Waardenopvoeding in diversiteit Het begint met een gesprek
Ontwikkeld door Cecile Winkelman (Swazoom), Marjolijn Distelbrink en Trees Pels (KIS) i.s.m. Abdellah Mehraz (Trias Pedagogica) en Caroline Sarolea (Al Amal)
Teambijeenkomst voor wijkteams jeugd
Deze teambijeenkomst wil handvatten bieden voor
wijkteams/CJG om met elkaar in gesprek te gaan om kennis en bewustzijn te vergroten over:
• De eigen achtergrond, waarden en normen.
• De mogelijkheden van het team en de wijk.
• Thema’s m.b.t. Waardenopvoeding in Diversiteit.
Doel
‘Waarden en Normen’
Betekenissystemen die voor ouders leidend zijn in de keuzen die ze maken in de opvoeding en de gedragingen die ze van kinderen verwachten of goed- dan wel afkeuren.
‘Diversiteit’
Verscheidenheid in etniciteit, cultuur, traditie, taal, sekse, leeftijd, seksuele voorkeur etc.
Werkdefinities
• Omgaan met religie als waarde in de opvoeding.
Fragment: Het geloof als ingang.
• Verhouding tot de samenleving, de ouder als voorbeeld.
Fragment: Wij-Zij denken.
• Verhouding tot de samenleving, het kind perspectief.
Fragment: Ik zie mezelf niet.
• Schaamte en eerlijkheid.
Thema’s
Kader
waarden en normen beroepskracht
waarden en normen ouders bewustzijn ouders
invloed op kinderen
wat willen ouders voor hun kind
praten met je kind
• Stelling 1:
Alle ouders hebben dezelfde vragen over opvoeding.
• Stelling 2:
Kinderen met een migranten achtergrond moeten leren hoe om te gaan met discriminatie.
• Stelling 3:
Als beroepskracht moet ik de geschiedenis van mijn doelgroep kennen.
• Stelling 4:
Een witte hulpverlener kan ouders met een migranten achtergrond
Opwarmer 1: Stellingen spel (hele groep)
Opwarmer 2: De levensboom
Wortels:
• Waar ben je geboren? (Land, stad of platteland)
• Wat was het belangrijkste dat je ouders jou hebben meegegeven?
Stam:
• Wat is jouw kracht?
• Waren er ook lastige dingen die je liever niet had gehad? (Optioneel)
• Hoe ben je geworden wie je bent? (Wat heeft je beïnvloed?)
Vruchten/bladeren:
• Wat wil jij je kinderen meegeven? (Of als je geen kinderen hebt, hoe wil jij dat mensen je herinneren?)
• Wat heb je bereikt, waar ben je trots op?
Afsluiting:
• Hoe zet je je kennis en ervaring in bij gesprekken met gezinnen?
• Zie je mogelijkheden in samenwerking met collega’s vanuit hun specifieke
Opwarmer 2: De levensboom (kleine groepen)
• Filmfragment: Het geloof als ingang.
• Nabespreken in kleine groepen.
• Weet je wie dit goed kan?
Thema 1: Omgaan met religie als waarde in de opvoeding
Filmfragment: Het geloof als ingang, Khadija Taheri
(OKT-team Indische buurt) (kleine groepen)
• Herken je het thema en wat vind je er zelf van?
• Hoe komen deze thema’s aan de orde in jouw gesprekken met ouders?
• Hoe sluit je aan bij ouders? Wat werkt goed?
• Hoe maak je ouders bewust van hun voorbeeldrol naar hun kinderen?
• Hoe ondersteun je ouders om met kinderen hierover te praten?
Filmfragment: Het geloof als ingang, Khadija Taheri (OKT-team Indische buurt) (kleine groepen)
Kader
waarden en normen beroepskracht
waarden en normen ouders bewustzijn ouders
invloed op kinderen
wat willen ouders voor hun kind
praten met je kind
• Religie sterk verweven met opvoeding in islamitische gezinnen:
- Hierbij aansluiten in ondersteuning kan goed werken.
• Veel onzekerheid en zorgen, zoals over:
- Toenemende orthodoxie onder jongeren.
- Radicale uitingen van kinderen.
- Ontsporing van kinderen, slechte moslim zijn.
- Viering van christelijke feesten op school.
- Andere dilemma’s i.r.t. school (schoolkamp, gymmen, etc.).
• Vooral lager opgeleide ouders:
- Weinig hulpbronnen.
- Geen tweerichtingsverkeer communicatie ouders-kind: taboe op waaromvragen, op thema’s als relaties en (homo)seksualiteit, wegkijken/bestraffen radicale uitingen.
• Delegeren religieuze en morele vorming aan weekendscholen (meestal moskee):
- Zorgen over pedagogische kwaliteit (autoritair, stampen, weinig wederkerige communicatie met kinderen).
Verdieping: wat speelt bij islamitische ouders?
• Luister naar de achtergronden, het ‘verhaal’ van de ouder.
• Wijs op of zoek naar overeenkomsten.
• Sluit aan bij de islam als bron van inspiratie om opvoedgedrag te bespreken.
• Verwijs naar onderzoek, bijvoorbeeld over het belang van open communicatie met het kind voor het voorkomen of oplossen van problemen.
• Voor ouders: luisteren naar je kind en uitleggen is belangrijk, ook al ben je onzeker of heb je geen pasklaar antwoord.
Tips voor ondersteuning van ouders
• Is er iemand in je team met wie je samenwerkt rond dit thema? (Heb je bepaalde werkvormen die je vaak
gebruikt?)
• Is deze aanpak door iedereen uit te voeren, of heb je
bepaalde kenmerken, kennis, vaardigheden, nodig? Vind je dit tot je taak behoren?
• Ken je ook initiatieven uit de wijk die hier mee bezig zijn?
• Werk je met hen samen? Waarom wel of niet?
Weet je wie dat goed kan? (Hele groep)
• Filmfragment: Wij-Zij denken: de ouder als voorbeeld.
• Nabespreken in kleine groepen.
• Weet je wie dit goed kan?
Thema 2: Verhouding tot de samenleving, de ouder als voorbeeld.
Filmfragment: Wij-Zij denken: de ouder als voorbeeld Fatouch Chanaat, Al Amal, incident bij de bus.
Filmfragment: Wij-Zij denken: de ouder als voorbeeld Michele Obama, 2016 Democratic National Convention.
• Herken je het thema en wat vind je er zelf van?
• Hoe komen deze thema’s aan de orde in jouw gesprekken met ouders?
• Hoe sluit je aan bij ouders? Wat werkt goed?
• Hoe maak je ouders bewust van hun voorbeeldrol naar hun kinderen?
• Hoe ondersteun je ouders om met kinderen hierover te praten?
Filmfragment: Wij-Zij denken: de ouder als
voorbeeld (kleine groepen)
Kader
waarden en normen beroepskracht
waarden en normen ouders bewustzijn ouders
invloed op kinderen
wat willen ouders voor hun kind
praten met je kind
• Ouders ervaren verharding in de maatschappij jegens migranten.
• Dit kan leiden tot:
– Teleurstelling/opgeven.
– Ambivalentie over het verblijf in Nederland.
– Wantrouwen en zich afzetten tegen de samenleving.
• Ouders zijn zich vaak niet bewust van de (negatieve) invloed hiervan op hun kinderen.
• Veel vragen over opvoeding:
– Omgaan met ervaren uitsluiting van kinderen, met hun krenking door bv opmerkingen over de hoofddoek of hun donkere uiterlijk.
Verdieping: wat speelt bij ouders?
• Probeer in te voelen wat ouders en kinderen meemaken;
erken hun verdriet.
• Maak ouders bewust van hun invloed.
• Ondersteun ouders bij:
- Het praten met kinderen over discriminatie.
- Het omgaan daarmee (opkomen voor jezelf, maar ook aanvaarden/positief blijven en verbinding blijven zoeken).
- Het begeleiden van kinderen bij genuanceerde beeldvorming.
• Help ouders realistisch te zijn maar wel hoop over de toekomst over te brengen.
Tips
• Is er iemand in je team met wie je samenwerkt rond dit thema? (Heb je bepaalde werkvormen die je vaak
gebruikt?)
• Is deze aanpak door iedereen uit te voeren, of heb je
bepaalde kenmerken, kennis, vaardigheden, nodig? Vind je dit tot je taak behoren?
• Ken je ook initiatieven uit de wijk die hier mee bezig zijn?
• Werk je met hen samen? Waarom wel of niet?
Weet je wie dat goed kan? (Hele groep)
• Filmfragment: Ik zie mezelf niet.
• Nabespreken in kleine groepen.
• Weet je wie dit goed kan?
Thema 3: Verhouding tot de samenleving, het kind perspectief
Filmfragment: Ik zie mezelf niet.
Chimamanda Adichie, The danger of a single story.
Filmfragment: Ik zie mezelf niet.
Jeugdjournaal Zwarte Piet.
• Herken je het thema en wat vind je er zelf van?
• Hoe komen deze thema’s aan de orde in jouw gesprekken met ouders?
• Hoe sluit je aan bij ouders? Wat werkt goed?
• Hoe maak je ouders bewust van hun voorbeeldrol naar hun kinderen?
• Hoe ondersteun je ouders om met kinderen hierover te praten?
Filmfragment: Ik zie mezelf niet.
(kleine groepen)
Kader
waarden en normen beroepskracht
waarden en normen ouders bewustzijn ouders
invloed op kinderen
wat willen ouders voor hun kind
praten met je kind
• Bewustzijn over minderheidspositie neemt toe, vooral bij Caribische groepen.
• Trots op meervoudige achtergrond bijbrengen is positief voor kinderen.
• Ook in media is de eigen groep vaak niet of niet positief
gerepresenteerd; veel discussie (bijv. zwarte piet, islam) die bij kinderen gevoelens van minderwaardigheid kunnen
oproepen:
- Hoe hier als ouders mee om te gaan?
- Hoe kinderen helpen een positieve identiteit te ontwikkelen?
- En positief, gericht te blijven op verbinding?
Verdieping: wat speelt bij ouders?
• Probeer in te voelen wat ouders en kinderen meemaken;
laat dit ook zien.
• Maak ouders bewust van hun rol in wat ze hun kinderen meegeven (welke boekjes, poppen, plaatjes, filmpjes etc., positieve rolmodellen).
• Ondersteun ouders hoe ze met kinderen kunnen praten over krenking, weerbaarheid tegen negatieve
beeldvorming.
Tips
• Is er iemand in je team met wie je samenwerkt rond dit thema? (Heb je bepaalde werkvormen die je vaak
gebruikt?)
• Is deze aanpak door iedereen uit te voeren, of heb je
bepaalde kenmerken, kennis, vaardigheden, nodig? Vind je dit tot je taak behoren?
• Ken je ook initiatieven uit de wijk die hier mee bezig zijn?
• Werk je met hen samen? Waarom wel of niet?
Weet je wie dat goed kan? (Hele groep)
• Filmfragment: De eer hooghouden.
• Nabespreken in kleine groepen.
• Weet je wie dit goed kan?
Thema 4: Schaamte en Eerlijkheid
Filmfragment: De eer hooghouden (Trias
Pedagogica)
• Herken je het thema en wat vind je er zelf van?
• Hoe komen deze thema’s aan de orde in jouw gesprekken met ouders?
• Hoe sluit je aan bij ouders? Wat werkt goed?
• Hoe maak je ouders bewust van hun voorbeeldrol naar hun kinderen?
• Hoe ondersteun je ouders om met kinderen hierover te praten?
Filmfragment: De eer hooghouden
(kleine groepen)
Kader
waarden en normen beroepskracht
waarden en normen ouders bewustzijn ouders
invloed op kinderen
wat willen ouders voor hun kind
praten met je kind
• Bij veel ouders met een migrantenachtergrond zijn schaamte en eer (in de eigen familie/gemeenschap) belangrijker dan schuld.
• Dit maakt dat zij niet altijd eerlijk zijn; en dit kinderen ook niet aanleren: ‘Wat niet weet, wat niet deert’.
• In relatie met anderen in Nederland (leerkrachten, politie etc.) kan dit negatieve gevolgen hebben (liegen).
• Veel ouders zijn zich hier niet van bewust.
• De nadruk op eerlijkheid in Nederland geeft spanning.
Verdieping: wat speelt bij ouders?
• Probeer in te voelen waarom ouders en kinderen doen wat ze doen. Ga het gesprek er over aan.
• Maak ouders bewust van mogelijke negatieve gevolgen, bijv. voor het contact met leerkrachten.
• Wees tegelijkertijd niet afkeurend. Probeer te begrijpen en tot oplossingen te komen.
Tips
• Is er iemand in je team met wie je samenwerkt rond dit thema? (Heb je bepaalde werkvormen die je vaak
gebruikt?)
• Is deze aanpak door iedereen uit te voeren, of heb je
bepaalde kenmerken, kennis, vaardigheden, nodig? Vind je dit tot je taak behoren?
• Ken je ook initiatieven uit de wijk die hier mee bezig zijn?
• Werk je met hen samen? Waarom wel of niet?
Weet je wie dat goed kan? (Hele groep)
• Wat heb je al in de mand?
• Wat wil je nog toevoegen?
• Wat ga je ergens anders kopen?
• Hoe houd je de mand vers en gevuld?
De fruitmand: Wat zouden we willen en wat hebben we nodig? (Hele groep op flap)
• Wat neem je mee uit deze teambijeenkomst?
• Welke tips heb je voor verbetering?
www.kis.nl
Vragen? Mdistelbrink@verwey-jonker.nl KIS 2017
