VIIJBEID.IN DEMOCIATIE
Zaterdag 5 Juni 1954 • No. J07
Ontwerp Wet Economische Mededinging
(Zie pag. 4).
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
De Doorbraak in de goede richting
(11)
Christendom al• •taatkundig be8rip
Naar het oordeel vcm vele rmj·
ner , vrienden was ik zelf te
a.r t h o do z. Zelf zoc:ht ik in de godsdienst Ie zeer het steunpunt voor po 1 i tie k over w i c: h t. Dit vermoeden heeft verwijdering veroorzaakt, waar aaneensluiting èn moge·
lijk was èn vereist werd.
, GROEN, Nederlandsaha Gedachtea, V, blz. 12 en 15.
Waar wij, in verre navolging van 'l'horbecke en Groen, het Christelijk ka- rakter onzer maatschappij op de voor·
grond plaatsen, is het de grote moeilijk•
heid hoe wij de grenslijn hebben te trek- ken tussen Christendom en staatkunde, opdat wij niet op grond van theologisehe argumenten de bevolkingsgroepen, die staatkundi&' bij elkaar behoren, van el•
kaar vervreemdiJl en langs deze weg aan de gedacht. i&l' natieule *'liheid schade deen. Hoewel het vraagst'Jk naar opzet en betekenis hetzelfde is geblevea, ligt het, wat zijn methode van behande.
Jing betreft, voor ons geslacht geheel anders dan toen het zich voor het eerst voordeed aan de twee grootste staatslie- den, die w\j sinds ruim een eeuw gekend hebben.
Verplaatsen wij ons - om tot het in- zich van dit uitgangspunt te komen - in de politieke gedachtenwereld van zeg rond 1850, toen de eerste kiem werd ge·
legd voor de opbouw van onze constitu- tionele monarchie, zoals wij die nu nog in hoofdtrekken kennen.
Voorop stellen wij, dat zowel naar vorm a1s inhoud het nieuwe constitutio·
nele bestel van de grond af moest wor- den geformeerd. Zoveel nieuwe beginse- len en zoveel nieuwe begrippen moesten worden omschreven, dat men er, vooral in hun onderling verband, direct nog niet de juiste kijk op had. Allerlei denkbeel- den, ea wel - typerend voor ons volks·
karalkter - zeer in het bijzonder theolo·
gische denkbeelden, moesten in de parle- mentaire geschiedenis gelouteid worden, wilde men er op politiek gebied mee kunnen werken.
"Wij zijn - herhaalt Thorbecke -een natie, die men terecht een , godsdienstige natie noemt, een natie, waarbij men zich zo dikwijls op hetgeen de kerkgenoot- schappen bij ons zijn beroept". Maar wel·
ke wordt nu de relatie tussen Christen- dom en staatsbestuur, wanneer het ge- hele volk boven die kerkgenootschappen uit in z\in verschillende godsdienstige op- vattingen in dat nieuwe staatsbestuur be- trokken wordt?
Hierbij komt dat juist in deze in deze tijd het besef levend wordt, dat wij, theo- logisch en staatkundig, in een nieuwe ge- dachtenwereld kwamen te verkeren - de gedachtenwereld van de eigen, indivi·
duele, de moderne mens met zijn auto- nomie en zijn nieuwe moraal, hoe dit alles dan ook werd opgevat.
Voor meerderen wordt de oude, de
dogmatische kerkgenootschappelijke band te knellend, nu men meende, dat de verhouding van Christelijk geloof en modern denken er. willen verruimd dien.
de te worden~ het Christendom in zijn traditionele geaardheid gaat zijn greep op grote groepen der bevolking verlie·
zen. Zonder op dit uiterst ingewikkeld vraagstuk ook maar enigszins nader in te gaan, leggen wij slechts vast, dat het evenzeer op de staatkunde zijn invloed deed gelden: Groen sprak hier van een .,atmosferische bedwelming" - waarin men reeds zijn veroordeling gevoelt van wat daar bezig was te geschieden. Op het gehele gebied des levens doet deze tegenstelling trouwens zich gelden: ener- zijds de mens met zUR overgeleverde Christelijlke cultuur, anderzijds met zijn natuurwetenschappelijk onderbouwd we- reldbeeld.
Hoewel men zeker niet mag zeggen, lllat Thorbecke aan de Christelijke tradi- tles de rut toedraalde - uitdrukkelijk verklaart hij ,.in hetgeen men tot dus- verre geopenbaarde godsdienst noemde te zijn opgevoed, en van dien weg niet te zijn afgeweken" - tegenover de beteke- nis van de kel'lkgenootschappen in de staatkunde staat hij evenwel volkomen anders dan Groen. Deze maakt de belij- denis van een bepaalde kerk, nl. de christelijk-protestantse kerk tot grond-
slag ook van het gouvernement, verheft deze belijdenis dan tot publiek recht en maa'kt daarmee de Nederlandse Staat tot een . christelijk-protestantse Staat. Thor- becke daarentegen meent, dat ,.men in de volksv~rtegenwoordiging met een ker- kenik of individueel Christendom niet te doen heeft ~ al is de wetgever, al is de regering verplicht kerkelijk en individu- eel Christendom op alle wijze te eerbie- digen."
Geen theologie of kerkgenootschappe- lijke leer dus op het gebied van staats•
recht en staatkunde, maar wel Christen- dom - aldus Thorbecke. Wanneer wij nu evenwel trachten te preciseren wat hij hieronder begreep, stuiten wij ~P bezwa.
ren, die hun grond vinden in de toen- malige geestelijke en maatschappelijke opvattingen.
.,;.~
door
Prof. Mr J. A. Eigeman
Toen Thorbecke, staatsman meer dan theoloog, kwam te staan tegenover Groen, theoloog meer dan staatsman, wa- ren de nieuwe godsdienstige en staat- kundige denkbeelden in hun onderlinge verhouding zo weinig uitgebalanceerd, dat men eerder l~an zeggen, dat zij
••••••••••••••••• Pinksteren •••••••••••••••••
Eigenlijk staan wij altijd klein en verlegen tegenover de grote din- gen waarmee de religieuze feestdagen ons confronteren. Zo ook op het Pink- sterfeest, dat spreekt van een als fei- telijk doorleefde uitstorting van Hei·
lige Geest over mensen, wier leven zich nu juist niet altoos in de sfeer van het heilige beweegt. Immers wie Pinksteren niet enkel als een histori·
sche gebeurtenis maar als actuele werkelijkheid waardeert en viert be- tûigt daarmee te geloven in de eeuwig werkende, levenvernieuwende en lou- terende kracht van die heilige geest die eens van gedesillusioneerde disci- pelen moedige apostelen maakte.
Geloof in het leven-zelf heeft ieder nodig, ook wie erkent dat het leven .,der Güter höchstes" niet is. Maar wanneer het leven alle heiligheid ont- beert en wanneer in het leven eerbied voor 's levens diepste waarden wei- nig meer geldt, dan betekent ons ge- loof in het leven niet zo heel veel.
En wanneer Pinksteren voor ons al- leen betekende bewustwording, be- sef en erkenning van .,het geestelijke"
of van "de geest", het zou ons weinig verder brengen. Immers de geest kan in mensenharten en in de samenleving verkeren tot het , tegendeel van het- geen wij gewoonlijk onder .,geest"
verstaan. Een primitiever cultuur, een minder geraffineerde samenleving heeft nimmer grondiger wereldcon- flicten geschapen als waarin wij thans verkommeren.
Elke religie spreekt op haar wijze van het mysterie des levens naar zijn oorsprong, zijn wezen, zijn doel. En
ook de mens, toegerust met heel de kennis van de moderne wetenschap, kan niet veel anders dan hier van :tnysterie spreken. Maar vromen en wijzen beiden weten dat in dit myste- rie óók besloten is alwat ons in de natuur in het leven, in de wereld, in de mens - onszelf niet uitgesloten - ftrbijstert.
"Mijn Vader werkt tot nu toe", zegt Jezus en dat is de doorgaande zin van het Evangelie, de quintessens van alle vrome levensbeschouwing.
Die gedachte neemt in het Pinkster·
verhaal de vorm aan die wij kennen als de uitstorting van de Heilige Geest.
Dan pas ervaren de discipelen wat ze eerst maar zo moeilijk uit de mond van hun Meester hadden begrepen: Ik ga heen, maar Ik laat u niet alleen.
Ik zal u een trooster zenden, méér: de geest, die u in alle waarheid leiden zal.
Paulus zegt het in zijn wat moeilijk begrijpbare taal ergens zo: "Dezelfde God, die gezegd heeft: uit duisternis zal licht schijnen, heeft het in onze harten doen dagen, zodat de kennis der heerlijkheid Gods op Christus' aangezicht ons tot een helder licht is geworden".
Een helder licht ... .
Boven Genève en boven Straatsburg.
Boven Parijs, en Moskou, boven Pe·
king en Washington.
Boven alle plaatsen, waar groten en kleinen, anderen en wij het nochtans zo dikwijls zoeken bij de walmende lamp van het eigen "inzicht".
deR.
++++++++++++++++++++'+'+*++•++••t+'+++++++I+++++'A'f+++++N·
eigenlijk nog te nauwernood geform•
leerd waren.
In deze gistende tijd, waarin de conse•
14.Uenties van de gewijzigde opvattingen inzake een nieuw wereldbeeld nog niet konden worden overzien, beseft Thor•
becke evenwel, dat Christendom in de staatkunde voor hem een geheel andere betekenis heeft dan voor Groen. Of, om het anders uit te drukken: wanneermen destijds op politiek terrein van Christen- dom en Christelijk sprak, vatte men dit , alles in theologische zin op - gevolg van , het feit, dat het gehele leven der natie beheerst was door het Calvinisme als een soort staatsgodsdienst. Geloofservaringea waren vrijwel uitsluitend persoonlijke ervaringen, die men, waar nodig, in het leven van de staat transponeerde, maar van een objectieve waardering van het Christendom - ik spreek bepaaldelijk niet van een b\jzondere openbaringsvorm van het Christendom - was in de sfeer van de staatkundige werkzaamheid zelfs bij Thorbecke nQg geen sprake.
De uttes fijne en iqrijpende onder- scheiding is hier aan de orde: wanneer is men, het Christelijk karakter van de staat vooropstellende - en de oud·com•
rollitones doen dit inder,1aad telkens - op het gebied van de staa ., wanneer op het gebied van de godsdienst? Deze onderscheiding, die hun tijd nog in geen enkel opzicht rijk was om op te nemen is door Groen en Thor- bccke niet scherp in het oog gehouden - of beter gezegd in de verhouding, waarin zij zich toèn openbaarde; nog niet bewust ,.beleefd". Het is alsof Thorbecllte haar aanvoelde, zonder evenwel in staat te zijn haar scherp :e omschrijven; hij bleef bij algemene aanduidingen, spree!{t van he feit van het Christelijk levens- beginsel onzer maatschappij, vergalijlet het Christendom boven kerkelijke afzon·
dering met het éne licht, waarvan de onderscheidene geloofsbelijdenissen bij.
zondere stralen zijn, noemt zelfs de ge·
mengde school de school voor allen, waaraan alléén Christendom boven ver•
deeldheid van geloof kan beantwoorden.
denkt aan een Christendom in betrek- king tot de wet, of v:aarvan de wet ge- waagt - maar overtuigende kracht heeft dit alles voor Groen niet. Deze bleef dan oOik volstrekt vreemd staan tegenover de hierboven bedoelde onderscheiding; hij begreep haar betekenis niet, omdat hij haar in het geheel niet ,.zag"; voor hem bestonden alleen godsdienstige of .,ge- loofs"-vraagstukken, die hij, bij voorop- stelling van het Christelijk karakter van de staat. eenvoudig overbracht naar het terrein van staatsrecht en staatkunde.
Groen sprak 'dan ook van het .,publiek recht der gezindheden".
Vandaar dat hun onderlinge betrek•
king op dit principiële punt door misver.
stand en verwarring van begrippen wordt beheerst; zij verstonden elkaars taal niet eu argumenteerden langs elkaar heen.
VBUBEID EN DEIIOORA.TIIl I mlO 19M - PAG. I
Onze Parrij op d~ twee$pron~ (V - slot)
Een onderzoek naar leeftijd en functie van onze candidaten voor de Prov. Staten
Enige reeds eerder getrokken conclusies door de feiten gestaafd
BI het vonaea q a aija oordeel . behoort 111en de nocUce voorzichtigheid &e be·
tnldl&en. DlkwtiB lil men gellielgd ·veel van wat men boort tJeggen, voor waar- - . te nemen. En men kan nu eenmaal niet alles zelf aan den lijve meemaken.
leid, doch vooral ook in de wet!l"klank, die het in brede hgen vim de bevolking vcrmag te wekken. Wij kunnen ons niet aan de indruk onttrekken, dat er op dit punt nog wel het een en ander aan ont- breekt en ook in dit opzicht hebben wij onze ovett1.jÏging in .een recent, verleden niet ondEir -stoelen of banken gestoken.
Daarom leek het ons dienstig - teneinde onze in voorgaande beschouwingen ontwikkelde gezichtspunten met cijfermateriaal te kunnen onderstrepen - een ouderzoek io te stellen naar de ca.ndidaten VaR de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie bij gelegenheid van ~ joupte verkiezingen voor de Provbiclale Staten.
Al spoedig bleek ons, dat nieniá.RcJ d~rointrent ook lilaar enigermate scheen ge- tnformeerd. Wij gaven de moed echter niet op en mogen hier wel een woord van 'bijzondere erkentelijkheid uitspreken jegens het Algemeen Secretariaat van onze Partij, waar men met niet aflatende ijver er tenslotte In geslaagd . Is ons het leeuwendeel van de begeerde cegevens te veFSCh&ffen.
Onze belanptelli.._. riChtte zieb n - r de eerste vijf pi-tsen op de lijsten van de V.V .D. In de ver&ehillende kieskriocen. Een noral willekeurice belangstelling,
Zlll men weUidtt ceneigd zijn op te merken.
De dragers van de liberale gedachte behoren midden in het volk te staan, wil dit liberalisme in steeds breder Ia- gen van dit volk aantrekkingskracht uitoefenen. Teveel nog het is een · overblijfsel uit de jareh voor de oorlog - bleef het liberalisme de zaak van een betrekkelijk kleine elite en te weinig werd . met name bij de candidaatstellingen' getracht een zo groot mogelijke sprei- ding te verkrijgen over de verschillende maatschappelijke lagen. Indien wij er in mogen slagen aan dit laatste punt in de naaste toekomst de nodige aandacht te besteden, zal de strijd reeds half voor de V.V.D. "gewonnen zijn".
W'.ij wilden het onderzoek echter niet beperken tot de verkiesbare plaatsen.
Anderzijds leek ons een enquête naar alle gec'andideerde figuren v.>el wat erg omvattend en ook weinig zinvol, aan- gezien men dan te maken zou krijgen met person.en, die redelijkerWijze ge- sproken, binnen afzienbare tijd niet voor verkiesbare plaats in áanmerking kOmen en bij de onderhavige verkie- zingen slee:.~ de nuttige dOch beschei- den rol van "franje" ter voltooiing .van de lijsten hebben vervuld.
De eerste vijf plaatsen dus, hetge<cn de zaak ll()g omvattend genoeg maak- ,te, daar lijsten in meer dan zestig kies- hingen waren ingediend. Veel van de in een bepaalde kieskring gecandideer- de personen komen natuurlijk in andere volgorde op lijsten in andere kieskringen voor, zodat het totaal aàn namen beschikbue materieel tenslotte heel wat beScheidener werd dan zestig maal vijf. Dit wat de technische zijde van het, geval aangaat.
Man en paard
W at interesseerde ons nu van de candidaten? Hun functie en hun leeftijd. Wanneer wij in onze beschou- wingen immers betoogden, dat de V.V
" D. in den vervolge bij de candidaat- stellingen nauwlettender zal hebben toe te zien op een voldoende redelijke .spreiding van de candidaten over de verschillende maatschappelijke lagen en groepen, mag zulks geen losse op- merking blijven, doch dienen wij man en paard te noemen.
·Hetzelfde geldt voor de trouwens (lOk dOor het Hoofdbestuur - getuige die uitstekende passage uit de congres- rède van prof. Oud met betrekking tot eh! jonge generatie - gedeelde over- tuigh).g, dat aan -de jongeren grotere_
kan~n geboden moeten worden.
Welnu, van de ruim honderd candi- dàten bleken bijna dertig afkomstig uit de kringen van directeuren van ondernemingen en · banken, industriëlen e.d. In aanmerking genomen, dat het hiel" een maatschappelijk gezien zeer kleine groep betreft, is dit een hoog, een te hoog getal.
. Zelfs iy.dien men in zijn berekening calculeert de overweging, dat deze groep ongetwijfeld over een relatief groot aan- tal voor de vcrtegenwoordigende colle- ges bruikbare personen beschikt, staat het bier genoemde percentage in geen enkele redelijke verhoudintr tot het per- centage in de Nederlandse maatschappij als zodanig.
Uit de kringen van de landbouw ble- ken afkomstig ongeveer twintig perso- nen. Moeilijk is na te gaan of deze twin- tig een voldoende representatieve maat- I!ICha~lijke spreiding binnen de totale agrarische bevolking innemen.
tlit de categorie van de advocaten, e.d. bleken afkomstig ruim vijf-en-veer- tig personen. Voor de middengroepen een zeer bevredigend resultaat; waar wij hier wel even ont.e voldoening over mogen uitspreken.
Intussen wordt . deze voldoening on- middellijk overschaduwd door de con- statering van het feit, dat het een. wel uitermate eenzijdige vertegenwoordiging van de middengroepen geldt. Wij trof- fen namelijk in het geheel geen verte- genwoordigers aan van administratieve en technische_ beroepen, lage!" admini- stratief personeel, kunstenaal"l!, onder- wijzers e.d.
Men zal ons toch niet willen vertel- len, dat dê2:e laatste groepen- gëen zeer bruikbare liberale vertegenwoordigers naar de Provinciale Staten zouden kun- nen zenden? ThaRs prijkt slechts een kantoorbediende ergens op een niet ver- kiesbare plaats.
Arbeiders, werkbazen of vaklieden hebben wij in het geheel niet op de door ons onderzochte plaatsen aangetroffen.
Eigenlijke middenstanders (hotelhou- ders, kruideniers, drogisten e.d.) waren er slechts v ij f.
Een betJestif{Ïnfl
0 ns dunkt, dat bovenstaande cijfers een wel erg opdringerige bevesti··
ging leveren van wat wij op 8 Mei j.L schreven in de eerste beschouwing 'van onze reeks naar aanleiding van de ver- kiezingsresultaten.
"Wil het liberalisme weerbaar zijn, dan zal dit niet slechts tot uitdrukking dienen te komen in zijn politieke be- ·
Bovenstaande cijfers zijn uit de aard.
van de zaak g I o b a I e cijfers. De, ge- gevens, waarover wij beschikken zijn niet geheel volledig al wijzen wij er op, dat op ~n enkele wijze een selectie· is toegepast.
Ook kunnen in enkele gevalien per- sonen ll()g in meer dan. een categorie worden· onderget-racht en moet men ten- slotte een keuze maken in welke cate- gorie zij dan wel het meest thuis horen.
Aan de grote lijn doet dit alles echter tittel noch jota af.
Deze, grote lijn mpge voor ons een waarschuwing betekenen om onze aan- dacht bij de candidaatstellingen meer dan tot dusver, te concentreren op die groepen namens wie wij bij meer dan één gelegenheid gaarne spreken, doch die kennelijk onvoldoende op onze lijs- ten zijn gepresenteerd.
Een persóOn uit de categorie X stemt nu eenmaal niet gemakkelijk op een lijst waar hij overwegend personen van de categorieën Y en Z aantreft. Hij heeft dan licht de neiging zich af te vragen of de _ behartiging van zijn belangen bij de vertegenwoordigers van de twee laatst- genoemde categorieën wel in goede han- den is.
-Want ook indien men aanneemt, dat deze laatsten te goeder trouw zijn - en daar moet men van uitgaan - in hun
DEZE BURGER
heeft gelezen dat de Surinaamse heren Pos en Pengel dreigbrieven hebben ontvangen, die hen de dood door moordenaarshand aankondigen, wanneer zij het Statuut voor het Koninkrijk, Nieuwe Stijl ondertekenen. En hij heeft dit met een grote, bange siddering gelezen. Een mens e 1 ijk e siddering, wan't zo er twee mannen zijn, die mij lief en dierbaar zijn, dan zijn dat nu
juist Pos en Penge/. .
Anderzijds brengt dit voorval een nieuw, en niet mag ontkend worden: een hartstochtelijk element in de koninkrijkspolitiek, een ongekend stuk roman- tiek, dat - als zodanig - waardeerbaar is.
Wij hebben daar enige behoefte aan.
Wanneer het vooruitzicht op-kielhalen of vierende/en, op neergeknald of doorregen worden, onze parlementariërs dagelijks bij hun arbeid voor ogen zou staan, zouden de nerveuze spanningen in 's lands arena wellicht de landspolitiel:: boeiender en opwindender maken dan zij nu is.
De dreiging van één zetel minder, de heerlijke mogelijkheid van één zetel méér, haalt niet bij de dreiging onverwacht aan een lantaarnpaal op het Buitenhof te hangen of lood-doorzeefd in de Holvijver geworpen te worden.
Nu gaat het om het lot van een motie of een amendement, dán zou het om het persoonlijlee leven en het lot van moeien en magen gaan en de strijd zou gevoerd worden op het scherp van de snede in plaats van op de scherpte der argumentatie.
Een zekere hang naar romantiek is mij niet vreemd en de hoge inzet is mij, op zichzelve, dierbaar, maar toch gaat, juist nu, naar Suriname's Grote Twee de liefde en de onverbreeklijke trouw uit van DEZE BURGER
streven naar _cle behartiging van het algemeen belang, zal hun dikwijls vol-
doende kennis, dagelijks contact en daadwerkelijk inzicht in de problemen van de andere categorie ontbreken om zich in alle gevallen als paladijn ook voor de belangenbehartiging van deze categorie te kunnen opwerpen.
Na alles wat wij de afgelopen weken geschreven hebben over wat wij als de juiste maatschappelijke dosering voor onze candidatenlijsten beschouwen, hebben wij overigens weinig behoefte daar nu nog weer eens op terug te ko- men. De cijfers mogen ditmaal voor zichzelf spreken.
De leeftijd
E en andere kwestie, welke getuige het bovenstaande onze aandacht had, was de leeftijd van de betrokkën candidaten. Ook in dit opzicht zijn de resultaten van dien aard, dat ernstige na-dere beschouwing van dit facet van de zaak terdege aanbeveling zou verdie·
nen.
De veel gehoorde klacht ovt!l" het te weinig kans bieden aan jongeren door het partij-apparaat blijkt namelijk maar al te juist te zijn. De schuldvraag ma1 dan buiten beschouwing blijven, de cij- fers zijn ondubbelzinnig. En men vraagt zich af, hoe het in de toekomst moet gaan met een partij, die er thans, om welke reden dan ook, niet Óp utt Is of er niet in slagen kan zijn jongeren een voldoende vooropleiding in de vertegen- woordigende colleges te geven.
Van de categorie beneden de leeftijd van 3P jaar, hebben wij geen enkele vertegenwoordiger op de door ons beke- ken vijf bovenste plaatse!) van de can- dfdatenlijsten aangetroffen.
Men behoeft derhalve vooralsnog niet te vrezen, dat in de Provinciale Staten jeugdig. liberaal initiatief al te stimule- rend op oudere bezonnenheid zal wer- ken.
Tussen de dertig en veertig jaar waren het er elf. Tussen de veertig en vijftig jaar twintig. Tussen de vijftig en zestig jaar meer dan dertig. En boven de zestig jaar waren het er wederom ruim twintig.
In één geval werd zelfs een bijna zeven- tigjarige voor de eerste maal candidaat gesteld. Het leven begint dus inderdaad bij de veertig.
Wij willen er nog het volgende van.
zeggen. De verkiezingsresultaten zijn voor de liberale geestesrichting geen da- verend succes geweest. Terwijl deze rich- ting nog nauwelijks dertig jaar geleden rond twintig vertegenwoordigers naar de Tweede Kamer van de Staten-Generaal zond, zijn wij er tot dusver niet in ge- slaagd het eerste tiental vol te maken.
Na een aanvankelijk veelbelovende op- gang sedert de oorlog is momenteel een periode van stilstand ingetreden. Het blijft einze stellige overtuiging, dat er voor een V.V.D., voor een vertegenwoor- diging van de liberale gedachte, heel wat meer te bereiken is dan tot dusver.
Is men het daarmede eens, dan dienen de liberalen echter zich ten strijde aan te gorden en zullen zij tot het offensief moeten overgaan. Dat dit offensief ge- voerd zal moeten worden op de linker- vleugel, daaromtrent hebben wij in onze artikelen geen enkele twijfel laten be- staan.
Het offensief zal echter alleen s u c c e s kunnen afwerpen, indien het de actieve steun krijgt van zowel de jongeren als van een zo breed mogelijke maatschap- pelijke sehakering. Men geve aan de vertegenwoordigel"ll van de door ons ge- noemde groepen thans de kans en zij zullen het karwei opknappen. In het be- lang van vaderland en vrijheid beide!
ROETHOF.
*
ru&n WEEK to.t WEEK*
Onbloedige . .
zu~ver~ng (1) D e algemeen secretaris van de Communistische
Partij Nederland, Paul de ~root, heeft in zijn lijfblad De Waarheid van 26 Mei j.l. aange- kondigd, dat er een zuivering in zijn partij zal plaats hebben.
De interne moeilijkheden in de C.P.N. schijnen een dergelijke omvang te hebben aangenomen, dat de leiding niet meer in staat is geweest deze zuivering "geruisloos" te voltrekken en zij dus wel genoodzaakt was deze voor haar en de partij onprettige affaire aan de grote klok te hangen.
Of geldt het hier soms een van de bekende ,.shows" om Moskou te laten zien, dat men vol- ijverig bezig is om .,maatregelen" te nemen in verband met de recente verkiezingsnederlagen?
· Wij zullen er ons verder maar niet in verdie- pen. Vast staat in elk geval, dat er in de C.P.N.
weer de nodige slachtoffers zullen vallen en leden van besturen, van gemeenteraden en andere ver- tegenwoordigende lichamen uit de Partij zullen worden geroyeerd.
. Volgens De Waarbeid heeft Paul de Groot o.m. het navolgende gezegd: "Diegenen, die onze partijpolitiek nog steeds niet kunnen begrijpen, die altijd weifelen en twijfelen en telkens in oude fouten terugvallen, moeten wij uit de besturen en uit openbare functies terugtrekken. En zij die on- geneeslijk blijken, de onverbeterlijke sectariërs en bewuste saboteurs van de partijpolitiek moeten uit de partij worden verwijderd".
• • *
OnblOPdil{e zu;t,ering (11)
V anzelfsprekend moet dit zuiveringskind ·een naam hebben en het is niet onaardig te con- stateren, dat Paul de Groot in dit verband komt aandragen met .,de door de B.V.D. (Binnenlandse Veiligheidsdienst) gestuurde of gekochte sujet- ten" daarbij ach en wee roepend, dat een derge- lijke instantie in een democratische Staat mag be- staan. En dat dan nog wel uit de mond van een der leiders van de Communistische Partijl
.. Wij moeten onze partij bevrijden van onge- neeslijke tegenstanders zonder partij politiek en bedorven elementen", zo heet het verder.
Wie de slachtoffers van deze zuivering zullen worden heeft Paul de Groot niet bekend gemaakt.
Of er ook ,~kopstukken" van dè partij zuUen wor- den getroffen ligt eveneens nog in de ~choot van de toekomst verborgen. : ·
Maar wie dan "ook de sla~htoffers mogen zijn.
zij kunnen .zich gelukkig prijzen in een democra- tische Staat te wonen, anders zou het er minder prettig voor 'de uitgezuiverden gaan uitzien. Dit is de enige positieve en ware les, die de commu- nisten met nog een beetje helder verstand uit deze paleisrevolutie kunnen trekken. Het bestaan van een B.V.D. ten spijt!
• • •
Harde t'~>rkiPzinesles
D e algemene verkiezingen in het Groothertog- . dom Luxemburg hebben j.l. Zondag een flinke overwinning opgeleverd voor de Christe- lijk Sociale Partij (Katholieken). Haar zeteltal wist zij n.l. te verhogen van 21 tot 26.
De socialisten gingen terug van 19 zetels op 17.
De communisten behielden van hun drie zetels er slechts één. De Democratische Partij (liberalen) moesten van hun acht zetels er twee prijsgeven.
Het verlies van de liberalen moet ten dele wor- den toegeschreven aan het optreden van een nieuwe splinterpartij, die zich aandiende onder de, naam van Beweging van Onafhankelijke Mid- denstanders. Zoals het in vele gevallen gaat met splinterpartijtjes, wist ook dit groepje het zelfs niet tot een zetel te brengen, zodat de op deze
g~p uitgebrachte stemmen volkomen waarde- loos bleken te zijn.
Een harde lès voor de kiezers, die hun vertrou- wen in een dergelijke groepering hèbbef! gesteld.
Een les overigens, waaruit ook elders te leren valt.
Splinterpartijen doen slechts afbreuk aan de goede democratische zaak. Het is voor de zoveel- ste maal bewezen. Moge de Nederlandse kiezer het zich blijvend herinneren, opdat hij zijn stem niet als_ waardeloos weggooit.
• • •
Zwevende
Labourpolitiek (1)
D e strijd in dé boezem van de Britse Labour Party heeft wel een uiterst merkwaardig ver- loop. Zag het er enige weken geleden nog naar uit, dat Attlee .en de zijnen positief hun wil zouden opleggen aan de steeds in de oppositie verkeren- de Bevan en zijn aanhang, thans blijkt, dat de aangekondigde maatregelen tegen deze oppositie weer zijn ingeslikt.
Bevan mag zijn afwijkend standpunt b.v. ten aanzien van de Duitse herbewapening weer vrij- uit verkondigen, althans daar komt het in feite op neer.
Een ieder gaat in de partij weer zijn eigen gang en de controversen zullen in het openbaar ver- der worden uitgevochten.
Het gaat hier waar1ijk om meer dan een partij- ruzie. Immers. de in de Labour aan de dag tre- dende ernstige meningsverschillen laten nu een- maal niet na hun invloed te doen gelden met be- trekking tot verschillende vraagstukken van de internationale politiek.
Wij wezen er reeds eerder op, dat in dit ver- band de heer Bevan wel een zeer gevaarlijk spel- letje speelt. Hij is steeds met de meeste hardnek- kigheid bezig een wig te drijven in de politiek van de Westelijke democraten, hetgeen die politiek uiteraard vérzwakt en niet anders dan koren op de molen kan zijn van de Russen en de met hen
v~rbonden staten.
. • . .
ZwPvende
Labourpolitiek ( 11)
D «: verrassing van de week is evenwel het be;.
sluit van Attlee en Bevan •1 gezelschap van een zestal andere LabourKopstukken in Augustus naar het communistische China te rei- zen.
· Waarom een dergelijk besluit is gevallen en waarom het juist op dit tijdstip is genomen en waarom ook. Attlee Mao met een bezoek gaat vereren, zijn even zo vele vragen, waarop moeilijk een antwoord valt te geven.
Dat het hier inmiddels wel een zeer ongelukkig besluit betreft op een psychologisch even ongeluk- kig moment, zullen maar weinigen betwisten. Ter- wijl de Westerse democratieën hun uiterste krachten inspannen om als een eenheid tegenover de dictatoriale staten op te treden, gaan de Brit- se socialisten deze eenheid ondermijnen door een bezoek aan een van Ruslands grootste satellieten te brengen, hetgeen niet anders dan de indruk van een zekere zwakte bij de Westerse demo- cratieën in de ogen van Ruslànd en zijn partners kan doen veronderstellen.
Het is dan ook niet verwonderlijk, dat ·de Times in verband met de jongste beslissingen in het kamp van Labour schrijft, dat het Partij- bestuur zich moeilijk in een dwazer dagJicht had kunnen stellen.
Kortom, de halfslachtige houding van de Brit- se socialisten draagt er aldus weinig toe bij de eensgezindheid in het optreden van het Westen te versterken en dit is een ernstig gevaar, waar- van de betekenis zeker niet dient te worden onder- schat.
• •
Stemmen over Benelux
1 n het zeer onlangs uitgebrachte versla~ over 1953 van het Verbond van de Nederlandse Groothandel blijkt,. dat dit Verbond over de voor- uitgang bij Benelux maar weinig is te spreken.
Volgens dit verslag vindt hel overleg nog geheel in ambtelijke kring plaats, zonder dat de handel
IS .JUNI 1154 - PAG. 8
of de overige geledingen van het bedrijfsleven
hierin worden betrokken. ·
Het Verbond koestert overigens dezelfde he·
zwaren tegenover de beraadslagingen inzake de O.E.E.S. en de E.B.U.
Ten aanzien van de Benelux mochten wij ter plaatse deze klacht reeds eerder uiten, waarbij wij er op wezen, dat, wil de Beneluxgedachte sla-
gen, zij niet van boven af. doch juist van onder op moet worden gevoed en ·gesterkt.
Gezien de uitlatingen van het Verbond van de Nederlandse Groothandel zijn wij dus nog steeds niet op de juiste weg en dat valt onge- twijfeld te betreuren.
Wellicht kan de door het Verbond geuite klacht aanleiding zijn tot een verdergaande stap in de goede richting. .
* • •
De papieren spiegel
E nige maanden geleden citeerden wij iets uit het gedenkboek bij het honderdvijfentwintig- jarig bestaan van het Algemeen Handelsblad van de hand van een zijner redacteuren verschenen.
Plaatsgebrek noopte ons sindsdien een nadere bespreking van dit alleszins lezenswaardige boek uit te stellen .
Dat 125 jàargangen van een dagblad een wel- haast onuitputtelijk materiaal opleveren voor wie zich. tot chroniqueur van het daardoor bestreken tijdvak ziet aangewezen, behoeft nauwelijks be- toog. Dat de schrijver in zijn materiaal niet is om- gekomen doch er integendeel in geslaagd is, het slechts als materiaal te hanteren, moet hem al dadelijk als grote verdienste worden aangere- kend. Want inderdaad: wat de heer Visser uit de hem ter beschikking staande bronnen putte diende hem slechts tot materiaal bij de uitvoering van het grootse werk dat zijn geest concipieerde.
Een werk, te moeilijker waar het op een twee- ledige conceptie berustte. Immers zijn doel moet - om het in onze eigen bewoordingen te zeggen - dit geweest zijn: ons dit tijdperk van een-en- een-kwart eeuw te doen zien als door de vensters van het Handelsblad en ons er tegelijk getuige van te doen zijn hoe die vensters zelf als ongé- merkt wisselden en steeds ruimer uitzicht boden op een zich steeds uitbreidend veld van wereld- activiteit. Het Europees concert beheerste het we- reldtoneel, waarop voor het besef van de Euro- peaan van 1827 zelfs Amerika nog nauwelijks meespeelde!
De papieren spiegel dat is wel allereerst: de wereld, het leven door het oog van de krant be- keken. En inderdaad zo zien wij ook nu nog - meer dan we ons vaak bewust zijn - de wereld en het leven, welks eindeloze wisselingen de krant niet alleen registreert maar ook commentarieert.
De krant, ook waar zij objectief de gebeurtenissen meldt, werkt voorzover zij opinie-orgaan is ook positief mede aan het ·voortdurend wisselend aspect der samenleving. Dat heeft ook het Han- delsblad vrijwel heel zijn bestaan door gedaan en ook dit verzwaart de taak van wie het leven van een krant heeft te beschrijven.
Wij willen met dit alles slechts uiting geven aan onze bewondering voor de wijze waarop de heer Visser zich van zijn opdracht heeft gekwe- ten. Aan de hand van zijn boek overzien we 125 jaar wereldgebeuren in steeds toenemende inten- siteit én de geschiedenis van een dagblad dat uit een bescheiden begill zich ontwikkelt tot eeu toonaangevend persorgaan.
Voortreffelijk is het hoofdstuk waarmee het boek inzet: Een land wacht op ontgin ..
ning. In dertig pagina's geeft de schrijver hier ' een in zijn beknoptheid toch wel zeer raak beeld van het Nederland rondom 1827, het jaar waarin het Handelsblad werd opgericht. De geschiede- nis van de krant is door het patroon van heel het boek heengeweven, het boek dat allereerst aan de geschiedenis van het Handelsblad is gewijd, heeft daardoor het karakter gekregen van een cultuur- historisch werk, dat het blad niet minder eert dan zijn auteur. Dat deze zich ook wat de histo- rische feiten betreft een conscientieus chroniqueur betoont, blijke hieruit dat wij hem slechts op één verschrijving konden betrappen, nl. waar hij op blz. 303 Kuyper laat ingrijpen op het gebied van zijn ambtgenoot, die Binnenlandse Zaken he·
beerde: de heer Meivil van Lynden, hier bedoeld.
was minister van Buitenlandse Zaken.
De Papieren Spiegel is als de krant welks ge- schiedenis het schetst: eerlijk door voorname Hbe·
rale stijl gedragen. Een verrijking van onze jour~
nalistieke litteratuur. · · · · · deR.
