Dit jaar ever 1ez1

. -

."... . . .., - . ^, . - .. . ^{'" ~} . ^~

• •

Dit jaar ever 1ez1

door l. Rhijnsburger, voor- lichter van de VVD-fractie in de Tweede Kamer.

Uit de inhoud

• Regionale rubrieken op de pagina's 2 en 4.

• Onder de Loep op pagina 3.

• Op pagina 5 onze rubriek De VVD in het parlement.

• De Vrouwenrubriek op pa- gina 6.

• Op pagina 7 de rubriek Mijn opinie is ...

Vakantie

In verband met de zomerva- kantie zal ons blad Vrijheid en Democratie tot september minder frequent verschijnen.

Het volgende nummer komt pas over een maand uit en zal gedateerd zijn: vrijdag 18 augustus.

•. Onbegrijpelijk, onverstandig en niet in-het belang van het land," aldus rea- geerde maandag Hans Wiegel, de voor- zitter van onze tweede-kamerfracbie op het besluit van de twee DS'70-ministers Drees en De Brauw niet langer deel uit te maken van het kabinet-Biesheuvel, In de nacht van zondag op maandag wei- gerden deze bewindslieden akkoord te gaan met de bezuinigingsvoorstellen van premier Biesheuvel en minister Nelis- sen. Nadat zij hun handtekeningen had- den gezet onder het officiële commui- que (waarin letterlijk staat opgenomen dat zij zich niet met de bezuinigings- voorstellen konden verenigen) maakten zij een einde aan de samenwerking van de vijf regeringspartijen. Twee dagen later was het een officieel feit: De vier overblijvende partijen KVP, ARP, CRU en VVD blijven samen in een kabinet om de lopende begrotingsonderhandelingen af te maken, die begroting in te dienen en te streven naar verkiezingen op kor- te termijn,

Gejokt

Nog voor dat moment was in feite de verkiezingsstrijd al ontbrand. ln een persconferentie maandagochtend in Nieuwspoort deelden de twee DS'70- ministers mee dat zij zich wellBWaar niet konden verenigen met de beZUini·

gingsvoorstellen, maar d t de diepet liggende oorzauk was dat ZIJ geen ga- rantie hebben gekregen over de zich In de toekol)lst ontV~<i.kkelende loon- en prijsbewegingen. Met name door exces- sieve loonstijgingen zouden er opnieuw gaten in hun begroting kunnen komen.

Minister De Brauw deelde voorts mee dat hij tijdens de nachtelijke kabinets·

vergadering nog had geprobeerd cte agenda te wijzigen zodat niet eerst over de bezuinigingsvoorstellen zou worden gesproken maar over lonen en prijzen.

Hij suggereerde zeer duidelijk dat dit in feite de oorzaak van de breuk was ge- weest.

Met klem heeft de heer Wiegel dtt later tijdens een persconferentie in de fractiekanJer van de VVD ontkend. HiJ betichtte de heer De Brauw er zelfs van dat hij de waarheid niet zei en weer- sprak de verslaggever van de Haagse Post niet toen deze concludeerde: .,dus zij hebben gejokt".

De heer Wiegel verklaarde dat vol- gens zijn informatie het kabinet ak- koord was gegaan met de agenda, waar- op als punt 1 de bezuinigingsvoorstellen stonden en als punt vier de Ionen en prijze n.Toen men reeds aan punt 1

bezig was, stelde minister De Brauw>

voor eerst punt Vier van de agenda te bespreken. In de pers werd later zelfs gezegd dat toen eenmaal minister Drees stntikelde over de bezuinigingen minis- ter De Brauw alsnog pl'Obeerde het pro- bleem en daarmee de breuk te verleggen naar het probleem van de lonen en prij- zen. Ook de heer Wiegel liet tijdens een uitzending van Avro's TeleviZier er geen misverstand over bestaan dat naar zijn mening de heer De Brauw er alsnog een argument bij haalde dat niet gold voor het ontstaan van de breuk. Hij onthulde daarbij dat het kabinet, waarin dus ook beide DS'70-bewindslieden zaten, beslo- ten had dat er geen ruimte zou ziJn voor een reële loonstijging en dat dit de basis zou zijn voor het opstellen van de be- groting.

De liberale fractieleider beklemtoonde dat er in het kabinet reeds overeen- stemming bestond over deze zogenaam- de "nul-lijn", ov r de hoogte van de be- zuinigingen (in totawl zouden die 2,3 miljard gulden moeten bedragen) en over het dekkingsplan (dat tevens zou inhouden een stijging van de 'belasting·

druk), Volgens hem wilden de beide

bewindslieden dus wel drastisch bezui- nigen maar niet op hun eigen departe- ment . .,Wij gaan niet uit de weg voor die verantwoordelijkheid", aldus Hans Wiegel, "de huidige financieel-economi- sche situatie van ons land maakt het onverantwoord nu op te stappen."

Het kabinet had inmiddels besloten alsnog te proberen - ondanks de zeer ver-gaande mededelingen van Drees en De Brauw - het kabinet in oude for- matie te formeren. Daarom ontbood hij dinsdagochtend DS'70-fractievoorzitter Berger bij zich om hierover te praten Het antwoord van de heer Berger was echter zo duidelijk negatief dat de breuk definitief was geworden.

Hoe onbegrijpelijk de stap van DS'70 was, bleek ook uit de reacties van de informateur, die de schepper was vorig jaar van het kabinet-Biesheuvel, prof.

Steenkamp, Zowel voor de televisie als in het Algemeen Dagblad verklaarde hij bijzonder teleurgesteld te zijn in zijn twee "vrienden" De Brauw en Drees.

Hij citeerde daarbij Dante: ,,Wie zich onttrekt aan de verantwoordelijkheid moet branden in het diepst van de hel."

Hij voegde er aan toe dat hij het hun 1liet gunde, maar dit citaat was wel op hen van toepassing.

De gang van Biesheuvel naar Koningin Juliana betekende voorts een soort ver ademing m de koort;;ar·htlge dagen di daaraan vcx•raf gingen. Geen enkele ka·

merfractie had toen zoveel vergaderin- gen achter de rug als de liberale fractie.

Geen enkele minister had zo veel ver- gaderd als de liberale ministers (zij woonden immers ook vele fractieverga- deringen. bijl en geen enkele partij heeft

zo meegeleefd als de VVD Zowel de heren Van Riel en De Wilde van de Eerste-Kamerfractie als mevrouw Van Someren en de heer Talsma van het partijbestuur woonden vrijwel alle verga- deringen bij, Ook het vrijwel voltallige hoofdbestuur kwam afgelopen maandag- avond in spoedzitting bijeen op ve-rzoek van de heer Wiegel

Vergadering partijraad

Of er nog veel vergaderingen zullen komen in de komende weken valt op dit moment moeilijk te voorspellen, maar waarschijnlijk is het wel De afhande- ling van de begrotingsbesprekingen zal dit wel noodzakelijk maken. doch tevens de naderende verkiezing·eu Bovendien heeft Hans Wiegel al verklaard zo spoe·

dig mogelijk een kamerdebat te wen- sen over de hele gang van zal{en, zodat dit zomerreces voor de kamerleden vol- ledig van de baan is

Ook op een ander front zUllen er bij- zonder drukke tijden naderen Door de komende verkiezingen (die volgens Wie-·

gel zo spoedig mogelijk en liefst in de buurt van november moeten worden ge- houden om niet de kans te lopen dat vergeten wordt waarom deze verkie- zingen eigenlijk noodzakelijk zijn ge 1.1.orden) zal htt uug<·liJI'" ·~-,;tuur en it het bijzonder het partijsecretariaat bij- zonder worden belast De ve1·huizing naar het Thorbeckehuis staat immers boven- dien voor de deur. Tenslotte ziet het er naar onze informatie naar uit dat over niet al te lange tijd ook een vergadering wordt tlitgeschl'e\•en van de partijraad

Commentaar abortus-wet

Het spreekt vanzelf dat. als een vrouw ongewenst zwanger is, de vraag of die zwangerschap zal worden afge- broken, allereerst te harer beoordeling staat. Zij heeft daarbij echter - zeker bij de huidige stand van de medische wetenschap - de hulp van een medicus nodig. Zoals dat bij .iedere medische in- greep het geval is, zal deze zich van de noodzaak daarvan en de oordeelsvor- ming bij de patiënt vergewissen, alvo- rens tot de ingreep over te gaan. Daar- mee zou kunnen worden volstaan, ware het niet dat bij abortus provocatus nog een extra dimensie aanwezig is. De in- greep heeft niet alleen betrekking op de persoon van de vrouw, maar heeft bovendien tot gevolg beëindiging van een zich in ontwiklteling beVindende vonn van menselijk leven. Nu dit zich niet zelf kan verklaren, ligt het voor de hand dat waarborgen worden gescha- pen, dat bij de beslissing mede reltening gehouden wordt met zijn belangen.

Animaal

Het regeerakkoord met betrekking tot abortus gaat uit van deze uitgangspun- ten. De algemene lijn daarvan is in het wetsontwerp terug te vinden. Het valt echter op, dat in de memorie van toe- lichting de indruk wordt gewekt, dat wordt uitgegaan van een als het ware ,.animaal" levensbegrip. Nergens blijkt, dat bij de belangenafweging mede reke- ning gehouden dient te worden met de toekomstverwachting van de ongeboren vrucht. Nergens ook blijkt, dat bij het oordeel daarover een belangrijk gewicht moet worden toegekend aan het oor.

deel van de in verwachting zijnde

vrouw, die toch als eerste geroepen zal zijn om aan die toekomstverwachting gestalte te geven, als niet tot abortus wordt overgegaan. Nu het wetsontwerp zélf de mogelijkheid om acht te slaan op deze omstandigheden openlaat, ba.

hoeft dit gebrek in de toelichting niet tot wijziging van het ontwerp te leiden.

De toelichting wekt de indruk, dat het de bedoeling is om door de voor~estelde

wettelijke bepalingen te komen tot een verscherping van het repressieve rech- terlijke toezicht. Dat is de opzet van het regeerakkoord niet geweest. Uit de slot·

zin daarvan ,.Tot goed begrip zij nog aangetekend, dat bij het bovenstaande ervan wordt uitgegaan, dat ter beoorde- ling van de rechter blijft, of in het ge·

val een medicus heeft gehandeld uit strikt medische noodzaak, zonder te hebben voldaan aan de onder a, b of c genoemde voorwaarden, strafuitslui- tingsgronden aanwezig zijn" blijkt, dat de voorwaarden geen betrekking kun- nen hebben op de situaties, waarin krachtens bestaande wetgeving en juris- prudentie de medicus gerechtigd is abortus provocatus toe te passen, indien hij dat op grond van de lidhamelijke of geestelijke toestand van de vt·ouw nood- zakelijk acht. De voorwaarden kunnen dan ook geen betrekking hebben op de zgn. medische - waarin begrepen de psychische - indicatie, maar uitsluitend op de zgn. sociale indicatie. Een juiste toepassing van het akkoord leidt derhal·

ve niet tot een verscherpte justitiële re.

pressie, maar tot legalisering van de met name in de Stimezo-klinieken ge·

groeide praktijk. Het is in dit stadium VERVOLG OP PAGINA 6

, ' : t • ; :; ' • I • • •• Ij • • • • ' • --,. ' .. • I ' •.' .. ·:>-

veertiendaagse uitgave van de volkspartij voor vrijheid en democratie nummer 1068 2.1 juli 1972.

~ • vritd 1 2l Juli 1972

algemeen secretar1aat

Bet algemeeD secretariaat van tie lfVB Is cevestigd te Den Haag, Konlu·

Doneeracht ll, telefoon (0'10)"4100183..

Pest.rekeoinc: &7881 ten name van 4e lllgemeen IIOOJ'etal'is van de VVD te Dea

-..

Yrl.JDeld. e.::J.

democrat1e

De mlaclie van Vrijheld ea Demeera- tle Is gevestigd te Amsterdam, Nieuwe Bereogracht 89·B. Hoofdredacteur ea voorzitter van de redactiecommissie • de - r Pb. 0. Ia Ohapelle.

De abonnementen-administratie wordt Yen.orgd door het; algemeen secretariaat -na. Ie VVD, Koningiuuegraeh& 61 te Deu Daag (telefoon, uitsluitend voor abon·

nementen-adminis.tratie_ O'iQ .. 111141).

Voor adreswijzigingen etc-. wende men slch dus tot het algemeen secretariaat.

Do-lle~-­

urgd dool' de Xedml mise DagWatl UDie, Westblaak 180 (postbus 1124) te _..., l e l - llt • mm.

VRIJHftl) EN DEMOCRATIE

Inpolderingspion Waddenzee

De Groninger architect Klaas- Ols- meijer heeft in het noorden nogal wat opt;ehudding veroorzaakt met een op- zienbarend plan, dat ~ehelst inpoldering van de Waddenzee door alle Nederland- se en Westduitse Waddeneilanden met dijken aan elkaar te verbinden en af·

grendeling VaJl d.e Eems door een dam met zeeltluizen._ Volgens deze Groninger architect is zijn plan de enige remedie tegen het verzakken van de bodem van Groningen als gevolg van de aardgasbo- ringen.

De ver vooruitziende Kiitas Alsmeijer heeft zijn denkbeelden niet voor zich willen houden. Hij heeft zijn plan toe- gezonden aan Gedeputeerde en Provin- ciale Staten van Friesland, Groningen en Noord-Holland., aan de ministerraad en aan de voorzitters van de fracties in de Tweede Kamer. "Als nu alle proble- men die het noorden en ten dele heà ons land bezighouden, in één enorm plan zouden kunnen worden opgelost zou dit voor geslachten na ons bijzonder vruchtdragend kunnen zijn", aldus filo- sofeert de Groninger architect:

Volgens het plan W"'rdt de Eems een grote haven. De ·oollard zou in zijn visie een haven voor oostelijk Groningen kunnen worden. De NAVO-vloot zou er zelfs een ligplaats kunnen krijgen, waardoor internationale financiering mogelijk zou worden. Het plan zal ove- rigens toch vele miljarden guldens moe ..

ten kosten en zal in EEG-verband gefi- nan'cierd moeten worden.

Zou.twaterbekken

Volgens het plan zullen Vlieland, Ter- schelling, Ameland, Schiermonnikoog en

de Westduitse Waddeneilanden met het vasteland worden verbonden. Tussen Vlieland en Terschelling moeten sluiz~n

komen, zodat het westelijk deel van de Waddenzee een zoutwaterbekken met vogelgebieden kan worden. In de Nst van het Waddengebied heeft de heer Ols- meljer grote woon- en recreatiegebie- den ged.a_cht~ al.lmede· de mogelijkheid om er een groot internatiQDaal vliegveld

vOor supersonische vliegtuigen aan te leggen. Ook kunnen er experimentele landbouw- en veeteeltbedrijven ont- staan.

De heer Olsmeijer zegt, dat zijn plan is geboren uit. de verontrusting over de bodemverzakking in het noorden van ons land. "Als ze straks op de Wadden- zee ook nog gas gaan winnen, dan zakt daar de bodem ook. Stel dat de bodem een meter zakt, dan blijft er van de eilanden al niet veel meer over, laat staan van het wad ^zelf~ Ik zie mijn plan dan ook duidelijk gericht op behoud van het waddengebied", aldus de heer Ols- meijer. Er:U laat weten een groot lief- hebber te zijn van het wad.

Als reactie op het plan van deze Gro- ninger architect laat Rijkswaterstaat weten, dat de heer Olsmeijer met zijn plan geen rekening houdt met het ver·

lies, dat zal worden geleden met betrek- king tot de ^natuur~ Bo-vendien houdt hij, aldus Rijkswaterstaat, geen reke- ning met de ernstige concequentie.s, die afdamming van de zeegaten zal hebben voor de bescherming van de Wadden- eilanden tegen het water van de Noord- zee.

Is Rijkswaterstaat derhalve niet be·

paald enthousiast over de plannen van

de heer Olsmeijer, ook de Landelijke vereniging tot behoud van de Wadden- zee heeft ernstige bezwaren. Architect Olsmeijer: "De argumenten van de kant van de mensen die het wad in stand willen houden, gaan niet meer op. Als de bodem zakt, is er straks geen wad meer. Als er iets gebeuren moet, dan nun. Of zijn plan ooit gerealiseerd zal kunnen worden, is uiteraard ·nog maar zeer de vraag. 't Is in ieder geval een feit, dat de heer Olsmeijer met zijn visie op de toekomst van het waddengebied heel wat tongen heeft losgemaakt.

Boze brieven

Volgens staatssecretaris. Vonhoff van het ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk is er nimmer een toezegging gedaan voor een subsidie voor de bouw van het culturele centrum in Groningen. Hierover heeft hij bo-~:a

brieven gekregen van Gedeputeerde Sta- ten van Groningen en het college van b.

en w. van Groningen.

De Groninger wethouder W. Hendriks houdt er een andere mening op na: "Be- gin juli 1970 heeft de plancommissie via Gedeputeerde Staten het bericht gelu·e · gen, dat het basisplan van de commissie door het ministerie van CRM was geac ..

cepteerd. De commissie had 550.000 gul- den toegedacht aan het culturele c~n·

trum in Groningen. Wanceer CRM het centrum toen niet gewild !lad, ·dan had- den we heus wel een verzoek gekregen om een nieuwe lijst in te dienen. Het zou onbegrijpelijk zijn, dat de heer Van- hoff op een door de minister gedane toezegging terugkomt", aldus de Gro- ninger wethouder.

De landbouw

¹ⁿ Overijssel

Daar de Landbouw een niet onbelang ...

rijk facet is van onze economie (is er landelijk geen voordelig saldo van 4 'h miljard?) en de provincie Overijsse~ na Friesland en Groningen, met 14 pct. van het totale rundveebestand als derde op de ranglijst van onze provincies staat, hebben wij dit maal eens plaa.ts. willen inruimen voor een intervi-ew met ir. E.

Bouma, secretaris bij de OVerijsselse Landbouwmaatschappij en sinds de laatste verkiezingen VVD-lid van de Provinciale Staten van Overijssel.

Ir. Bouma, een Fries van geboorte, overstelpte ons allereerst met reeksen cijfers waarvan wij er toch - om een indruk te geven van de ontwikkelingen van de laatste jaren - enkele zullen moeten noemen. Opvallend is bierbij de teruggang van het aantal bedrijven en tegelijkertijd de schaalvergroting van de overgebleven bedrijven.

Ziehier een greep uit het cijfermate- riaal dat - boewel op zichzelf uiteraard droog - boekdelen spreekt. Het aantal rundveehouderijbedrijven liep in Over- ijssel gedurende het tijdvak 1959-1971 terug van 26.171 tot 17.658, d.w.z. ruw geschat een vermindering van 35 pct.

Dat met varkens liep in dezelfde tijd terug met 30 pct. en dat met pluimvee zelfs met 50 pct.

Nu de schaalvergroting. In hetzelfde tijdvak steeg het aantal bedrijven met meer dan twintig koeien van 5 pct. tot 30 pct. De bedrijven met varkens gaven zelfs een verdrievoudiging te zien. En verder over varkens gesproken: het aantal bedrijven met meer dan twintig fokzeugen steeg van 1960 tot 1970 van 159 tot 1.681. In dat laatste jaar waren er in Overijssel zelfs 178 bedrijven die meer dan 100 fokzeugen koesterden. En

d~ aldus ir. Bouma, terwijl tien jaar geleden het bezit van 15 fokzeugen al heel wat was. Het aantal bedrilven met meer dan 200 leghennen tenslotte. nam van 1964 tot 1969 toe van 44 tot 191 en het aantal boeren dat meer dan 10.000 slachtkuikens had in dezelfde jaren van :l5 tot 131

Ir. Bouma constateerde in het alge- meen een streven naar vereenvoudiging, met dien verstande dat dikwijls een of

meer bedrijfstakken worden afgestoten.

Overijssel, aldus het Statenlid, heeft in het verleden bepaald niet voorop gelo- pen en doet dat ook nu niet, hoewel er een kentering ten goede blijkt op te treden. Ik heb sterk de indruk dat dit onder meer een kwestie is van menta- liteit: men werkt in Overijssel veel op eigen grond en durft niet te veel in de waagschaal te stellen. Dat heeft echter tot gevolg dat in het oosten van het land de inkomens van de boeren aan de lage kant zijn. In 1968/1969 had de eige- naar van een boerenbedrijf met meer dan 15 hectare een bruto-inkomen van gemiddeld ongeveer 13.000 gulden, nau- welijks tweeduizend gulden meer dan het (CAO- )loon van een landbouwarbei ..

der. Voor d·e houders van weidebedrij- ven met meer dan 20 hectare lag dit inkomen op· ongeveer 14.000 gulden. Dit zijn inkomens waarvan je ni-et kunt blij- ven boeren.

Er zijn dan ook jaarlijks 500 boeren die het boer-zijn als hoofdberoep vaar- wel zeggen. Zij vloeien af, zoals dat heet. Er moeten er ook afvloeien, willen de ,blijvers voldoende rendement halen.

:Maar waar afgevloeid wordt moet vol- doende andere werkgelegenheid zijn, in de industrie en in de dienstensector.

Daarom, en nu spreek ik ook als staten- lid, betreur ik het eventueel opheffen van de- stimuleringsgebieden, als Zwolle- Kampen, Hardenberg en omgeving en niet te vergeten Steenwijk.

Maar nu de blijvers. Voor de blijvers is in de eerste plaats een goede ruilver- kaveling noodzakelijk, wil men volledig profijt blijven trekken van de door te voeren vernieuwingen. Het is jammer dat enkele ruilverkavelingen zijn ge~

strand. Ik denk hier bij voorbeeld aan Tubbergen. VoOr àe blijvers is- dit niet gewoon betreurenswaardig maar zelfs om wanhopig over te worden. Ik geloof dat wij daarom op flinke schaal uitge~

breide voorlichting moeten. blijven ge~

ven.

In nauw verband met de ruilverkave ..

ling noem ik de waterbeheersing die trouwet>JJ de laatste jaren aanzienlijk la verbeterd. Men kan gewoon beter het water beheersen als er goed verkaveld wonlt.

De bedrijfsovername noemde ir. Beu- ma een moeilijke zaak. Door het groter worden van de eenheden wordt een be- drijf immers kapitaalintensiever. Je

hoeft maar twee of drie kinderen te hebben en de één zit voor het blok om de ander genoegdoening te geven. Of de grondbank dè oplossing is?

En dan ... Overijssel is een mooie pro- vincie. Willen wij die mooi houden dan zal men zich ... en nu spreek ik o.a. tot de gemeenteraadsleden... wel degelijk bewust moet ,n zijn van het feit dat de landbouw bij deze schoonheid een be-

langrijke rol speelt. Ik zie het als een grote taak voor deze gemeenteraad:sl-e~

den, niet zo maar over deze zaken heen te tippelen maar deze de nodige aan ..

dacht te schenken. Volgens de richtlij~

nen voor de buitengebieden wil men de boer geen "onnodige beperkingen" ope leggen, maar wij krijgen wel eens de Indruk dat men dit "onnodige" wel eens vergeet. Op enkele plaatsen probeert de stedebouwkundige met de landbouw sa- men .te spelen om tot een zo goed moge ..

lijke verdeling en indeling te komen, maar niet overal ...

Men dient in het oog te houden dat een landschap niet levend kan blijven zonder de boer. Wanneer de bestuurlijke plannen de landbouw statisch houden, heeft dat tot gevolg dat de landbouw verdwijnt en daarmee het landschap.

F. Ketel ing. bedankt voor wethouderschap

- De heer F. F. F. Ketel ing. heeft zich als wethouder en raadslid van Nijmegen teruggetrokken. In zijn plaats is tot wet- houder benoemd de VVD-fractievoorzit- ter de heer A. Kruyt.

De heel" Ketel was voordat hij tot wet- houder werd benoemd, secretaris: van de afdeling Nijmegen. Als wethouder be·

beerde de heer Ketel de portefeuille van fina.ncll!n en bedrijven, met o.a. de nuts- bedrijven, de centrale vervoersdienst en het slachthuis (dat helaas niet aan de EEG..onnen voldeed)'.

VRIJHSO EN DEMOeRA TIE wijdag 21 juli 1972 • 3

nder de loep

praktijk herinner ik me nog heel goed de vele m8J.eà dat _ministers uit de kabi- nettren-Drees - tot ··verontwaardiging dikwijls van de Kamerleden - met dit paardemiddel hun voorstèllen er tracht- ten door te dru.kk:en of onwelgevallige rnaties of .amendementen ander de tafel te werken. Ook de socialist Suurhoff (overigens een bekwaam minister) had daar een handje van. En dat ook in de Eerste Kamer daarmee gedreigd wordt~

is ook al geen unicum. Zo moesten op 11 maart 1958 de leden van de PvdA-frac- tie in die Kamer er, met vier uitzonde- ringen ook van de KVP-fractie, het hoofd buigen toen het Kabinet-Drees, bij monde van minister Suurhoff, dreigde met aftreden als het wetsontwerp niet zou worden aangenomen tot tijdelijke verlaging van het rijksdeel in de premie van de werkloosheidsverzekering. Alleen aldus kon toen dit wetsontwerp (met 30 tegen 23 stemmen) de Eerste Kamer passeren. En voordien was de PvdA- fractie onder dezelfde dreiging van de haar geestverwante minister, ook in de Tweede Kamer bezweken.

door onze politieke redacteur A. W. Abspoei

Prikkels

e ANP-bericht over een rede van prof. F. Polak, voorzitter van DS'70, in een partijvergadering te Haarlem: "De toekomst van -het kabinet is wankel. Prof. Polak verwacht dat de regering~Bies­

heuvel in ieder geval tot de derde dinsdag in september (het indie- nen van de begroting) zal blijven bestaan.''

• Dr. H. W. van Pesch, rector van het Amsterdams Lyceum, in

een gesprek met De Telegraaf over de jeugd: "Wij ouderen moe·

ten strijden tegen hun bandeloos- heid, v.andaUsme, ongemanierd- heid, geweldllodiP>eld, taalvergro- ving, o n g e n - i d , Intole- rantie ..,..- maar we moeten dat niet doen uit afkeer, niet uit ge ..

woonte, niet volgens conventie, maar juist door onze belangstel- ling, ons inzicht, door onze liefde.

Daarvoor moeten wij tijd maken - óók in deze haastige, jachtige, tijdrovende tijd ... "

e Elseviers Magazine ter inlei- ding van een gesprek met de heer Nuyens (aanhanger van Koe- koek): "Wij worden nog eens de derde partij in Nederland, let op mijn woorden, zei een van trots glimmende boer Koekoek toen zijn Boerenpartij in 1966 voor een

onv~acht verHdezingssucces zorgde. Vier jaar later was die- zelfde Koekoek de grote verliezer.

Van de 333 veroverde gemeente- raadszetels bleef slechts een 2-tal over. Nog slechts sporadisch zorgt Koekoek in de Kamer voor rumoer; maar weinig boeren-acti- viteiten halen de parlementaire kolommen van de landelijke dag- bladen."

e Nicolae Ceausescu, president van Roemenië: .,Om de toenemen- de westelijke invloeden tegen te gaan is het noodzakelijk het lei- derschap van de partij te verster- ken, alsmede het gehele cultureel- artistieke leven in dit land. Er moeten slechts één conceptie en één ideologie zijn - de revolutio- naire ideologie van de arbeiders- klasse. De kunst moet slechts één doel dienen: de socialistische) communistische opvoeding.''

• Enkele dagen later het Bul- gaarse staatshoofd en partijleider Zjiwkow in bijna dezelfde bewoor- dingen; "De rol van scholen eB

universiteiten als machtige ideolG-

gische organen, en de culturele activiteiten moeten ondergesoàikt Zijn aan de doeleinden va.u. -de

partU."

• Motie-inflatie

In ons nummer van 7 januari j.l. wer- den in deze rubriek onder het kopje:

,.Oppositionele overdaad" enige kritische aantekeningen gemaakt bij het feit, dat in de toen afgelopen twee (begrotings)- maanden door de oppositie in de Tweede Kamer niet minder dan 200 amende- menten en moties waren ingediend.

waarvan dan de overgrote meerderheid was verworpen. Op de vraag of de oppo- sitie daar - ook van haar kant bezien - wel goed aan had gedaan, meenden we ontkennend te moeten antwoorden.

,.Overdaad", zo schreven we, "schaadt ook hier. Juist die krankzinnige hoeveel- heid maakt dat geen sterveling zich in concreto meer iets van die tegenvoorstel·

Jen herinnert. Hier geldt ook het bekende gezegde van de bomen en het bos".

Thans, vijf maanden later, heeft mr.

Aantjes, fractievoorzitter var. de ARP in de Tweede Kamer, in zijn partij- blad uitgerekend, dat sinds het optreden van het Kabinet-Biesbeuvel op 3 augus- tus 1971 tot en met dinsdag 27 juni (het begin van de laatste week vóór het re- ces) in de Kamer alleen aan moties er 188 waren ingediend. Van deze 188 wa- ren er 18 weer ingetrokken, 25 wevden er aangehouden of nog niet beslist, 119 verworpen en 26 aangenomen.

Ook de heer Aantjes oefent daarop thans de nodige kritiek uit, maar voert nog een enigszins ande:.- argument aan, waar we het gaarne mee eens kunnen zijn. Hij spreekt namelijk van "motie- ontaarding". Weleer diende het parle- ment om met kracht van argumenten standpunten te verdedigen of aan te vallen en tegenstanders te overtuigen.

Wat hem hoog zlt, is dat daarvoor he- laas meer en meer de gewoonte in de plaats treedt om de Kamer bij Wijze van stemming over een motie een uit·

spraak te laten doen. Er is zelfs al aan- drang uitgeoefend om de mogelijkheid te openen moties in te dienen zonder

-.t. ^{Wie voor een ~} Bl&ndpunt is. hoeft ldet DlfiiR' 1le 1' d' en. Hij stemt eenvoudig vóór de moUe . . . - dat - p o n t Is ... ,.,p_ ^Of

lll'

.stemt tegen de motie waarin een ander

standpunt staat. •

Met kennelijke weemoed stelt de anti- revolutionaire fractievoorzitter vast dat de tijd, dat in de Kamer de spanning voelbaár werd, omdat een gedegen rede- voering de indruk wekte dat "er wel eens een motie zou kunnen worden inge- diend", lang voorbij is. De Kamer argu ...

menteert minder en minder; zij doet meer en meer bij stemming uitspraken.

Hij erkent, dat het, zo gesteld, mis- schien wat overtrokken is, maar de ten- dens is er onmiskenbaar in weergege- ven. En zijn conclusie, die we onder ..

ocbrijven, is dat het Nederlandse parle- ment (en wie de schoen past trekke hem aan) er goed aan zou doen, het debat - en dààrmee tevens de motie - in ere te herstellen door meer echte dis- cussie en minder apodictische uitspra-

ken. ·

• Het probleem der bindingen

Van oppositionele zijde kan men met een schijn van juistheid geluiden horen in de trant van: "Laat die regeringspar- tijen nu maar zwijgen over 4e waarde van het parlementaire debat en over het gewenste gemeen overleg tussen Rege- ring ez1 Staten-Generaal. De regeriap- partijen zijn met handen .ea Toetea ge- bonden aan hét regeerakkoord~ hetgeen het parlementaire debat denatureert of zelfs tot een farce maakt".

Nu klinkt een dergelijke tegenwer- ping van die zijde al heel weinig overtui- gend. Nog op de laatste par'tijraa.dsver- gadering van de Partij van de A-rbeid (op 29 mei te Utrecht) werd nadrukke- lijk vastgesteld dat de Partij van de Arbeid "op korte tennijn" bereid zou zijn tot het aanvaarden van regerings- verantwoordelijkheid ook samen met de

confessionele partijen, maar al~en on- der voorwaarde van nieuwe verkiezin- gen en "bindende afspraken vooraf", waarbij alle regeringspartners zich vastleggen om mede te werken aan het uitgestippelde ,.progressieve beleid".

Wat de tegenwoordige regeringspar- tijen wordt verweten zou, wanneer de oppositie op haar beurt achter de rege- ringstaf-el zou zitten, door deze dus -op dezelfde wijze wnrden toegepast. De veronderstelling is niet rewaagd, dat het regeerakkoord dan zelfs n6g gede- tldlleerder en de bindingen n6r: hecllter zouden zijn. De veridaring ligt voor de

hand: ook als aanhanger in beginsel van een (gematigd) dualisme zal men name- lijk wel m o e t e-n toegeven dat in de bestaande omstandigheden en bij onze sterke politieke verscheidenheid met de daaruit voortvloeiende meer-partijen- kabinetten, duidelijke afspraken en mo~

rele binding aan die afspraken onont- koombaar zijn.

Dat dit de nodige kritische discussie en gemeen overleg in openbare commis- sie- en plenaire Kamervergaderingen

(ook tussen de fraeties waarop het Ka~

billet steunt, en de ministers) geenszins behoeft uit te sluiten, heeft het afgelo- pen parlementaire jaar toch wel aange- toond. Daar komt nog bij, dat hoe ver- der de normaal vierjarige kabinetsperio- de voortschrijdt, des te meer nieuwe problemen zich zullen voordoen, die bij het afsluiten van het regeerakkoord nog niet te voorzien waren en dailrin dus niet zijn opgenomen.

• Portefeuille-gerammel

Hetgeen zich laatstelijk in de Eerste Kamer heeft voorgedaan bij de beslis- sing over de verhoging van de college- gelden, ligt weer enigszins anders dan het boven aangesneden probleem van de bindingen. Uiteraard zullen ook de Eerste-Kamerleden, behorend tot de partijen die geestverwanten in het Kabi·

net hebben, van nature geneigd zijn ver·

trouwen te stellen in een dergelijk Kabi- net. Anders dan de fracties (of hun voorzitters) in de Tweede Kamer, zijn zij echter niet rechtstreeks betrokken geweest bij het overleg met de (in)for- mateur en bestaan er voor hen in die zin dus ook geen formele bindingen aan bepaalde afspraken.

Hier speelde dat dan ook niet in de ee:-.:.te plaats. maar wel dat van het stellen der portefeuille- of kabinets- kwestie. V oor minister De Bra uw is de verhoging van de collegegelden een zo belangrijke

gen eu tol: .

àet bij

v~ ~n

voorstel zijn oatslag in ie En het 'Kabinet, ·dat mede zal bebben over- wogen dat bij een h~ngaan van de mi- nisters van DS'70 de politieke grondslag aan het vijfpartijenkabinet zou zijn ont- vallen, had hem kennelijk gemachtigd, zelfs de "kabinetskwestie'' te stellen.

Dat is in beginsel een volstrekt geoor- loofde handeling. Ik mag t.ier in herin- nering brengen, dat nu Wijlen prof. Oud meermalen heeft betoogd, dat - mits niet lichtvaardig en te veelvuldig toe:- gepast - een minister het voUite recht heeft om de portefeuillekwestie (even- tueel: de kabinetskwestie) te stel- len. En dat hij dan ook de plicht heeft dat vóór de eindstemming nadruk- kelijk mee te delen, opdat de Kamer wete, waar zij aan toe is. Ieder Kamer- lid zal dan, na overleg met zijn/haar fractie, in geweten voor zichzelf hebben uit te maken wat voor hem of haar het zwaarste weegt~ de eventuele bezwaren tegen het miriisteriële voorstel dan wel het heengaán van de miltister of van het Kabinet in zijn geheel.

V oor dit dilemma stonden ook enkele leden van onze eigen Eerste-Kamerfrac- tie, die wegens het niet - of nog niet - voldoen door de minister aan bepaalde voorwaarden, zonder die crisisdreiging tegen het voor.stel zouden hebben ge- stem.d. Gezien echter de bijna uitzichtlo- z situatie, welke een kabinetscrisis op dit ogenblik zou hebben opgeleVerd, is het begrijpelijk, dat zij dit uiteindelijk zwaarder hebben laten wegen. En dat dan nog afgezien van het feit, dat een kabinetscrisis als gevolg van een beslis- sing van de Eerste Kamer nog wel de . nodige extra complicaties zou hebben

opgeleverd.

• Een stukje historie

Het stellen van de portefeuille- of ka- binetskwestie is een erkend recht als uitvloeisel van onze staatsrechtelijke verhoudingen. De toepassing van dat recht moet echter we1 uitzondering btlj- ven. Regering en Kamer(m.eerderheld) moeten in gemeen overleg tot bet uiterste trachten, tot overeenstem~

te komen. Ook hler echter hebben de socialisten boter Dp .het "hw>fd ~ lwn reacties op dit punt na h.et dreigende conflict in de Eerste Kamer waren 4an ook vrij gematigd.

utt mljn parlementair-journalistieke

Precies acht maanden later, op 11 de- cember 1958, kwam het kabinet in de Tweede Kamer ten val doordat deze Ka ..

mer een door de (eveneens socialisti- sche) minister van financiën Hofstra onaanvaardbaar verklaard amendem~t

op het wetsontwerp tot tijdelijke verho ..

ging van een aantal belastingen noch- tans aanvaardde. Prof Romme heeft toen eens uitgerekend, dat in de twee jaar van het kabinetsbestaan alleen al i:- de Tweede Kamer negen maal het ,,onaanvaardbaar" had geklonken ..

• Milieu-theorie en -praktijk

Theorie en praktijk zijn nogal eens met elkaar in tegenspraak, óók op het gebied van de bestrijding der milieuver- vuiling. En juist hier is dat zo noodlot- tig omdat er geen terrein is waar de individuele mens zulk een belangrijke bijdrage kan leveren ter bestrijding van een algemeen erkend euvel.

De links-radicale "alternatieve jeugd", die uit talrijke landen naar Stockholm was opgetrokken om de internationale milieuconferentie aldaar nog eens flink

"onder druk" te zetten, heeft op het haar door de Zweedse overheid royaal ter beschikking gestelde en ingerichte terrein een onvoorstelbare vuilnisbelt achtergelaten. Dat terrein was een door de Zweedse autoriteiten gevorderd sport- vliegveld en het leger zette er tenten · neer, zorgde voor de sanitaire voorzie ..

:!;i:t{~~-~-~~~e-~~ --~~.~~~*--~-~~!,~~~i

li'ièt'~ WicJa4 Si~ l>îilJl!tt

bladet j., 4aar<na àfloop - en nadat de ' mmeu-verontreinigende hasj-wolken wa- ren opgetrokken T eens een kijkje gaan nemen. Het resultaat, zoals dat door een correspondent van De Tele·

graaf aan het Zweedse dagblad werd ontleend, was een ,bedroevende beves.

tiging van onze stelling over theorie en praktijk met betrekking tot de milieu- verontreiniging. ,

Vijfentwin~ man schoonmaakperso- neel warea al een week met zes vracht- wagens bezig om de -zaak op te ruimen.

Een van deze wagens bad al dagwerk alleen aan het ophalen van ampullen.

spuitm, plastic zakk.en en ,.,agressieve

pamfletteD.~'. StapelB 1ompea ,en bergen bierbUkken wcirden naar 4e "VUilnisbelt gereden. De vel.dkeukea wu ·zo vuil en verwaarloosd, ·dat een :zweetae kok hui- lenl. was weggelopeD.. De asfaltweg naar de eetplaats was zo glibberig van de etensresten, dat deze met ~een brand- weerspuit moest worden scboongespo- ten. Stinkende m Jlalfvei'l1tlte sokken en handdoeken, een . berg .kartormen do- , zen, kapotte laarzen trof .mea. -..an. vlaK naast de vuilnisvaten die de t:mneente er had neergezet. Tweeduizead 'nieuwe dekens waren W.~gereikt, waarvan er nog maar een paar voor .deSinfectie overblev;en. Er werden er bij 'Cie -metro- stations aan het andere einde van de stad teruggevonden!

Verschillende ter beschikking gestelde tenten waren kapot. Tentkisten en het houten interieur waren als brandhout gebruikt. Svenska Dagbladet trof nog een baardige jongeling op blote voeten aan juist voor hij zou afreizen naar Am- sterdam waar de meesten, naar hij ver- telde, nu naar toe waren gegaan. Hem werd gevraagd: "Vind je het juist, dat jij en je kameraden dit kamp zo achter- laten?" Het ,.antwoord" kwam met een schouderophalen: "Misschie_n hadden ze haast." ·

De juistheid van het motto: "Verbeter de wereld en begin bij jezelf," is tot deze kring kennelijk nog niet doorge- drongen!

• Nog eens: Thorbecke

In ons vorige HYMIIlet" bn ik "1nf4 waardering melding .maks van - 'IJ&

aantrekkelijke Thorbecke-nummer van ,.Uitleg". ·het weekblad vm het mi:nisterie vll41 onderwijs en wetenscàappen. {)p 2B jun1 jl. is :inmiddels -nog .ee111. tweede ea

VERVOLG OP PAGINA 11