mIl.
j~
r
i
s
p
r u den tie
Ondernemingskamer:
voorlopige schorsing
Gelet op het gezagsvacuüm binnen het concern schorst de rechter voorlopig de bestuurders van vijf bv's, ontneemt de aandeelhouders het stem-recht en benoemt drie commissarissen.
(Ondernemingskamer HofAmsterdam17 maart 1994, artikel 2:347 en 349a BW)
Het
Janssen Pers-concern geeft huis-aan-huis-bladen uit. De aandelen van Janssen Pers bv wor-den gehouwor-den door een beheersmaatschappij, waarvan P. Janssen de enige aandeelhouder en de bestuurder is. janssen Pers houdt weer alle aan-delen in vier dochter bv's. Tussen alle bv's bestaat een grote onderlinge samenhang; er is ook één ge-meenschappelijke or.In 1984 is Janssen Pers verliesgevend geworden. De bank stelde toen als voorwaarde voor verdere kredietverlening onder meer dat P. Janssen niet meer alleen de zeggenschap zou mogen uitoefe-nen. Hierop werd een administratiekantoor op-gericht, met twee extra bestuurders, die tevens commissaris werden. Bij de uitvoering van de ge-maakte afspraken ontstonden echter zulke pro-blemen, dat P. Janssen als commissaris werd ont-slagen. Verheijen werd waarnemend directeur. Na enkele jaren stemde de or in met een noodza-kelijke herstructurering en de uitgifte van nieuwe aandelen. De Raad van Commissarissen besloot daarvoor de statuten te wijzigen. In verband hier-mee traden de commissarissen terug. Vervolgens bleek echter dat de aandelenuitgifte niet had plaatsgevonden en dat Janssen de macht weer had overgenomen. Hij ontsloeg Verheijen en sloot Janssen Pers Beheer bv als directeur te be-noemen. Voorts ontsloeg hij de Raad van Com-missarissen, annuleerde hij de statutenwijziging en de aandelenuitgifte en zette hij alle lopende procedures tegen hemzelf stop. De President van de Rechtbank Roermond verbood deze acties in kort geding, maar het Hof Den Bosch vond in ho-ger beroep dat ze wel door de beugel konden. Janssen benoemde vervolgens een nieuwe direc-teur (Kessler), die op grote tegenstand stuitte van ondernemingsraad en managers. De FNV-bond Druk en Papier verzocht daarop de Onderne-mingskamer (OK) een enquête in te stellen naar het beleid van de onderneming. De OK meende dat eerst het beroep op de Hoge Raad tegen de uitspraak van Hof Den Bosch moet worden afge-wacht. Maar gelet op de toestand van de onder-neming en het kennelijke gezagsvacuüm trofzij
voorlopig de volgende voorzieningen:
• schorsing van Kessler als bestuurder;
• schorsing van Janssen Pers Beheer bv en enig aandeelhouder P. Janssen;
• verbod op alle aandeelhouders van Janssen Pers en de dochter bv's om het stemrecht uit te oefenen;
• benoeming van drie interim-commissarissen.
Commentaar
Deze uitspraak (waarvan de achtergronden en de rol van de or worden geschetst in het artikel van Oebele de Jong op pagina 8 van deze aflevering) is de eerste waarin de OK gebruik maakt van de bevoegdheid om in een enquêtezaak voorlopige voorzieningen te treffen. Dit werd mogelijk ge-maakt per 1 januari 1994. De OK laat hiermee
meteen zien dat dit ingrijpende mogelijkheden biedt. Zij beperkt zich ook niet tot de voorzie-ningen die uiteindelijk definitief kunnen worden getroffen (zie artikel2:356BW). Het is niet mo-gelijk de aandeelhouders definitief het stemrecht te ontnemen. Door dit voorlopig wel te doen wordt in feite ingegrepen in de eigendomsver-houdingen. Zo'n vergaande beslissing is uiter-aard slechts denkbaar in geval van zeer slecht be-heer van de onderneming. Maar zij doet recht aan de bedoeling van de wet om de werknemers de kans te geven om zich via de rechter te weer te stellen, wanneer de werkgelegenheid in gevaar dreigt te komen door een slecht functionerende ondernemer.
De wet stelt als eis dat een vakbond slechts een enquête kan verzoeken als zij leden heeft die wer-ken in de onderneming. In dit geval had de bond die wel bij de dochters, maar niet bij de moeder. Toch wordt het verzoek tegenover de moeder door de OK ingewilligd. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat dat de bedoeling is, indien de moeder het beleid van de dochter vrijwel geheel bepaalt. De OK volgt nu deze uitleg.
Ten slotte toont deze uitspraak nog eens het be-lang aan van een goed overleg tussen or en vak-bond. De wetgever heeft de or niet zelf het en-quêterecht willen geven. In een zaak als deze was daar alle aanleiding voor. Maar om die reden is een goed samenspel van des te meer belang. De or dient zeer actief bij de gang van zaken in een be-drijf betrokken te zijn om tijdig te kunnen ingrij-pen wanneer het beleid uit de hand loopt. De vakbond dient dan snel de zaak over te nemen en de OK snel te beslissen. De or van [anssen Pers, de FNV-bond en de OK hebben aangetoond dat dit succesvol kan verlopen.
