en
••J
door mr. W. J. Geertsema, voorzitter van de VVD-fractie in de Tweede Kamer
Nieuwe Eerste Kamer
De donderdag 29 april gehouden ver- kiezing voor de Eerste Kamer heeft een aanzienlijke wijziging in onze fractie gebracht. Daarin keren niet terug me- vrouw drs. J. F. Schouwenaa1•-Franssen te Bilthoven en de heren S. J. van den Bergh te Wassenaar en dr. P. G. van de Vliet te Hilversum.
In de nieuwe fractie die evenals de oude uit acht leden bestaat, doen hun intrede de ministers Polak en Witteveen en prof. dr. G. Zoutendijk te Oegstgeest.
Herkozen werden de huidige fractie- voorzitter mr. H. van Riel en de heren ir. J. Baas, ir. H. J. Louwes, drs. Y. P.
W. van derWerffen mr. J. de Wilde.
Radio-uitzending van de mei. van VVD: zaterdag 15
18.19-18.29 uur, over zender Hilversum I.
de
Televisie-uitzending van de VVD: woensdag 26 mei, van 20.20-20.30 uur, Nederland I.
- ·jen kabinet?
De verkiezingen zijn achter de rug.
Nadat de helft van de stemmen waren geteld zag het er naar uit, dat ik het- zelfde zou kunnen zeggen, wat Oud bij de Kamerverkiezingen in 1956 als con- clusie gaf: "De VVD stond als een rots in de branding." En al ging dan ten slotte helaas onze 17 e zetel verloren, toch komen deze woorden van Oud on- weerstaanbaar bij mij boven.
Nooit in onze recente geschiedenis hebben zich zulke enorme verschuivin- gen tussen de politieke partijen voorge- daan. Te midden van deze aardverschUli·
vingen overeind te blijven en zelfs het stemmenaantal, bij de Prov. Statenver- kiezingen van 1970 behaald, te verbete- ren. wijst op een grote stabiliteit van de VVD. Ondanks de teleurstelling, die het uiteindelijk resultaat voor ons allen, maar zeer in het bijzonder voor onze dag en nacht in touw zijnde partijvoor- zitlet en haar onvermoeibare staf op de Konginnegracht, beteltende, mogen we daarom deze verkiezing~n niet uitslui- tend negatief beoordelen.
i..aten we wel bedenken, dat ook de PvdA, D'66 en de PPR hun doel niet hebben bereikt. Natuurlijk, zij hebben te zamen winst geboekt (al betekent dit voor de PvdA maar een geringe terug- buiging van. de in 1959 ingezette daling) en de confessionele partijen schade toe- gebracht, maar hun uiteindelijk doel
as het schaduwkabinet tot officieel ltabinet te bevorderen en dat doel is in geen enkel opzicht bereikt. Want met 52 zetels kan men ook geen minderheidsre- gering vormen, zeker niet als de confes- sionele pa1'tijen er nog altijd 58 hebben.
Nu wreekt zich wel de heel stellige verklaring, waarmee de oppositiepar- tijen elke samenwerking na de verkie- zingen hebben afgesneden met die par- tijen, die niet vóór 28 april met hen tot een afspraak wilden komen. Die af- spraak behoudt zijn geldigheid tot de volgende verkiezingen en het komt mij gezien hun resultaten onwaarschijnlijk voor, dat de confessionele partijen naar een nieuwe krachtmeting op korte ter- mijn zullen verlangen.
on·waarschijnlijk
De oppositiepa.rtijen blijven dus in hun vrij onvruchtbaar isolement en de confessionele partijen zullen de keuze moeten ms.leen tussen het vormen van een eigen minderheidskabinet of een meerderheidskabinet met de VVD en DS'70. De vorming van een minder- heidskabinet van confessionelen en VVD, nadat onverhoopt de besprekingen met DS'70 zijn mislukt, komt mij uiterst onwaarschijnlijk voor, omdat op de belangrijkste financieel-economische en fiscale punten VVD en DS '70 veel dich- ter bij elkaar staan, dan de VVD en de confessionele partijen.
Inmiddels heeft er een enkel gespek tussen de vijf potentiële partners in een meerderheidslmbiDet plaatsgevonden ter voorbereiding van het debat op 11 mei a.s., waarin de Tweede Kamer zal moe- ten beslissen of zij het wenselijk vindt om te trachten bij meerderheid een aan- beveling aan de Koningin te doen ten aanzien van een door haar te benoemen kabinetsformateur.
Op dit ogenblil{ heeft het uitspreken van een verwachting ten aanzien van het resultaat van dit overleg geen enke-
le zin. Wel is llet duidelijlr, dat de ge- sprekspartners zich daarbij zullen laten leiden door hun visie op de mogelijkheid, dat een kabinets- formateur een regeringsprogramma
ontwerpt, waar alle vijf partijen zich achter kunnen scharen, de één wellicht met meer enthousiasme dan de ander.
Ten aanzien van dat programma zul- len enkele belangrijke factoren niet uit het oog mogen worden verloren;
• De financieel-economische en sociale situatie, die de laatste tijd duidelijk ver- slechterd is;
• de uitslag van de verkiezingen;
• de noodzaak van een krachtig rege- ringsbeleid in de komende periode.
Deze-factoren in beschom'ling nemen- dE), .staat het voor mij vast dat geen der aan het gesprek deelnemende partijen haar program tot een minimum-pro- gram mag maken en dat elk der par- tijen onverstandig zou handelen, als zij geen rekening wenst te houden met het programma van de anderen. Er zal niet alleen van de gesprekspartners veel wijsheid en tact worden vereist, maar bovenal van de kabinetsformateur, via welke procedure hij dan ook wordt be- noemd.
Loyaliteit
Er is echter nog één punt, dat men bij dit alles niet uit het oog mag verliezen.
Het vormen van een kabinet is belang·- rijk, het hebben van een redelijke zeker- heid, dat dit kabinet zijn vierjarige tet·- mijn kan uitdienen is niet minder be- langrijk.
In dat opzicht is er een factor die ik zeker niet onvermeld wil laten en dat is de stabiliteit en de loyaliteit gedurende die periode van de aan het kabinet deel- nemende partijen. Ik ben zo brutaal om te stellen, dat dit bij de VVD geen punt is. Ook tijdens de afgelopen kabinetspe- riode hebben wij dat bewezen.
Bij de confessionele partijen en DS'70 daarentegen doemen er enige moeilijk- heden op. Als ik in vele dagbladen lees, dat de confessionele radicalen ernstige bedenkingen hebben tegen een kabinet van confessionelen, VVD en DS'70 en dat zij alleen "vooralsnog" bereid zijn zich loyaal op te stellen. dan wijst dat niet op een sterke positie van een vijf partijen-kabinet. Er zou zich een ver- sterkt PPR-effect kunnen gaan voor- doen en dat zou onaanvaardbaar zijn.
Evenmin is de positie van DS'70 al voldoende uitgekristalliseerd. Zij heeft duidelijk een zeer heterogene achterban, zowel bestaande uit socialisten, die de oude ·leer trouw zijn gebleven en niets moesten hebben van de opvattingen van Nieuw Links als uit mensen, die de ui- terste rechterv1eugels van lmn partijen hebben ve1·laten.
Vragen voor DS'70
Het tot op heden ontbreken van een loon- en prijsparagraaf in het program van DS'70 vindt ongetwijfeld mede daarin zijn oorzaak. Dat betekent, dat ook DS'70 een aantal vragen bevredi- g·end zal moeten beantwoorden, alvorens met die partij een definitieve afspraalt ltan worden gemaakt. Wij mogen niet het risico lopen, dat één van de aan een l'egeringscombinatie_ deelnemend~ par- tijen binnen de komende vier jaren ont- ploft.
Er liggen dus nog vele voetangels en klemmen op de weg naar een nieuwe ltabinetsfonnatie, maar ik ben niet zon- ier hoop, dat deze uit de weg geruimd
~uilen kunnen worden. Er zijn ten slotte rnaar zo weinig alternatieven, çiie enige aantrekkelijkheid bieden!
Dr. A. J. Vis
burgemeester van Leiden
Met ingang van 10 mel is be- noemd tat burgemeeráter van Lei~
den onze geestverwant dt•. A. J.
Vis uit Bu>JSum. De heer Vis (50) die in het dagelijlts bestuur van de VVD de functie van secretaris or·
ganisatie bekleedt, is ;;ind-o~ vorlg jaar gedeputeerde van de provin- cie Noord-Holland. Hij is vooo.ma·
lig wethouder van de gemeente Bussmn. Wij feliciteren de heer Vis met zljn benoeming en wensen hem een voorspoedige en .succes·
volle ambtsperiode toe.
Liberale Studenten Vereniging Nederland
Op 17 februari jl. is opgericht de Li- berale Studenten Vereniging Nederland.
Deze nieuwe landelijlee vereniging treedt in de plaats van de bestaande Liberale StudentenverenigingSJn te Rot·
terdam, Leiden, Amsterdam en Wage- ningen die binnen de vereniging de sta- tus van afdeling met plaatselijke zelf- standigheid hebben gekregen. De fede- ratie is als gevolg hiervan opgeheven.
Al haar rechten en verplichtingen zijn overgegaan op de nieuwe vereniging die zo spoedig mogelijk rechtspersoonlijk- heid zal aanvragen. Degenen die lid wa- ren van een liberale studentenvereniging zijn nu automatisch lid geworden van de nieuwe landelijke vereniging. Deze verandering is een gevolg van het in- zicht dat een landelijke vereniging een slagvaardiger beleid kan voeren, er een meer efficiënte administratie op na kan houden, maar bovenal zorg kan dragen voor een grotere eenlteid.
Het bestuur van de nieuwe Liberale Studenten Vereniging Nederland is als volgt samengesteld: G. W. van Gent, voorzitter, P. W. F1·anken, vice-presi- dent, M. Zonnevylle, Witte Singel 79, Leiden 2404 (tel. 01710 - 23660), secre- taris, F. Steenhoff, penningmeester, L.
\V. de Kok, perssecretaris en M. F. Reu- der, lid.
· " · I I . '\!.... • • • • I • •
veertiendaagse uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1041 vrijdag 7 mei 1971
I'
.... ,
2 - vrijdag 7 mei 1971
Kopij voor deze rubriek zenden aan:
mevr. mr. E. de Roock-Bedding, Stadhoudersplantsoen 212, Oen Haag •
Nationale Vrouwenraad
Op 2 en 3 april jl. hield de Nationale Vrouwen Raad de jaarvergadering in de School voor Wijsbegeerte te Leusden.
Zoals de presidente mevrouw M. van den Boogert-.Selhorst in haar openings~
woord stelde, stond de conferentie in het teken van de ontmoeting tussen de Na- tionale Vrouwenraad en de aang.eslo- ten organisaties. Samen moet ge2:ocht worden naar nieuwe wegen en contac- ten. De Nationale Vrouwenraad moet forum zijn; maar er ligt ook een taak op nationaal en internationaal gebied om het aanwezige potentieel te stimuleren en te emanciperen.
Tot nieuwe hoofdbestuursleden wer- den gekozen mevrouw A. H. Richters- Wolvius, mej. M. B. Meijerink en me- vrouw Z. M. West-enbring-Muller. Aan- gezien zich voor de vierde opengevallen plaats in het hoofdbestuur geen ge- schikte kandidate had gemeld, vroeg het bestuur machtiging tussentijds een be- stuurslid aan te trekken. Na het huis- houdelijk gedeelte van de bijeënkomst werd een geheel nieuwe wijze van ver- gaderen toegepast en nam mevrouw drs. J. Aalders-de Weerd, sociaal-psy- chologe, de leiding op zich. Er werden groepen gevormd met een discussieleid- ster die tot onderwerp van gesprek de vraag hadden: "Hoe maak je de forum- functie waar; wat leeft er precies in iedere organisatie; hoe is de structuur en hoe functioneren de besturen?"
In het kort samengevat komen de conclusies op het volgende neer:
Behoefte van de leden: sfeer, mense- lijk contact, informatie en kennis.
Bestuursproblemen: eerst vereiste is deskundigheid. Voorts is doorstroming onontbeerlijk.
Samenwerking: op nationaal en regio-
WIJNHANDEL
GRONINGEN ANN0~876
LEVERING AAN PARTICULIEREN DOOR HET GEHELE LAND
vrijheid en democratie
De redactie van Vrijheid en Democra- tie Js gevestigd te Amsterdam, Nieuwe Berengracht 89-B, Hoofdredacteur ea voorzitter van de redactiecommissie ia de heer Ph. V. la Vhapelle.
De abonnementen·administratie wordt verzorgd door het algemeen secretariaat van de VVD, KoninginDegracht 61 te Den Haag (telefoon, uitsluitend voor abon·
nementen-administratie, 070 • 111741).
Voor aclreswüzigingen etc. wende men zich dus tot het algemeen secretariaat.
De advertentie-exploitatie wordt ver- zorgd door de Nederlandse Dagblad Unie, Westblaak 180 (postbus 824) te Rotte1·dam, telefoon 010 • 147211.
algemeen secretariaat
Bet algemeen secretariaat van de VVD is gevestigd te Den Baág, Konin- ginDegracht 61, telefoon (070)·604303.
Postrekening: 67880 ten name van de algemeen secretaris van de VVD te Den
uaac.
• Tijdens een bijeenkomst op 15 april in Roelofarendsveen is de afdeling Braassemermeer opgericht. De afdeling omvat de gemeenten Alkemade, Rijnsa- terswoude, Leimuiden en Woubrugge.
Voorzitter van de afdeling is H. Suttorp, secretaresse mevrouw. J. Eikelenboom- Van der Wal, Sotaweg 24, Oude Wete- ring en penningmeester P. J. Wenma- ker.
• Op 16 april is opgericht de zelfstan- dige afdeling Geervliet die voorheen met Heenvliet een afdeling vormde. Het be- stuur is als volgt samengesteld: voorzit- ter C. A. Vermeulen, secretaresse me- vrouw S.J. Poel-Van Kwawegen, Kerk- 3traat 9, Geervliet en penningmeester D.
Poldervaart.
• Het nieuwe bestuur van de afdeling
!'felmond en omgeving ziet er als volgt llit: voorzitter D. Timmer, secretaris H.
J. Möller, Wesselmanlaan 44, Helmond,
·penningmeester A. M. Keser, contact groepering gemeentebelangen mevrouw A. Fentener van Vlissingen-Wisselink, propaganda jhr. C. G. J. L. van And- ringa de Kempenaer, raadslid Helmond mevrouw R. van den Heuvel-Eringa en bestuurslid W. G. A. van der Lande.
Gift van Oost-Vooroe
De VVD-afdeling Oost Voorne heeft het goede voorbeeld van een aantal andere afdelingen gevolgd en het hoofdbestuur f 150 doen toekomen voor het verkie- zingsfonds. Het h<t<>fdbestuur is ook voor deze gift bijzonder dankbaar.
Aankondigingen
• De kamercentrale Utrecht houdf op maandag 24 mei n hotel Fig te eZist een buitengewone algemene ledenvergade- ring. Aanvang 20.00 uur. Sprekers de Tweede Kamerleden G. Koudijs en L. M.
de Beer. ·•
e Het Kamerlid H. Wiegel houdt op 10 mei een spreekbeurt in de technische hogeschool te Eindhoven • .A:anvang 10.45 uur.
• Het Kamerlid H J. L. Vonhoff spreekt op 26 mei te Rijswijk (20.00 uur}.
• Het Kamerlid H. Wiegel spreekt op 20 mei te Utre('ht voor de Vrijgezellen- bond.
naai niveau moeten overlapping en dou- blures worden voorkomen. De taak van de NVR moet zijn coördinatie van lan- delijke acties en het Internationale werk; stimulering van kadertraining.
Tijdens de avondbijeenkomst werden de meningen van de aangesloten organi- saties gepeild om te komen tot een ge- zamenlijke inbreng bij het te houden structuurcongres van het Nederlands Vrouwen Comité en de besprekingen tussen de NVR en de Nederlandse Fede- ratie voor Vrouwelijlre Vrijwillige Hulp- verlening. De concrete aanleiding tot dit structuurcongres is het Memorandum van het ministerie van CRM "Voorbe- reiding Wetgeving Maatschappij en Cul- tureel Welzijn". De vergadering was van mening dat men moest streven naar grotere samenwerking tussen de drie overkoepelende Vrouwen Organisaties (NVC Ned. Vrouwen Raad en Federatie VVH). Verder voelde men behoefte aan een contactpunt waar informatie over de diverse organisaties te verkrijgen zou zijn.
Op zaterdagochtend sprak de heer R.
de Voogd, medeweker van het organisa- tiebureau Bosboom en Hegener over de doelstellingen en identiteitsproblemen in organisaties. Hij gaf hierbij verschil- lende voorbeelden uit het bedrijfsleven;
ook daar is vaak een aanpassing, ophef- fing of overschakeling noodzakelijk.
Men kan concluderen dat de nieuwe wij- ze van vergaderen bij de deelneemsters van deze bijeenkomst zeer in de smaak is gevallen.
A. F. M. HAMM-TONNAER
Provinciale Gelderse Dag
Op 16 april werd te Apeldoorn onder grote belangstelling de Provinciale Dag voor de VVD vrouwen in Gelderland ge- houden.
Mevrouw mr. E. Veder-Smit behandel- de de milieuhygiëne onder de titel "Zin en onzin der milieuhygiëne". Uiteraard kon spreekster niet alle facetten van dit probleem belichten. Uit de discussie bleek de bezorgdheid van de aanwezigen over de toenemende milieuverontreini- ging.
In de middag belichtte mevr. J. v.d.
Spek-Tromp Meesters "De problemen van en over de jeugd". De wens naar een betrouwbaar onderzoek en voorlich- ting omtrent dit vraagstuk werd uitge- sproken.
ALLE
VERZEKERINGEN HYPOTHEKEN •
FINANCIERINGEN •
•
n.v. makelaarskantoor
Alblasserdam, tel. 01895-3777, postbus 5
• . . . . , i t • • • • • •
VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Marktonderzoek
De VVD heeft als voorbereiding voor haar verkiezingscampagne een markt- onderzoek laten instellen door het bu- reau Attwood Statistica. Omdat men de gegevens die uit dit onderzoek naar vo- ren kwamen eerst heeft willen gebrui- ken voor zijn eigen campagne, is dit onderzoek tot dusverre geheim gehou- den. Met name de conclusie dat de kie- zer geen behoefte heeft aan "Ameri- kaanse" vertoningen, maar zakelijke in- formatie wenst, is voor de VVD de aan- leiding geweest in de advertenties die in een groot deel van de Nederlandse pers zijn geplaatst, deze benadering toe te passen. Vandaat: dat onze lijsttrekker, mr. W. J. Geertsema, is aangeraden zich niet tot de door vele partijen toegepaste showtechniek te laten verleiden.
Uit het onderzoek is gebleken dat de overgrote meerderheid van de onder- vraagden (80 procent} redelijk tevreden was over de wijze, waarop we in ons land leven. Verdere uitkomsten:
• De kiezer wil zakelijk benaderd wor- den en is wars van schijnvertoningen.
"Aanstellerij" wekt wantrouwen.
• Het potentiële kiezerskorps van de VVD heeft relatief meer interesse en wenst zakelijke informatie.
• 89 procent vindt het houden van be- loften het belangrijkste. Ook uit dit on- derzoek was al gebleken dat de opkomst
·voor de verkiezingen dit maal groter zou zijn dan vorig jaar, wat uit het opkomstcijfer voor de kamerverkiezin- gen ruimschoots is bevestigd. Het on- derzoek was gericht op de bestaande instelling ten opzichte van de partijpoli- tieke situatie in Nederland, de normen die jegens politieke partijen worden ge- hanteerd en het gedrag en houding ten opzichte van opkomstplicht en stemmen, alsmede motieven van niet-stemmers.
Twee van de drie ondervraagden ble- ken van mening te zijn dat er te veel achter de schermen gebeurt. VVD-stem- mers vormen met degenen die op de ARP stemmen hierop een uitzondering.
De veruit belangrijkste eisen die kie- zers aan politieke partijen stellen zijn:
• Zij moet haar beloften nakomen.
• Zij moet eell. partij zijn voor alle- maal.
VoorziHer Vereniging Nederlandse gemeenten
Het bestuur van de Vereniging van Nederlandse gemeenten heeft de burge- meester van Arnhem, onze geestver- want drs. J. A. F. Roeien benoemd tot zijn voorzitter. De heer Roeien volgt in
die functie de heer J. Lindeboom op~
Liberale lnternatiónale
De executieve van de Liberale Inter- nationale vergaderde op 1 en 2 mei in Luxemburg onder voorzitterschap van de heer Gaston Thorn. Van Nederlandse zijde woonden de heren mr. W. J. Geert- sema, S. J. van den Bergh en D. W.
Dettmeijer de vergadering bij. Er kwa- men verscheidene huishoudelijke vraag- stukken aan de orde. Tevens wijdde men uitvoerige besprekingen aan inter- nationale politieke kwesties.
Daags tevoren kwam de commissie voor het thema van het dit jaar te hou- . den congres bijeen. Deze vergadering
die eveneens te Luxemburg werd gehou- den,_werd bijgewoond door mr. J, G.
Rietkerk.
Het congres van de Liberale Interna- tionale zal dit jaar in Zürich worden gehouden van 24 tot en met 26 septem- ber.
Vereniging Staten- en Raadsleden
Het bestuur van de veremgmg voor staten- en raadsleden heeft zijn verga- dering van 23 april in Amersfoort hoofdzakelijk aan huishoudelijke zaken gewijd.
Het bestuur was tevens aanwezig bij de installatie van de commissie ad hoc ter bestudering van het ontwerp ge- westwet. Deze commissie is van plan op korte termijn haar reactie op dit rap- port te geven.
Het heeft besloten in het vroege na- jaar hoorzittingen te houden om de me- ning van de staten- en raadsleden van de VVD te kunnen peilen.
Het bestuur van de Vereniging van Staten- en raadsleden van de VVD heeft als adviseur van de commissie ad hoc voor de gewestenwet mede benoemd de heer S. J. van den Bergh, lid van de , Pn>v.inciale.statQn. v.an Zuid-.Hio\1~ ..
• • • • • t • • ' • • •
_,
Analyse van een teleurstellende uitslag
door A.W. Abspoel
Wii- zoeken
kamer(s) in A' dam
voor onze·dochter en event. voor haar studievriendin, per 1 juli of eerder.
Beiden gymn. en thans 4e jr. Soc. Ac.
Prima referenties.
J. L. Uitzinger, Santpoort-Zd., Charl.
de Bourbonlaan 2, tel. 023 - 378363.
CO
PIJN
GROENEKAN
REEDS MEER DAN *
TWEE EEUWEN .EEN BEGRIP VOOB
boomkwekerij- prodakten
EN
tuinarchitectuur
TELEFOON 03461 - 12 07 *
De Kamerverkiezing van 28 april lleeft voor ons een teleurstellend resul- taat opgeleverd, al heeft de VVD dan ook, vergeleken bij de andere regerings- partijen, het kleinste verlies geleden.
Een daling van 10,7 pct. naar 10,3 pct.
van de totaal uitgebrachte stemmen, dat wil dus zeggen een achteruitgang van 0,4 pct. vergeleken bij de Kamerverkie- zing van 1967, heeft ons onze zeventien- de zetel (een restzetel) gekost.
Aan onze wijze van propaganda voe- ren- heeft dat, gegeven nu eenmaal onze beperkte middelen, naar mijn overtui- ging niet gelegen. Lijstaanvoerder mr.
Geertsema en partijvoorzitster mevrouw Van Someren - de twee die in deze verkiezingsactie voor het grote publiek het meest naar voren zijn getreden - nebben een waardige actie gevoerd, het- geen niet wil zeggen dat ze niet precies hebben verteld waar het op stond. Inte- gendeel. Maar van onze kant gelukkig geen doorzichtige komediespelletjes als Damzitterijtjes, pruikenopzetterij, kin- lieren over de bollen strijken, e.d. Ik ben ervan overtuigd, dat de overgrote meer- derheid ván onze VVD-kiezers dat wel in de gaten heeft gehad en dat heeft gewaardeerd.
Misschien heeft deze houding er wel toe meegewerkt, ons verlies te midden van de baaierd van veranderingen en verschuivingen, welke de verkiezingsuit- slag te zien geeft, nog tot niet te zware ,.blikschade" te beperken.
Televisie en radio hebben ons dank zij de ANP-verkiezingsdienst en de toelich- tingen en prognoses van drs. Van Dam op de verkiezingsavond over het alge- meen behoorlijk geïnformeerd. Eén ding is echter onbegrijpelijk, nl. waarom op- nieuw de binnenkomende percentages van plaatselijke uitslagen behoudens en- kele uitzonderingen alleen werden ge- plaatst tegenover die van de Statenver-
kiezing~ en niet - of niet tevens - tegenovér die van de Kamerverkiezing van 1967.
Natuurlijk is het interessant uitsla- gen tegenover elkaar te plaatsen met de resultaten van een nog niet lang in het verleden liggende andere verkiezing, in dit geval de Statenverkiezing. Daar blijkt bijvoorbeeld uit, dat het ,.progres- sieve blok", PvdA, D'66 en PPR in 1970 totaal 33,3 pct. van de stemmen haalde en thans 33,2 pct. Geen winst dus, zelfs een kleine teruggang! Het ging op 28 april echter om een Kamerverkiezing en de winst of het verlies wordt dan be- paald door de vóór- of achteruitgang vergeleken bij de vorige Kamerverkie- zing. Thans deed het voor eenvoudige kijkers of luisteraars hoogst verwar- rende feit zich voor, dat bijvoorbeeld voor D'66 bijna steeds achteruitgang werd geconcludeerd, terwijl het eindre- sultaat voor deze partij toch was dat zij vier-zetels won.
Men dringt a,ltijd weer aan op duide- lijkheid, om het de mensen in de poli- tiek niet te moeilijk te maken. Hier is opnieuw een gelegenheid verzuimd om die duidelijkheid in. de informatie te be- trachten. De verklaring van het gege- ven voorbeeld is deze dat D'66 bij de Statenverkiezingen van vorig jaar vrij- wel over de hele linie betere resultaten bereikte (al had zijzelf aanmerkelijk meer verwacht) dan thans op 28 april jl. maar dat die uitslag van 28 april wel beter was dan bij de Kamerverkiezing van 1967, toen D'66 voor de eerste maal meedeed.
Verlies- en winstrekening
Verschuivingen in het kiezersgedrag zijn altijd vrij gecompliceerd. Iedere partij "wint" van een of meer kanten, maar "verliest" eveneens naar een of meer kanten. De hoogtè van de plus- en
min~ten bepaalt ten slotte het netto resultaat, uitgedrukt in winst of verlies (of gelijk blijven).
Ook ons (vergeleken met de vorigé Kamerverkiezing nog vrij gering) ver- lies is zulk een gecompliceerd geval.
Vroeger kon men naar de aard der ver- schuivingen alleen maar zo goed moge- lijk raden. Zo is het ook zonder nadere gegevens niet zo moeilijk te veronder- stellen dat we zowel aan DS'70 van dr.
Drees Jr. (de "bezuinigingspartij") als aan de nieuwe Middenstandspartij enige veren hebben moeten laten. Tegenwoor-
dig echter weten de politicologen heel wat op te sporen en zo heeft een onderzoek in opdracht van de NOS onder leiding van drs. Van Dam bij de kiezers in een 25-tal representatief te achten stembu- rea'Us, verspreid over het gehele land, de nodige gegevens dienaangaande opgele- verd.
Daarbij dient te worden· aangetekend, dat aan degenen, die aan bedoelde 25 stembureaus hun stem uitbrachten, om tot een vergelijking te komen o.a. werd gevraagd in te vullen wat zij in 1970 voor de provinciale Staten hadden ge- stemd, dan wel of zij toen niet hadden gestemd; Wederom een vergelijking dus met de Statenverkiezingen. In dit geval was dat echter wel begrijpelijk, omdat die Statenverkiezingen de eerste verkie- zingen zonder opkomstplicht waren en omdat men toch ook nauwelijks verder terug kan vragen dan één of twee jaar.
Uit de verkregén ·gegevemr ~ nu in de eerste plaats, dat van de veel bete•
re kiezersopkomst, voor zover het de grotere partijen betreft, de PvdA het meest heeft geprofiteerd en de VVD het minst. Van de wegblijvers van 1970 stemde thans 25 pct. op de PvdA, 15 pct. op de KVP, 12 pct. op D'66, 10 pct.
op DS'70 en ongeveer 8 pct. op de VVD.
Dat is dus onze eerste ,.verliespost".
De tweede vormt uiteraard het optreden van dr. Drees jr. met zijn anti-inflatie campagne en zijn bezuinigings- en be- lastingbeloften. Het blijkt dat dr. Drees 21 pct. van zijn stemmen, dus een vijfde deel, heeft weggehaald bij de VVD. Ver- der eveneens 21 pct. van de PvdA, 21 pct. van D'66, 12 pct. van de KVP en de resterende 25 pct. van zeer verschillende kanten. In aanmerking nemend, dat DS'70 een totaal landelijk percentage van 5,3 pct. behaalde, betekent dit wat ons betreft dus dat we zonder de over·
gang van een relatief groot aantal ver.- ontruste liberale randkiezers ruim één procent meer stemmen zouden hebben gekregen. En dat betekent, dat we onze zeventiende zetel dan ruim hadden be- houden.
De derde verliespost vormt het resul- taat van de pas acht maanden geledên opgerichte "Nederlandse Middenstands- partij", die zich dankbaar heeft be- diend van de onrust en ontevredenheid vooral onder de (kleine) ondernemers, winkeliers en andere kleine zelfstandi·
gen. De Middenstandspartij wist met 1,1 pct. van de stemmen 2 zetels te behalen, waarvan het grootste percentage, name- lijk 32 pct., eveneens van vroegere VVD-stemmers is gekomen.
Tegenover deze verliesposten, die on- getwijfeld nog met enige andere, maar veel kleinere overgangen naar elders moeten worden verhoogd, hebben - ge- lukkig - ook enige winstposten ge- staan. Zo ging, vergeleken met 1970, van het verlies van de KVP 15 pct., van het verlies van D'66 14 pct. en van het verlies van de CHU 13 pct. naar de .VVD.
Het eindresultaat van deze min- en plusposten betekende voor de VVD de terugloop van ons totaal van resp. 12,1 pct. bij de Statenverkiezingen van 1970 en van 10,7 pct. van de Kamerverkie- zing van 1967 tot 10,3 pct. thans.
Er is , ook wat de andere partijen betreft, over de cijfer-resultaten nog wel het een en ander te zeggen, maar we moeten het op dat punt voor het ogenblik hierbij laten. Om dit gedeelte niet te somber voor de VVD te beè1ndigen, wil ik nog één cijferreeks echter niet onvermeld laten. Onderver- deeld naar de leeftijd, behoren de VVD- kiezers voor 22,5 pct. tot de groep van 21- tot 30-jarigen: 20,8 pct. tot de groep van 31 tot 40 jaar; 22,3 pct. tot de groep van 41 tot 50 jaar, 21,1 pct. tot de groep van 51 tot 65 jaar en 13,2 pct.
tot de boven 65-jarigen. Een zeer gezon- de en gelijkmatige leeftijdsopbouw der- halve, met een gunstig percentage in de jongste leeftijdsklasse.
Opvallend daartegenover is hoe ,.ver- grijsd" de PvdA is, welke 20,1 pct. van haar aanhang onder de 21 tot 30-jarige telt en 19,5 pct. onder de boven 65-jari- gen. In zoverre vormt PvdA-bondgenoot D'66 met een kiezersaanhang die voor 50,1 pct. tot de categorie der 21- tot 30-jarige behoort, een waardevolle aan- vulling voor de PvdA!
Lessen uit de tegenslag
Aangezien mr. Geertsema volgens af- spraak over de na de verkiezing van 28 april ontstane politieke situatie en over de perspectieven voor de kabinetsfor- matie zou schrijven, hier thans geen woord over dit meest actuele onderwerp;
Maar wel iets over de les, die we uit de verkiezingsuitslag zullen moeten trek·
ken.
Graag herhaal ik, dat m.i. de centrale propaganda binnen het kader van de voor ons beperkte mogelijkheden op juiste en waardige wijze is gevoerd. Dat was tot ons genoegen trouwens ook het oordeel van de hoofdartikelschrijver in NRC/Handelsblad in een nabeschouwing over de verkiezingsuitslag. Velen zullen ook gaarne onderschrijven wat ons Am- sterdamse raadslid drs. A. Pais in zijn Telegraaf-rubriek dicht vóór de verkie- zingsdag over onze lijstaanvoerder schreef: "Geertsema, de politieke leider van Nederlands liberalen, heeft in de campagne '71 indruk gemaakt door het morele gezag van zijn persoonlijkheid.
Een moedig man, met moderne visie, die in een nieuwe Nederlandse regering als minister van Binnelandse Zaken stellig een van de beste ministers zal worden die Nederland na de oorlog heeft ge- had."
Eén fout zullen we m.i. echter moeten erkennen. Dat is, dat we aanvankelijk, toen het ene "mooie" ontwerpprogram na het andere bij de confessionelen uit de bus kwam, deze - althans naar in- druk van de buitenwereld - wat te grif als goede gespreksbases hebben gepre- zen. Ook uit latere publikaties zowel van minister Witteveen als van de pre- sident van De Nederlandsche Bank dr.
Zijlstra is wel gebleken, dat uitvoering - van deze programma's tot onaanvaard- bare belastingverhogingen en tot ver·
sterking van de inflatie zou leiden;
Deze. constatering is geen wijsheid achteraf, want mijnerzijds is reeds be- gin november vorig jaar op geëigende wijze aan het dagelijks bestuur en onze fractievoorzitters uiting gegeven aan de vrees dat aldus de VVD in de ogen van te velen van onze aanhangers mede- plichtig zou worden aan nieuwe lasten- verzwaringen en inflatie. En dr. Drees speelde toen nog niet eens een grote rol van betekenis in DS '70.
Gelukkig is op dit punt tijdig de tlódi·
ge klaarheid gebracht, waardoor de schade stellig kleiner is geworden dall ze anders zou zijn geweest. Blijkens de uitslag van 28 april is bij een deel van onze 'kiezers echter toch -~t~t.._
"image" blijven hangen, "aa;~i~
len op nieuwe wegen" het met lasten- verzwaringen en de inflatie niet zo nauw meer namen en deze al bij voor•
baat als onvermijdelijk aanvaardden;
Dat heeft ons in plaats van winst van twee zetels, zoals de Statenverkiezingèn ons voorspiegelden, een verlieszetel op- geleverd en nieuwe concurrenten als DS '70 en de Middenstandspartij.
Het stemmen van zo betrekkelijk veel oorspronkelijk liberale kiezers op beide genoemde nieuwe partijen is een poli- tieke waarschuwing, die we emstig zul- len moeten nemen. Ook het feit, dat )nze achteruitgang zich vooral in de grote steden en daar in de voor ons gunstige wijken duidelijk heeft gede- monstreerd E>n dat met name DS'70 in iiezelfde wijken haar beste percentages 1aalde, laat geen twijfel bestaan over de vraag waar voor ons de bedreiging ligt en waar onze politiek in de naaste toekomst allereerst op gericht zal moe- ten zijn. We zullen er daarbij alles op moeten zetten om het publiek dUidelijk te maken, dat strijd tegen inflatie geen specifiek ,.kapitalistisch" belang is, maar een belang van heel ons volk en van de meest kwetsbare groepen onder hen in het bijzonder. Een toch waarlijk niet ,.conservatief" blad als Het Parool schreef nog aan de vooravond van de verkiezingsdag in een hoofdartikel:
"Met progressiviteit bedoelen we n i et het te veel tegelijk willen, omdat wij beducht zijn voor de inflatie die daar- van onvermijdelijk het gevolg is. Een inflatie heeft allesbehalve een vooruit- strevend effect. Voor de zwakste groe- pen is zij juist het hardst."
We zullen onze afvallige kiezers moe- ten duidelijk maken dat het voor het- geen zij voorstaan niet nodig is op een ondanks alles toch in wezen nog socia- listische partij als DS '70 te stemmen of op een nooit tot enige reële parlemen- taire invloed komende belangengroep als de Middenstandspartij.
Als troost tot slot: de VVD is toch nog onbedreigd de derde partij gebleven in de sterkteverhoudingen en door de veel sterkere daling van het zeteltal der confessionelen moet relatief onze in- vloed zijn gestegen. Daarvan zal, naar verwacht mag worden, bij de komende besprekingen over de kabinetsformatie zeker gebruik worden gemaakt. ' · - ·
•
4 - vrijdag 7 mei 1971 VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Stembusresultaten in agglomeratie
DEN HAAG
e Het secretariaat van de afdeling Den Haag is gevestigd: Leuvense- straat 20, telefoon 070-55 44 40.
HET heeft geen zin er doekjes om te winden; het verkiezingsresultaat heeft voor onze partij in Den Haag een teleurstellend resultaat opgeleverd. Aan-
·gezien aan de algemene aspecten van de uitslag der Kamerverkiezingen op een andere plaats in dit blad aandacht wordt besteed, zullen we ons daarvan hier onthouden. Er is echter wèl reden om hier een enkele opmerking te maken over Den Haag.
In onze stad ging de VVD met 2,1 pct.
achteruit in vergelijking met de Kamer- verkiezingen in 1967, maar in de agglo- meratie Den Haag bedroeg de achteruit- gang 1,6 pct. De verklaring voor dit verschil is gemakkelijk te vinden. In niet minder dan vijf belangrijke agglo- meratie-gemeenten, t.w. Wassenaar, Voorschoten, Zoetermeer, Leidschendam en Wateringen boekte de VVD in verge- lijking met 1967 een soms niet onaan- 1lienlijke vooruitgang! Wassenaar ging van 30,8 naar 33,3 pct., Voorschoten van 22,4 naar 23,5 pct., Zoetermeer van 10,6 naar 14,2 pct., Wateringen van 5,8 naar 7,3 pct. en Leidschendam van 17,3 naar 18,4 pct. Daarmee kan de VVD in deze agglomeratie-gemeenten bepaald tevre-
~en zijn. Alleen Voorburg en Rijswijk boekten, evenals Den Haag, verlies;
Voorburg iets meer dan Rijswijk.
Voor uw was
naar
BORGH
Tevens adres voor Chemisch Reinigen N.V. STOOM- EN CHEMISCHE WASSERIJ
v.h. C. D. BORGH & ZN.
Bellevoystraat 75 - Rotterdam - Telefoon 232631 - 236235
Deze ontwikkeling laat zich o.i. als volgt verklaren. De bevolking van Den Haag is de laatste jaren vrij sterk ach- teruit gegaan, voornamelijk als gevolg van de woningnood. Het zijn vooral de agglomeratie-gemeenten, die een be- langrijk deel van het Haagse bevol- kingsverlies hebben opgevangen en deze agglomeratie-gemeenten niet alleen.
Ook gemeenten op wat grotere afstand, zoals Waddinxveen, Leiderdorp en Kat- wijk oefenen in toenemende mate aan- trekkingskracht uit op mensen, die wel- iswaar hun werk in Den Haag hebben, maar in onze stad geen geschikte - betaalbare - woning konden vinden.
Deze trek naar buiten de Haagse gren- 1len ligt niet in alle bevolkingsgroepen gelijk. Het is zelfs waarschijnlijk, dat van degenen, die in 1967 in Den Haag hun stem aan de VVD gaven, er thans een naar evenredigheid (ten opzichte van andere partijen) groter deel nu in een agglomeratie-gemeente een kandi- daat van lijst 3 kozen. Dat dit in Voor- burg en Rijswijk niet zo was, moet ver- moedelijk worden toegeschreven aan het feit, dat deze twee randgemeenten de afgelopen vier jaren naar verhouding minder Hagenaren hebben kunnen opne- men dan bijvoorbeeld Zoetermeer, Leid- schendam en Wateringen.
Hiervan uitgaande en in aanmerking nemende dat de woningbouw in Den Haag voorlopig nog wel op een laag pitje zal blijven staan, zien wij een ont- wikkeling, waarbij de aanhang van de VVD in de agglomeratie-gemeenten zal blijven toenemen en die in Den Haag op een ongeveer gelijk peil zal blijven en daar dus in procenten uitgedrukt, met minder genoegen zal moeten nemen.
Los van de eigenlijke verkiezingsuit- slag, maar daarmee toch wel verband houdende, staat voor Den Haag de vraag welke regering er gevormd zal worden. Praktisch alle voorgaande kabi- netten zijn Den Haag als gemeente be- paald niet goed gezind geweest. Dat
De berg en de muis
ROTTERDAM
e Het secretariaat van deze afde- ling is gevestigd Meent 106. Telefoon 133995.
e Rotterdam heeft op de algemene verkiezingstendens geen uitzondering gemaakt. Dat betekende dus onder meer een stevig verlies voor de libe- ralen. Bij de Kamerverkiezingen van 1967 haalden zij in de Maasstad 10.2 pct. van het totale aantal uitgebrach- te stemmen. Dit percentage steeg bij de Statenverkiezingen van verleden jaar tot 10.5, maar het zakte nu terug tot 8.5. De liberale gemeenschap van Rotterdam is druk bezig met het lik- ken van wonden. Ondertussen beraadt zij zich over de vraag of er bakens verzet moeten worden. En zo ja, welke.
DE staatssecretaris van binnenlandse zaken, mr. C. van Veen, heeft een voorontwerp van wet voor een nieuwe structuur van het openbaar lichaam Rijnmond ter discussie gesteld. Hij heeft daarmee een belofte ingelost die hij eind oktober van het vorige jaar in een oriënterend gesprek met de Rijn- mondraad heeft gedaan. Die belofte kwam erop neer dat hij ernaar zou stre- ven zijn opvolger in het volgende kabi- net een stuk achter te laten waar deze niet omheen zou kunnen.
Men kan dus zeggen dat de staatsse- cretaris vaart achter de zaak heeft ge- zet. Tegelijkertijd is de erkenning ge- rechtvaardigd dat hij niet over ijs van één nacht is gegaan. Alvorens zijn ge- dachten aan het papier toe te vertrou- wen heeft hij medio februari in Den Haag een hoorzitting gehouden waarin nu ook vertegenwoordigers van alle ge- meentebesturen in het Rijnmondgebied hun zegje konden zeggen over de opstel- ling van een nieuwe Rijnmondwet en de inhoud daarvan.
Intussen is het voorbereidende sta- dium nog steeds niet afgelopen. Want het voorontwerp van wet is aan het pro- vinciaal bestuur, Rijnmond en de ge- meentebesturen in de streek gezonden met het verzoek over het stuk advies uit te brengen, onder vermelding van de bevoegdheden die aan het gewestelijk bestuur zouden moeten worden toever- trouwd.
Hieruit blijkt dat de staatssecretaris zelfs heel voorzichtig om de hete brij is.
geslopen. Zijn voorontwerp van wet·
maakt duidelijk dat hij sinds oktober niet van inzicht is veranderd. Als voor- naamste taak voor Rijnmond zag hij toen: de opstelling van een ontwikke- lingsprogramma. Daarnaast zou het openbaar lichaam zich kunnen vermeien in het stimuleren, coördineren, en bege- leiden van de activiteiten der gemeen- ten. Diezelfde gedachtengang is in het voorontwerp van wet terug te vinden.
Als dit stuk het openbaar lichaam al in een iets ruimer jasje steekt, dan is het materiaal daarvoor aangedragen door het denkbeeld van de staatssecre- taris het openbaar lichaam toe te staan een belasting van maximaal f 10 per jaar te heffen van alle meerderjarige streekbewoners. Daarbovenuit zouden de gemeenten een financiële bijdrage moeten blijven leveren en wel naar een norm die de staatssecretaris voorlopig op f 5 à f 6,50 per inwoner en per jaar zou willen fixeren.
Dat is niet bepaald het financiële sta- tuut waar Rijnmond met zoveel nadruk om heeft geroepen. Drs. L. van Leeu- wen, de (liberale) gecommitteerde van Rijnmond voor de financiën, heeft dan ook al gezegd dat de aanbevolen belas- tingregeling niets voorstelt. Hij was ook niet gelukkig met de opvatting van de staatssecretaris dat de gemeenten moe- ten blijven betalen. Rijnmond is en blijft een schaap met een lam pootje, aldus ongeveer de heer Van Leeuwen in een gesprek met een journalist,
Meer waardering kan naar ons gevoel worden opgebracht voor het plan van de staatssecretaris het aantal leden van de
geldt zowel de woningbouw als de struc- tuur van onze stad. De verplaatsing van ministeries buiten de Haagse grenzen hebben wij altijd een verkeerde beslis- sing geacht. De traagheid waarmee het Rijk ten aanzien van Den Haag beslui·
ten heeft genomen, heeft Den Haag in structureel opzicht, evenmin goed ge- daan. In dit verband denken we aan het beleid ten aanzien van de toegangswe- gen tot onze stad, aan het stationsplan, aan het Nervi-project, aan de Schiphol- lijn, aan het ophouden van bouwplannen van het Rijk zelf in onze stad (Bezui- denhoutkwartier en Korte Voorhout).
Het is te hopen, dat het Haagse ge- meentebestuur bij de nieuwe regering meer en beter begrip zal ondervinden voor de immense problemen, waarmee onze stad worstelt. We beseffen overi- gens, dat we in dit opzicht te maken hebben met het vraagstuk van de inves- teringen en daarmee zal de komende regering het ongetwijfeld moeilijk, heel moeilijk hebben. Maar hiermee komen we op het terrein van de landelijke poli- tiek en daarop bewegen we ons in deze kolom niet.
TWEE BEKENDE MERKEN
/
Rijnmondraad terug te brengen van 81 naar 60. Daarbij zou - en ook dat heeft onze warme instemming - het beginsel van de rechtstreekse verkiezing moeten worden gehandhaafd. Als ooit dit voorontwerp van wet de gestalte van een wet aanneemt zal dat in elk geval het voordeel hebben, dat Rijnmond niet meer kan worden gezien als een kind met een waterhoofd.
Voor het overige hebben wij bij eerste kennisneming van dit concept-wetsont- werp heel sterk de indruk gekregen dat de berg weer eens een muis heeft ge- baard; Wanneer het aan de gemeenten moet worden overgelaten te bepalen welke taken en bevoegdheden zij aan Rijnmond willen overdragen - en daar komt de strekking van dit voorontwerp van wet in belangrijke mate op neer - dan weten wij het wel. Dan blijven aan weerskanten de bronnen van ongenoegen en conflicten net zo rijkelijk vloeien als tot dusver.
Illustratief wat dat betreft is het ern- stige verschil van mening dat in de sa- neringscommissie is ontstaan over de instelling van een centrale milieube- heersdienst. Voor goed begrip van zaken moet hierbij worden aangetekend dat deze saneringscommissie verleden jaar door staatssecretaris KI,'uisinga in het leven is geroepen met het oog op de milieuvervuiling in het Waterweggebied.
Gebleken is nu dat binnen de com- missie de vertegenwoordigers_ van de Rijnmond en Rotterdam lijnrecht tegen- over elkaar staan. Rijnmond meent dat de gemeenten hun bevoegdheden volgens de hinderwet aan het gewestelijk orgaan dienen over te dragen. Rotterdam ziet daar_geen heil in, naar men zegt omdat de desbetreffende gemeenteambtenaren er niets voor voelen in dienst over te gaan van wat zij noemen het "voorals- nog schimmige Rijnmond".
Een commissie van goede diensten on- der voorzitterschap van mr. J. Klaasesz, de commissaris der Koningin, is aan het werk om te proberen de moeilijkheden uit de wereld te helpen. Maar ook als dit lukt kan het conflict strekken tot lering en vermaak.
INDUSTRIEEL EXPERTISE- EN MAKELAARS BUREAU
Taxaties van: Industriële uitrustingen, o.m.
gebouwen, machines installaties e.d. DRS. ING. H. G. DE ROOV
voor de Brandverzekering, Hypotheek, Successie, Omzetting bedrijfsvorm en Onteigeningsprocedures. Schade-expertise
(drievoudig beëdigd)
Akkerstraat no. 43 • Postbus 405 • Eindhoven
Tel. no. 040-6 33 08-6 37 67 pa kantoortijd 43 16 83.
