Toerisme Vlaanderen
Onderzoek naar het profiel, het gedrag, de motivatie en de bestedingen van de recreatieve verblijfstoerist in de Vlaamse regio’s anno 2005.
Eindrapport
Dossiernummer 05/1522
27 april 2006
1. INLEIDING... 9
2. BESCHRIJVEND DEEL ... 12
2.1 Methodologie... 12
2.1.1 Desk-research ... 12
2.1.1.1. Principe... 12
2.1.1.2. Structuur vragenlijst... 13
2.1.2 Chronologisch verloop van het onderzoek ... 16
2.1.3. Face-to-Face enquêtes in de vakantieparken ... 17
2.1.3.1. Vakantieparken... 17
2.1.3.2. Methodiek...17
2.1.3.3. Interviewers ... 18
2.1.3.4. De realisatie van de interviews en de selectie van de respondent... 18
2.1.4. Schriftelijke enquêtes... 20
2.1.4.1. Genereren van de enquêtes ... 20
2.1.4.2. Data-invoer en verificaties... 24
2.2 Steekproef... 25
2.2.1 Theoretische steekproef ... 25
2.2.1.1. Definitie steekproefelementen ... 25
2.2.1.2. Steekproefgrootte... 26
2.2.1.3. Type steekproef: Quota-steekproef + wegingen ... 26
2.2.1.4. Steekproefsamenstelling: verdere stratificatie ... 28
2.2.2 Gerapporteerde steekproef... 30
2.2.2.1. Gerapporteerde basis ... 30
2.2.2.2. Steekproefsamenstelling ... 31
2.3 Verwerking van de gegevens... 33
2.3.1 Datacleaning en creatie van bijkomende variabelen... 33
2.3.2 Codering open vragen... 34
2.3.3 Tabulaties ... 34
2.3.4 Weging i.f.v. regio, nationaliteit en logiesvorm ... 36
2.3.5 Controle kwaliteit interviews... 37
2.3.6 Nauwkeurigheid van de resultaten... 38
3. ALGEMENE RESULTATEN... 39
3.1 Profiel van de recreatieve verblijfstoerist volgens NIS-cijfers... 40
3.1.1 Land van herkomst ... 40
3.2 Profiel van de recreatieve verblijfstoerist in de steekproef... 41
3.2.1 Regio van herkomst ... 41
3.2.2 Leeftijd ... 43
3.2.2.1. Leeftijd respondent ... 43
3.2.2.2. Leeftijd gezinshoofd ... 44
3.2.3 Beroep... 48
3.2.4 Gepensioneerd ... 51
3.2.5 Opleiding ... 54
3.2.5.1. Vlaams opleidingsniveau... 54
3.2.5.2. Nederlands opleidingsniveau... 56
3.2.6 Samenstelling reizend gezin ... 58
3.3 Kenmerken van het verblijf ... 63
3.3.1 Verblijfplaats ... 63
3.3.2 Verblijfsduur... 66
3.3.2.1. Aantal nachten ... 66
3.3.2.2. Soort vakantie ... 67
3.3.3 Verblijfsperiode ... 69
3.3.4 Verblijf op meerdere plaatsen of in meerdere landen ... 71
3.3.5 Transportmiddel... 73
3.3.6 Reisbemiddeling ... 74
3.3.7 Periode reservering ... 78
3.3.8 Groepsgrootte ... 80
3.3.8.1. Aantal gezinsleden... 80
3.3.8.2. Aantal familieleden en vrienden ... 81
3.3.8.3. Groepsgrootte totaal... 83
3.4 Aanleiding, motivatie en geraadpleegde toeristische informatiebronnen... 85
3.4.1 Aanleiding en motivatie vakantie ... 85
3.4.2 Gebruikte informatiebronnen... 88
3.4.3 Arrangementen ... 93
3.4.4 Bezoek Dienst toerisme of plaatselijk toeristisch informatiekantoor... 94
3.5 Beoordeling van de vakantie en het verblijf in de Vlaamse regio’s, herhaalbezoek en aanbeveling... 98
3.5.1 Imago... 98
3.5.1.1. Omschrijving regio via open vraag... 98
3.5.1.2. Omschrijving regio aan de hand van categorieën ... 100
3.5.1.3. Invoering keurmerk ... 101
3.5.1.4. Extra financiële bijdrage... 102
3.5.2 Tevredenheid verblijf Vlaamse regio’s... 104
3.5.2.1. Algemene tevredenheid ... 104
3.5.2.2. Verwachtingen... 105
3.5.2.3. Prijs/kwaliteitverhouding... 109
3.5.3 Herhaalbezoek ... 111
3.5.3.1. Toekomstige vakantie in Vlaanderen... 111
3.6 De concurrenten en de concurrentiële voor- en nadelen ... 121
3.6.1 Concurrenten ... 121
3.6.1.1. Andere bestemming overwogen ... 121
3.6.1.2. Concurrerende bestemming ... 122
3.6.2 Sterke / positieve punten van de regio ... 125
3.6.3 Zwakke / negatieve punten van de regio... 127
3.7 De activiteiten van de toerist in de Vlaamse regio ... 128
3.7.1 Genre vakantie... 128
3.7.2 Bezochte plaatsen ... 133
3.7.2.1. Toerististische streken of steden ... 133
3.7.2.2. Specifieke plaatsen ... 134
3.7.3 Activiteiten ... 137
3.7.3.1. Gedane activiteiten ... 137
3.7.3.2. Belangrijkheid activiteiten... 140
3.7.3.3. Tevredenheid geboden mogelijkheden ... 142
3.7.4 Wandel- of fietsvakantie... 144
3.7.4.1. Wandeltochten ... 144
3.7.4.2. Fietstochten... 147
3.8 Evaluatie en verwachte bestedingen ... 152
3.8.1 Evaluatie totale prijs vakantie... 152
3.8.2 Verwachte bestedingen... 154
3.8.2.1. Verwachte bestedingen totaal ... 154
3.8.2.2. Verwachte bestedingen volgens logiesvorm... 155
3.8.2.3. Verwachte besteding volgens nationaliteit ... 155
3.8.2.4. Verwachte besteding volgens periode ... 156
3.8.3 Logiesformule... 157
3.9 Bestedingen tijdens verblijf in de Vlaamse regio’s ... 159
3.9.1 Totale bestedingen algemeen... 159
3.9.2 Totale bestedingen volgens nationaliteit... 160
3.9.3 Totale bestedingen volgens logiesvorm... 161
3.9.4 Totale bestedingen volgens periode... 162
LIJST VAN TABELLEN
TABEL 1: VOOROPGESTELDE STEEKPROEFSAMENSTELLING CENTER PARCS ... 28
TABEL 2: VOOROPGESTELDE STEEKPROEFSAMENSTELLING SUNPARKS ... 28
TABEL 3: VOOROPGESTELDE STEEKPROEFSAMENSTELLING VLAAMSE REGIO’S: TOTAAL ... 29
TABEL 4: VOOROPGESTELDE STEEKPROEFSAMENSTELLING VLAAMSE REGIO’S VOLGENS HERKOMSTLAND ... 29
TABEL 5: UITEINDELIJKE STEEKPROEFSAMENSTELLING CENTER PARCS ... 31
TABEL 6: UITEINDELIJKE STEEKPROEFSAMENSTELLING SUNPARKS... 31
TABEL 7: UITEINDELIJKE STEEKPROEFSAMENSTELLING VLAAMSE REGIO’S: TOTAAL... 32
TABEL 8: UITEINDELIJKE STEEKPROEFSAMENSTELLING VLAAMSE REGIO’S VOLGENS HERKOMSTLAND ... 32
TABEL 9. INVULRESPONS - NIVEAU VRAGEN ... 37
TABEL 10: BETROUWBAARHEIDSINTERVALLEN ... 38
TABEL 11: AANTAL RECREATIEVE AANKOMSTEN IN VLAAMSE REGIO’S IN 2004 VOLGENS LOGIESVORM... 40
TABEL 12: VERDELING LOGIESVORM VOLGENS LAND VAN HERKOMST ... 42
TABEL 13: LEEFTIJD VAN HET GEZINSHOOFD VOLGENS LOGIESVORM EN VERBLIJFSPERIODE ... 47
TABEL 14: GEMIDDELDE LEEFTIJD VAN HET GEZINSHOOFD VOLGENS LOGIESVORM EN SAMENSTELLING REIZEND GEZIN (IN JAREN)... 47
TABEL 15: BEROEP VAN HET GEZINSHOOFD... 48
TABEL 16: BEROEPEN GEZINSHOOFD (SELECTIE VAN ANTWOORDEN) VOLGENS LOGIESVORM ... 49
TABEL 17: BEROEPEN GEZINSHOOFD (SELECTIE VAN ANTWOORDEN) VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT... 50
TABEL 18: PROPORTIE GEPENSIONEERDE GEZINSHOOFDEN VOLGENS LOGIESVORM EN SAMENSTELLING REIZEND GEZIN... 53
TABEL 19: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD VLAAMSE TOERISTEN VOLGENS LOGIESVORM ... 55
TABEL 20: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD NEDERLANDSE TOERISTEN VOLGENS LOGIESVORM ... 57
TABEL 21: SAMENSTELLING REIZEND GEZIN VOLGENS LOGIESVORM... 59
TABEL 22: LEEFTIJD JONGSTE KIND VOLGENS LOGIESVORM... 59
TABEL 23: SAMENSTELLING REIZEND GEZIN VOLGENS NATIONALITEIT ... 60
TABEL 24: LEEFTIJD JONGSTE KIND VOLGENS NATIONALITEIT ... 60
TABEL 25: CORRECTHEID VERMELDE VLAAMSE REGIO VOLGENS REGIO WAAR TOERIST VERBLEVEN HEEFT ... 65
TABEL 26: GEMIDDELD AANTAL NACHTEN IN VERBLIJF VOLGENS LOGIESVORM ... 66
TABEL 27: GEMIDDELD AANTAL NACHTEN IN VERBLIJF VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM ... 66
TABEL 28: GEMIDDELD AANTAL NACHTEN IN VERBLIJF VOLGENS PERIODE EN LOGIESVORM ... 67
TABEL 29: TYPE VAKANTIE VOLGENS NATIONALITEIT... 68
TABEL 30: TYPE VAKANTIE VOLGENS LOGIESVORM ... 68
TABEL 31: PERCENTAGE RESPONDENTEN TIJDENS SEIZOEN VOLGENS LOGIESVORM .... 69
TABEL 32: PERCENTAGE RESPONDENTEN TIJDENS SEIZOEN VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT ... 70
TABEL 33: PERCENTAGE RESPONDENTEN BINNEN/BUITEN SEIZOEN VOLGENS GEZINSSAMENSTELLING ... 70 TABEL 34: PERCENTAGE RESPONDENTEN BINNEN/BUITEN SEIZOEN VOLGENS LEEFTIJD
TABEL 38: TRANSPORTMIDDEL VOLGENS LOGIESVORM... 73
TABEL 39: TRANSPORTMIDDEL VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT ... 74
TABEL 40: RESERVERINGSWIJZE LOGIES VOLGENS NATIONALITEIT ... 75
TABEL 41: RESERVERINGSKANAAL LOGIES VOLGENS NATIONALITEIT... 75
TABEL 42: RESERVERINGSWIJZE LOGIES VOLGENS LOGIESVORM ... 76
TABEL 43: RESERVERINGSKANAAL LOGIES VOLGENS LOGIESVORM ... 76
TABEL 44: RESERVERINGSWIJZE LOGIES VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM... 77
TABEL 45: RESERVERINGSKANAAL LOGIES VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM ... 77
TABEL 46: PERIODE LOGIES OP VOORHAND VOLGENS LOGIESVORM... 79
TABEL 47: PERIODE LOGIES OP VOORHAND VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT ... 79
TABEL 48: GEMIDDELD AANTAL GEZINSLEDEN VOLGENS LOGIESVORM ... 80
TABEL 49: GEMIDDELD AANTAL GEZINSLEDEN VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM ... 80
TABEL 50: GEMIDDELD AANTAL GEZINSLEDEN VOLGENS PERIODE EN LOGIESVORM ... 81
TABEL 51: GEMIDDELD AANTAL FAMILIELEDEN EN VRIENDEN VOLGENS LOGIESVORM ... 82
TABEL 52: GEMIDDELD AANTAL FAMILIELEDEN EN VRIENDEN VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM... 82
TABEL 53: GEMIDDELD AANTAL FAMILIELEDEN EN VRIENDEN VOLGENS PERIODE EN LOGIESVORM ... 82
TABEL 54: GEMIDDELDE TOTALE GROEPSGROOTTE VOLGENS LOGIESVORM ... 83
TABEL 55: GEMIDDELDE TOTALE GROEPSGROOTTE VOLGENS NATIONALITEIT EN LOGIESVORM ... 83
TABEL 56: GEMIDDELDE TOTALE GROEPSGROOTTE VOLGENS PERIODE EN LOGIESVORM ... 84
TABEL 57: REDENEN OM VAKANTIE IN VLAAMSE REGIO DOOR TE BRENGEN TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT (ANTWOORDEN DIE MEEST FREQUENT GEGEVEN WERDEN) ... 85
TABEL 58: TOP 3: SOORT EVENEMENT OF GEBEURTENIS TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT. ... 86
TABEL 59: REDENEN OM VAKANTIE IN VLAAMSE REGIO DOOR TE BRENGEN VOLGENS LOGIESVORM (ANTWOORDEN DIE MEEST FREQUENT GEGEVEN WERDEN) .. 86
TABEL 60: TOP 3: SOORT EVENEMENT OF GEBEURTENIS VOLGENS LOGIESVORM... 87
TABEL 61: TOP 3 GERAADPLEEGDE SITES EN BROCHURES... 88
TABEL 62: GERAADPLEEGDE INFORMATIE VOLGENS NATIONALITEIT ... 89
TABEL 63: TOP 3 GERAADPLEEGDE SITES VOLGENS NATIONALITEIT... 89
TABEL 64: TOP 3 GERAADPLEEGDE BROCHURES VOLGENS NATIONALITEIT... 90
TABEL 65: GERAADPLEEGDE INFORMATIE VOLGENS LOGIESVORM... 91
TABEL 66: TOP 3 GERAADPLEEGDE SITES VOLGENS LOGIESVORM ... 92
TABEL 67: TOP 3 GERAADPLEEGDE BROCHURES VOLGENS LOGIESVORM ... 92
TABEL 68: OMSCHRIJVINGEN VAN HET VERBLIJF IN DE VLAAMSE REGIO’S VOLGENS LOGIESVORM (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN)... 98
TABEL 69: OMSCHRIJVING REGIO (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) VOLGENS NATIONALITEIT ... 99
TABEL 70: OMSCHRIJVING REGIO (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT ... 99
TABEL 71: GEMIDDELDE BEOORDELING REGIO VOLGENS LOGIESVORM ... 101
TABEL 72: TOP 3 ‘BETER DAN VERWACHT’ ... 105
TABEL 73: TOP 3 ‘MINDER GOED DAN VERWACHT’ ... 106
TABEL 74: OVEREENKOMST VERBLIJF MET VERWACHTINGEN VOOR VERTREK VOLGENS LOGIESVORM ... 106
TABEL 75: TOP 3 ‘BETER DAN VERWACHT’ VOLGENS LOGIESVORM... 107
TABEL 76: TOP 3 ‘SLECHTER DAN VERWACHT’ VOLGENS LOGIESVORM ... 107
TABEL 77: TOP 3 ‘BETER DAN VERWACHT’ VOLGENS NATIONALITEIT ... 108
TABEL 78: TOP 3 ‘SLECHTER DAN VERWACHT’ VOLGENS NATIONALITEIT... 109
TABEL 79: TOP 3: STREEK, REGIO, OF STAD IN VLAANDEREN VOLGENS LOGIESVORM . 113 TABEL 80: TOP 3: STREEK, REGIO OF STAD IN VLAANDEREN VOLGENS NATIONALITEIT ... 114
TABEL 81: PLAATS VAKANTIE IN VLAANDEREN SINDS 2003 VOLGENS LOGIESVORM ... 118
TABEL 82: TOP 3 OVERWOGEN LAND EN OVERWOGEN STREEK VOLGENS NATIONALITEIT ... 123
TABEL 83: TOP 3: OVERWOGEN LAND VOLGENS LOGIESVORM ... 123
TABEL 84: TOP 3: OVERWOGEN STREEK, REGIO OF STAD VOLGENS LOGIESVORM... 124
TABEL 85: STERKE/POSITIEVE PUNTEN REGIO TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN)... 125
TABEL 86: STERKE/POSITIEVE PUNTEN REGIO VOLGENS LOGIESVORM (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) ... 126
TABEL 87: ZWAKKE/NEGATIEVE PUNTEN REGIO TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN)... 127
TABEL 88: ZWAKKE/NEGATIEVE PUNTEN REGIO VOLGENS LOGIESVORM (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) ... 127
TABEL 89: THEMA VAKANTIE VOLGENS LOGIESVORM... 132
TABEL 90: 10 MEEST VERMELDE TOERISTISCHE STEDEN OF STREKEN... 133
TABEL 91: SPECIFIEKE PLAATS BEZOCHT VOLGENS LOGIESVORM (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN)... 136
TABEL 92: TOP 10 GEDANE ACTIVITEITEN... 137
TABEL 93: TOP 10 GEDANE ACTIVITEITEN VOLGENS NATIONALITEIT ... 138
TABEL 94: TOP 10 GEDANE ACTIVITEITEN VOLGENS LOGIESVORM ... 139
TABEL 95: GEMIDDELDE BELANGRIJKHEID ACTIVITEITEN TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT ... 140
TABEL 96: GEMIDDELDE BELANGRIJKHEID ACTIVITEITEN VOLGENS LOGIESVORM ... 141
TABEL 97: GEMIDDELDE TEVREDENHEID ACTIVITEITEN TOTAAL EN VOLGENS NATIONALITEIT ... 142
TABEL 98: GEMIDDELDE TEVREDENHEID ACTIVITEITEN VOLGENS LOGIESVORM... 143
TABEL 99: BEWEGWIJZERING FIETSTOCHTEN VOLGENS LOGIESVORM ... 150
TABEL 100: VERTREKPUNT FIETSTOCHTEN VOLGENS LOGIESVORM... 151
TABEL 101: EVALUATIE TOTALE PRIJS VOLGENS LOGIESVORM... 153
TABEL 102: VERWACHTE BESTEDINGEN ALGEMEEN... 154
TABEL 103: VERWACHTE BESTEDINGEN VOLGENS LOGIESVORM ... 155
TABEL 104: VERWACHTE BESTEDINGEN VOLGENS NATIONALITEIT... 155
TABEL 105: VERWACHTE BESTEDINGEN VOLGENS PERIODE... 156
TABEL 106: LOGIESFORMULE VOLGENS LOGIESVORM ... 158
TABEL 107: TOTALE BESTEDINGEN ALGEMEEN ... 159
TABEL 108: TOTALE BESTEDINGEN VOLGENS NATIONALITEIT ... 160
TABEL 109: TOTALE BESTEDINGEN VOLGENS LOGIESVORM... 161
TABEL 110: TOTALE BESTEDINGEN VOLGENS PERIODE ... 162
LIJST VAN FIGUREN
FIGUUR 1: VERDELING STEEKPROEF VOLGENS LAND VAN HERKOMST...41
FIGUUR 2: LEEFTIJD RESPONDENT...43
FIGUUR 3: LEEFTIJD GEZINSHOOFD...44
FIGUUR 4: GEMIDDELDE LEEFTIJD VAN HET GEZINSHOOFD VOLGENS LOGIESVORM (IN JAREN)...45
FIGUUR 5: GEMIDDELDE LEEFTIJD VAN HET GEZINSHOOFD VOLGENS LOGIESVORM EN VERBLIJFSPERIODE (IN JAREN) ...46
FIGUUR 6: PROPORTIE GEPENSIONEERDE GEZINSHOOFDEN VOLGENS LOGIESVORM ...51
FIGUUR 7: PROPORTIE GEPENSIONEERDE GEZINSHOOFDEN VOLGENS LOGIESVORM EN NATIONALITEIT ...52
FIGUUR 8: PROPORTIE GEPENSIONEERDE GEZINSHOOFDEN VOLGENS LOGIESVORM EN PERIODE VERBLIJF...52
FIGUUR 9: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD VLAAMSE TOERISTEN...54
FIGUUR 10: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD VLAAMSE TOERISTEN VOLGENS LOGIESVORM...55
FIGUUR 11: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD NEDERLANDSE TOERISTEN ...56
FIGUUR 12: OPLEIDINGSNIVEAU GEZINSHOOFD NEDERLANDSE TOERISTEN VOLGENS LOGIESVORM...57
FIGUUR 13: SAMENSTELLING REIZEND GEZIN ...58
FIGUUR 14: LEEFTIJD JONGSTE KIND ...58
FIGUUR 15: SAMENSTELLING REIZEND GEZIN VOLGENS VERBLIJFSPERIODE...61
FIGUUR 16: VERBLIJFSPERIODE VOLGENS LOGIESVORM INDIEN JONGSTE KIND JONGER DAN 6 JAAR ...62
FIGUUR 17: KENNIS VLAAMSE REGIO VOLGENS LOGIESVORM...64
FIGUUR 18: CORRECTHEID VERMELDE VLAAMSE REGIO VOLGENS LOGIESVORM...64
FIGUUR 19: TYPE VAKANTIE...67
FIGUUR 20: OPEENVOLGEND IN MEERDERE PLAATSEN OF LANDEN VERBLEVEN VOLGENS LOGIESVORM ...72
FIGUUR 21: METHODE RESERVERING LOGIES ...74
FIGUUR 22: PERIODE LOGIES OP VOORHAND GERESERVEERD...78
FIGUUR 23: INVLOED INFORMATIE ARRANGEMENTEN OP BESLISSING VOLGENS NATIONALITEIT ...93
FIGUUR 24: INVLOED INFORMATIE ARRANGEMENTEN OP KEUZE REGIO VOLGENS LOGIESVORM...94
FIGUUR 25: TEVREDENHEID DIENSTVERLENING DIENST VOOR TOERISME...94
FIGUUR 26: TEVREDENHEID DIENST VOOR TOERISME / PLAATSELIJK TOERISTISCH INFOKANTOOR VOLGENS NATIONALITEIT ...95
FIGUUR 27: CONTACT MET DIENST VOOR TOERISME / PLAATSELIJK TOERISTISCH INFOKANTOOR VOLGENS LOGIESVORM...96
FIGUUR 28: TEVREDENHEID DIENSTVERLENING DIENST VOOR TOERISME / PLAATSELIJK TOERISTISCH INFORMATIEKANTOOR VOLGENS LOGIESVORM ...97
FIGUUR 29: GEMIDDELDE BEOORDELING REGIO/STREEK...100
FIGUUR 30: INVLOED KEURMERK KEUZE LOGIES. ...101
FIGUUR 31: INVLOED KEURMERK KEUZE LOGIES VOLGENS LOGIESVORM...102
FIGUUR 32: BEREIDHEID EXTRA FINANCIËLE BIJDRAGE ...103
FIGUUR 33: BEREIDHEID EXTRA FINANCIËLE BIJDRAGE VOLGENS LOGIESVORM...103
FIGUUR 34: GEMIDDELDE TEVREDENHEID VERBLIJF VOLGENS LOGIESVORM ...104
FIGUUR 35: OVEREENKOMST VERBLIJF MET VERWACHTINGEN VOOR VERTREK...105
FIGUUR 36: OVEREENKOMST VERBLIJF MET VERWACHTINGEN VOOR VERTREK VOLGENS NATIONALITEIT...108
FIGUUR 37: GEMIDDELDE PRIJS-KWALITEITVERHOUDING VERBLIJF VOLGENS LOGIESVORM...110
FIGUUR 38: OVERWEGING VAKANTIE IN VLAANDEREN IN DE LOOP VAN DE KOMENDE DRIE JAAR...111
FIGUUR 39: OVERWEGING VAKANTIE IN VLAANDEREN IN DE LOOP VAN DE KOMENDE
DRIE JAAR VOLGENS LOGIESVORM ...112
FIGUUR 40: OVERWEGING VAKANTIE IN VLAANDEREN IN DE LOOP VAN DE KOMENDE DRIE JAAR VOLGENS LOGIESVORM ...113
FIGUUR 41: AANBEVELEN REGIO AAN FAMILIE, VRIENDEN OF KENNISSEN ...114
FIGUUR 42: AANBEVELEN REGIO AAN FAMILIE, VRIENDEN OF KENNISSEN VOLGENS LOGIESVORM...115
FIGUUR 43: AANBEVELEN REGIO AAN FAMILIE, VRIENDEN OF KENNISSEN VOLGENS NATIONALITEIT ...115
FIGUUR 44: PLAATS VAKANTIE IN VLAANDEREN SINDS 2003...116
FIGUUR 45: SINDS 1 JANUARI 2003 VAKANTIE IN VLAANDEREN DOORGEBRACHT VOLGENS LOGIESVORM ...117
FIGUUR 46: GEMIDDELD AANTAL KEER BESTEMMING IN VLAANDEREN BEZOCHT SINDS 2003 VOLGENS LOGIESVORM ...118
FIGUUR 47: VAKANTIE IN DEZELFDE REGIO OF IN VERSCHILLENDE REGIO’S VOLGENS LOGIESVORM...119
FIGUUR 48: PLAATS VAKANTIE IN VLAANDEREN SINDS 2003 VOLGENS NATIONALITEIT ...120
FIGUUR 49: GEMIDDELD AANTAL KEER BESTEMMING BEZOCHT IN VLAANDEREN VOLGENS NATIONALITEIT...120
FIGUUR 50: ANDERE BESTEMMING OVERWOGEN VOLGENS LOGIESVORM...122
FIGUUR 51: THEMA VAN DE VAKANTIE (INDIEN MEN EEN THEMAVAKANTIE IN DE VLAAMSE REGIO’S DOORBRACHT) ...129
FIGUUR 52: THEMA VAKANTIE VOLGENS NATIONALITEIT (INDIEN MEN EEN THEMAVAKANTIE IN DE VLAAMSE REGIO’S DOORGEBRACHT HEEFT)...130
FIGUUR 53: ANDER THEMA VOLGENS NATIONALITEIT ...130
FIGUUR 54: THEMAVAKANTIE OF GEVARIEERDE VAKANTIE VOLGENS LOGIESVORM..131
FIGUUR 55: ANDERE TOERISTISCHE STREEK OF STAD BEZOCHT VOLGENS LOGIESVORM ...134
FIGUUR 56: SPECIFIEKE PLAATS BEZOCHT (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) ...135
FIGUUR 57: SPECIFIEKE PLAATS BEZOCHT VOLGENS NATIONALITEIT (MEEST FREQUENT GEGEVEN ANTWOORDEN) ...135
FIGUUR 58: GEEN ENKELE SPECIFIEKE PLAATS BEZOCHT VOLGENS LOGIESVORM ...136
FIGUUR 59: WANDELTOCHTEN VAN MEER DAN ÉÉN UUR VOLGENS LOGIESVORM...145
FIGUUR 60: GEMIDDELD AANTAL WANDELTOCHTEN VAN MEER DAN ÉÉN UUR VOLGENS LOGIESVORM ...146
FIGUUR 61: GEBRUIK BEWEGWIJZERDE WANDELROUTES VOLGENS LOGIESVORM...146
FIGUUR 62: BEWEGWIJZERING FIETSTOCHTEN...147
FIGUUR 63: FIETSTOCHTEN VAN MEER DAN ÉÉN UUR VOLGENS LOGIESVORM ...148
FIGUUR 64: GEMIDDELD AANTAL FIETSTOCHTEN VAN MEER DAN ÉÉN UUR VOLGENS LOGIESVORM...149
FIGUUR 65: EIGEN OF GEHUURDE FIETS VOLGENS LOGIESVORM ...150
FIGUUR 66: EVALUATIE TOTALE PRIJS VAKANTIE...152
FIGUUR 67: EVALUATIE TOTALE PRIJS VAKANTIE VOLGENS NATIONALITEIT...153
FIGUUR 68: LOGIESFORMULE...157
FIGUUR 69: LOGIESFORMULE VOLGENS NATIONALITEIT ...157
1. INLEIDING
Toerisme Vlaanderen wenst informatie te verzamelen over het gedrag van de actueel aanwezige recreatieve verblijfstoerist in Vlaanderen om ondermeer op basis van deze informatie haar marketingbeleid te bepalen. Actuele marktinformatie is voor Toerisme Vlaanderen een noodzakelijke grondstof om haar marketingbeleid te optimaliseren. De verzamelde gegevens kunnen ook inzichten verschaffen in het gedrag van de actuele verblijfstoerist en de aantrekkingskracht van Vlaanderen.
Om al deze redenen voerde Toerisme Vlaanderen in 2000 een eerste keer een marktonderzoek uit naar de toerist die Vlaanderen bezoekt. Deze huidige studie,
“Toeristisch marktonderzoek Vlaamse regio’s1”, kan in grote mate gezien worden als een vervolgstudie van het onderzoek uit 2000. Het merendeel van de huidig verkregen resultaten kan dan ook vergeleken worden met de resultaten van de vorige studie.
Het onderzoek richt zich tot het segment van de vakantieganger uit de volgende markten:
● het binnenland
● Nederland
● Duitsland
Wat betreft het type vakantieganger, kan er een onderscheid gemaakt worden tussen het motief en het wel/niet verblijven van deze vakantieganger. Deze survey richt zich naar:
● de verblijfstoerist (dus niet de dagtoeristen)
● de recreatieve verblijfstoerist (dus niet de zaken of MICE-toerist2)
1 De term “Groen Vlaanderen” is sinds het vorige onderzoek door Toerisme Vlaanderen vervangen door de term “Vlaamse regio’s”.
2 “Meetings-, Incentives, Conferences- and Exhibitions-toerist. Met deze term verwijst men eerder naar groepen van individuele zakelijke reizigers dan naar de individuele zakelijke reiziger op zich.
De studie brengt volgende elementen in kaart:
● de socio-demografische kenmerken van de toerist;
● de kenmerken van de trip (vervoersmiddel, organisatie, …);
● de geraadpleegde toeristische informatiebronnen;
● de tevredenheid, herhaalbezoek en aanbeveling;
● de motivatie;
● de concurrenten en de concurrentiële voor- en nadelen;
● het imago en de imagokenmerken van de Vlaamse regio’s;
● de activiteiten van de toerist in de Vlaamse regio’s;
● de bestedingen in de Vlaamse regio’s.
Hoewel deze elementen in hun beschrijvende vorm3 reeds een rijkdom aan informatie bieden, vormen deze ons inziens slechts de basis, de grondstof, om het marketingbeleid van Toerisme Vlaanderen te optimaliseren.
Daarom is het de bedoeling dat de huidige studie ook een antwoord geeft op de volgende vragen.
● Waarom bezoekt een persoon de Vlaamse regio’s?
● Welk imago hebben deze Vlaamse regio’s bij de toeristen?
● Hoe tevreden is men over de Vlaamse regio’s, en wat zijn de determinanten van deze tevredenheid?
De enquêtering gebeurde deels schriftelijk en deels face-to-face. De vooropgestelde steekproefgrootte betrof een gerapporteerde basis van N = 33504 5, evenredig verdeeld over de verschillende regio’s, maanden, logiesvormen en markten. Deze steekproef laat toe om significante en statistisch betrouwbare resultaten te bekomen, zowel voor de steekproef in zijn geheel, als voor de verschillende subpopulaties.
3 Beschrijvende vorm = het wie, wat, hoe, waarom, …
4 2800 schriftelijke enquêtes bij logiesuitbaters in de Vlaamse regio’s (= 200 per regio) en
Het onderzoek werd uitgevoerd in vier fasen namelijk:
¾ De desk-research;
¾ De enquêtering;
¾ De encodering, de verwerking en de analyse van de resultaten;
¾ De interpretatie van de onderzoeksresultaten.
De desk-research had tot doel om het enquêteformulier van het onderzoek in 2000 te optimaliseren op basis van de suggesties van de eerste studie, waarbij steeds de mogelijkheid tot vergelijking voor ogen werd gehouden. Men was er zich immers van bewust dat elke wijziging aan de vragenlijst uit 2000, hoe klein ook, een invloed kan hebben op de antwoorden van de respondenten op niet-gewijzigde vragen.
De tweede fase, de enquêtering, gebeurde op 2 verschillende manieren. Toeristen in de Vlaamse regio’s kregen bij vertrek een vragenlijst van de logiesuitbater waarbij ze verbleven hebben met de vraag deze in te vullen en terug te sturen. Logiesuitbaters wiens respons tijdens het verloop van het veldwerk te wensen over liet werden door een telefonische recall of door een bezoek van een provinciaal verantwoordelijke extra gestimuleerd. In de vakantieparken werd er een face-to-face-interview afgenomen van de gasten die er verbleven.
De encodering, verwerking en analyse van de enquêtes gebeurde in SPSS6, zowel wat de invoer van de gegevens betreft, de verwerking op zich, de omzetting naar tabellen als de verdere statistische verwerking.
In dit rapport werden de enquêteresultaten geanalyseerd en geïnterpreteerd.
6 Statistical Package for Social Science
2. BESCHRIJVEND DEEL
2.1 Methodologie
2 . 1 . 1 DE S K-R E S E A R C H
2 . 1 . 1 . 1 . P R I N C I P E
Het doel van de desk-research was om op basis van de suggesties van de studie uit 2000 een nieuwe vragenlijst uit te werken. Deze nieuwe vragenlijsten moesten in de mate van het mogelijke analoog zijn aan de vragenlijsten van het onderzoek in 2000. We mochten echter de vroegere vragenlijsten niet zonder meer overnemen maar we dienden ons af te vragen of het niet mogelijk was om deze vragenlijsten te optimaliseren, hetzij door het aanbrengen van mineure veranderingen, hetzij door het toevoegen van vragen die ons toelaten meer diepgaande analyses uit te voeren.
De vragenlijsten werden herwerkt in samenspraak met Toerisme Vlaanderen en de verantwoordelijken van elke Vlaamse provincie op basis van de objectieven van dit onderzoek.
Om te komen tot een maximale vergelijkbaarheid van de gegevens werd er, net zoals in 2000, voor geopteerd om de vragenlijst voor de schriftelijke enquêtes en de vragenlijst voor de face-to-face interviews in de vakantieparken nagenoeg identiek te houden.
2 . 1 . 1 . 2 . S T R U C T U U R V R A G E N L I J S T
Naar analogie van het onderzoek van 2000 bestaat de vragenlijst van het huidige onderzoek uit 7 grote delen die hieronder kort zullen worden toegelicht.7
Kenmerken van het verblijf en de trip
Dit onderdeel van de vragenlijst bevatte vragen zoals ‘In welke Vlaamse regio heeft u uw verblijf doorgebracht?’, ‘In welke logiesvorm?’, ‘Hoelang?’, ‘Met wie?’, ‘Hoe bent u tot op uw bestemming geraakt?’, …. .
De antwoorden op deze vragen kunnen louter beschrijvend gebruikt worden. Deze gegevens kunnen bijvoorbeeld gebruikt worden om de tevredenheid van de toerist in de Vlaamse regio’s te helpen verklaren in verdere analyses. Ze kunnen ook gebruikt worden om verschillende groepen van toeristen te beschrijven (bvb. de meest tevreden groep van toeristen was gelogeerd in een hotel, verbleef minstens 3 dagen in de Vlaamse regio’s en heeft de trip met vrienden gemaakt).
Activiteiten van de toerist in de Vlaamse regio’s
In dit deel werd vooreerst bevraagd welke plaatsen, steden en bezienswaardigheden de toerist bezocht heeft. Daarnaast werd ook nog gevraagd wat de activiteiten van de toerist waren (bvb. uitgaansleven, wandelen, shoppen, streekgastronomie, …).
Verder werd ook de belangrijkheid van deze activiteiten gemeten. Hoe belangrijk vindt de toerist het dat hij in de Vlaamse regio’s een bepaalde activiteit kan uitvoeren?
Tenslotte werd de toerist ook gevraagd om een evaluatie te maken van diezelfde activiteiten. Hoe tevreden was de toerist over de geboden mogelijkheden om deze activiteit uit te voeren?
7 Om de bespreking van de structuur van de vragenlijst niet nodeloos lang te maken, zal hier enkel de schriftelijke vragenlijst besproken worden. De vragenlijst voor de face- to-face-interviews heeft dezelfde structuur maar bepaalde vragen worden twee keer gesteld (een keer m.b.t. de regio en een keer m.b.t. het vakantiepark) of richten zich specifiek naar het vakantiepark in plaats van naar de regio.
Aanleiding, motivatie & geraadpleegde toeristische informatiebronnen
Dit deel had als doel na te gaan hoe de toerist tot het besluit gekomen is om zijn vakantie in de Vlaamse regio’s door te brengen. De antwoorden op deze vragen kunnen eveneens gebruikt worden om een antwoord te vinden op de vraag: “Wat maakt dat iemand tevreden is over zijn bezoek aan de Vlaamse regio’s?”.
Concurrenten, concurrentiële voor- en nadelen
In dit deel werd eerst en vooral gevraagd welke andere bestemmingen de toerist overwogen heeft om zijn vakantie door te brengen. Vervolgens werden de sterke of positieve punten die de Vlaamse regio’s bieden ten opzichte van deze alternatieven bevraagd. Als laatste werd er gevraagd wat de zwakke of negatieve punten van de Vlaamse regio’s zijn in vergelijking met de andere bestemmingen.
Beoordeling van de vakantie en het verblijf in de Vlaamse regio’s, herhaalbezoek en aanbeveling
Dit onderdeel van de vragenlijst peilde naar de mate waarin de toerist tevreden was over de verschillende aspecten die gekoppeld zijn aan zijn verblijf in de Vlaamse regio’s (bvb. de gastvrijheid, de sfeer, de prijs, …). Een dergelijke bevraging moet het ons mogelijk maken om op toeristisch niveau de troeven van de Vlaamse regio’s te bepalen. Samen met de meting van de tevredenheid over de activiteiten in het deel
“Activiteiten van de toerist in de Vlaamse regio’s” moet het ons toelaten om de determinanten van tevredenheid voor de Vlaamse regio’s te bepalen.
Daarnaast peilde deze vragenlijst ook naar het beeld dat de toerist heeft van de Vlaamse regio’s. Met andere woorden, welk imago hebben de Vlaamse regio’s? Hiervoor werd in eerste instantie de volgende vraag voorzien: “Omschrijf de regio of streek waar u verbleven hebt met enkele woorden?”. De belangrijkste antwoordmogelijkheden op deze vraag zijn ons bekend door het onderzoek uit 2000 en zijn gebruikt om de verschillende aspecten die betrekking hebben op het imago expliciet te bevragen.8
Bestedingen
Dit deel van de vragenlijst had als doel na te gaan hoeveel de toerist gespendeerd heeft aan zijn verblijf in de Vlaamse regio’s. Grotendeels is dit onderdeel analoog aan de versie uit 2000. Toch hebben we enkele kleine toevoegingen gedaan.
Om in verdere analyses te trachten te verklaren waarom iemand tevreden of ontevreden is over zijn verblijf in de Vlaamse regio’s, hebben we onderstaande vragen toegevoegd.
● Hoeveel hebt u in totaal uitgegeven aan uw reis?
● Vond u deze vakantie duur, …?
● Wat had u verwacht te spenderen, vóór uw bezoek aan de Vlaamse regio’s?
Socio-demografische kenmerken
In de vragenlijst werden ook enkele socio-demografische kenmerken van de respondent opgenomen, zoals onder andere geslacht, leeftijd, het hoogst behaalde diploma en het beroep van het gezinshoofd.
2 . 1 . 2 CH R O N O L O G I S C H V E R L O O P V A N H E T O N D E R Z O E K
Wat betreft het verloop van het veldwerk (de gegevensverzameling) kunnen we de volgende stappen onderscheiden :
Face-to-face interviews
1. Selectie vakantieparken
2. Selectie + training interviewers 3. Afname interviews
Schriftelijke enquêtering
1. Selectie en recrutering logiesuitbaters 2. Bevoorrading en briefing logiesuitbaters 3. Verdeling enquêtes
4. Ontvangst van de geretourneerde vragenlijsten 5. Controle quota + extra stimulatie logiesuitbaters
2 . 1 . 3 . FA C E-T O- FA C E E N Q U Ê T E S I N D E V A K A N T I E P A R K E N
2 . 1 . 3 . 1 . V A K A N T I E P A R K E N
Net zoals tijdens de vorige studie stonden de provinciale en regionale verantwoordelijken in voor de selectie van en de contactname met de vakantieparken.
Om de deelnamebereidheid van de vakantieparken in de Vlaamse regio’s te stimuleren, werd er, net zoals in 2000, de mogelijkheid geboden om enkele supplementaire vragen in het onderzoek m.b.t. de vakantieparken op te nemen die exclusief voor hen bestemd waren.
De twee belangrijkste vakantieparken, Center Parcs en Sunparks, hebben aan het onderzoek deelgenomen.
2 . 1 . 3 . 2 . M E T H O D I E K
Omwille van de eigenheid van de vakantieparken met hun concentratie aan toeristen was de opzet om de vakantietoeristen te interviewen middels een face-to-face enquête ter plaatse.
De interviewer stelt daarbij de vragen aan de hand van een gestandaardiseerde vragenlijst waarin zowel de formulering als de volgorde van de vragen vastliggen, met de bedoeling een uniforme manier van bevraging van de respondenten te verkrijgen.
Gezien de aard van de interviews (“ter plaatse in het vakantiepark”), werd er de voorkeur aan gegeven om te werken met “pen & paper” in plaats van met CAPI9, wat bovendien de mogelijkheid geeft om bijkomende controles (zie ook verder) uit te voeren.
9 Computer Aided PC Interviewing
2 . 1 . 3 . 3 . I N T E R V I E W E R S
In dit onderzoeksproces speelt de interviewer een zeer belangrijke rol. De resultaten van het onderzoek kunnen maar zo goed zijn als de verzamelde data. Het was daarom ook belangrijk aandacht te hebben voor de vaardigheden en de kwaliteiten van de interviewers.
Al de interviewers volgden een geijkte training en briefing die zowel het doel van de studie als de te volgen werkwijze betrof. Iedere interviewer moest ook voorafbepaalde quota volgen teneinde het wetenschappelijk gefundeerd karakter van de resultaten ten gevolge van de gecontroleerde steekproeftrekking mogelijk te maken.
De interviews werden uitgevoerd in het Nederlands of in het Duits, al naargelang de taalrol van de respondent.10
2 . 1 . 3 . 4 . D E R E A L I S A T I E V A N D E I N T E R V I E W S E N D E S E L E C T I E V A N D E R E S P O N D E N T
Een onderzoek mag slechts correct en representatief genoemd worden in de mate dat de medewerkingsgraad (= de respons) voldoende hoog is. Dit aspect staat op zich los van de gerapporteerde basis (= het aantal volledige interviews).
De respons hangt af van volgende factoren: de motivering van de respondent, de duur van het interview en de moeilijkheidsgraad.
Wat betreft de motivering van de respondent werd de studie gesitueerd. Meer bepaald werd, om de kans op een positieve respons te verhogen, voorafgaand aan het eigenlijke interview aangegeven:
1. dat dit onderzoek uitgaat van Toerisme Vlaanderen11 met de bedoeling … 2. dat dit onderzoek volledig vertrouwelijk12 en anoniem is
3. dat er belang gehecht wordt aan de mening van éénieder en dat het dus belangrijk is deel te nemen aan dit onderzoek.
Uit dit onderzoek bleek dat noch de tijdsduur (de lengte van de enquête), noch de eventuele moeilijkheidsgraad een negatief effect had op de medewerking van de respondenten. De medewerkingsgraad van de vakantieparken was voortreffelijk.13
De normale chronologie van een face-to-face interview was de volgende:
1. voorstelling van het onderzoeksbureau en onderwerp van de enquête 2. aftoetsen van de selectiecriteria (cfr. infra)
3. vraag naar medewerking 4. enquête
5. afronding en bedanking
11 De vermelding van de opdrachtgever geeft een officieel karakter aan dit onderzoek.
12 M.a.w. dat de personen die meewerken aan dit onderzoek geen schrik hoeven te hebben dat de opdrachtgever of derden met de individuele resultaten naar buiten komt.
13 Hierbij moet wel opgemerkt worden dat de toerist met een kleine attentie bedankt werd voor zijn deelname aan het onderzoek. In Center Parcs De Vossemeren kreeg de respondent een bon waarmee hij in de parkwinkel een gratis fles wijn kon gaan afhalen; in Sunparks De Kempense Meren kreeg elk gezinslid van de respondent een bon voor een gratis consumptie. Bovendien had Center Parcs De Vossemeren om de medewerkingsgraad te verhogen tijdens de periode van het veldwerk aan de receptie van haar park een bord geplaatst waarbij de parkgasten er op gewezen werden dat zij gecontacteerd konden worden om deel te nemen aan een onderzoek.
2 . 1 . 4 . SC H R I F T E L I J K E E N Q U Ê T E S.
2 . 1 . 4 . 1 . G E N E R E R E N V A N D E E N Q U Ê T E S
Het genereren van de enquêtes bestond van begin tot einde uit 5 fasen. Elk van deze fasen zal in dit onderdeel kort besproken worden.
Selectie / recrutering van de logiesuitbater
De respectievelijk provinciale of regionale verantwoordelijken stonden in voor de selectie van, de contactname met en de recrutering van de deelnemende logiesuitbaters (i.c. de uitbater van een hotel, een camping, een logies voor doelgroepen, een individuele huurvakantiewoning of een gastenkamer).
De logiesuitbaters werden geselecteerd op basis van hun capaciteit en op basis van het aantal toeristen dat de voorgaande jaren bij hen verbleven heeft. Er werden in principe enkel logiesuitbaters geselecteerd die zich hoofdzakelijk richten op de gewone vakantietoerist en zich dus niet zozeer concentreren op de zakelijke toerist.
Om de logiesuitbaters over te halen hun medewerking te verlenen aan dit onderzoek krijgen de deelnemende uitbaters na afloop van het onderzoek een samenvattend rapportje met de belangrijkste resultaten van hun logiesvorm. Bovendien maken de logiesuitbaters die gedurende de hele periode van het veldwerk goed meegewerkt hebben kans op een Sodexho-cheque ter waarde van 75 euro.
Bevoorrading en briefing van de logiesuitbaters
De provinciale of regionale verantwoordelijken zorgden voor de distributie van de vragenlijsten naar de logiesuitbaters.
De respectievelijke verantwoordelijken kregen daarvoor een voldoende groot aantal
‘pakketjes’ van M.A.S. Elk van deze pakketjes bestond uit een grote enveloppe, formaat C4, geïdentificeerd volgens nationaliteit van de toerist, zijnde Belg, Nederlander of Duitser. Deze enveloppe bevatte de volgende zaken:
- algemene vragenlijst: boekje met op eerste pagina begeleidend schrijven naar de vakantietoerist
- (binnen- of buitenlandse) retourenveloppe
De retourenveloppe was van het type ‘Port betaald door bestemmeling’, waardoor de deelnemende toerist geen postzegel hoefde te plakken en dusdanig geen geld hoefde uit te geven om deel te nemen aan het onderzoek. Ook voor de buitenlandse toeristen, de Nederlanders en de Duitsers, was dit systeem van toepassing, al zag hun retourenveloppe er iets anders uit dan deze van de binnenlandse toeristen14.
De provinciale of regionale verantwoordelijken brachten op elke vragenlijst een sticker aan waarop een code stond. Aan de hand van deze code kon nagegaan worden in welke provincie, regio, logiesvorm en zelfs bij welke logiesuitbater de toerist zijn vakantie doorgebracht heeft.
De provinciale en regionale verantwoordelijken assembleerden hierna de pakketjes en bezorgden, op basis van de quota, elke logiesuitbater een voldoende groot aantal hiervan.
14 Omwille van de specifieke reglementering van De Post.
Verdeling enquêtes bij de toeristen
De logiesuitbater was verantwoordelijk voor de recrutering van de vakantietoeristen, daartoe aangezet en gemotiveerd door de respectievelijke verantwoordelijken van de provinciale toeristische diensten.
Om de recrutering van de toeristen op een degelijke manier te kunnen uitvoeren kreeg de logiesuitbater een praktische handleiding met uitleg over hoe de selectie diende te gebeuren.
Bedoeling was dat de logiesuitbater bij het uitchecken aan elke toerist die aan het profiel beantwoordde, vroeg of hij deel wou nemen aan een onderzoek. Indien het antwoord positief was, overhandigde de logiesuitbater de toerist een pakketje met het verzoek de vragenlijst in te vullen en binnen de 5 dagen terug te sturen.
Ontvangst van de geretourneerde vragenlijsten
De ingevulde vragenlijst moest in principe door de toerist binnen de 5 dagen teruggestuurd worden naar M.A.S.
Er werd bewust voor deze korte periode gekozen omwille van 2 belangrijke redenen.
Eerst en vooral zou een langere periode ertoe kunnen leiden dat een aantal respondenten het invullen van de enquête voor zich uitschuift, wat - met het spreekwoord indachtig “van uitstel komt afstel” - tot een lagere responsgraad zou kunnen leiden.15 De tweede reden heeft dan weer met de inhoud van de vragenlijst te maken. In de vragenlijst werd er ook gepeild naar de uitgaven die de toerist gedaan heeft tijdens zijn vakantie in de Vlaamse regio’s. Om een zo goed mogelijke schatting van deze bestedingen te kunnen krijgen was het noodzakelijk dat de vragenlijst zo snel mogelijk na het beëindigen van het verblijf ingevuld werd.
Om de respons te verhogen en om ervoor te zorgen dat de toerist zijn vragenlijst snel terugstuurde, was er ook een wedstrijd verbonden aan de ontvangst van de vragenlijsten. Onder alle respondenten die hun volledig ingevulde enquête tijdig teruggestuurd hadden, werden 12 Vlaanderen Vakantielandcheques van 150 euro verloot.
Controle quota + extra stimulatie logiesuitbaters
Voor dit type van veldwerk is constante opvolging van de binnengekomen enquêteformulieren en regelmatige bijsturing en stimulering van de deelnemende logiesuitbaters zeer belangrijk om de vooropgestelde quota te kunnen behalen.
Om de 14 dagen maakte M.A.S. een stand van zaken op wat betreft het aantal geretourneerde vragenlijsten, niet alleen op totale basis maar ook op provinciaal niveau. Om de evolutie van de ontvangst per provincie te kunnen evalueren, werd er vanaf de tweede rapportering ook de respons per periode weergegeven. Op deze manier kon er nagegaan worden of de lage respons van een bepaalde provincie te wijten was aan de lage respons tijdens een bepaalde periode of dat de provincie systematisch een laag responspercentage behaalde.
Deze stand van zaken werd in zijn geheel aan Toerisme Vlaanderen doorgestuurd en de provinciale toeristische diensten kregen elk hun respectievelijke gegevens. Provincies waarvan de respons te wensen over liet, werden aangeraden opnieuw contact op te nemen met minder presterende logiesuitbaters en hen extra te motiveren. Indien noodzakelijk werden er nieuwe uitbatingen gecontacteerd.
2 . 1 . 4 . 2 . D A T A - I N V O E R E N V E R I F I C A T I E S
Cruciaal bij een schriftelijke vragenlijst is de correctheid van de data-invoer. De antwoorden worden manueel maar tegelijkertijd op een zeer rigoureuze manier ingevoerd.
Om mogelijke invoerfouten zo veel als mogelijk te vermijden werden de volgende procedures voorzien:
1. het uitwerken van een data-entry-structuur die bepaalde antwoorden accepteert en andere niet (door definitie van type, lengte, mogelijke waarden)
2. het uitvoeren van kruistabulaties en nazicht van de corresponderende resultaten16
3. het individueel nazicht (en vergelijking met de neergeschreven antwoorden in het origineel document) van de outliers (i.c. de extreem hoge en lage waarden)
Belangrijk is dat deze procedure niet enkel invoerfouten aan het licht brengt, maar tevens ook toelaat om inconsistenties te detecteren zodanig dat deze daaropvolgend zo mogelijk gecorrigeerd kunnen worden.
2.2 Steekproef
2 . 2 . 1 TH E O R E T I S C H E S T E E K P R O E F
In deze eerste paragraaf van dit onderdeel bespreken we hoe de theoretische steekproef (= steekproef voor het begin van het veldwerk) er uitziet. Concreet betekent dit dat we nagaan hoe groot de steekproef zou moeten zijn, hoe hij samengesteld zou moeten zijn én welk type van steekproef er gebruikt zou moeten worden. In een tweede paragraaf gaan we dan na hoe de eigenlijke onderzoekssteekproef (= uiteindelijke steekproef, steekproef na einde van het veldwerk) opgebouwd is.
2 . 2 . 1 . 1 . D E F I N I T I E S T E E K P R O E F E L E M E N T E N
Onder steekproefelementen verstaan we de personen die bevraagd dienen te worden.
Voor dit onderzoek werden de steekproefelementen als volgt gedefinieerd:
- persoon moet als voornaamste reden (motief) van zijn verblijf “ontspanning en/of vakantie” hebben17
- het moet een verblijf betreffen met minstens één overnachting18 buitenshuis - het betreft een volwassen persoon, hetzij een alleenreizend individu, hetzij
één van beide partners van het reizend gezin (dus geen meereizende kinderen, adolescenten, …).
Er mocht bovendien maximaal één persoon per reizend gezelschap (persoon, gezin, familie, groep) bevraagd worden.
Met betrekking tot de face-to-face interviews in de vakantieparken werd er nog een bijkomende eis gesteld voor de selectie van de respondenten. De respondent diende namelijk op dezelfde dag van het interview of in het begin van de daaropvolgende dag uit het park te vertrekken.19
17 Persoon mag dus niet in het kader van zijn beroep (zakentoerisme), of in het kader van een congres, seminarie, … (MICE-toerisme) bij de logiesuitbater verblijven.
18 Dus geen dagtoerisme
19 Dit om een zo goed mogelijke schatting van de bestedingen te verkrijgen. De interviewdagen werden zo gekozen dat ze samenvielen met het einde van het verblijf van de respectievelijke parkgasten.
2 . 2 . 1 . 2 . S T E E K P R O E F G R O O T T E
De nauwkeurigheid van de resultaten is afhankelijk van de steekproefgrootte. Des te groter de steekproef, des te nauwkeuriger zal het resultaat zijn.
De bedoeling van dit onderzoek was te komen tot een totale gerapporteerde basis van N = 550 face-to-face interviews in de vakantieparken en N = 2.800 schriftelijke vragenlijsten uit de andere logiesvormen, evenredig verdeeld over:
1. de verschillende herkomstlanden 2. de verschillende logiesvormen
3. het moment van hun vakantie (spreiding in de tijd)
Deze steekproefgrootte van N= 550 face-to-face interviews en N = 2.800 schriftelijke enquêtes laat toe om significante en statistisch betrouwbare resultaten te bekomen voor het geheel van alle toeristen, alsook voor de verschillende subpopulaties20, zij het dat de maximale afwijkingen bij deze subpopulaties groter zullen zijn gezien de kleinere sample size waarop ze betrekking hebben.
2 . 2 . 1 . 3 . T Y P E S T E E K P R O E F : Q U O T A - S T E E K P R O E F + W E G I N G E N
Wat betreft het kiezen van de steekproefelementen (i.c. de vraag: Welke toerist dient bevraagd te worden?), moest er een principiële keuze gemaakt worden tussen een proportionele steekproef en een quota-steekproef.
Bij een zuivere proportionele steekproef zijn de bevraagde personen evenredig vertegenwoordigd naargelang hun respectievelijk aantal, bvb. per regio.
Een proportionele steekproef heeft als voordeel dat de gerapporteerde basis een afspiegeling vormt van de populatie, maar heeft als nadeel dat het aantal interviews voor sommige (kleine) subgroepen te klein zal zijn om over deze subgroepen betrouwbare statistische uitspraken te kunnen doen. Wat dit laatste betreft, denken we bvb. aan de regio’s met minder toeristen.
Om deze reden werd er voor dit onderzoek geopteerd voor een quota-steekproef. Bij een quota-steekproef wordt op voorhand bepaald hoeveel personen er van elke groep bevraagd zullen worden, bvb. X1 aantal gezinnen in de regio Brugge of X2 aantal gezinnen uit de regio Kortrijk, waarbij er voor gezorgd kan worden dat het aantal enquêtes voor elk van de subgroepen voldoende groot in aantal is om over deze subgroepen betrouwbare statistische uitspraken te kunnen doen.
Het nadeel van een quota-steekproef is dat de bruto-totaalresultaten niet representatief zijn voor het geheel van alle toeristen in de Vlaamse regio’s. Meer bepaald zullen de
“oververtegenwoordigde” regio’s21 een grote gewicht hebben in dit bruto- totaalresultaat.
Om de resultaten te bekomen op het niveau van de Vlaamse regio’s mogen de resultaten voor elk van de regio’s daarom niet zomaar gesommeerd worden over de verschillende regio’s heen. Echter, door deze brutoresultaten te gaan wegen met een wegingsfactor die met hun werkelijke proportie rekening houdt, bekomen we de nettoresultaten die wél representatief zijn voor de toerist in de Vlaamse regio’s.
Zodanig is de gerapporteerde steekproef alsnog een kopie van de werkelijke populatie van de Vlaamse regio’s.22
Door met quota te werken zijn we anderzijds tegelijkertijd in staat om significante uitspraken te doen over elk van de subgroepen.
21 I.c. de regio’s waarvan er meer personen bevraagd zullen worden in verhouding tot het respectievelijke bezoekersaantal in de onderliggende populatie.
22 Niet alle resultaten werden echter gewogen. De resultaten van elk vakantiepark op zich werden niet gewogen (cfr. infra).
2 . 2 . 1 . 4 . S T E E K P R O E F S A M E N S T E L L I N G : V E R D E R E S T R A T I F I C A T I E
Zoals reeds voorheen gemeld was het doel van deze studie te komen tot een totale gerapporteerde basis van N = 3.350. De vooropgestelde gerapporteerde basis voor de schriftelijke enquêtes bij de toeristen in de Vlaamse regio’s bedroeg N= 2.800 (= 14 x 200), evenredig verdeeld over de verschillende regio’s, maanden, logiesvormen en herkomstlanden. De vooropgestelde gerapporteerde basis voor de face-to-face- interviews in de vakantieparken werd vastgesteld op N = 550, verdeeld over de verschillende nationaliteiten en het moment van de vakantie.
Wat betreft het herkomstland van de te ondervragen toeristen werd er afgesproken om enkel Belgen, Nederlanders en Duitsers te bevragen, aangezien het vooral deze nationaliteiten zijn die een vakantie in de Vlaamse regio’s doorbrengen. 97,7% van de Belgische toeristen in de Vlaamse regio’s zijn Vlamingen. Daarom werd er besloten geen Walen in de steekproef op te nemen.23
Omdat er geopteerd werd voor een quota-steekproef werd er telkens een tweedimensionale matrix samengesteld.
Tabel 1: Vooropgestelde steekproefsamenstelling Center Parcs
Seizoen Buiten Seizoen
Vl. Ndl. Dts. Totaal Vl. Ndl. Dts. Totaal
Midweek (N = 135) 20 20 20 60 25 25 25 75
Weekend/week (N = 165) 30 30 30 90 25 25 25 75
Totaal (N = 300) 50 50 50 150 50 50 50 150
Tabel 2: Vooropgestelde steekproefsamenstelling Sunparks
Seizoen Buiten Seizoen
Vl. Ndl. Dts. Totaal Vl. Ndl. Dts. Totaal
Midweek (N = 80) 12 12 6 30 20 20 10 50
Weekend/week (N = 170) 38 38 19 95 30 30 15 75
Totaal (N = 250) 50 50 25 125 50 50 25 125
Tabel 3: Vooropgestelde steekproefsamenstelling Vlaamse regio’s: totaal
Hotels Campings
Logies voor doelgroepen
Gasten- kamers
Indiv. huur-
vak. woning Totaal
Antwerpse Kempen 75 55 55 10 5 200
Brugse Ommeland 120 10 0 35 35 200
Groene Gordel 170 15 10 5 0 200
Hageland 100 35 30 23 12 200
Haspengouw 275 0 0 65 60 400
Limburgse Kempen 75 100 0 10 15 200
Maasland 70 100 0 10 20 200
Meetjesland 108 29 19 28 16 200
Mijnstreek 85 100 0 5 10 200
Scheldeland 126 20 8 30 16 200
Vlaamse Ardennen 87 45 10 29 29 200
Voerstreek 100 20 0 0 80 200
Westhoek 110 25 0 35 30 200
TOTAAL N = 1.501 N = 554 N = 132 N = 285 N = 328 N = 2.800
Tabel 4: Vooropgestelde steekproefsamenstelling Vlaamse regio’s volgens herkomstland
Vlamingen Nederlanders Duitsers Totaal
Antwerpse Kempen 130 30 40 200
Brugse Ommeland 166 34 0 200
Groene Gordel 125 45 30 200
Hageland 180 20 0 200
Haspengouw 267 98 35 400
Limburgse Kempen 78 102 20 200
Maasland 88 82 30 200
Meetjesland 140 60 0 200
Mijnstreek 127 53 20 200
Scheldeland 128 52 20 200
Vlaamse Ardennen 145 55 0 200
Voerstreek 170 25 5 200
Westhoek 170 30 0 200
TOTAAL N = 1.914 N = 686 N = 200 N = 2.800
2 . 2 . 2 GE R A P P O R T E E R D E S T E E K P R O E F
Terwijl in de eerste paragraaf besproken werd hoe de steekproef er uit zou moeten zien, gaan we in deze tweede paragraaf na hoe de steekproef er werkelijk uitzag na afloop van de enquêtes.
2 . 2 . 2 . 1 . G E R A P P O R T E E R D E B A S I S
Onder steekproefgrootte of ‘omvang’ verstaan we steeds de gerapporteerde basis. Deze gerapporteerde basis = het aantal valide interviews op het ‘einde van de rit’, i.c. het aantal interviews dat verwerkt en gerapporteerd zal worden.
Het zijn enkel de geldige enquêtes24 die deel uitmaken van de gerapporteerde basis.
Voor dit onderzoek bedraagt de gerapporteerde basis N = 2.848 geldige enquêtes.
Hierbij moet wel opgemerkt worden dat na de eerste datacleaning het aantal geldige enquêtes in totaal N = 2.910 bedroeg.25 In samenspraak met Toerisme Vlaanderen werden er nadien nog 62 respondenten uit de datafile verwijderd en dit omwille van de volgende redenen.
1. Dit onderzoek richt zich naar de toerist die als voornaamste reden voor zijn verblijf
‘ontspanning en/of vakantie’ heeft. Het was hierbij de bedoeling vooral alleenreizende personen, gezinnen, families, … te ondervragen. Bij nazicht van de groepsgrootte bleken er echter ook enkele verenigingen (zoals jeugdbewegingen, …) de vragenlijst teruggestuurd te hebben. Daar zij eigenlijk niet tot de doelgroep van dit onderzoek behoorden, werden alle respondenten die met meer dan 30 personen op vakantie waren uit de database verwijderd.26
2. Voor een aantal van de vooropgestelde subgroepen werden de quota niet behaald en zaten er te weinig respondenten in de subgroep om er statistisch betrouwbare uitspraken over te kunnen doen. Dit was het geval voor de Duitsers in het algemeen (ongeacht de logiesvorm27) en de Nederlanders in de logies voor doelgroepen. Deze cases werden dus in samenspraak met Toerisme Vlaanderen uit de bespreking van de resultaten geweerd.28
2 . 2 . 2 . 2 . S T E E K P R O E F S A M E N S T E L L I N G
Na afloop van de face-to-face-interviews en uitzuivering van de database zag de finale steekproefsamenstelling voor de vakantieparken er als volgt uit:
Tabel 5: Uiteindelijke Steekproefsamenstelling Center Parcs
Seizoen Buiten Seizoen
Vl. Ndl. Dts. Totaal Vl. Ndl. Dts. Totaal
Midweek (N = 141) 21 20 22 63 27 25 26 78
Weekend/week (N = 169) 31 30 30 91 26 26 26 78
Totaal (N = 310) 52 50 52 154 53 51 52 156
Tabel 6: Uiteindelijke steekproefsamenstelling Sunparks
Seizoen Buiten Seizoen
Vl. Ndl. Dts. Totaal Vl. Ndl. Dts. Totaal
Midweek (N = 85) 14 12 9 35 17 20 13 50
Weekend/week (N = 167) 35 38 15 88 32 31 16 79
Totaal (N = 252) 49 50 24 123 49 51 29 129
Deze tabellen tonen duidelijk aan dat de uiteindelijke steekproefsamenstelling aan de eisen beantwoordt die vooraf gesteld werden, nl. 550 afgewerkte interviews, evenredig verdeeld over de verschillende nationaliteiten en het moment waarop de vakantie plaatsgevonden heeft.
27 Met uitzondering van de vakantieparken. De Duitstalige face-to-face-interviews werden daarom wel behouden.
28 Concreet werden er 36 enquêtes van Duitsers en 3 enquêtes van Nederlandse toeristen uit de logies voor doelgroepen uit de datafile verwijderd.
