; adenocarcinoma of the ovary penicillin/streptomycin

poly (ADP-ribose) polymerase inhibitors peripheral blood mononuclear cells phosfate buffered saline

programmed cell death protein 1 programmed cell death protein 1 ligand primary debulking surgery

patient-derived xenograft

ovarian cancer cell line; adenocarcinoma of the ovary ovarian cancer cell line; adenocarcinoma of the ovary ovarian cancer cell line; serous adenocarcinoma of the ovary progression free survival

primary surgery B lymphocyte cell line renal cell cancer

recombinant human CD40 Ligand

receptor tyrosine kinase-like orphan receptor 1 Roswell Park Memorial Institute

room temperature recombinant TGF-β1 soluble trimeric CD40 ligand

Abbreviations scFv SCM SW480 Sw620 TAM TBS TCM TCR tDLN TEM TGF-β TIL TIM TMA TME TNBC TNF Treg TRM T_TD UBE4A UMCG UMIC VSV YFP Abbreviations Meaning or definition

single-chain variable fragment stem cell memory cells

colorectal adenocarcinoma cell line colorectal adenocarcinoma cell line tumor-associated macrophages tris buffered cell line

central memory T cell T cell receptor

tumor draining lymph nodes T cell effector memory cells tumor growth factor beta tumor-infiltrating lymphocytes tumor-infiltrating myeloid cells tissue microarray

tumor microenvironment triple negative breast cancer tumor necrosis factor T regulatory cells

tissue resident memory cells terminally differentiated T cell Ubiquitination factor E4A

University Medical Center Groningen UMCG Imaging and Microscopy Center vesicular stomatitis virus

(5)

201 200

A

LIST OF CONTRIBUTING AUTHORS

J. Adam

Pathologie Medicales INSERM U981

Departement de Biologie Gustave Roussy, Villejuif, France

E. Bremer

University of Groningen

University Medical Center Groningen Department of Hematology

Groningen, The Netherlands

M. de Bruyn

University Medical Center Groningen Department of Obstetrics and Gynecology Groningen, The Netherlands

T. Daemen

University Medical Center Groningen Department of Medical Microbiology Groningen, The Netherlands

E.W. Duiker

University Medical Center Groningen Department of Pathology

F.A. Eggink

C. Göbel

La Jolla Institute for Allergy and Immunology Department of Developmental Immunology La Jolla, CA, USA

VU University of Amsterdam Amsterdam, The Netherlands

M.J. Gooden

G.U. Grigoleit

University Hospital Wuerzburg Medical Clinic and Polyclinic II Department of Hematology Würzburg, Germany

W. Helfrich

University Medical Center Groningen Department of Surgery

Surgical Research Laboratories Groningen, The Netherlands

H. Hollema

List of contributing authors

H.G. Klip

K.J.D. Kol

F.L. Komdeur

N. Leffers

Ommelander Ziekenhuis Groningen Department of Obstetrics and Gynecology Delft and Winschoten, The Netherlands

J.M. Lubbers

A. Miller

H.W. Nijman

S.T. Paijens

B. Peters

La Jolla Institute for Allergy and Immunology Department of Vaccine Discovery

La Jolla, CA, USA

H. Pijper

A. Plat

E.J. Pröpper

A.A. Rybczynska

University Medical Center Groningen Groningen, The Netherlands

(6)

A

D.F. Samplonius

University Medical Center Groningen Department of Surgery

Surgical Research Laboratories Groningen, The Netherlands

S.P. Schoenberger

D. Siegmund

University Hospital Wuerzburg Division of Molecular Internal Medicine Department of Internal Medicine II Würzburg, Germany

E.C. van der Slikke

C. Strohm

A.L.J. Terwindt

A.M. Tijans

H. Wajant

G.B.A. Wisman

H.H. Workel

M.C.A. Wouters

LIST OF PUBLICATIONS

1. Prevalence of indolent systemic mastocytosis in a Dutch region. van Doormaal JJ, Arends S, Brunekreeft KL, van der Wal VB, Sietsma J, van Voorst Vader PC, Oude Elberink JN, Kluin-Nelemans JC, van der Veer E, de Monchy JG. J Allergy Clin Immunol. 2013 May;131(5):1429-31.e1.

2. Targeted delivery of CD40L promotes restricted activation of antigen-presenting cells and induction of cancer cell death. Brunekreeft KL, Strohm C, Gooden MJ, Rybczynska AA, Nijman HW, Grigoleit GU, Helfrich W, Bremer E, Siegmund D, Wajant H, de Bruyn M.Mol Cancer. 2014 Apr 17;13:85

3. CD103 intraepithelial T cells in high-grade serous ovarian cancer are phenotypically diverse TCRαβ CD8αβ T cells that can be targeted for cancer immunotherapy. Komdeur FL, Wouters MC, Workel HH, Tijans AM, Terwindt AL, Brunekreeft KL, Plat A, Klip HG, Eggink FA, Leffers N, Helfrich W, Samplonius DF, Bremer E, Wisman GB, Daemen T, Duiker EW, Hollema H, Nijman HW, de Bruyn M. Oncotarget. 2016 Nov 15;7(46):75130-75144. 4. Deep immune profiling of ovarian tumors identifies MHC-I expression after

neo-adjuvant chemotherapy as negatively associated with T-cell-dependent outcome. Brunekreeft KL, Paijens ST, Lubbers JM, Workel HH, Wouters MCA, Pijper H, Plat A, Kol KJD, de Bruyn M, Nijman HW.

5. Immune-humanized mice carrying patient-derived xenografts as neo-antigen discovery platform for ovarian cancer. Brunekreeft KL, Göbel C, de Bruyn M, de Gruijl TD, Nijman HW, Peters B, Miller A, Schoenberger SP. [manuscript in preparation]

(7)

205 204

A

DANKWOORD (ACKNOWLEDGEMENTS)

Hora Finita! Het is tijd. Het is tijd om mijn proefschrift te verdedigen en daarmee mijn studenten- en promotietijd achter mij te laten. Het heeft langer geduurd dan gepland. Gelukkig, voor alles is en tijd. Eind 2020 mag ik eindelijk promoveren.

Ik heb veel mensen ontmoet die niet alleen aan dit proefschrift hebben bijgedragen, maar vooral ook mensen die hebben bijgedragen aan waar ik nu sta en wie ik ben. Dit dankwoord is dan ook een poging om mijn dank daarvoor in woorden te vatten. Allereerst wil ik alle moeders in mijn leven bedanken. Niet alleen mijn biologische moeder en adoptiemoeder, maar ook andere wijze en moedige vrouwen. Vrouwen die mijn leven hebben verrijkt. Vrouwen die een verschil hebben gemaakt in mijn leven. Soms klein, soms groot. Soms bewust, maar meestal onbewust. Vrouwen die een voorbeeld waren en die dat vandaag de dag nog zijn. Denkend zoal aan Sr. Rosa, Ruey-Ling, Prudence, Grace, Tina, Penny, Maria, Nel, Femja, Imre, April, Bogi, Kaiya, Janet en in het bijzonder Cecilia. Stuk voor stuk bijzondere vrouwen met een groot hart. Zonder hen zou ik nooit zover zijn gekomen.

Ten tweede wil ik alle patiënten en vrijwilligers bedanken die hebben ingestemd met bloedafnames en het gebruik van weefsels voor onderzoeksdoeleinden. Het is bijzonder om te zien dat er vrouwen zijn die zelfs wanneer zij ziek zijn hun bijdragen willen leveren aan wetenschappelijk onderzoek. Dankzij deze vrouwen is het onderzoek beschreven in dit proefschrift mogelijk gemaakt.

Mijn promotor: Prof. dr. H.W. Nijman. Hans, bedankt voor de mogelijkheden die ik heb gekregen om mijn onderzoeksperiode zowel te beginnen als te eindigen in het buitenland. Dank voor de ruimte die ik heb gekregen om te ontdekken wat ik kan en vooral wat bij mij past; voor de kritische -maar terechte- vragen; voor de bemoedigende woorden; en voor de benodigde duwtjes in de goede richting op het juiste moment. Mijn copromotor: Dr. M. de Bruyn. Marco, wat allemaal in Duitsland begon, vergezeld met de benodigde sushi en pizza op vrijdag, heeft geresulteerd in dit proefschrift. Bedankt voor de vele correcties en nuances bij mijn werk; de jaloersmakende illustraties; maar ook voor je eindeloze enthousiasme, vrolijkheid en onophoudelijke

optimisme. Nu ben je assistant professor, het is je gegund.

Graag bedank ik de leden van de leescommissie, prof. dr. W. Helfrich, prof. dr. S. de Jong en prof. dr. Wajant voor het beoordelen van mijn proefschrift.

Ook bedank ik alle opponenten die tijdens mijn promotieplechtigheid zullen opponeren: wat is nu een promotieplechtigheid zonder goede oppositie?

Dank aan alle coauteurs, voor de waardevolle bijdragen en productieve samenwerking. Zonder jullie was dit proefschrift er in deze vorm nooit gekomen.

Graag bedank ik eenieder die mij via de Junior Scientific Masterclass Groningen (JSM) en GIPS-M op weg hielp in de wonderlijke wereld van de wetenschap. In het bijzonder dank aan dr. ing. M.H.W. Hooiveld, prof. dr. C.G.M. Kallenberg, prof. dr. Kluin-Nelemans, prof. dr. P.J. Coenraads, drs. J.J. van Doormaal en prof. Tang Nai-Jun. Joke en Jans, bedankt voor alle jaren ondersteuning en gezelligheid vanuit het secretariaat van het JSM.

Sehr geehrter prof. dr. Wajant und Forschungsgruppe, vielen Dank für das inspirierende und lehrreiche wissenschaftliche Praktikum in Ihrem Labor.

Prof. dr. S.P. Schoenberger: Stephen, bedankt voor de leerzame periode in La Jolla. Aaron, Samantha, Catherine, Claire, Klaire, Milad, Joseph, Martin, Joey, Ariel, Lisset, Anabel, Rukman, Spencer, thank you all for your kindness and help. Camiel, bedankt dat je door bent gegaan met het onderzoek. Leslie, thanks for all those coffees when I needed them the most.

Prof. dr. W. Helfrich en prof. dr. E. Bremer: Wijnand en Edwin, bedankt dat ik mijn eerste laboratorium ervaring bij jullie in het lab mocht opdoen. Daar leerde ik cellen kweken van Douwe en pipetteren van Jacco. Marloes en Valerie, jullie lieten mij zien hoe mooi onderzoek doen kan zijn. Iedereen van het lab MOL “De Vitrine” bedankt! In het bijzonder dank aan Hetty, Coby, Mark en Tine die ervoor zorgde dat alles op rolletjes liep. Ook dank aan Harry K. (in memoriam) en Harry P., die nauwgezet de stikstofopslag en weefsel verwerking bijhielden. Prof. dr. S. de Jong en dr. G.B.A. Schuurs-Wisman: Steven en Bea, bedankt voor de kritische vragen en constructieve adviezen op dinsdag. Klaas (UMIC) en Geert (CFU), zonder jullie zouden mijn kleuringen

(8)

A

en multi-color flow cytometrie analyses nooit zo mooi uit de verf zijn gekomen. Laboratorium Transplantatie Immunologie en Medische Immunologie, dank voor alle bloedafnames. Neeltje, Joost, Gerda, Ximena, Francien, Jolanda, Martijn, bedankt jullie hulp bij mijn muiswerk. Stijn, Danique en Margot, Chicago was onvergetelijk. Graag bedank ik naast Hans ook de andere gynaecologen die hebben geholpen met het verzamelen van het patiëntmateriaal dat ik heb gebruikt voor mijn onderzoek. Prof. dr. H. Hollema en Evelien, bedankt voor de ondersteuning vanuit de afdeling Pathologie van het UMCG.

Collega’s van de immuno-oncologie onderzoeksgroep: Maartje, Ninke, Sterre, Florine, Fenne, Arjan, Joyce, Hagma, Marta, Nienke, en Annechien, het is alweer een tijdje geleden, maar bedankt voor de samenwerking en gezelligheid, denkend aan: de vele lunches, cappuccino’s, een luisterend oor, soms nodige afleiding, en spontane date in Zwolle. Student-onderzoekers Jessica, Anouk, Bart, Danique, Lennart en Aline, bedankt voor jullie inzet en hulp. Mede-onderzoekers waarmee ik afgelopen jaren dezelfde gang deelde: Nienke, Eva, Nastaran, Francesca, Luana, Violetta, Claudia, Ingrid, Tom, Petra, Simone, Rixt Nienke, Anne, Frederica, Jan, Jelmer, Matty, Lotte, Dorieke en Talita: het was gezellig!

Dank aan het secretariaat van de afdeling Obstetrie & Gynaecologie van het UMCG, voor alle praktische (en onpraktische) zaken kon ik bij jullie terecht. In het bijzonder dank aan Diana, zonder jou was ik nergens. Liesbeth, UMCG Masterchef 2017. Het begon als grap en eindigde met een eerste plek.

Dank aan iedereen van de afdeling Obstetrie & Gynaecologie en Interne Geneeskunde van het Ikazia in Rotterdam. In het bijzonder dank aan dr. J.W. de Leeuw, dr. I.A.M. van der Avoort en dr. M. Wabbijn. Jan Willem, Irene en Marike, Rotterdam paste niet bij mij of ik niet bij Rotterdam. Toch heb ik hier een leerzame tijd gehad. Uiteindelijk heb ik besloten om de witte jas (voorlopig) achter mij te laten en de stethoscoop buiten de muren van het ziekenhuis op te pakken.

Rob (Corparis), bedankt voor de support bij het vinden van werk dat goed bij mij past. Specialisten Ouderengeneeskunde van de Amstelring locaties Groenelaan en het Hoge

Heem: Hans, Anouk, Vanusa, Indrah en Liedwien, dankzij jullie heb ik (her)ontdekt hoe leuk de oudere patiëntenpopulatie is; hoe je een waardevolle bijdrage kan leveren aan iemands kwaliteit van leven zonder ook maar één pil voor te schrijven en wat voor een potentieel dit vakgebied heeft. Bedankt voor jullie steun toen ik die nodig had. Pim, Olivia, Olivier, Hoyee, Shailina en Charlotte, het is fijn om met jullie te sparren en stoom te kunnen afblazen als er weer eens iets geks is gebeurd om er daarna om te kunnen lachen. Ondersteuningsteams van locatie Groenelaan en Het Hoge Heem: bedankt voor de prettige samenwerking en jullie vertrouwen in mij. Behandelgroep van Het Hoge Heem: jullie leren mij steeds opnieuw weer relativeren.

Aan iedereen die mijn tijd in Groningen compleet maakte: Navigators studentenvereniging Groningen (N.S.G.), dispuut PhalanX: B’vo voor jute zakken, Echelon, Pato, Gillende keukenmeiden, Mensacommissie W.V.T.T.K en ontelbaar andere onvergetelijke zaken. Happietaria Management Team 2012, ik ben nog trots op jullie! Organisatie van “the 4th_{European MD/PhD conference 2015”, wat was}

het mooi! Stichting Professor Chris Gips prijs bestuur 2016-2018, wat een leerzame ervaring was het om de stichting van Groningen naar Leiden te verhuizen. In het bijzonder in memoriam Chris Gips zelf. Huisgenootjes van Koninginnelaan 6, wat een mooi huis hadden we samen, ons thuis als we niet Thuisthuis waren.

Mijn lieve paranimfen: Kim en Willeke. Kim, Kim2_{. Wat begon in de brugklas met}

een meisje met veel overeenkomsten, van schoolagenda tot aan de naam toe, is uitgegroeid tot een mooie vriendschap. Wat dat betreft ga je al jaren mee. We hebben zelfs beiden gestudeerd in de stad waar niets boven gaat. Dat er nog maar vele liters thee mogen volgen. Dankzij René is jouw horizon verbreed, wat mooi is om te zien. Willeke, na de eerste gezamenlijke kilometers in de trein zijn er nog vele gevolgd. De eerste jaren van onze studie zagen we elkaar dagelijks en hebben we samen een mooie studententijd beleefd. Tegenwoordig beleef je de leukste dingen met Jarno en kom je bij hem tot rust.

Kim en Willeke, ik kijk er naar uit om mijn proefschrift te verdedigen met jullie aan mijn zijde en in jullie navolging mijn tijd in Groningen af te sluiten. Dat wij samen nog maar veel herinneringen mogen maken. Ik hoop dat als wij later oud zijn en achter de -spreekwoordelijke- geraniums zitten we geen spijt zullen hebben van de dingen die we niet hebben gedaan.

Kristel, K(Kim)2_{= K3. Dat we elkaar mogen blijven opzoeken, ook als dat betekent dat}

(9)

209 208

A

we daarvoor in een vliegtuig moeten stappen. Ik hoop dat je op je eigen proefschrift dadelijk minstens net zo trots bent als ooit op ons reuzenpanda werkstuk. Floris en Nina, de wereld is mooier dankzij zulke kleurrijke en creatieve mensen zoals jullie. Nienke en Jurjen, bedankt voor alle keren “couch surfen”, Malta en sushi. Martine en Erik, blijkbaar is de N.S.G.-keuken de plek waar het allemaal begint, en is de afwas de sleutel tot liefde en geluk. Lydia en Pieter, bedankt voor jullie Zwolse nuchterheid en gastvrijheid. Rebecca en Robbert, jullie vrolijkheid is aanstekelijk! Korienke, eerst mijn Mater, nu vooral een goede vriendin. Bedankt voor alle draaiboeken waarmee jij mijn leven hebt verrijkt. Bernadette, Bernie, zus! Jouw eerlijkheid en directheid is zo fijn. Margreet, ooit luisterde ik niet naar je tijdens de KMT en heb ik je jaren ontweken, inmiddels weet ik wel beter. Say Cheese! Janine en Luuk, door buiten de lijntjes te kleuren krijg je de mooiste tekening. Angie en Cody, pindakaas! Onthoud: jullie zijn altijd welkom. Pieter en Lieneke, vriendschap is een reis van herinneringen. Zullen we de reis een keer voortzetten? Esther en Willem, voor alles is een tijd, is het tijd om weer eens te gaan hardlopen? Bogi and Pascal, true friendship has no borders. Amy (Ya-Ping),

妳是我的第一位中文老師。非常感謝妳的耐心與協助。妳是一個

很棒的老師。

Steven and Jenny, thanks for giving me a home away from home. Rashmi and Jonas, best roommates of San Diego. Rachel, my Dutch-at-heart friend in the USA. Hope to meet you again someday in some part of the world. Janneke en famylje, “Wy rinne noait allinne”. Marlon en Dorien, beter een goede buur dan een verre vriend. Ik hoop dat we nog een tijd buren en vrienden blijven. Berend en Esther, bedankt voor jullie open huis en open hart. Hillsong Amsterdam, it is great to go through the seasons of life together. Knowing the best is yet to come.

情愛的鄭家邦，鄭紫湄，鄭瑞嬌，鄔少甫。很感謝在我的生活中擁有你們。

沒有你們，就不會成就了現在的我。對於生命中所擁有的一切機會，我十分

感激。我也很開心你們能有機會可以來拜訪荷蘭並且認識我這裡的家人。

我由衷祝福你們闔家興旺，充滿愛。你們將永遠住在我的心裡面。

Heit en Mem, “as it net kin sa as it moat, dan moat it mar sa as it kin”. Dankewol foar jimme stipe. Famylje Merkus, troch jimme haw ik Fryslân wardearjen leart.

Xander, mijn grote kleine broer, jij weet als geen ander dat een huismus een geluksvogel is die graag thuis is. Jij laat mij zien dat ver uitvliegen helemaal niet nodig is. We zijn zo verschillend, maar het is fantastisch om te zien hoe jij je weg vindt op jouw manier

en op jouw tijd. Misschien nog leuker om te zien hoe Maaike je wereld groter maakt en je steeds weet uit te dagen.

Pap, ook als het leven niet helemaal op rolletjes loopt, dan weet jij altijd nog een “wheelie” te maken. Bedankt voor alle jaren van support: eerst vanaf de zijlijn van het hockeyveld en nu vanuit Wageningen. Hoe gaaf was het om in 2013 samen met jou en de andere belangrijke man in mijn leven naar Taiwan te gaan om je te laten zien hoe prachtig het is. Ilha Formosa.

Mam, toen ik klein was zei je “je bent niet in mijn buik, maar in mijn hart gegroeid”. Het maakt geen verschil, ik weet dat je zo trots als een pauw op mij bent. Ook al begrijp je niet altijd waar ik precies mee bezig ben, je vertrouwt erop dat het goed is en goed komt. Ik hoop dat je nog eens meegaat naar Taiwan. Taiwan will touch your heart.

Tot slot, allerleukste en allerliefste Fries van mij: Pieter, jij bent het beste wat mij ooit is overkomen. Dat de Kim-kookt-en-Pieter-wast-af B.V. maar lang mag blijven bestaan. Bedankt voor elke dag dat jij mij liefhebt, oneindig geduld met mij hebt en mij eraan herinnert dat fouten maken mag. Jij leert mij dat dingen niet zoef-zoef hoeven en je moedigt mij aan om steeds het beste uit mijzelf te halen. Op nog maar veel (reis) avonturen samen! Ik houd van jou!

Kim Liu-Yun Brunekreeft

November 2020

(10)

OVER DE AUTEUR (ABOUT THE AUTHOR)

Kim Brunekreeft werd op 25 januari 1990 geboren in Taipei, Taiwan ROC. Op 14 september 1990 werd zij geadopteerd en kwam ze in Nederland terecht. Daar groeide zij op in Wijk bij Duurstede samen met haar ouders en broertje Xander.

In 2008 behaalde zij haar vwo-diploma aan het Revius Lyceum in Doorn. Een jaar later begon zij met de Engelstalige geneeskunde bachelor: International Bachelor in Medicine Groningen. Naast haar studie volgde en voltooide Kim het Bachelor en Master Honours programma van de Rijksuniversiteit Groningen. Als onderdeel hiervan nam zij deel aan onderzoeksgerelateerde activiteiten van de Junior Scientific Masterclass.

Haar stage wetenschap bij prof. dr. H. Wajant en dr. M. de Bruyn in Das Universitätsklinikum Würzburg, Duitsland vormde de basis voor haar MD/PhD-traject. In 2014 startte Kim met haar promotieonderzoek bij prof. dr. H.W. Nijman in het UMC Groningen. Dit combineerde zij met coschappen in verschillende ziekenhuizen in Noord-Nederland, Suriname, Zwolle en Amsterdam. Haar promotieonderzoek sloot zij af in het laboratorium van prof. dr. S.P. Schoenberger bij het La Jolla Institute for Immunology in La Jolla, CA, USA.

Kim was ook actief naast haar studie en onderzoek. Zo was zij actief bij Navigators Studentenvereniging Groningen (2009-2013); was ze onderdeel van het Happietaria Management Team Groningen (2012); hielp ze mee met organiseren van de “4th

European MD/PhD conference” in Groningen (2015); won zij UMCG Masterchef (2017); en was bestuurslid van de Stichting Professor Chris Gips Prijs (2016-2018). In september 2018 behaalde zij haar masterdiploma. Nadien werkte zij als arts-assistent bij de afdeling Obstetrie & Gynaecologie en Interne Geneeskunde in het Ikazia te Rotterdam. Op dit moment werkt zij als basisarts Ouderengeneeskunde vlakbij Amsterdam. In de toekomst wil zij zich verder ontwikkelen binnen de ouderenzorg. Kim woont samen met Pieter in Amsterdam.

University of Groningen Tumor immunology in ovarian cancer Merkus-Brunekreeft, Kim