Peter Terrin: 'Post Mortem' Uitgeverij de Arbeiderspers, Utrecht 2012. ISBN 9789029583442 Zie ook www.arbeiderspers.nl ( Ziek kind/Herseninfarct/
Rouw/PO/AG/1)
Soort boek/Ziekte/Stijl: Voor deze roman, op basis van ervaringen uit het leven van de schrijver, kreeg Peter Terrin De AKO Literatuurprijs 2012. Het is een boek met drie delen, waarin een constructie van fictie binnen fictie binnen fictie bestaat, terwijl een verhaal door alle lagen heen speelt.
In Post Mortem lezen we niet alleen via drie schrijvers hoe de dochter van Peter Terrin, Renée Steegman in het boek, door een infarct getroffen werd en hoe dat het leven van haar en haar ouders heeft veranderd. De schrijver beschrijft ook zijn emoties, paniekaanvallen, angsten en verdriet.
Het is een boek van 288 pagina’s, in een literaire vorm, waarin een spel wordt gespeeld met de autobiografie van de schrijver en schrijver(s) in de roman:
In deel een wordt schrijver Emiel Steegman geïntroduceerd en het idee dat hij heeft om een nieuw boek te schrijven, een roman over schrijver T.. Aan het eind van deel een krijgt dochter Renée een zwaar infarct, dat waarschijnlijk werd veroorzaakt door een ontsteking op het belangrijkste bloedvat in het middengedeelte van haar
linkerhersenhelft. In deel twee van het boek beschrijft Peter Terrin hoe zijn leven en dat van zijn gezin veranderde nadat Renée opgenomen werd in het ziekenhuis en daarna moest revalideren en leven met de gevolgen van het infarct. In deel drie loopt dat verhaal door, maar dan door een biograaf van Emiel Steegman beschreven.
De jury van de AKO Literatuurprijs motiveerde haar keuze als volgt: "In deze tijd waarin wij zoeken naar houvast en waarin de media steeds meer ons leven
construeert, kiest de jury voor een auteur die de liefde verklaart aan de literatuur.
Welk houvast kan de literatuur nog bieden als het noodlot toeslaat en de camera draait? Post Mortem beantwoordt die vraag."
Over de schrijver: De Belgische schrijver Peter Terrin groeide op in de West Vlaamse polder en woont sinds 2006 in de Ardennen te Herzele, samen met zijn vrouw, zoon en dochter. Voordat hij als schrijver zijn brood kon verdienen werkte hij in diverse banen en 13 jaar in de Horeca, tot 2005. Hij schreef twee verhalenbundels en vier romans.
Korte Beschrijving:. Schrijver Emiel Steegman is getrouwd met Tereza en heeft een 4-jarig dochtertje Renée. Hij is in opspraak geraakt nadat een moord in een van zijn eerdere romans beschreven, later echt heeft plaatsgevonden.
Emiel Steegman krijgt een idee voor een nieuwe roman, als hij zoekt naar een excuus om onder een diner uit te komen met een delegatie Estse collega's ‘Wegens nogal moeilijke tijden in de familie.’ Hij vraagt zich dan af hoe een biograaf later gaat uitzoeken naar wat die omstandigheden zouden kunnen zijn geweest. Steegman wil daarbij ervaringen uit zijn eigen leven gebruiken en voert schrijver T op die weer
ervaringen uit het leven van Steegman zal beschrijven.
Totdat Renée, Steegman’s dochtertje van bijna vier, werkelijk wordt getroffen door een herseninfarct. Renée wordt op een partijtje, waar haar vader haar ophaalt, niet meer wakker. Er wordt eerst een arts gebeld, die zegt dat er weinig aan de hand is.
Maar Tereza die door Steegman gebeld is bestelt direct een ambulance.
Met een MRI-scan wordt in het ziekenhuis duidelijk dat Renée een zwaar infarct heeft gehad. Zo werd de toevoer van bloed en daarmee zuurstof geblokkeerd. Renée wordt in een kunstmatige coma gehouden om alle hersenactiviteit stil te leggen en krijgt een sonde in haar schedel aangebracht.
Peter Terrin heeft via de figuur van Steegman en T, de door Steegman opgevoerde schrijver, en in deel drie ook nog via een biograaf, ook zijn angsten, verdriet, gedachten en emoties uit die tijd beschreven. Renée verliest haar spraak en de rechterkant van haar lichaam blijft verlamd. Ze zal jaren lang moeten revalideren, waarbij de vraag is in hoeverre ze zal herstellen. En een nieuw infarct, of dat nu snel komt of over vijftien jaar, zal Renée niet overleven.
Hoe hij en zijn vrouw met dit alles omgaan, beschrijft Peter Terrin in dit boek. Dat doet hij in de drie delen, waarin andere schrijvers en verhaallijnen, een rol spelen. Zo ontstaat de fictie binnen fictie binnen fictie. Het boek eindigt met een scene waarin Renée haar vader overleeft en op de begrafenis van de schrijver is te zien dat zij goed loopt en weinig restverschijnselen heeft.
Wat viel op: Natuurlijk de schrijfstijl en de manier waarop de roman geconstrueerd is. Hoe goed ook het verdriet van de schrijver over wat zijn dochter is overkomen beschreven wordt:
De schrijver zelf zegt er in een interview het volgende over (Zie ook bij extra:
http://www.vn.nl/boeken/fictie/schrijver-peter-terrin-zulk-verdriet-knauwt-aan-je/
): (…) ‘Voor Post Mortem paste het nu eenmaal om gegevens te gebruiken uit mijn persoonlijke leven. Terwijl ik mij voorstelde hoe het was om voortijdig te sterven, voltrok zich, volkomen onverwacht, het noodlot thuis – met Renée, mijn dochtertje van bijna vier. Wat er gebeurd is met mijn dochter heeft me totaal veranderd.’(…).Hij zwijgt, zegt dan zacht: ‘Steegman schrijft dat op, niet ik. Steegman is een betere schrijver, want wat hij op dat moment schrijft, heb ik niet gekund. Ik heb wel notities gemaakt, maar zo mooi schrijven als hij nu doet, is mij niet gelukt.’ (…) ‘Er was geen andere manier, het diende zich zo aan. Ik besloot niet zelf de thriller te schrijven die ik al in mijn hoofd had, maar de laag Steegman toe te voegen. Alles klopte. Het had geen zin een tweede Schaduwkind te schrijven, P.F. Thoméses non-fictieverhaal over zijn jonggestorven dochtertje. Toch wou ik het vertellen. Als ik morgen sterf, dacht ik, dan heeft Renée tenminste dit boek dat ze later kan lezen. Over hoe groot mijn liefde voor haar is. Over mijn liefde voor de literatuur. Ik wil dat ze dat weet als ik
verdwenen ben. Daarom ben ik zo opgelucht dat ik Post Mortem geschreven heb.’
Citaten: Pag.151: ‘Het gebaar, onverwacht, komt hard aan. Ze erkent het verdriet van Tereza, haar bezorgdheid, het is terecht, ze is de eerste die toegeeft dat het
wellicht erg is en dat nog erger kan volgen. Terzelfder tijd stelt ze gerust. Haar gebaar toont dat Renée werkelijk in de beste handen is, e neemt de smart, als vrouw, als
moeder misschien, voor een deel op zich. Doordat ze zich mens toont, lijkt ze wel, van top tot teen in het wit, een engel.’
Pag.174: ‘Even is er niets gebeurd. En dan word ik wakker in het universitair
ziekenhuis, op een veldbed, en gebeurt het allemaal opnieuw. Ik veer op van de eerste knauw van inktzwart verdriet: het is uitgehongerd, het heeft uren op me gewacht. Het is als een paniekaanval in een vliegtuig, een val in ijskoud water: ik moet eruit!
Tereza zit al bij me op bed, probeert me in bedwang te houden, in mezelf.’
Pag.252: ‘Ze wordt intriest als haar hand dienst weigert. Ze zit aan tafel en
manipuleert de hand als was het een ongehoorzame puppy, iets wat buiten haarzelf bestaat. Waarom toch doet ‘handje’ zo moeilijk? Ze is uiteraard te klein om het over herseninfarcten en onontkoombaar restletsels te hebben, het is te vroeg, te
ingewikkeld. Maar haar verdriet ontmaskert hen. Het wijst hen met de vinger. Ze liegen door haar de waarheid te verzwijgen. Haar verdriet slaat op hen over, en zeurt door als Renée even later alweer moedig is, en monter, en nog steeds in het
ongewisse.’
Pag.276-278: ‘‘Nee,’ zeg ik. ‘Geen aanwijzingen dat ze elkaar hebben opgezocht of contact hebben gehad. Nee.’ ‘Wat dan wel?’(…) ‘Eigenlijk alleen maar Reneé. Hoe dat meisje gevochten heeft na haar infarct. Haar heldenmoed.’ (…) ‘Ik geloof niet dat Steegman zo waanzinnig of obsessief als T is. Was. Hij heeft een deel van zichzelf uitvergroot. Begrijp je?’’
Extra/ Recensies: http://www.vn.nl/boeken/fictie/schrijver-peter-terrin-zulk- verdriet-knauwt-aan-je/
‘(…) ‘Toen dacht ik: stel dat ik morgen sterf, welk verhaal zal mijn dochter van vier, die nauwelijks herinneringen aan haar vader zal hebben, later te horen krijgen?
Datzelfde laat ik in Post Mortem de schrijver Steegman allemaal overkomen. Hij op zijn beurt bedenkt daarop een existentiële thriller – mijn oorspronkelijke idee – over een veel beroemdere schrijver die een fobie voor zijn eigen biografie
ontwikkelt.’(…)Dat bijna documentair opgetekende verhaal staat in het tweede, uiterst aangrijpende deel van Post Mortem. Terrin verwijst ernaar met een zekere terughoudendheid. (…) ‘Na wat er allemaal gebeurd is, gelet op hoe Renée revalideert en hoe we nu leven, ben ik een dankbaar mens geworden. En leef ik bewuster. De eerste periode ben je murw, maar wat helpt is tijd, tijd, en nog meer tijd. Ook voor haar, ze is langzaam aan weer ons meisje geworden. Mijn vrouw verdient een
standbeeld, zij is de beste moeder die ik ooit heb meegemaakt.’ (…) ‘Dat is de ambitie.
In het eerste, meer ironische deel toon ik het effect van de werkelijkheid op de fictie in het alledaagse bestaan van een marginale schrijver. Hij raakt begeesterd door zijn idee voor een nieuwe roman. Tot hij in het tweede deel, waarin het noodlot Renée treft, hardhandig uit zijn fictie gerukt wordt en ontregeld achterblijft. In het
hoopgevende slotdeel toon ik dan omgekeerd het effect van fictie, van de roman die hij alsnog geschreven blijkt te hebben, op de realiteit.’
www.bol.com L.A.A. Kruse: ‘(…). Intrigerende, ontroerende, klassiek opgebouwde, autobiografische roman van Terrin (wiens dochtertje dit echt heeft meegemaakt), die de lezer meevoert in een spiegelpaleis en een adembenemend spel speelt met
verbeelding en werkelijkheid. Kleine druk.’
Juryrapport AKO literatuurprijs 2012
(http://www.arbeiderspers.nl/web/Nederlandse-fictie/Nederlandse-fictie-artikel- pagina/Post-mortem-wint-AKO-Literatuurprijs-2012.htm):
(…) 'Is de macht aan de verbeelding of is de verbeelding machteloos? Het is een beproefde vraag die Peter Terrin in zijn indrukwekkende roman Post mortem stelt.
Wanneer je het samenvat, klinkt het spel dat hij speelt bekend: fictie binnen fictie binnen fictie en daarover een verhaal dat alle eerdere lagen ondergraaft. Het lijkt op een hippe vorm van postmodern vertellen die zijn hoogtepunt achter de rug heeft.
Niet bij Terrin. In Post mortem werkt een schrijver, Steegman, aan een roman over een zekere T., een succesvol auteur (…).Ondertussen mengt zich ook nog een biograaf in het geheel, zodat de lezer steeds meer het idee krijgt in een puur artificiële wereld terecht te zijn gekomen.
Maar zo werkt de wereld niet; de realiteit laat zich niet inpakken in een plotstructuur.
Zeker niet wanneer het dierbaarste dat je hebt opeens dreigt weg te vallen: de dochter krijgt een herseninfarct en haar leven hangt aan een zijden draadje.(..). De
ontroerende passages over de dochter in doodsnood en haar angstige ouders hakken er door de strakheid van de taal extra in. Indrukwekkend is de manier waarop het besef zich opdringt: je kunt schrijven wat je wil, uiteindelijk kiest het verhaal jou uit.' http://www.youtube.com/watch?v=N_MY58T-JIw
http://www.passionatemagazine.nl/recensies/peter-terrin-post-mortem/
Marc Brester: ‘(…) De meta-gelaagdheid die de nieuwe roman Post Mortem van Peter Terrin karakteriseert, begint al bij het omslag. Terrin heeft het boek opgedragen aan zijn dochter,(…). Haar beer die links op zijn kop beschadigd is, weerspiegelt de
verwondingen die ze zelf in het verhaal zal oplopen. (…) Fictie en werkelijkheid lopen in deze roman voortdurend in elkaar over. ‘Het tweede deel van Post Mortem, in de tegenwoordige tijd geschreven en in een ander lettertype gedrukt, vervolgt met een aangeslagen Steegman die aan het bed van zijn dochter schrijft. (…) Op de schimmige scheidslijn tussen feit en fictie voltrekt zich een knap geschreven verhandeling vol bespiegelingen over het schrijverschap, en met een stortvloed aan potentieel autobiografische elementen. Een synthese die waarschijnlijk de best denkbare bescherming biedt tegen gewroet in elk privéleven: in zo’n constructie kan de waarheid worden vermoed, maar nauwelijks achterhaald.
Hoewel briljant van compositie, is de roman complex en werkt de afstandelijke over geconstrueerdheid belemmerend. Het is dan ook niet de stilistische perfectie die weet
te raken. De herkenning van de feilbare vader in het tweede deel maken Post Mortem tot een even beklemmend als groots eerbetoon aan elke dochter.’
