University of Groningen Kinome directed target discovery and validation in unique ovarian clear cell carcinoma models Caumanns, Joost

(1)

University of Groningen

Kinome directed target discovery and validation in unique ovarian clear cell carcinoma models

Caumanns, Joost

IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.

Document Version

Publisher's PDF, also known as Version of record

Publication date: 2019

Link to publication in University of Groningen/UMCG research database

Citation for published version (APA):

Caumanns, J. (2019). Kinome directed target discovery and validation in unique ovarian clear cell carcinoma models. University of Groningen.

Copyright

Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Take-down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.

Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.

(2)

526956-L-sub01-bw-Caumanns 526956-L-sub01-bw-Caumanns 526956-L-sub01-bw-Caumanns 526956-L-sub01-bw-Caumanns Processed on: 7-12-2018 Processed on: 7-12-2018 Processed on: 7-12-2018

Processed on: 7-12-2018 PDF page: 151PDF page: 151PDF page: 151PDF page: 151

APPENDIX

Nederlandse samenvatting

List of abbrevations

Biography

List of publications

Dankwoord

(3)

Processed on: 7-12-2018 PDF page: 152PDF page: 152PDF page: 152PDF page: 152 APPENDIX

A

₁₅₂

hebben het hoogste percentage ARID1A mutaties van alle kankers (>50%). Dit maakt het aangrijpen op door ARID1A gereguleerde routes een interessante behandelstrategie voor OCCC.

Diverse signaalroutes in de cel kunnen normale cellen aanzetten tot celdeling (proliferatie) of celdood (apoptose). Het aanzetten en doorgeven van signalen in de cel vindt mede plaats door kinasen. Dit zijn eiwitten, die nadat ze actief zijn geworden, andere eiwitten in de signaalroute kunnen activeren door het plaatsen van een fosfor groep aan dergelijke eiwitten. 9DQ HHQ DDQWDO YDQ GH]H NLQDVHQ LV DO bekend dat ze gemuteerd zijn in OCCC, zoals PIK3CA en KRAS. Door mutaties zijn deze eiwitten continue actief en stimuleren zo de groei van kankercellen. Kankercellen zijn sterk afhankelijk geworden van de groeistimulerende signalen door deze gemuteerde NLQDVHQ ZDDURS PHW VSHFL¿HNH behandelingen aangegrepen kan worden. In vergelijking tot gebruikelijke behandelingen zoals chemotherapie, waarbij naast kankercellen ook gezonde lichaamscellen worden gedood, hebben WKHUDSLHsQ VSHFL¿HN JHULFKW WHJHQ GH]H gemuteerde kinasen als voordeel dat gezonde lichaamscellen niet of minder geraakt worden. Deze behandelstrategie ZRUGWRRNZHOVSHFL¿HNRSHHQNDQNHUFHO gerichte (doelgerichte) therapie genoemd.

DOEL VAN DIT PROEFSCHRIFT

Het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift had als doel om nieuwe eiwitten (targets) voor op kankercellen gerichte therapieën in OCCC patiënten te vinden. Om dit te bereiken hebben we onderzocht welke kinasen gemuteerd zijn in een grote groep tumoren afkomstig van OCCC patiënten. Daarnaast hebben ZH JH]RFKW QDDU VSHFL¿HNH NLQDVH gevoeligheden in OCCC modellen met en zonder functioneel ARID1A eiwit.

NEDERLANDSE SAMENVATTING (VOOR NIET-INGEWIJDEN)

Heldercellig eierstokkanker (OCCC) is het op één na meest voorkomende subtype van epitheliale eierstokkanker. Historisch wordt epitheliale eierstokkanker gezien als één entiteit en daarom worden alle subtypes op een zelfde wijze behandeld. Behandeling vindt plaats door het chirurgisch verwijderen van de tumor met chemotherapie op basis van cisplatine (voor of na de operatie). OCCC patiënten die in een laat stadium gediagnostiseerd worden hebben een slechtere overlevingskans in vergelijking tot laat stadium hooggradig sereuze eierstokkanker, wat verklaard kan worden door een onvolledige respons op cislpatine-gebaseerde chemotherapie. Onderzoek naar het verbeteren van de respons op chemotherapie voor OCCC patiënten heeft zich vooral gericht op het combineren van platinum met andere chemotherapeutische middelen of doelgerichte therapieën. Tot op heden heeft dit echter niet tot een hogere overleving geleid en is er urgentie om nieuwe gedereguleerde eiwitten (eiwitten met gen mutaties die belangrijk zijn voor tumorgroei) te vinden waartegen doelgerichte therapieën ontwikkeld kunnen worden.

6:,61) FKURPDWLQ UHPRGHOLQJ complexen spelen een belangrijke rol LQ GH UHJXODWLH YDQ JHQ DÀH]LQJ RS KHW '1$ 6:,61) FKURPDWLQ UHPRGHOLQJ complexen bestaan uit meerdere subunits (eiwitten), waarvan er een aantal gemuteerd zijn in bepaalde type NDQNHUV 0XWDWLHV LQ 6:,61) NXQQHQ GH UHJXODWLH YDQ KHW DÀH]HQ YDQ '1$ beïnvloeden en zo bijdragen aan het kankerproces. ARID1A is een subunit YDQ KHW 6:,61) FRPSOH[ HQ VSHHOW een belangrijke rol in de binding van het complex aan het DNA. Het gen ARID1A is in veel kankers gemuteerd, waardoor het ARID1A eiwit niet meer functioneel tot expressie komt in de cel. OCCC tumoren

(4)

Processed on: 7-12-2018 PDF page: 153PDF page: 153PDF page: 153PDF page: 153 APPENDIX 153

A

in onze screen targets te vinden die

daadwerkelijk geremd konden worden. shRNA gebaseerde remming van de epigenetische lezer BRD2 was met name lethaal in ARID1A mutante OCCC cellen. Chemische remming van BRD2 met BET-bromodomain familie remmers, waar BRD2 onder valt, verminderde de proliferatie in ARID1A mutante OCCC cellijnen in vitro en in muismodellen (xenografts) en in OCCC patiënt-verworven xenografts (PDX). BRD2 remming zorgde voor vermindering van GH H[SUHVVLH YDQ HHQ DQGHU 6:,61) subunit, ARID1B, wat een reden kan zijn voor de verhoogde BET remmer gevoeligheid in ARID1A mutante OCCC. Onze bevindingen tonen aan dat BET remmers mogelijk een nieuwe behandelstrategie zijn voor OCCC patiënten met een ARID1A mutatie.

In hoofdstuk 4 was ons doel om nieuwe kinase mutaties en DNA kopie veranderingen (copy number alterations (CNAs)) te vinden in tumoren in een grote set OCCC patiënten (n=124) en FHOOLMQHQ Q 9HUYROJHQV ZHUG LQ OCCC cellijnen en OCCC PDX modellen getest in welke mate de gedereguleerde signaalroutes geremd konden worden. Hiertoe hebben we alle kinasen (n=518) en additionele kanker gerelateerde genen gesequenced en tevens de CNAs bepaald. Meerdere nieuwe mutaties werden gevonden die mogelijk belangrijk zijn bij het ontstaan van OCCC. In 91% van alle tumoren werden mutaties en &1$V JHYRQGHQ LQ JHQHQ XLW GH 3,. $.7P725 HQ 0$3. VLJQDDOURXWHV of in ERBB receptor tyrosine kinase familieleden, die allen betrokken zijn bij proliferatie. In 82% van alle tumoren werden mutaties in genen uit de DNA reparatie route gevonden. Sterke p-S6 kleuring in OCCC patiënten suggereerde HHQKRJHDFWLYLWHLWYDQP725&WZHH belangrijke regulatoren die worden DDQJHVWXXUGYDQXLWGH3,.$.7P725 route, MAPK route en ERBB receptor tyrosine kinase familie. De meerderheid

SAMENVATTING VAN DE HOOFDSTUKKEN

De hoge mutatie frequentie in ARID1A in OCCC, met verlies van eiwitfunctie tot gevolg, biedt een mogelijkheid tot het zoeken van ‘synthetic lethal’ strategieën in dit epitheliaal eierstokkanker subtype. Synthetic lethality beschrijft de relatie tussen twee eiwitten waarbij een kankercel levensvatbaar is na verlies van één gen, een mutatie in ARID1A in het geval van OCCC en dus verlies YDQ KHW $5,'$ HLZLW 9HUOLHV YDQ het andere eiwit, geïnduceerd door behandeling met een medicijn, is lethaal voor de kankercel maar niet voor andere lichaamscellen die nog steeds een intact ARID1A eiwit bevatten. In hoofdstuk 2, hebben we de resultaten van recente studies samengevat waarin synthetic lethal targets zijn gevonden in ARID1A mutante OCCC en andere type kankers met behulp van screeningstechnieken. De voor- en nadelen van deze studies en de klinische relevantie van gevonden targets hebben we bediscussieerd. We hebben ons gefocust op synthetic lethal strategieën in ARID1A mutante OCCC. Daarnaast zijn er synthetic lethal targets gevonden in andere ARID1A mutante kankers en die targets hebben we beoordeeld op toepasbaarheid in OCCC.

Omdat ARID1A mutaties in ongeveer 50% van OCCC tumoren voorkomen zochten we naar een mogelijkheid om ARID1A mutante OCCC cellijnen VSHFL¿HN WH NXQQHQ EHKDQGHOHQ 2P dit te bereiken hebben we in hoofdstuk

3 op shRNA gebaseerde synthetic

lethality screens uitgevoerd in OCCC cellijnen (n=14) met en zonder ARID1A mutatie. shRNA’s zijn RNA moleculen speciaal ontworpen om de productie YDQ VSHFL¿HNH HLZLWWHQ WH YRRUNRPHQ Onze shRNA synthetic lethality screen ZDVVSHFL¿HNJHULFKWWHJHQDOOHNLQDVHQ Omdat er chemische remmers bestaan tegen meer dan de helft van alle kinasen vergrootte deze aanpak de kans om

(5)

A

₁₅₄

PRJHOLMNH WR[LFLWHLW 'H HႇHFWLYLWHLW HQ verdraagbaarheid van de combinatie therapie in muizen met PDX modellen stimuleert verder klinisch onderzoek van deze behandelstrategie voor OCCC.

In hoofdstuk 3, 4 en 5 hebben we gebruik gemaakt van PDX modellen voor de in vivo evaluatie van nieuwe behandelstrategieën. PDX modellen worden in het algemeen geacht tumoren van patiënten beter te representeren in vergelijking tot op cellijnen gebaseerde xenografts. In hoofdstuk 6 beschrijven we het verkrijgen van zeven OCCC PDX modellen. We hebben de histopathologie, PXWDWLHVWDWXVHQ&1$VSUR¿HOHQYDQGH patiënten tumoren en hun verwante PDX modellen vergeleken om de mate van overeenkomst te kunnen bepalen. Het laten uitgroeien van patiënten tumoren tot PDX modellen was succesvol in zeven gevallen (50%). Primaire implantatie (F1) was succesvoller vanuit vers patiënten tumorweefsel (vijf van de zeven succesvol) ten opzichte van ingevroren tumorweefsel (twee van de zeven succesvol). Het aantal succesvol geïmplanteerde tumor fragmenten in F2 was hoger dan in F1. Bovendien was in F2 de tijd totdat de tumor begon te groeien 50% korter en lag de tumor groeisnelheid hoger, wat in lijn was met Ki67 kleuringen (een proliferatie marker). Mutaties in de OCCC gerelateerde genen ARID1A, PIK3CA, PTEN, ATM en BRCA1 bleven behouden na succesvolle implantatie in F1 en F2. De morfologische eigenschappen en CNAs waren vergelijkbaar tussen tumoren van patiënten en hun verwante PDX modellen. Daarnaast waren een aantal proliferatie routes verrijkt in zowel de patiënten tumoren als hun verwante PDX modellen. Samengevat kan worden gesteld dat deze PDX modellen kunnen dienen als relevante preklinische modellen voor toekomstig translationeel onderzoek in OCCC. In hoofdstuk 7 zijn de resultaten verkregen in dit proefschrift samengevat en bediscussieerd.

van de OCCC cellijnen bleek uitzonderlijk JHYRHOLJ YRRU GH P725& UHPPHU AZD8055, terwijl remmers van de ERBB receptor tyrosine kinase familie en DNA UHSDUDWLH URXWH HHQ ODJH HႇHFWLYLWHLW hadden. In lijn met deze bevindingen YRQGHQ ZH GXLGHOLMNH HႇHFWLYLWHLW YDQ P725&UHPPLQJLQRQ]HGULHXQLHNH OCCC PDX modellen. Deze preklinische GDWDLPSOLFHHUWP725&UHPPLQJDOV PRJHOLMNH HႇHFWLHYH EHKDQGHOVWUDWHJLH die verder klinisch onderzocht zou moeten worden in OCCC.

Gen mutatie studies in OCCC laten een heterogeen patroon van mutaties ]LHQ LQ GH 3,.$.7P725 HQ 0$3. URXWHVGLHVDPHQOHLGHQWRWP725& activatie. Daarom hebben we in

hoofdstuk 5 JH]RFKW QDDU HႇHFWLHYH

FRPELQDWLHV YDQ 3,.$.7P725 HQ MAPK remmers in een lage dosis om belangrijke kinasen in OCCC tegelijkertijd te kunnen remmen. Remmers van P725&$='3,.*'& HQ 0(. VHOXPHWLQLE ZHUGHQ gecombineerd in een monotherapie IC₂₀ concentratie (een concentratie die 20% groeireductie veroorzaakt) in een selectie van OCCC cellijnen met diverse gen mutaties en CNAs SUR¿HOHQ RP ]R GH RSWLPDOH ODJH GRVLV combinatie te bepalen. IC₂₀combinaties van AZD8055, GDC0941 en selumetinib UHPGHQ HႇHFWLHI GH SUROLIHUDWLH LQ DOOH zeven cellijnen zowel in korte- als lange termijn experimenten. Tevens verminderde deze triple drug combinatie de kans op hernieuwde activatie van NLQDVHQ YDQ GH 3,.$.7P725 HQ MAPK routes. Deze resultaten geven aan dat compensatie mechanismen die we zagen bij behandeling met de individuele remmers voorkomen NRQGHQZRUGHQHQGHFHOGHOLQJHႈFLsQW JHUHPG ZHUG 9HUGHU LQGXFHHUGH GH]H ODJH GRVLV WULSOH FRPELQDWLH VLJQL¿FDQWH tumor groeiremming in twee genetisch bepaalde PDX modellen zonder dat dit resulteerde in gewichtsverlies in deze muizen, een uitleesmethode voor

(6)

A

LIST OF ABBREVIATIONS

AGS AZD8055, GDC0941, selumetinib $.7 $.7VHULQHWKUHRQLQHNLQDVH $.7 $.7VHULQHWKUHRQLQHNLQDVH ARID1A AT-rich interactive domain 1A ARID1B AT-rich interactive domain 1B $70 $70VHULQHWKUHRQLQHNLQDVH

BET bromodomain and extra terminal domain BRCA1 breast cancer 1, early onset

BRCA2 breast cancer 2, early onset BRD2 bromodomain containing 2 BRD4 bromodomain containing 4 CDC2L1 cyclin dependent kinase 11B CDKN2A cyclin dependent kinase inhibitor 2A CDKN2B cyclin dependent kinase inhibitor 2B CHEK1 checkpoint kinase 1

CHEK2 checkpoint kinase 2

ChIP chromatin immunoprecipitation CNA copy number alteration CTNNB1 catenin beta 1

DDR DNA damage response

DSB double-strand break

EGFR epidermal growth factor receptor EOC epithelial ovarian cancer EPHB3 EPH receptor B3

ERBB3 Erb-B2 receptor tyrosine kinase 3 EZH2 enhancer of zesta 2 polycomb repressive

complex 2

FBXW7 F-box and WD repeat domain containing 7

FDR false-discovery rate

FIGO international federation of gynecology and obstetrics

*,67,& JHQRPLFLGHQWL¿FDWLRQRIVLJQL¿FDQW targets in cancer

*/, */,IDPLO\]LQF¿QJHU

H3K27me3 trimethylation of lysine 27 on histone H3

HDAC histone deacetylase HDAC2 histone deacetylase 2 HDAC6 histone deacetylase 6

HGSOC high-grade serous ovarian carcinoma +1)ȕ KHSDWRF\WHQXFOHDUIDFWRUEHWD HR homologous recombination

KRAS KRAS proto-oncogene GTPase

MAPK mitogen activated protein kinase

MDM2 MDM2 proto-oncogene

MYC MYC proto-oncogene

MYO3A myosin IIIA MYO3B myosin IIIB

NHEJ non-homologous endjoining 16* 12'&%3UNGFVFLG1&U+VG OCCC ovarian clear cell carcinoma PALB2 partner and localizer of BRCA2 PARP poly(ADP-ribose) polymerase PD-L1 programmed death ligand 1 PDX patient-derived xenograft PI3K phosphoinositide 3-kinase PIK3CA phosphoinositide 3-kinase catalytic

subunit alpha

PIK3R1 phosphoinositide 3-kinase regulatory subunit 1

PKN1 protein kinase N1 PLK1 polo like kinase 1

PRC2 polycomb repressive complex 2 35.&4 SURWHLQNLQDVH&WKHWD

PRKDC protein kinase, DNA activated, catalytic polypeptide

PRPF4B pre-mRNA processing factor 4B PTEN phosphatase and tensin homolog ROS reactive oxygen species

SMARCC26:,61)UHODWHGPDWUL[DVVRFLDWHGDFWLQ dependent regulator of chromatin subfamily C member 2

SMARCE16:,61)UHODWHGPDWUL[DVVRFLDWHGDFWLQ dependent regulator of chromatin subfamily E member 1

SNP single nucleotide polymorphism 6:,61)VZLWFKVXFURVHQRQIHUPHQWLQJ TAF1 TATA-box binding protein associated

factor 1

TMA tissue microarray

TOP2A DNA topoisomerase 2-alpha TP53 tumor protein 53

755$3 WUDQVIRUPDWLRQWUDQVFULSWLRQGRPDLQ associated protein

TSS transcriptional start site YES1 YES proto-oncogene 1

(7)

A

₁₅₆

BIOGRAPHY

Joost Caumanns was born on November 16, 1990 in Hengelo (O), the Netherlands. After receiving his pre-university degree from the Staring College in Lochem in 2008, he studied Biomedical Sciences at the University of Groningen. After obtaining a Bachelor degree in 2011, Joost was selected to participate in the Topmaster program ‘Molecular Biology and Biotechnology’ of the GBB Institute at the University of Groningen. This intensive two-year program prepared him for a solid start in research. During his masters, he completed research projects at the Department of Molecular Microbiology at the University of Groningen and at the Department of Medical Oncology in the University Medical Center Groningen and graduated in 2014. Following his master research project at the Medical Oncology department with Prof dr. Steven de Jong, Joost started his PhD in the Department of Gynecology Oncology at the University Medical Center Groningen in 2014. This project was a close collaboration between Prof. Steven de Jong (Medical Oncology), Prof. Ate G.J. van der Zee and dr. G. Bea A. Wisman (Gynecologic Oncology) from University Medical Center Groningen and Prof. René Bernards and dr. Katrien Berns (Molecular Carcinogenesis) from the Netherlands Cancer Institute, where Joost focused on the LGHQWL¿FDWLRQRIQHZNLQDVHWDUJHWVLQRYDULDQFOHDUFHOOFDUFLQRPD+HZRUNHGZLWK sequencing and SNP array analysis and performed target validation in cell lines and patient-derived xenograft models. The results of his PhD research are presented in this dissertation. From February 2019 onwards, Joost will work as a Postdoc in WKHODERI3URIGU-DVRQ0RႇDWDWWKH'HSDUWPHQWRI0ROHFXODU*HQHWLFV'RQQHOO\ Centre for Cellular & Biomolecular Research, Toronto, Canada.

(8)

A

LIST OF PUBLICATIONS

Caumanns JJ., Wisman GBA., Berns K., van der Zee AGJ., de Jong S. ARID1A mutant ovarian clear cell carcinoma: A clear target for synthetic lethal strategies. Biochimica et biophysica acta 2018;1870:176-184.

Caumanns JJ.*, Berns K.*, Hijmans EM., Gennissen AMC., Severson TM., Bernards R. et al. ARID1A mutation sensitizes most ovarian clear cell carcinomas to BET inhibitors. Oncogene 2018;37:4611-4625.

Caumanns JJ., Berns K., Wisman GBA., Fehrmann RSN., Tomar T., de Jong S. et al. ,QWHJUDWLYH.LQRPH3UR¿OLQJ,GHQWL¿HVP725&,QKLELWLRQDV7UHDWPHQW6WUDWHJ\LQ Ovarian Clear Cell Carcinoma. Clinical Cancer Research 2018;24:3928-3940. Geng Y., Kedrov A., Caumanns JJ., Crevenna AH., Lamb DC., Driessen AJM. et al. Role of the cytosolic loop C2 and the C-terminus of YidC in ribosome binding and insertion activity. The Journal of Biological Chemistry 2015;290:17250-17261. Kedrov A., Sustarsic M., de Keyzer J., Caumanns JJ., Wu ZC., Driessen AJM. Elucidating the Native Architecture of the YidC: Ribosome Complex. Journal of Molecular Biology 2013;425:4112-4124.

Caumanns JJ., van Wijngaarden A., Kol A., Meersma GJ., Jalving M., de Jong 6 /RZGRVH WULSOH GUXJ FRPELQDWLRQ WDUJHWLQJ WKH 3,.$.7P725 SDWKZD\ DQG WKH0$3.SDWKZD\LVDKLJKO\HႇHFWLYHDSSURDFKLQRYDULDQFOHDUFHOOFDUFLQRPD Submitted

(9)

A

₁₅₈

DANKWOORD

In de ruim vier jaar waarin ik aan dit proefschrift heb gewerkt hebben velen mij geholpen om dit resultaat te behalen. Daarom zou ik een aantal mensen graag willen bedanken.

Steven, aan jouw vertrouwen in mij heb ik zoveel te danken. Het begon in 2011

met een bachelor scriptie over clear cell carcinoom. Nadat ik daarbij een goede begeleiding had ervaren mocht ik terug gekomen voor een master stage en een PhD onderzoek. Bedankt dat je me altijd hebt geprikkeld met enorm veel suggesties voor experimenten. Ook zullen de vele uren die we doorgebracht hebben onze manuscripten te perfectioneren me bij blijven. Hier heb ik mijn skills in wetenschappelijk schrijven enorm kunnen verbeteren, wat van grote waarde is voor de toekomst. Ik koester mooie herinneringen aan al onze gesprekken over reizen, bands en muziekfestivals.

Bea, dank voor al je suggesties voor experimenten en je opbouwende commentaar

op de manuscripten. Jouw toegang tot de ovarium weefsels en databases waren onmisbaar voor het project. Daarnaast ben ik je erg dankbaar voor je positieve YLEH WLMGHQV RQ]H PHHWLQJV HQ DOOH ¿MQH JHVSUHNNHQ GLH ZH KHEEHQ JHKDG RYHU onderwerpen buiten de wetenschap.

Ate, bedankt voor de begeleiding van het clear cell project. Tijdens onze maandelijkse

meetings op de 9e verdieping heb ik veel nieuwe inzichten verkregen en veel geleerd YDQMHYUDJHQHQRSPHUNLQJHQYDQXLWHHQDQGHUHLQYDOVKRHN9HUGHU]DOLN]DORQ]H autoritjes naar het NKI nooit vergeten en ben ik dankbaar voor je aanmoediging om naar Toronto te gaan.

Graag zou ik de leden van de leescommissie, Prof. dr. F. Amant, Prof. dr. J.J.

Schuringa en Prof. dr. F.A.E. Kruyt willen bedanken voor het beoordelen van mijn

thesis en hun waardevolle commentaar.

Met veel plezier kijk ik terug op de samenwerking met Katrien, Lorenza, Annemiek,

Marielle en René aan het clear cell project. Tijdens onze meetings in Amsterdam en

Groningen heb ik zoveel van jullie geleerd en wetenschappelijke inspiratie opgedaan.

Anne, je was de allerbeste student die ik me wensen kon. Toen ik jouw stage mocht

begeleiden was mijn PhD project over de helft en waren goede resultaten gewenst. Die heb jij meer dan verwacht verkregen door netjes, doordacht en hard te werken. Je project is na verdere uitwerking zelfs als hoofdstuk in deze thesis verschenen. Dank voor je goede ochtend spirit en onze gesprekken om met triathlons bezig te gaan.

Shang WKDQNV IRU \RXU GDWD DQDO\VHV WKDW KHOSHG ¿QDOL]LQJ WKH 3'; FKDSWHU

Furthermore I keep a nice memory of the day your invited us to make Chinese dumplings.

Dear SNP buddy Tushar, your help to analyze the SNP data were crucial just as all the PDX models you had already established before I started. You have been a model to me with our enthusiasm for science and to do a Postdoc.

(10)

A

Jolanda en Neeltje, bedankt voor jullie help om te leren werken met muis modellen

en voor alle bezoekjes aan de dieren op dinsdag ochtend.

Ximena and Gerda, thanks so much for all your help with the tumor implantations.

Our road trip to Switzerland in 2016 and the 2017 AACR were both an amazing experience which will always stay with me.

I am grateful for the help of all co-authors with the published and unpublished chapters in this thesis.

I would like to thank all member from the Marco, Bea and Steven group for the helpful discussions during our meetings on Tuesday and at the TARGON meeting.

Hetty en Coby, dank voor het helpen regelen van allerlei onderzoek gerelateerde

zaken.

Many thanks to all members of the M.O.L. lab for the discussions in the weekly meetings and above all for the great atmosphere in the laboratory.

Natalia, Marloes, Rico and Thijs you all helped to make our room G0.09 a social

place where I felt relaxed but where we also could also have enough time to focus. Thanks you so much.

Mannen van het biergenootschap M.O.L., een diepe buiging voor onze ERXUJRQGLVFKH DYRQGHQ LQ GH NRႇHU HQ ELM PHQVHQ WKXLV 'H H[FHOOHQWH VIHHU GLH werd getopt met speciaalbier en Lagavullin 16 kon ik vaak de volgende ochtend nog kon voelen.

Arjan, Hylke en Harm, dank voor alle rondjes rondom Groningen en onze

wielrentripjes naar Belgie en Duitsland waarbij ik kon ontstressen en we maximaal konden gaan. In Canada gaan we snel een rondje lake Ontario doen!

Pepijn en Wim, onze wekelijkse lunch in het UMCG brak de week altijd mooi

doormidden. Beloof me dat jullie het zonder mij voortzetten. Jullie waren als paranimfen bovendien een geolied koppel, mijn dank is groot!

Tijdens mijn PhD heb ik enorm veel inspiratie kunnen halen uit het schrijven van Indie, Stoner en Garage rock met Picuña en Tundra Pack. Frank, Marten, Juul en

Pepijn jullie weten niet half hoe belangrijk al onze jamsessies en optredens voor

me waren, proost! Ik hoop echt dat we na mijn tijd in Toronto een reünie kunnen organiseren.

9HUGHU ]RX LN DOOH YULHQGHQ XLW Groningen willen bedanken voor de ontspanning die ik heb kunnen halen uit alle bezochte muziek festivals, speciaalbier en whiskey avonden, het 3e kerstdag diner, de wielren tripjes en bordspel avonden. Allemaal dingen die ik in Toronto enorm ga missen!

Mijn vrienden uit de achterhoek Guus, Remco, Menk, Jurgen, Marco, Daniël,

Tjerron en Rob dank voor al het Grolsch dat we samen hebben mogen drinken

(11)

A

₁₆₀

ben ik minder vaak bij jullie langs gegaan dan ik had gewild. De komende jaren zal dat helaas zeker niet vaker het geval zijn. We hebben echter samen al zoveel meegemaakt dat dat geen probleem hoeft te zijn. Ik kijk uit naar jullie bezoek aan Toronto!

Mijn waterpolo team Trivia H2 wil ik bedanken voor de intense trainingen op dinsdag en donderdagavond, de sportieve prestaties tijdens de wedstrijden op zaterdag en uiteraard voor de gezelligheid tijdens de 3e helft.

Maren, Jans, Marije, Gerhard, Agee en Jan ik heb er altijd naar uitgekeken om

weer in de Zaanstreek bij jullie langs te gaan. Bedankt voor alle mooie weekenden op Texel en de hulp tijdens onze verhuizing.

Janneke, dank je voor onze lunch momenten in het UMCG, de borrels en etentjes

en zeker dat je ons hebt opgevangen in onze laatste week in Groningen.

Pap, Mam, Sophie, Fleur en Javhier het is in het weekend altijd heerlijk thuiskomen

geweest. Het rustige Twentse platteland is voor mij de perfecte tegenhanger voor de volle agenda in Groningen geweest. Ook in tijden dat het onderzoek wat minder vlot liep heb ik altijd veel steun aan jullie gehad.

Oma Wil, in de afgelopen jaren hebben we je altijd met veel plezier op de route naar

Diepenheim kunnen oppikken. Ik ben dankbaar voor de interesse en bewondering die je hebt getoond in mijn onderzoek.

I would like to thank Jason for giving me the opportunity to come to Canada and ZRUNZLWKQHZWHFKQLTXHV,FDQ¶WZDLWWRVHWWOHLQ7RURQWRDQGVWDUWDQHZVFLHQWL¿F adventure.

Anne Margriet, bedankt je hulp met de opmaak van de thesis. Je bent mijn voorbeeld

als het gaat om hard werken en perfectionisme. Het was de afgelopen jaren erg KDQGLJRPPHWHONDDURYHUZHWHQVFKDSWHNXQQHQSUDWHQ9HHO¿MQHUZDVKHWRP samen te genieten van onze hobbies en alle andere dingen. Nu we naar Canada gaan kijk ik uit naar de avonturen die we daar gaan beleven. Ik kan niet wachten om met jou te hiken, wielrennen, en Toronto en Canada te verkennen. Het postdoc onderzoek wordt een mooie uitdaging waarbij we net als in Groningen vast veel steun aan elkaar kunnen geven.