1 Jongeren tussen wal en schip.
Voor het project Voorst onder de Loep hebben wij gesproken met jongeren die al vroeg in hun leven te maken hebben gehad met jeugdzorg. En hoe zij na hun 18e levensjaar tussen ‘de wal en het schip’ zijn beland. Tijdens dit gesprek staan hun levenservaringen (met de jeugdzorg) centraal.
Deze jongeren hebben geen band met de Gemeente Voorst, maar kunnen wel als voorbeeld dienen hoe moeilijk sommige jongeren het kunnen hebben en wat hun ervaringen met de Jeugdzorg en andere hulpverlening in Nederland zijn.
Van een jongere is zijn moeder Nederlandse en zijn vader komt uit de
Kaapverdische eilanden. Toen hij was geboren was zijn vader net 4 jaar in Nederland en sprak de taal nog niet goed. Dit leverde communicatieproblemen en spanning tussen zijn ouders op. Zijn vader dronk veel en was crimineel. Er waren veel conflictsituaties met moeder. Er was sprake van emotionele verwaarlozing.
Toen hij 11 jaar was kreeg zijn moeder een nieuwe man. Het gezin is toen naar Almere verhuisd, er was geen contact meer met zijn vader. In Almere merkte hij ineens dat hij geen Nederlander was en trok naar Marokkaanse jongeren. Deze jongeren waren bezig met kleine criminaliteit, diefstallen etc. Hij ging op een
negatieve manier om aandacht vragen. Op een gegeven moment ging het thuis niet meer en is hij bij zijn oma gaan wonen. Ook dat ging niet en er volgde
uithuisplaatsing door de Raad van de Jeugdbescherming. Er volgde een
crisisplaatsing in Enschede omdat er weinig plekken waren. Hij heeft zich daar erg eenzaam gevoeld. Dit was de eerste ervaring met Jeugdzorg: verplaatsing naar de andere kant van Nederland. Vanwege de wachtlijsten is hij 7x overgeplaatst naar verschillende internaten. Op het internaat werd hij beschouwd als een man terwijl hij van binnen nog een kind was en daar begonnen de problemen. Na het internaat ben je volwassen, maar je hebt een achterstand, geen verantwoordelijkheidsgevoel. Zo is hij in de maatschappij terecht gekomen. In deze tijd heeft hij 13 voogden in 5 jaar tijd gehad.
Daarna is hij naar Amsterdam verhuisd en hij heeft daar van zijn 17e tot zijn 21e jaar geleefd, toeristen opgelicht, alcoholverslaving gehad, gesnoven. Hij ging in die tijd gevangenis in gevangenis uit. Er was sprake van steeds zwaardere criminaliteit, overvallen , 4 jaar gevangenis straf. Van 18 tot 24 jaar heeft hij het grootste deel van de tijd vastgezeten. In de gevangenis wist hoe het werkte, in de buitenwereld niet. Tussen de gevangenis door had hij geen vaste plek om te wonen. Hij stal en
2 kleedde zich daardoor goed. Hij zag er goed uit, waardoor mensen geen hulp
aanboden, ze konden niet aan hem zien dat hij dat nodig had.
In de gevangenis had hij contact met een pastoor en toen is zijn tijd omgezet naar een verblijf in de Piet Roorda kliniek. Daar heeft hij gedragstherapie gehad, ook EMDR heeft geholpen. Hij heeft vervolgens een goede vrouw ontmoet. Nu zit hij in een positieve spiraal omhoog, maar heeft nog wel schulden vanuit het verleden en krijgt nooit meer een VOG voor bepaalde banen. Nu zit hij ook in een
schuldhulpmaatjesproject.
Een andere jongere is opgegroeid in een gezin met vader, moeder en een oudere broer. Moeder was psychisch depressief, vader had een alcoholverslaving.
Zij werd emotionele verwaarloosd als kind, daardoor was zij een moeilijk kind dat op een negatieve manier aandacht vroeg. Toe zij 14 jaar was had zij haar eerste
vriendje, die blowde. Thuis was het niet fijn, dus ze was veel meer bij hem, ze spijbelde en deed aan kleine diefstallen. Door het spijbelen is de Jeugdzorg thuis gekomen. Er zijn gesprekken gevoerd op het kantoor in Apeldoorn. Ze is
mishandeld door haar broer, die ook problemen door de thuissituatie had. Ze is daardoor door de kinderrechter op haar 15e uit huis geplaatst. Ze kreeg een voogd vanuit het CJG uit Zutphen, daar had ze geen band mee.
Als je hulpverlening nodig hebt moet je ook vaak weken wachten.
Ouders zijn gaan scheiden, haar broer was aan de drugs en mishandelde haar.
Haar vader is naar Denemarken gegaan en daar altijd gebleven. Zij had geen contact meer met thuis. Ze leefde bij haar vriend thuis en was vooral aan het hangen en blowen.
School had vroeger niet in de gaten hoe slecht het ging, de buitenkant zag er goed uit, de cijfers waren goed. School had meer moeten kijken hoe het echt ging. Ook de thuissituatie moeten ze meer naar kijken.
Ze kreeg een gedeelte dagbesteding, waarvoor ze naar een internaat ging. Ze kon het volhouden vanwege de contacten en de gelijkwaardigheid die ze daar heeft ervaren.
3 Op haar 17e is ze van de leerplicht afgehaald vanwege borderline en agressie. Toen vond ze dat een goed idee, maar nu denkt ze daar anders over. Ze is toen gestopt met school en heeft een bijstandsuitkering gekregen.
Ze heeft veel baantjes gehad. Ze heeft een lening aangevraagd en gekregen bij de bank om een kamer te kunnen betalen. Dit was haar eerste schuld en de verslaving is gebleven. Ze is van kamer naar kamer, van baan naar baan gegaan, met veel mannelijke contacten. Ze is gaan samenwonen met een jongen, die veel speed gebruikte en dat is zij toen ook gaan doen. Daardoor was ze agressief en had conflicten met instellingen. Er werd een Wajonguitkering toegekend vanwege haar borderline en persoonlijkheidsstoornissen.
Op haar 19e is ze terug naar huis gegaan en heeft ze met haar moeder geleefd. Ze zijn verhuisd naar Amsterdam en het ging goed. Ze heeft daar ook gewerkt. Toen is haar moeder plotseling overleden. Ze heeft een tijd met haar broer samengewoond en was weer aan de speed. Daarna heeft ze bij een jongen ingewoond, maar het ging niet goed. Ze is naar Deventer verhuisd, nog steeds bezig met het gebruiken van speed, en kreeg een baantje bij een pizzeria.
Ze kwam in contact met een meisje, die vrijwillig in de prostitutie werkte. Daar is zij ook in beland. En ze is blijven hangen in de prostitutie, daarnaast had ze een
cokeverslaving. Ze is naar Zutphen verhuisd. Ze werkte in Amersfoort. In Zutphen had ze een relatie, had minder werk en minder verslaving, behalve cannabis. Na aantal maanden in de relatie werd ze zwanger en had een miskraan.
Haar kinderwens was groot, op haar 16e had ze al een abortus gehad onder druk van haar familie.
Dit was het omslagpunt om zich te laten opnemen bij Tactus. Daar heeft ze 4 maanden intensieve trajecten doorlopen. Daarna is ze weer terug naar huis gegaan, haar vriend gebruikte echter nog en zij begon daardoor ook weer. Begin 2015 kreeg ze het inzicht dat ze niet de rest van haar leven zo wilde doorbrengen.
In juli 2015 is ze weer naar de kliniek gegaan en sindsdien is ze clean. Ze heeft veel aan de nazorg gehad, dat was goed om niet in een gat te vallen. Als je clean bent sta je anders in je leven, ook al heb je veel bagage. Er waren veel periodes van twijfel en schaamte. Ze is naar Brummen verhuisd om een nieuwe start te maken.
Als kind zat ze de hulpverlening bij Spatie, ze wilde ene kant geholpen worden, aan andere kant ook niet. Dialectische gedragstherapie en EMDR heeft haar bij Tactus
4 geholpen. Ze voelde zich serieus genomen. Niet zoals bij Spatie. Er werd daar niet geluisterd. Daar werd gauw een stempel opgeplakt.
Een andere jongere vertelt dat zij thuis werd mishandeld en zelf de politie heeft moeten bellen om hulp te krijgen. Zij kreeg een voogd toegewezen die een rapport heeft geschreven dat haar voor haar gevoel haar hele jeugd heeft achtervolgd. Het rapport, wat volgens de jongere niet kloppend was, werd geloofd en niet wat de jongere zelf zei. Ze verteld dat een voogd veel macht heeft en keuzes mag maken voor het kind wat grote gevolgen heeft voor het latere leven van het kind. Wanneer een voogd een negatief beeld heeft van het kind kan dit grote gevolgen hebben op latere leeftijd; onzekerheid, negatief zelfbeeld en daarop volgend depressies, verslavingen, zelfdoding.
Pas nadat ze 18 werd heeft ze de juiste hulp ontvangen, ze vertelt dat er veel eerder tijd gemaakt had moeten worden voor wie zij echt is. Als er bij kinderen op tijd ingegrepen wordt kunnen er veel problemen voorkomen worden.
Een andere jongere vertelt dat een vriendin van hem verschillende keren om hulp heeft gevraagd vanwege een depressie en zelfmoordpogingen. Vanwege de lange wachtlijsten, ze heeft een jaar moeten wachten, kwam deze hulp te laat en heeft dit meisje zelfmoord gepleegd.
In gesprek met andere ervaringsdeskundigen kwam het volgende naar voren:
Er zijn genoeg goede behandelingen voor kinderen met stoornissen of
gedragsproblemen, kies ervoor deze op tijd in te zetten om erger te voorkomen.
De wachtlijsten zijn te lang en wanneer een kind dan geplaatst kan worden ligt er geen plan klaar. Dan moet een kind nog langer wachten.
Kinderen leren op de groep niet dezelfde normen en waarden als thuis, leer ze dit wel aan.
Wanneer een jongere 18 wordt word er gezegd ‘je bent volwassen’ en dan stopt de jeugdzorg. Hoe kan dat? Jeugdzorg kan niet stoppen bij 18 jaar.
Over hulpverleners: Een hulpverlener moet zaken doorzien, te vertrouwen zijn, helder zijn en niet boven je gaan staan alsof ze je meerdere zijn of alsof ze het allemaal weten of kunnen bepalen. Ze moeten doen wat ze zeggen. Ze moeten naar elkaar ook eens duidelijk communiceren en overdragen en flexibel inspelen op wat
5 er echt aan de hand is en echt belangrijk is. Je hebt wel een opvoedrol, maar als je niet vertrouwd wordt krijg je ook niets gedaan bij de jongeren. Een hulpverlener die wel chill wil zijn en doen, maar toch niet vrijuit wil reageren en praten, dan blijf je een hulpverlener. En als jullie zonder toestemming met anderen over jongeren kletsen of bepaalde informatie die ik in vertrouwen vertel, maar waar het gevaar is dat die naar buiten komt, doorvertellen, dan gaat het mis.
Waarom mogen hulpverleners niet persoonlijk doen, waarom niet iemand knuffelen of aanraken voor een persoonlijke bejegening?
Hulpverleners zijn druk, werken te veel op zichzelf en stemmen te weinig onderling af. Daardoor geven ze te veel verschillende boodschappen af.
Het is genoeg als iemand gewoon de tijd neemt en gewoon vraagt vertel eens….? En die dat blijft herhalen, dan kom de jongere vanzelf wel een keer.
Waarom moet alles zogenaamd objectief bekeken worden en onpersoonlijk blijven.
Ik vind wel dat er in de omgang ergens een grens is omdat hulpverleners ook een privéleven hebben en dat dit gescheiden moet blijven.
Veel hulpverleners werken met oogkleppen op, daardoor hebben ze geen oog voor vernieuwingen. Ook hebben hulpverleners de mogelijkheden niet meer om echt te helpen. Vaak is er tijdgebrek door geld.
Ervaringsdeskundigen zijn vrijwilligers, je zou ze meer moeten betalen.
Algemeen:
Jongeren voelen zich niet altijd erg in de problemen zitten, terwijl hulpverleners dit vaak wel denken en denken dat de jongere hulp nodig heeft. De jongere weet dat echter nog niet.
Wat werkt wel: Er zijn, je moet bereikbaar zijn, niet vanaf 17.00 uur niet meer bereikbaar zijn. Als je dan nodig bent dan ben je er niet. Hulpverleners willen wel helpen, maar ze worden niet geaccepteerd als hulpverlener.
De pubertijd speelt een rol. Het leven van een hulpverlener sluit niet aan bij de cliënt. De ervaringsdeskundige sluit wel aan. Je kunt levelen. Vanwege de herkenning.
Het begint met een band tussen ervaringsdeskundige en cliënt. Zij kunnen een brugfunctie vervullen naar de hulpverlener.
6 Het vertrouwen van de hulpverleners is niet zo groot in ons. De cliënt heeft hulp nodig. De ervaringsdeskundige is altijd bereikbaar, de hulpverlening niet.
Alleen de GGz heeft inmiddels ervaring met ervaringsdeskundigen.
Door plaatsgebrek word je op de verkeerde plek geplaatst.
Een hulpverlener moet een mens zijn met die kwaliteiten die kan zien hoe een ander mens zich voelt.
De 18 jarige raakt op 18e zijn voogd kwijt en hij heeft geen recht heeft op
hulpverlening. Zo iemand wordt op straat gezet, maar heeft geen benul van wat er van hem gevraagd wordt.
Je moet blijven veranderen als instelling, maar ze blijven maar zitten. Ze zien niet goed hoe ze ons kunnen gebruiken. Er moet veel meer gebruik gemaakt worden van mensen die in die situatie hebben gezeten.
Naast opvang zijn er ook activiteiten nodig. Zelfvertrouwen creëren op een laagdrempelige vorm. Zorg dat ook leuk en aantrekkelijk is. Vergroot ook het zelfbeeld op een positieve manier.
Er moet vooraf een plan van aanpak komen en dan pas een kind uit het netwerk halen en gelijk beginnen. Wel een plan wat door iedereen gekend en gedragen moet worden. Niet een plan omdat er een plan moet zijn.
Therapeuten moeten het niet zo “raar” vinden dat cliënten het soms beter weten door hun eigen ervaringen en soms beter weten wat wel en niet werkt en helpt om door te kunnen gaan met leven.
