VRIJBEID EN DEMOCIATIE
VRIJDAG 6 Oc:t. 1950 No. 1 29
,--- ...
EEN NATIONAAL KABINET
pag. 6
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
Lonen en sociale rechtvaardigheid
De middengroepen moeten de klappen opvangen
H et is enigszins merkwaardig gelopen met de gedachtenwisseling over het vráagstuk van lonen en prijzen in de Tweede Kamer. Men kan het hiermede verband hou-- dende complex van economische kwesties niet splitsen: alles behoort tezamen en moet ook in verband met elkaar worden bezien.
. Zo is het echter niet gegaan. Eerst kreeg de Kamer een nota over het prijzenvraag- stuk. De reden hiervan was duidelijk. In de vakbeweging was het lied van de prijzenstop aangeheven en het P.v.d.A.~Kamerlid Suur- hoff, bestuurder van het N.V.V., had het vraagstuk van de prijzen in de Kamer afzon- derlijk aan de orde gesteld. De regering kwam toen met een nota over haar prijzen~
beleid, een nota waarin de hand van minister van den Brink duidelijk was te onderkennen.
,,Een prijzenstop heb ik in het geheel niet no-- dig", zo kan het standpunt van de bewinds~
man worden samengevat, .,ik red de. zaak wet en ik voorkom wel ongelukken met de
mogelij~heden, die thans reeds te mijner be--
schikking staan". .
Een Week na minister van d!=q :~riftf, i& .
toèn ook ·minister Joekes met een nota over het loonvraagstuk gekomen. Was de notà van minister van den Brink een stuk van een bewindsman, die weet wat hij wil, de nota inzake de lonen verried een ontstellend gebrek aan visie op de toekomst. En eigen- lijk ook gebrek aan visie op het heden. In plaats van het loonvraagstuk te plaatsen in het kader van de door de regering te voeren economische politiek en van de economische mogelijkheden, werd volstaan met te vertel- len wat er met betrekking tot de lonen was gebeurd, terwijl nog enige nevenmaatregelen puntsgewijze werden samengevat.
- * *. *
In de laatste alinea van deze uitermate so~
bere nota werd dan .nog gezegd, dat de Regering er zich van bewust was, dat de nieuwe maatregelen t.a.v. de lonen .. extra las- ten op het bédrijfsleven leggen, met alle con- sequenties van dien", maar welke deze con- sequenties wel zijn, hield de Regering angst~
vallig geheim. De laatste zin van de nota was verder een voorbeeld van nietszeggendheid.
De Regering zeide daarin van mening te zijn ,.dat de sociaal gerechtvaardigd te achten verhoging van het loonpeil economisch ver~
antwoord is, omdat zij vertrouwt, dat aller~
wege met inspanning van alle krachten zal worden gestreefd naar een verdere opvoering van de productie en de arbeidsproductivi~
teit". Met deze zin meende de regering het belangrijke economische aspect te kunnen af- doen.
Wanneer· men de zaken alleen van de so~
ciale zijde beziet, is men gauw klaar.
Dan kan men zich alleen maar verheugen wanneer men het loon zo hoog mogelijk kan opvoeren. Maar, wie sociale politiek bedrij- ven wil, mo,et zorgen, dat er een goede eco~
nomische onderbouw is. Want wanneer men maar doorgaat met zijn sociale eisen op te voeren zonder rekening te houden met de economische mogelijkheden, zal men op een kwade dag moeten zien, dat de sociale boven~
bouw in elkaar stort omdat het economische
fundament het niet meer houden kan. Sociale eisen stellen is een kleine kunst, maar men moet zorgen, dat men eerst de· economische voorwaarden schept, die voor de vervulling nodig zijn. En zolang die economische voor~
waarden niet zijn geschapen, zo lang moet men met de uitvoering van zijn sociale wen~
sen wachten. Hoe bitter dat ook kan zijn.
0 * *
0 nze partij heeft getoond, dat zij voor een krachtige sociale politiek is. Wij heb~
ben reeds meermalen uiteengezet, dat wie waardering heeft voor de menselijke per~
soonlijkheid, krachtens beginsel moet zorgen voor goede sociale omstandigheden.
Maar dit keer hebben wij de vraag van de economische mogelijkheden met de grootste nadruk naar voren moeten brengen. Wij me~
nen namelijk, dat ons volk de ware situatie van onze economische toestand moet worden voorgehouden. Het gaat er niet om, dat wij elkaar telkens weer vertellen, dat wij zo arm zijn. geworden, maar het gaat er om, dat wij
4it. ~ep t~t.'?U.S l~~ndpord~~ngen en ons af~
vragen wat wij ons económisch wel en w~t
wij ons niet kunnen permi~teren. En dan we~
ten wij wel. dat het ons geen populariteit zal bezorgen wanneer wij ons volk met onze ar~
moede confronteren, maar wij weten ook~ dat dit absoluut nodig is, willén wij op een ogen~
blik niet voor ondragelijke spanningen ko~
men.
. * * *
W ij hebben vorige week in de Kamer dan ook onze zorgen en onze bezorgd~
heid tot uitdrukking gebracht. En wij moeten zeggen dat de Regering ons niet gerust heeft kunnen stellen.
Wij hebben gewezen op onze positie ten opzichte van het buitenland. Wij hebben er op gewezen, dat wij juist in een periode van steeds meer liberalisatie moeten zorgen, dat wij zo krachtig mogelijk staan in ons concur~
rentievermogen. De Regering heeft ten deze geen opheldering kunnen geven. De ministers beschikten niet over vergelijkingsmateriaal met betrekking tot de lonen hier en in het buitenland. Wij hebben ons toen veroorloofd ervan te spreken, dat de loonsverhoging dus een sprong in het duister is geweest. Wat wij nogal een gevaarlijke sprong vinden.
Wij hebben ook de verhoging van de pro~
ductie en de arbeidsproductiviteit ter sprake gebracht. Maar ook op dit punt was het ant~
woord der Regering uitermate zwak. En dit is toch wel het cardinale punt. Wij hebben gemeend de Regering aan haar eigen uitspra~
ken te moeten herinneren, die zij gedaan had bij het loondebat in December j .1. Toen had minister van den Brink gewezen op de nood~
zaak van verhoging der arbeidsproductivi~
teit. Wij hebben nu in dit debat met de cij~
fers van het Centraal Planbureau ...- en dat regeringsbureau kan het weten .- aange~
toond, dat de arbeidsproductiviteit lang niet in voldoende mate omhoog is gegaan. En wij hebben er op gewezen, dat de wanverhou~
ding van nu .- waarbij het reële loon ligt boven het peil van 1938, terwijl de arbeids~
productiviteit thans ruim 90% van het peil van 1938 is, .- moet verdwijnen.
Tot ons leedwezen (en onze vreugde .... ) moeten wij mededelen, dat wegens overgrote belangstelling de inschrijving voor de studie- conferentie te Oud-Leusden is gesloten.
Laten wij ons goed realiseren, dat wij reeds jaren arm zijn. En daarbij is nu gekomen de noodzaak van grotere inspanning voor de militaire sector, waardoor er vanzelfsprekend minder overblijft voor de civiele consumptie~
ve sector, terwijl bovendien de prijzen der grondstoffen die wij moeten importeren, zeer aanzienlijk zijn gestegen.
In zulk een situatie past de grootste voor~
zichtigbeid bij het nemen van sociaal~econo~
mische maatregelen, hoezeer men die sociaal ook wenselijk moge achten.
H et is overigens verwonderlijk, dat bij ve~
len het begrip sociale rechtvaardigheid maar een beperkte betekenis blijkt te hebben.
Dat 'grote. groepen van kleine spaarders in steeds ernstigere moeilijkheden komen deert dezulken niet. Wij hebben hierop in de Ka~
mer gewezen en wij hebben gezegd:
"Mijn vraag is nu: hoe kan ons volk de in vergelijking met 1938 gestegen lasten dragen, als het reële inkomen van de grote massa met geen procent mag wor~
d~ aat}getast?. Moeten dan de particu~
> lie~;e spaarders, de salaristrekkenden, de
kleine huiseigenaren, veelal kleine men~
sen, die èen leven van ploeteren en zui~
nig zi)n áchter de rug hebben, weer op~
nieuw de klapperi opvangen? Laat men dan niet spreken van sociale rechtvaar~
digheid, want sociale rechtvaardigheid eist een verdeling van lasten over allen".
Wij hebben ook met cijfers de positie der middengroepen in ons volk aangegeven. De levensstandaard van een echtpaar met 2 kin- deren, dat in 1940 een bruto salaris had van
f 4000 was in 1948 verlaagd met 28Yz%.
Voor een overeenkomstig gezin met een bru~
to~inkomeri. van f 6000 in 1940 was de ver~
laging 36%. Voor hogere inkomens was de verlaging van de levensstandaard procentueel nog groter. Het is ook om deze reden, dat wij mede hebben gepleit om de grens var: f 3600 bij de loonsverhoging op te heffen.
Niet alleen, dat er ten aanzien van de middengroepen in ons volk sociale onrechtvaardigheid wordt bedreven, econo~
misch bezien is de nivelleringspolitiek ook een ramp.
In ons volk merken wij steeds meer, qpt er geen prikkel•meer bestaat om extra-prestaties te leveren. In het bijzonder denken wij hierbij ook aan de arbeidersklasse. Wanneer een jeugdige arbeider niet ziet, dat zijn moeiten om zich een vak eigen te maken op een dui- delijke wijze een beloning vinden in de toe.- komst, dan zal de prikkel om zich te scholen verdwijnen. Dit is geen theoretische redene~
ring, maar dit doet zich in de practijlt zo voor.
En dit achten wij een vraagstuk, dat blijk- baar onvoldoende in de belangstelling van de Regering staat en dat wij toch van groot ge~
wicht achten. Want wij kunnen prachtige
industrialisatie~plannen maken, als wij echter niet zorgen, dat wij vakbekwame arbeiders hebben, dan zal de industrialisatie daarop stranden.
(Vervolg op p_ag. 3),
6 OCTOBER 1930 - PAG. I
Tweede Kamer beproeft· nieuwe werkmethode *
Loon-
en prysdebat bracht verrasslngen
•Kunst en cultuur als smakelijk tussengerecht
Het parlementaire werk dient niet alleen goed te geschieden, maar het moet óók op tijd klaar komen. Deze wijze woorden, welker juist- heid wel door niemond zal warden bestreden, sprak dr. Kortenhorst de vorige week bij de verdediging von :zijn voorstel, om, bij wijze von proef, ditmaal het vooronderzoek van de begroting op andere wijze te doen plaats vinden dan tot nu toe, in overeenstemming met de bepalingen van het Reglement van Orde, het geval was. Heel in het kort gezegd, komt die ondere methode hier op neer, dat dit voor- onderzoek niet meer aldus geschiedt, dat ieder begratingshoofdstuk
in elk der vijf afdelingen wordt onderzocht, waarin de Kamer zich pleegt te splitsen, maar dat voor elk hoofdstuk van de begroting (met uitzondering voor die, waarbij de algemene politieke en finan- ciële beschouwingen worden gehouden) een speciale begratingscom- missie van 9 leden met 9 plaatsvervangers wordt aangewezen (voor Onderwijs, K. en W. 1 l leden).
Begonnen immers als heftig oppo- sant tegen de prijspolitiek, die bij in- terpellatie (ware zij toegestaan) zelfs een onmiddellijke prijsstop als uit- gangspunt voor een volledige prijs- beheersing (met alle nationale en in- terna:tionale gevolgen van dien) had wilien eisen, werd hij door bekwaam en handig spel van minister Van den Brink en van de niet-socialistische Kamermeerderheid zelfs in de positie gedrongen van. . . indiener ener motie van g o e d k e u r i n g van het Regeringsbeleid!
* -~ *
D eze motie, zoals zij tenslotte is geworden, vraagt immers niet anders dan een v o o r t z e t t i n g van de politiek der Regering tot het te- gengaan van o n g e m o t i v e e r d e prijsverhogingen en tot een bePErking der verhogingen dus tot die, welke een onvermijdelijk gevolg zijn van de prijsstijgingen buiten onze grenzen.
1 n het oude systeem werden a 11 e leden dus bij de gehele voorbe- handeling van de begroting betrok- ken en was dus zelfs een "fractie" van één man in de gelegenheid, aan de ge- dachtenwisseling bij dit vooronder- zoek deel te nemen en haar (of zijn) opmerkingen te plaatsen of vrage.n te stellen. In het nieuwe systeem is dat in o p z e t niet het geval, maar wel is toch de m o g e 1 ij k h e i d geopend voor Kamerleden, die zulks wensen en er de gelegenheid voor hebben, de vergaderingen óók van de begrotings- commissies, waarin zij geen zitting hebben gekregen, bij te wonen en er zelfs hun opmerkingen te maken dan wel schriftelijk nota's aan deze com- missies in te zenden.
Om het nieuwe systeem nog effi·
ciënter te maken, is de mogelijkheid geopend, dat de begrotingscommissie met de minister, wie het aangaat, in mondeling contact treedt en dat zij dan eventueel onmiddellijk met een
"eindverslag" uitkomt, waarin het re- sultaat van het overleg met de mi- nister is verwerkt en waardoor dus de afzonderlijke "voorlopige versla- gen" en "memories van antwoord" in deze gevallen zouden komen te verval- len.
D e efficiëncy van het nieuw voorgestelde systeem valt, dunkt ons, vooral wanneer men het afmeet aan de boven aangehaalde wij- ze woorden van de Kamerpresident, vrij duidelijk in het oog.
Efficiëncy moge, vooral in deze tijd, echter een zeer waardevol ding zijn, zi.i TYJaf! toch niet in àlle gevallen en onder àlle omstandigheden de hoogste norm z1jn. En nu valt niet te ontken- nen, dat ook deze zaak, zoals zovele zaken, twee kanten heeft.
Het was daarom, naar het ons lijkt, goed, dat onze fractie zich bereid ver- klaarde, met deze p r o e f mede te gaan, maar dat zij zich, bij monde van drs. Korthals, daarmede niet ge- bonden verklaarde bij de toekomstige definitieVe beslissing en dat zij aan- dacht vroeg voor de nadelen, welke ongetwijfeld ook aan de nieuwe methode zijn verbonden.
A ls eerste bezwaar noemde de heer Korthals, gelijk ook de anti-rev. woordvoerder de heer Schou- ten had gedaan, dat in de hand k a n worden gewerkt, dat men teveel bin- nenskamers gaat afhandelen. Nu kan men wel zeggen: maar natuurlijk geldt dat slechts zaken van eenvoudige aard.
Máar over dat "eenvoudige" kan ll()gal verschil van mening zijn en wat de een van weinig belang acht, kan de ander van groot belang achten.
Een ander gevaar is, dat men het begrotingswerk te veel als het werk van specialisten zou gaan zien en dat, zoals prof. Romroe het in de "Volks- krant" uitdrukte, men de Kamer te-
veel zou gaan zien als een verzame- ling van "specialisten-clubs" en de gedachte van het "allround" Kamer- lidmaatschap steeds meer op de ach- tergrond zou komen.
Tenslotte stelde de heer Korthals als essentiële voorwaarde (en op dit punt kreeg hij een redelijke toezegging van de Kamervoorzitter), dat de vergade- ringen van de commissies zodanig worden gehouden, dat de leden in staat zullen zijn hun lidmaatschap op behoorlijke wijze waar te nemen en dat de leden der Kamer daar in het algemeen aanwezig zullen kunnen zijn.
• • •
N a het debat in eerste aanleg
· over de nota van de Regering inzake de prijspolitiek, aan welk de- bat wij onze vorige parlementaire kro- niek hebben gewijd, werd een kleine week later gerepliceerd. Inmiddels echter was nu C)ok een toegezegde Re- geringsnota over de loonpolitiek ver- schenen en de bespreking van deze nieuwe nota werd met de replieken over de prijzen gecombineerd.
Bezien wij de resultaten van dit loon- en prijzendebat, dan is wel het meest opvallende de tragi-komische positie, waarin de voornaamste woord- voerder van de P.v.d.A.-fractie. de heer Suurhoff, zich zag gedrongen.
~ze
burgerZó kon minister Van den Brink de- ze motie zelfs gaarne als een st e u n aan het Regeringsbeleid op dit punt aaanvaarden. En zó kon ook de heer Korthals, tot vermaak van het niet- socialistische deel van de Kamer, kort vóór de stemming. de verklaring af- leggen, dat de V.V.D.-fractie, nu door de uitleg, die de minister aan de mo- tie-Suurhoff had gegeven, van de po- litiek, welke de socialisten aanvanke·
lijk hadden bepleit, niets was overge•
bleven, bereid Wás, haar "steun aan de minister" niet te onthouden. De mo- tie-Suurhoff werd daarna zelfs zon- der hoofdelijke stemming aanvaard, met aantekening slechts, dat de com·
rounisten geacht wilden worden te hebben tegen gestemd.
* * *
E r is over het loonbeleid met minister Joekes nog heel wat van gedachten gewisseld. Ook de heer Korthals heeft daarover nog uitvoerig gesproken en nogmaals van de grote reserve getuigd, welke de V.V.D.-frac- tie . ten opzichte van het loonbeleid der Regering meent te moeten inne- men.
Wij zullen daar na onze kroniek van de vorige week en na het eveneens in het nummer van de vorige week
heeft dat nu gelezen van meneer W esterZing en van meneer Thiessen en dat meneer W estl!!rling dingen gezegd heeft over meneer Thiessen, die niet plezierig voor meneer Thiessen zijn.
0 '
Deze burger heeft zijn schrijftafel vlak voor het raam geschoven om nog iets op te vangen van het laatste licht van de dag.
0 t
~ f
Het regent met ,dichte, ruisende stromen over de stad en tegen het venster. Het is een somber uur en wanneer het uur somber is, is het goed zich te bezinnen op de dwaze dingen van het leven. De tragische en de komische en de tragi-komische uovenal.
Deze burger vindt die geschiedenis Thiessen-Westerling tragi-komisch.
Wat zijn dat voor nare dingen tussen twee mannen?
Wat is dat voor een onzinnig drama, dat zich ontrolt voor onze brave, verwonderde krantenlezersogen?
Een spel van trouw en ontrouw, met centjes en dia- mantjes bestrooid. Zo'n spel wordt dagelijks duizend maal gespeeld. Mutatis mutandis, zoals wij latinisten zeggen. Elk op zijn eigen wijze. In zijn eigen vorm. Naar zijn eigen trant; Maar altijd naargeestig. Altijd somber in de regen die tegen de ruiten ruist.
Er zullen er wel zijn die op Westerling-Thiessen com- mentaar en overpeinzing schrijven gaan. Deze burger maar liever niet.
Want het is allemaal zo oud als de wereld. Zo oud als de mense'n. Als de diamantjes. En de centjes. Zo oud als trouw en ontrouw en de appel uit het paradijs.
De regen ruist tegen de ramen en in het hart van DEZE BURGER.
opgenomen artikel over de loonsver- hoging niet diep meer op ingaan. De heer Korthals herinnerde echter aan het woord van zijn fractiegenote, me•
vrouw Fortanier-de Wit, die bij de loonronde van December j.l. deze, we- gens de daaraan door de Regering verbonden absolute voorwaarde van opvoering der productie, "een wissel op de toekomst" had genoemd. Is, zo vroeg hij, deze wissel gehonoreerd of nemen wij er nu nog een tweede wis- sel bij?
In dit verband besprak hij ook nog- maals het vraagstuk van de noodzake- lijke productievergroting en opvoe- ring van de arbeidsproductiviteit.
. .
M et in feite alle andere sprekers (en met de Stichting van de Arbeid) had onze woordvoerder gro- te bezwaren tegen de nivellerende werking van het voor de loonsverho- gingen vastgestelde maximum van f 180. Zowel op sociale als op econo- mische gronden is dit maximum ver·
werpelijk. Het kon niet uitblijven, dat de regering zich van dit werkelijk al- gemene verzet toch iets moest aan- trekken en zo kwam minister Joekes dan tenslotte ook met de verklaring, dat de Regering, hoewel in beginsel vasthoudend aan een zekere begren- zing, bereid was, de uitwerking daar•
van in nadere overweging te nemen.
Als ons blad verschijnt, is well.icbt in- middels reeds bekend geworden, welk resultaat deze nadere overweging heeft
opgeleverd.
Tenslotte werd nog, met één stem meerderheid (39 tegen 38) een motie van de heer Stapelkamp (A.R.) aange- nomen, om voor de overheidsgepen- sionneerden een gelijke regeling te treffen als voor hen, die uitkeringen krachtens de sociale verzekeringswet•
ten ontvangen (een nieuwe verhoging met 5% dus). De Regering had reeds bekend gemaakt, dat zij zich over de pensioenen beraadde, doch de heer Stapelkamp achtte het goed, juist met het oog op dit beraad, reeds een uit- spraak van de Kamer uit te lokken.
Ook onze V.V.D.-fractie heeft haar stem aan deze motie gegeven. '
1., ussen de inzet van het prijzen- debat en de latere discussiés over de lonen lag, als een geestelijke verkwikking, het "full dress debate"
over kunst en cultuur.
Dat wij dit zo stellen, is zeker geen miskenning van het ontzaglijk grote belang, dat voor ons allen en voor on- ze volksgemeenschap bij de sociaal- economische vraagstukken betrokken is. Het is slechts bedoeld als erken- ning, dat de mens bij brood alleen niet leven kan en dat wie zich lange tijd in materiële zaken heeft moeten ver- diepen, het als een weldaad voelt, een wijle uit deze dagelijkse materiële zorgen als het ware te zijn uitgetild naar de ijle en serene sfeer, waarin kunst en cultuur zich bewegen.
Collega Deze Burger,. die wekelijks de tweede pagina met ons deelt, maak- te de lezer de vorige week reeds deel- achtig van de gevoelige snaar, welke het ,,menselijke" betoog van onze r.k.
dichter-politicus Bernard Verhoeven·
bij diens maidenspeech in de Kamer in Des Burgers gemoed op de publie- ke tribune had doen trîllen.
Bernard Verhoeven is, bij ons we- ten, de enige dichter in de Kamer, al zullen er welleden zijn, "die, vooral in hun jonge jaren, wel eens met meer of minder succes gepoogd hebben, hun diepste· gevoelens in - nimmer in de openbaarheid getreden - dichterlijke volzinnen uit te drukken.
(Vervolg op pag. 8)
VBUHEID EN DEMOORATIE
Geheim wapen
Roemenië heeft een nieuw geheim wapen ontdekt in de vorm van een schrijfma- chine. De Westerse landen beschouwen de schrijf- machine als een zeer nuttig instrument, dat vooral voor handel en industrie onmisbaar is. Zo niet de Roemenen, die de schrijfmachine als een ong<'oorloofd instrument beschouwen in de han- den van de ondergrondse verzetsbewegingen.
Volgeus de jongste berichten van de almachtige minister van politie in de Heilstaat van Anna Paukcr mag niemand meer zonder speciale ver- gunning van de politieke politie in het bezit van een schrijfmachine zijn of zich er een aanschaf·
fen. Ook het bezit van duplicators, stencilmach~
nes en speelgoeddrukdozen met rubber letters lS
verboden. Wie dergelijke staatsgevaarlijke dingen nog in zijn bezit heeft, is gehouden ~iervan on·
mid<lellijk aangifte te doen. Men z1et, alle~n
reeds uit de verschillende wijzen in het gebrmk van een schrijfmachine blijkt het verschil in mentaliteit in de landen achter het ijzeren gor- dijn en in de democratische wereld. De Roemeen- se maatregel gaat zelfs nog een stap verder dan destijds de Duitse bezetters.
Men zou zich om een dergelijke mentaliteit kunnen vermaken, ware het niet, dat uit .. de Roemeense maatregel op een tragische WIJZe blijltt, met welke kinderachtige maatregelen de vrijheid wordt beknot. Moge het een geruststel- ling zijn, dat de uitwerking van genoemd verbod
wel niet veel resultaten zal opleveren.
Onbegrijpelijk (I)
Velen zullen zich met ons hebben verbaasd over de berichten in de dagbladen volgens wellw zich minimaal 50 gezinnen hebben kunnen verrijken met bestek, handdoeken, servetten, zil- veren couverts, dienbladen, soepkoppen etc. Het . merkwaardige is, dat al deze kostbare voorwer-
pen, eigendom van de K.L.M., te kust en te keur op de vuilnisbelten van. Schiphol werden aa~~?e
troffen. Men wrijft ZICh over een dergelJJke slordigheid toch wel de ogen uit, temeer omdat de bedrijfsleiding van de K.L.M. de laatste tijd steen en been klaagde over de minder gunstige financiële bedrijfsresultaten. "Naar het antwoord op de vraag, hoe het mogelijk is geweest, dat zomaar ·voor een kapitaal op de vuilnisbelten kon terecht komen, wordt nu in kringen van de K.L.M. ernstig gezocht", aldus luidt het lako- niek in een van de persberichten. Wij zouden dit antwoord inmiddels gaarne willen kennen. Wij vinden een dergelijke gang van zaken niet alleen onbegrijpelijk doch in ·ernstige mate te laken.
Velen met o~ zullen met spanning uitzien naar de ontknoping van dit raadsel, dat een ieder met enig verantwoordelijkheidsgevoel terdege moet hebben geërgerd. •
Onbegrijpelijk (11)
N aar wij uit betrouwbare bron vernemen, schijnt er met het eten, dat uit de pan- tries afkomstig is, eveneens op zeer lichtzinnige wijze te worden omgesprongen. Het eten dat in een bepaald toestel niet is verbruikt, wordt niet meer in een nieuw vliegtuig aangewend, met het gevolg, dat vaak zeer kostbaar voedsel geh~l
verloren gaat. Wij vragen ons af of het met mogelijk zou zijn, dergelijk voedsel op systema- tische wijze b.v. bij toerbeurt onoer de arbeiders tf' verdelen, die hiennede zeer zouden zijn ge- di ·nd en dit ook op hoge prijs zouden stellen.
Het is bepaald onverantwoordelijk dat er met het voedsel op een derg!llijke niet-verantwoorde manier wordt omgesprongen. Het kan goed zijn, dat een en ander eens onder het felle lieht der schijnwerpers van de publieke opinie komt en dat er in elk geval een ernstig onderzoek wordt ingesteld naar de feiten, die met betrekking tot het beleid van de K.L.M. de laatste tijd aan het licht treden.
Débácle
Het Britse genationaliseerde transportwezen heeft verleden jaar niet anders dan er- barmelijke resultaten weten te behalen. Er werd n.l. een verlies geleden van twintig millioen pond sterling. Het gehele verlies - zestien millioen meer dan in 1948 - heeft betrekking op het ge- hele transportwezen dat de Labourregering van de particuliere ondernemers heeft overgenomen.
Op grond van deze slechte resultaten heeft Lord Hurcomb, de voorzitter van de Britse transport- commissie zich genoodzaakt gezien het parle- ment te verzoeken een tariefsverhoging van 162/3% voor het vrachtvervoer per spoor goed te keuren. Al met al geen gelukkig voorbeeld voor al degenen die in nationalisatie een won·
dermiddel zien. Het Britse voorbeeld bewijst wel zeer duidelijk hoe gevaarlijk het is, zich met deze socialistische experimenten in te laten.
Moge dit voorbeeld afschrikwekkend genoeg zijn om ons land voor een dergelijke ontwikkeling op vervoersgebted te behoeden.
Vorming
Bij de rectoraatsoverdracht aan de Gro- ningse Universiteit heeft prof. Van Stockurn enige behartigenswaardige dingen ge- zegd, die velen wellicht minder aangenaam in
de oren zullen klinken, doch die toch eens nood·
zakelijk moesten worden gezegd. Prof. Van Stockurn toonde zich o.m. bezorgd over het feit, dat het vaderland op de duur het steeds groei- ende aantal academici geen werk zal kunnen verschaffen. Ongetwijfeld zal voor een deel van hen export naar het buitenland onder het oog moeten worden gezien. Daaraan zijn echter grote moeilijkheden verbonden. Niet, aldus de professor, omdat de afgestudeerden in hun eigen vak niet ruimschoots onderlegd zouden zijn.
Maar wel, op grond van de doorgaans gebrek- kige talenkennis. "Een mondje Engels praten,"
aldus de Groningse hoogleraar, "nu ja, dat zul·
len de meesten wel kunnen. Maar ook schrijven?
Mijn ervaring heeft mij geleerd daaraan grondig te twijfelen. En met de schriftelijke _beheersing van het Duits en met name van het Frans, staat het ongetwijfeld nog heel wat slechter, terwijl ook de voor internationaal contact zo be- langrijke goede omgangsvormen maar al te vaak ontbreken." Hier raakt de Groningse hoogleraar een teer maar daarom niet minder belangrijk punt dat niet alleen slaat op de studentenwe- reld,' maar op een grotere groep van de jeugd, voorzover middelbaar onderwijs werd genoten.
Het schijnt alsof er de laatste tijd met betrek·
king tot het vlot spreken en schrijven van vreemde talen, zomede ten aanzien van goede omgangsvormen bij een groot deel van de jeugd een zekere onverschilligheid is ontstaan, die zeer moet worden betreurd. Het kan goed zijn dat hierover eens iets in het openbaar wordt gezegd.
Dit kan heilzaam werken voor de jeugd. Immers zij zelf wordt de dupe van een dergelijke onver- schilligheid die niet alleen haar promotiekansen in de weg staat, doch tevens de verhouding tot anderen in onze samenleving dreigt te verkoelen.
Nationalisatie (1)
Onlangs kondigde de regering in Engeland de ten uitvoerlegging van de wet op de nationalisatie van de ijzer- en staalindustrie aan.
Dit had tot gevolg dat Churchill in het parle- ment een motie indiende om tot aanhouding van bedoelde ten uitvoerlegging te komen.
Door het bijna volledige Huis werd deze motie met een regeringsmeerderheid van slechts zes stemmen verworpen.
Terwijl Attlee er zich op beriep dat het En- gelse volk de socialisatie wenste blijkens de uit·
slag van de jongste parlementsverkiezingen, stelde Churchill vast dat Labour wel een meer·
derheld in zetels had verkregen, doch niet in stemmen, zodat de meerderheid van het Engelse volk zich tegen nationalisatie had uitgesproken.
In e·en artikel in Het Vrije Volk van 20 Sep- tember wordt de verwerping van de xp.otie- Churchill besproken en toegejuicht.
Wij lezen in dit artikel o.m. het volgende:
Wordt de nationalisatie van ijzer en staat er dan doorgedreven met de zes stemmen van Dinsdag? Wij ontkennen dat. Want het vorige Lagerhuis met zijn zeer grote socia- listische meerderheid, had reeds in begin- sel tot de nationalisatie van ijzer en staat besloten. Wettelijk is deze industrie at ge- nationaliseerd.
Dit is wel een zeer merkwaardige motivering!
Nationalisatie (11)
Wij zijn van mening, dat de nationalisatie wel degelijk met een meerderheid van zes stemmen wordt doorgedreven. Want die zeer grote meerderheid van Labour van het vorige Lagerhuis is weggevaagd juist omdat de Engelse kiezers de nationalisatie niet wensten.
Verderop in dit artikel motiveert de schrijver daarvan nog de noodzakelijkheid van de natio- nalisatie op grond van het feit, dat de herbe- wapening van Engeland staat of valt met ijzer en staal en dat daarom deze industrie niet in handen van particuliere bez: · · ··s mag blijve~.
En dat waar even te voren in het zelfde artikel vermeld wordt dat sedert 1945 de productie van 13.6 millioen ton in 1945 tot 16.3 millioen in November 1949 steeg.
Maar bij H. V. V. weet men met democratie en Kamermeerderbeid zeer soepel om te sprin- gen; herinner U nog maar de Belgische K<>nings- kwestie.
Het bovenstaande was reeds geschreven, toen wij Zondag 24 Sept. naar "Radiolympus" luis- terden. Voor hen die het niet weten, delen we nog inede, dat dit een V.A.R.A.-uitzending is, WJJ.arin een dem. soc. gezelschap, crême de la crême, vragen van luisteraars beantwoorden.
Er werd o.m. de vraag besproken waar voor een parlement, naar democratische opvatting, de meerderheid ligt.
Blijkbaar was deze vraag door meerdere luis- teraars gesteld naar aanleiding van de houding van de Belgische Sociaal-Democraten in de Bel·
gische Koningskwestie.
Bij de beantwoording bleek dat het gezelschap unaniem van oordeel was, dat voor gewone za- ken bij stemming in het parlement, de helft plu~ 1 mocht gelden; bij belangrijke principiële aangelegenheden een "gekwalificeerde" meerder- heid vereist was van b.v. twee derden en voor gevallen waarbij gewetensconflicten een rol speelden, zelfs de grootst mogelijke meerderheid niet beslissend mocht zijn.
Men heeft bij de discussie de Engelse kwestie van het naasten van de ijzer- en staalindustrie niet aangeroerd. Dit zou ongetwijfeld een zaak
6 OCTOBER 1950 - PAG. S
geweest zijn waarvoor de "gekwalificeerde meer·
derheid" moest gelden, maar ja, dan kwam men op glad ijs.
Lezen, voelen, .
zten
Teneinde het publiek wat meer inzicht te ge- ven in al hetgeen er aan de millioenennota vastzit, ligt het in de bedoeling van het ministerie van Financiën een film te doen vervaardigen, die een beeld zal geven van al hetgeen er gebeurt tus- sen aangiftebiljet en de besteding der belasting- middelen. Reeds werden de eerste opnamen ge- daan tijdens de indiening van de millioenennota op Prinsjesdag. De belastingbetaler zal voortaan dus niet alleen kunnen 1 e z e n, maar ook kunnen z i en, waar zijn geld blijft. Bovendien zal hij het ook nog kunnen v o eI e n, want wie weet, wat dit nieuwe middel van propaganda ons weer zal gaan kosten. In de eerste plaats aan scenario- en aan- maakkosten. in de tweede plaats aan vertonings- rechten. Want de bioscoopexploitanten laten zich voor deze film natuurlijk even goed betalen als voor elke andere reclame-film.
Intussen zijn wij benieuwd naar dit millioenen- spel en de ontknoping van dit drama! Als er nu maar geen totaal uitgeklede belastingbetaler in voorkomt, want dan wordt de film natuurlijk ver- boden en krijgen wij helemaal niets te zien voor onze dure belastingcentent
Aderverkalking
In Leicester is 29 September een tussentijdse
· Lagerhuisverkiezing geweest. Het betrof hier een zetel welke bezet was door een Labourman.
Labour heeft de zetel behouden en Het Vrije Volk is daar, vanzelfsprekend, verheugd over. Het ging in deze verkiezingsstrijd tussen Labour en de Conservatieven.
·Het Vrije Volk heeft een artikel over deze ver-
kie~ing, spreekt van "een mooi succes" en Chur- chill wordt er van beschuldigd ter zake van de stemming van het Engelse volk over de nationali- satie van de ijzer- en staalindustrie schromelijk overdreven te hebben. Want ziet ge, als Churchill gelijk gehad zou hebben zou de conservatieve can- didaat zijn 14.908 stemmen van Februari j.l. bene- vens de 4257 liberale stemmen hebben moeten ha- len. Maar daar bleef hij ongeveer 5000 stemmen beneden, aldus H.V.V. Maar wanneer we nu uit- sluitend de conservatieve stemmen van de beide verkiezingen vergelijken dan bleef de conserva- tieve candidaat ongeveer 750 stemmen bij de Fe- bruari verkiezing achter.
En hoe verging het Labó'ur? Daarvan zegt H.V.V.:
De beweerde opwinding onder de kiezers was er helemaal niet, wat ook het verlies van 7000 stem- men voor de socialistische candidaat verklaart.
Nu we zouden zo zeggen: een kinderhand is gauw gevuld. Of moeten we redeneren dat die 7000 vroe- gere Labourkiezers niets voor de nationalisatie ge- voelden en vanzelfsprekend niet gemakkelijk te bewegen waren op de conservatieve candidaat te stemmen en daarom maar thuis gebleven zijn?
En waarschijnlijk om zichzelf moed in te spre- ken staat boven dit artikel "Aderverkalking?" En de lezers zullen tot de conclusie moeten komen dat de Labourpartij zo gezond is als een vis.
Maar nu nemen we een krant van één dag eer- der ter hand; H.V.V. van 28 September. Let wel lezer 1 dag eerder.
En wat schrijft diezelfde redactie naar aanlei- ding van de wilde stakingen in Engeland. . .
Dat op de vergaderingen van de LabourpartiJ nog geen 10% van de leden komen en dat de .ove- rige 90% meelopers zijn, waar de cammumsten bet van moeten hebben.
"Van de oorspronketyke democratie in de vakbeweging, doo1· het echtpe1;ar Webb eens zo meesterlijk beschreven, ts mets meer overgebleven."
Zou er dan toch aderverkalking zijn? Bij H.V.V.
schijnt men het critisch vermogen van zijn lezers niet hoog aan te slaan.
(Vervolg van pag. 1)
W ij raken hier op het grensgebied v~n loon~ en belastingpolitiek. De fout m de loonpolitiek is, dat er te gering onder~
scheid -is tussen de beloning van geschoolden en ongeschoolden. En dan komt de belasting~
politiek de nivelleringstendenz nog verster- ken!
Het resultaat van zulk beleid zal zijn, dat de flinken uit ons volk zullen pogen te emi~
greren om elders de beloning te krijgen, d~e ,.
hun hier onthouden wordt. En degenen, d1e hier achter blijven, zullen geen prikkel meer hebben om extra~prestaties te leveren
Dit beleid mag niet worden voortgezet. Het zal nodig zijn dat de Regering de steven wendt. Er moet voor gezorgd worden dat zij die prestaties boven de middelmaat leveren, ook beloond worden boven de middelmaat.
Een land, dat zo arm is als het onze komt er niet met socialistisch nivelleringsgeëxperi~
men teer.
Wij komen er alleen wanneer de mensen gegeven wordt wat hun krachtens hun pres~
taties toekomt. K.
VRIJHEID EN DEMOCRATil..
'IIJIEID 11 IIMOCRATJE-
Weekblad •·an de Volkspartij voor Vrijheld en Democratie
Voorzitter·· Redactie-comm.:
Dr.s. H: A. Korthols.
Redactie-secretaris: Mr. E. Elias.
Adres: ,Victoria Hotel Amsterdam, Kamer 435.. . .
Admin_istratie: Postbus 43,
A'foor~, tel. 52(57.
Abonnementsprijs f 1.9Q p. kwar- tool, f 7.50 per jaar.
Voor het zenden · :von abonne- me"'ts- · en ·- advertentiegelden.:
l
Postgiro no. 245103, ·ten name van de Penn'ingmeester van de·
Stichting "Vrijheid en Democro- tiè" te Amersfoort.
Losse nummers 15 cent.
Voor advertenties wende men. zich tot de administratie.
\.._
6 OCTOBER 1950 - PAG. 4
~~~~-~~~~~~~~~~~~~~~-
~ ~
; ALLERHANDE I
~ -~
~
PAARD ACHTER weg wilde, .... zijn ogen waren betraand. Verschillende hoofd- ~- DE WAGEN bestuursleden hadden eigenaardige, kleine en vertrokken, ble-ke gezichten, waarin een paar rode ogen ópblonken. Ook ver-
~
De Europese verhqu- derop in de zaal eri op het balcon, zagen we. hetzeilde beeld.... ~ . dingen zijn ui ter- Toen hebben we resoluut een zakdoek genomen;. . . . iederéén· mate.gec;cmplfceerd. Wat had het. toch. te kwaad?
.·~ ~-- welli<;ht. als ~ngl1eid .of (Algemeen Militai1· Weekblad) . --~-..
ónwil of . ongezqnd na- EMOTIE (U) - ' · · · · · · · · · · · uonaus.me.i.s veroordeeld, Daar·· stond dan de iieine ,,grote man", .... een eenzame
~
is zo . nauw verweven ~door historie en traditie, ... , in. een immens felle lichtplek van een zoeklichtbun- met •t Europese denken, del,. . . . op de voorgrond van het grpte, overigens verduisterde,
~
·dat men dit niet straffe- toneel, ... het hoofd enigszins tussen de schouders gedoken, ~ . loos kan veronachtza- het gezicht opgeheven in de richting van de muziek,. . . . hetïnen. In de onderhande- bovenlijf voorovergebogen .... de vuisten krampachtig gebald,
~
lingen met de Amerika- .... stond,. hij, kennelijk gel;tromd onder de gesels van de hem ~ . nen liggen daarin tel- bestormende emoties .... Hij geleek op de man, die ineenkrimpt, .~J den. Wie over de bete-. zich zijn levenswerk ziet ontvallen .... Van uit de zaal om-
"... C1 kens weer de moeilijkhe- terwijl hij zich realiseert, dat dit het moment is, waarop hij ~- kolkten hem stromen van medegevoel en sympathie. Maar we
m t10m ~~~~~~ C\0 kenis dezer versclthijdnset- konden hem niet helpen·, .... dit was zijn grote strijd .... Links
~~ m . len gering oordee • oe
~
' tekort aan de Europese en rechts hoorden we zenuwachtige_ geluiden in de zaal; menig- ~gedachte. Het hèeft ook een kreeg het te kwaad .... en greep naar zijn zakdoek ....
in Straatsburg tot ern- (Algemeen Militair Weekblad)
~. stige meningsverschillen VAN HUISHOUDSCHORT NAAR ROBE ~
geleid. Maar wie Europa wil bouwen met verwaarlozing
van wat tot het wezen van Europa behoort, zijn geschie- steden in de avondschemering. Nooit is een stad inooier,
~
denis, zijn culturele, sociale . en economische g.edifferentieel'd- dan bij het vallen van de avond. De details vervagen, ~ _ heid, die spant het paard achter de wagen. vertederen in een spel van licht en donker, de straat-~
(Nieuwe Apeldoornse Courant) lantaarns en de lichtreclames beginnen hun kleurenspel; ~de stad trekt voor de avond haar mooiste gewaad aan;
TENTOONSTELLINGEN EN KERMISSEN zij is als een vrouw, die het huishoudschort heeft verwis- seld voor een robe du soir met de bijpassende schittering
~
wij bepleiten allerminst - wat in de mode zou zijn --:-:- van sieraden. ~\:.,. een publiekrechtelijke organisatie van het tentoon- (Vacantie, informatieblad van de Inter- ·
stellings- en kermiswezen. Men zou zien publiekrechtelijke nationale Reisorganisatie Hotel-Plan)
~
organen voor dit "bedrijf" kunnen denken, horizontaal (wat ~-de geografische verdediging betreft) en verticaal (wat de CONTRABANDE
aard van het tentoongestelde aangaat) met verordenende Het is nu eenmaal een wezenlijk kenmerk van het parle-
~
macht en een vernietigingsrecht door de overheid. Maat: ment in. een. democratische staat, dat het mensen ];tent ~ met die omslag zou men· meer kwa!).d verric}lten dan gped. van velerlei richting en opvatting. :aet zijn vogels van diverse.Wij bepleiten slechts, dat men zich- in het aantal tentoon- pluimage en koekoe~~één-z~ng is .hier .contrabá.I;ldè.
~
stellingen en· kermissen .moet beperken 'en dat men· moet · (N_. i_èuwe Haàgsche .ou.rant) ~streven naar een doelmatige en · aantrekkelijke · örganisatie
door gepaste- samenwerking van- overheld en· particulieren · .. ·NIET ,STUK. RPD~EI,Ji:N: • .
~. ·en· ·eefi. juistë ï'h.engeling·.van ernst en(Honatasgpsac-nhneincg
0
• urant) zel~beheersing voorkomt 'ook allerlei kwaadsprekerij en· ·-: ··:~. ·_
laster. Men heeft mensen, die er maar uit flappen,
~
"SPÓl!:J)" wat ·hun voor de mond komt, zonder er op te letten of ~i' het ·juist is wat ze zeggen of dat ze met hun gepraat
zelfs een . onschuldig woord als "spoed", heeft ongetwij- mtss.::hien anderen kwetsen. Er wordt zoveel stuk geroddeld
,..~ (! feld in de praktijk tal van betekenissen. Er. il;l I).iet. in de verhoudingen, ook in de bedrijven. Misschien niet ~
~J aan te ontkomen, dat het voor een landsbestuurder vaak .lle"l altijd met zo kwade bedoelingen, maar het resultaat is paald ièts anders moet· zijn dan bijvoorbeeld .voor een jour-. . even vernietigend. "Zet een wachter aan de omheining··
~
nalist, en ook voor de overheid zelf kan het "binnen een uur" Uwer tanden", zegt het oude woord. En wie zich daaraan ~ of "op zijn vroegst na acht maanden'' betekenen. Soms hangt h dt 1 k d t hi' 1 kk' 1 ft d t .. ·,.,. het van het belarig van dè zaak, van de. al .dan niet reële. ou. ' · za· mer en, a .. 0 ge u · _1ger ee • a Zijn om- geving hem meer waartteert en dat zijn werk beter vlot.
~
urgentie af, en een andere keer ook wel eens .van de instantie, · · · (Steenkool) ~waarmee men te maken heeft.
(De Knijpkat, orgaan van de personeelsver. CONFi.:RENTIE
~ van de Regerings-Voorlichtings Dienst). Mannen zitten bij elkaar, urenlang, hoe langer des te ~
~ . J>E VOORLICHTER gewichtiger, roken lange sigaren of stoten dikke ~
~
rookwolken uit hun pijp, die hun zo goed ·staat, drinken ~De voorlichter is de man, die ·leesbaar en spreekbaar veel borrels en trekken ernstige gezichten met betekenis~ ·
iJL moet maken, wat er op economisch, financieel of buiten- volle rimpels. Ze spreken bijzonder lui.d en met nadruk. Wat
~
lands overheidsgebièd omgaat. Die de woordensluier moet zien ze zeggen, is niet zo belangrijk. Het geheel noemen ~ij ~op te lichten, zonder nieuwe woordgordijnen neer te hangen. conferentie. Als ze t}luis komen weerspiegelen hun gezich-
. Kortom, hij is de man, die het gewone woord moet zien 'te ten nog waardige behoedzaamheid. Maar al· spoedig begbit ,__
~
vinden voor de begrippen, waarvan de buitenstaander géen hun dat te· vervelen. Ze laten de belangrijke gezichtsuit- ~ t:: begrip ineer heeft. En dat alles opdat die buitenstaander zich drukking varen en zijn plotaeling heel klein ~n moe.-mede daardoor- een oordeel gevormd zal kunnen hebben, (De' Wotk~nridder)
' 1 -.
wanneer hem dat . te Zijner tijd, in jet, wordt gevraagd. d~ vorm van een stem bil;; KLEINE MANI·
(De Knijpkat) Het wordt hoog tijd, dat door de overheid niet alleen het
MENS EN MUILEZEL oog gevestigd wordt op hen, die aan de zelfkant der
sameDieVing vertoeven. Daar is een steeds groeiende groep
De film ,.Francis" gee.ft ons 't beeld van een sprekende. onzer bevolking welker prestaties van essentieel belang zijn
~
muilezel, die bereid is om te helpen en te gehoorzamen juist voor de · vestiging van meer welvaart, · maar welke ~- . en die in staat is zich zelf te beheersen, ook al is dit beeld van niettemin zelve maatschappelijk in een steeds benauwender .inin of meer ·cynisch in hét menselijk-komische getrokken. La- positie· komt. Deze groep moet de steun van organisatie · ea- · .. ·
~
ten we ons eèr!& ·een· merui'uenken in plaats van ·deze muilezel; agitatie ontberen, maar wanneer de· overheid het· nodig .. acht ~rr waar vinden we die mens, die bereid is te helpen en te gehoor- binnen afzieiibáre tijd de ·belangen van economisch-zwakke . zamen en die zichzelf kari beheersen? Laten we ons de:i:e drie groepen te beàchermen, dan ·zal het een eis van verdelende
~ punten als program stellen in het komende seizoen. rechtvaardigheid zijn, dezè · groep niet wederom te vergeten. ~
0('} · (De Oud-Katholiek) · (Algemeen Dagblad) ~
•
~
BEDENKELIJKE KANTEN! ~-EMOTIE (I)
Nu kan men direct toegeven - gelijk bij 't debat in de
D aar stonden twee, in het organisatieleven vergrijsde, man- Tweedè Kamer over dit voorstel dan ook gebeurde -
~
nen tegenover elkander, met, van de emotie, een brok dat het onderzoek in de afdelingen, zoals dat op het ogenblik ~ in de keel en tranen in de ogen. Aanvankelijk kwam Piederiet, gebeurt, niet meer zo is, dat daarover tevredenheid mag wor~door zijn gevoelens als het ware overmand, moeizaam op gang den uitgesproken, maar anderzijds komen toch allerlei detail-
~
met zijn overdrachtsrede; . . . . het was hem te machtig. Ook kwesties in de openbaarheid en het gevaar is niet denkbeeldig, ~- Adàmse kon moeilijk op ·dreef komen, met zijn wederwoord. . . . dat deze in het vervolg in de besprekingen binnenskamers, inOp zeker moment besloeg onze bril. . . . we hadden áls maar het mondeling overleg tussen de commissies en de ministers ~
~
iets weg te slikken, terwijl de ogen brandden .... Eigenlijk tot een beslissing komen. De heer van der Goes van Naters waren we enigermate met onze figuur verlegen .... We keken bleek hiervoor veel te gevoelen, maar wie bepaalt, wat eennaar onze buurman, een robuuste kerel. . . . en zagen hem detail is? ~
~ eveneens siikken, alsof er iets in zijn keel zat, dat maar niet (Haagsche PÓst) ~
~ . - -- . -. . - I
?E~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ma~
