Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
1
Programmabegroting 2017
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
2
Aanbiedingsnota
Inleiding
De programmabegroting 2017 geeft financieel een tweezijdig beeld. Aan de ene kant lukt het opnieuw om voor alle jaren van de begroting een sluitend begrotingsresultaat te realiseren. Dit desondanks het intensieve spaarprogramma dat de gemeente in de begroting heeft opgenomen om de negatieve reservepositie weg te werken. Aan de andere kant blijft de financiële positie van de gemeente kwetsbaar. De kaderbrief bij de begroting 2017 geeft een positiever beeld dan dat nu uiteindelijk blijkt. Deze verslechtering van de financiële positie heeft met name te maken doordat enkele nog bestaande risico’s binnen het grondbedrijf worden opgelost. De toerekening van de personele kosten en de rentekosten aan het grondbedrijf was nog een mogelijk knelpunt. Dit knelpunt is in deze begroting definitief aangepakt. Door een gunstige septembercirculaire is het mogelijk gebl;eken om de de opbrengst OZB in 2017 met maximaal 1,5%
te laten stijgen.
Het begrotingsresultaat blijft dus positief voor alle begrotingsjaren en de negatieve reservepositie wordt aangepakt. Het is de zeer voorzichtige verwachting dat de totale reservepositie van de gemeente Beuningen eind 2020 weer positief zal zijn. De negatieve reserve grondbedrijf is pas eind 2024 weer positief, maar aangezien de gemeente meerdere reserves heeft, is het mogelijk dat eind 2020 de totale reservepositie weer positief is.
Het wegwerken van de negatieve reserve binnen 4 jaar is één van de vereisten van de provincie Gelderland om in aanmerking te komen voor het (lichte) repressieve toezicht. Door vast te houden aan het ingestelde spaarprogramma toont de gemeente haar verantwoordelijkheid om de in het verleden ontstane tekorten voortvarend aan te pakken. Daarbij worden risico’s in een zo vroeg mogelijk stadium onderkend, waardoor bijsturing via de begroting, zonder dat opnieuw tekorten ontstaan, mogelijk is. Met de provincie zal het overleg gestart worden of het vasthouden aan preventief toezicht vanaf 2018 nog noodzakelijk is.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
3
Programma's Uitgaven Inkomsten
Werk en inkomen 11.200 5.794
Jeugd 5.689 62
Maatschappelijke ondersteuning 8.238 704
Educatie en welzijn 5.936 502
Omgeving 9.454 6.449
Openbare orde en veiligheid 1.454 23
Bestuur en algemene ondersteuning 8.952 30.915
Onroerende zaakbelasting 0 7.190
Overige eigen middelen 2.610 3.161
Totaal programma's 53.533 54.800
Resultaat voor resultaatbestemming (voordelig) 1.267 Mutaties in reserves
Stortingen 1.770
Onttrekkingen 704
Totaal programma's na resultaatbestemming 55.303 55.504
Resultaat van de begroting (voordelig) 201
bedragen x € 1.000,00
Overzicht baten en lasten 2017
In bovenstaande tabel staat per programma de voor 2017 begrote uitgaven en inkomsten weergegeven. Het resultaat van de programma’s is € 1.267.000 positief. Aangezien de gemeente Beuningen de negatieve reservepositie moet aanvullen wordt jaarlijks een bedrag van € 1.770.000 in de reserves gestort, waarvan
€ 1.612.000 storting in de reserve grondbedrijf. De onttrekking van € 704.000 aan de reserve’s betreft onder
andere de dekking van incidentele kosten voor de noodzakelijke investeringen in de openbare verlichting (€ 350.000), de onttrekking aan de reserve decentralisaties voor extra kosten huishoudelijk zorg (€ 161.000)
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
4
en de onttrekking aan de reserve afval (€ 135.000). Het uiteindelijke resultaat van de begroting na resultaatbestemming is € 201.000 positief.
Aansluiting kaderbrief begroting 2017
De kaderbrief begroting 2017 toonde een begrotingsoverschot in 2017 van € 284.000. Dit overschot komt in de begroting in werkelijkheid uit op € 201.000. Dit verschil heeft de volgende oorzaken:
Resultaat van de kaderbrief begroting 2017 (voordelig) 284 Ontwikkelingen programma's
Rentenadeel overboeking grondbedrijf naar MVA -242
Wachtgeld wethouder -70
Verhoging budget huishoudelijke hulp -76
Bijzondere bijstand: hogere kosten bewindvoering -50
Voordeel algemene uitkering herverdeling VHROSV 79
Nadeel toerekening personele kosten + overhead -432
Kosten zandwinning Beuningse Plas -75
Opbrengst H1 zandwinning 173
Voordeel lagere rente 287
Voordeel kapitaallasten automatisering 198
Hogere OZB: nieuwbouw 83
Lagere OZB: stijging 1,5% in 2017 -106
Prijsstijgingen, stelpost 56
Algemene uitkering: septembercirculaire 2016 167
VTH frictiekosten ten laste van reorganisatiebudget 63
Nieuw beleid -111
Overige verschillen 43
Ontwikkelingen reserves
Mutaties reserves : storting reserve H1 -70
Resultaat van de begroting 2017 (voordelig) 201
bedragen x € 1.000,00
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
5
Rentenadeel overboeking grondbedrijf naar MVA (Materiële Vaste Activa)
De locaties Hoge Woerd en Lage Woerd zijn in de jaarrekening 2015 nog opgenomen onder het grondbedrijf als Niet In Exploitatie Genomen Grond (NIEGG). De boekwaarde van beide complexen is per 31-12-2015
€ 5,3 miljoen. Op grond van de nieuwe regelgeving rondom de gemeentelijke financiën (BBV) kan per 1-1- 2016 een grondexploitatie niet meer als NIEGG worden opgenomen. Een locatie kan enkel nog binnen het grondbedrijf worden opgenomen als de gemeenteraad een grondexploitatiecomplex en een grondexploitatiebegroting heeft vastgesteld. De grondexploitatie valt in dat geval onder de categorie Bouwgrond In Exploitatie (BIE). NIEGG’s zijn per 2016 komen te vervallen. Voor de Hoge Woerd en de Lage Woerd zijn de exploitaties nog niet vastgesteld, waardoor de complexen niet meer binnen het grondbedrijf kunnen worden verwerkt, ook niet als BIE en dus overgeboekt moeten worden naar de algemene dienst als Materiële Vaste Active (MVA). Deze herrubricering heeft twee financiële consequenties. Kosten kunnen vanaf 1-1-2016 niet meer naar de complexen worden toegerekend en de boekwaarde moet teruggebracht worden naar de lagere marktwaarde. Het niet meer toe kunnen rekenen van kosten leidt tot een rentenadeel en een nadeel in de personele kosten (zie verderop). Het afboeken naar de lagere marktwaarde kan een maximaal effect hebben van € 4 miljoen. Na ontvangst van de woningbouwprogrammering zal de gemeenteraad een voorstel ontvangen waarin de verdere ontwikkeling wordt beschreven van deze beide locaties, met daarbij de eventuele financiële gevolgen van deze afboeking. In december 2016 is het regionaal woningmarktonderzoek gereed. Dat is input voor een bijstelling van de regionale woningbouw- programmering in voorjaar 2017.
Wachtgeld wethouder
Vanwege het vertrek van een wethouder heeft de gemeente een verplichting om wachtgeld uit te keren, mocht het vinden van een nieuwe aanstelling uitstel ondervinden. Voorzichtigheidshalve wordt in deze begroting rekening gehouden met de wachtgeldverplichting.
Verhoging budget huishoudelijke hulp
De budgetten voor de huishoudelijke hulp staan onder druk. Als gevolg van de door het rijk opgelegde bezuiniging heeft de gemeente diverse kortingen op dit budget toegepast. Het is onzeker of de voorgestelde bezuinigingen ook daadwerkelijk kunnen worden gerealiseerd. In deze begroting worden de middelen die
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
6
beschikbaar zijn binnen de financieringsstroom ‘Wmo oud’1 beschikbaar gehouden voor de kosten huishoudelijke hulp. Dit betekent dat het bij de Herfstnota 2015 gerealiseerde voordeel op de woningaanpassingen (€ 61.000) wordt toegevoegd aan het budget huishoudelijke hulp. Dit geldt ook voor de (toekomstige) extra middelen die de gemeente ontvangt via de algemene uitkering. Ten slotte wordt ook
€ 15.000 structureel toegevoegd aan het budget vanwege het door het college genomen besluit om bij de aanbesteding het tarief naar boven bij te stellen.
Bijzondere bijstand: hogere kosten bewindvoering
Als gevolg van de toename van de aanvragen bijzondere bijstand ter compensatie van de kosten voor bewindvoering, is een bijstelling van dit budget met structureel € 50.000 noodzakelijk.
Voordeel algemene uitkering herverdeling VHROSV
De gemeente ontvangt jaarlijks een bijdrage vanuit het gemeentefonds. Deze bijdrage bestaat uit de algemene uitkering, decentralisatie-uitkeringen en integratie-uitkeringen. De algemene uitkering is opgebouwd in clusters. De bijdrage die de gemeente voor elk cluster ontvangt is gebaseerd op de uitgaven van de gemeente. Uit landelijk onderzoek is gebleken dat kleinere gemeenten relatief meer uitgeven aan Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing (VHROSV). Dit wordt vanaf 2017 gecorrigeerd, waardoor de gemeente Beuningen structureel € 79.000 meer uitkering ontvangt.
Nadeel toerekening personele kosten + overhead
Het grootste deel van de personele kosten wordt jaarlijks ten laste van de begroting gebracht. In een aantal gevallen komen de personele kosten ten laste van andere financieringsbronnen, zoals het grondbedrijf of kredieten investeringswerken (wegen, riool ed). In de begroting 2017 kan per saldo € 432.000 minder personele kosten + overheadkosten worden toegerekend aan het grondbedrijf en de andere investeringwerken. De totale lagere toerekening is ruim € 600.000, maar door het verminderen van de personele formatie resteert een tekort van € 432.000. Dit tekort bestaat voor het grootste deel uit de overheadkosten en voor een deel uit feitelijke personele kosten. De overheadkosten zijn niet direct te
1Integratie-uitkering Wmo: bedoeld voor kosten huishoudelijke zorg, diensten bij wonen met zorg, dure woningaanpassingen en uitvoeringskosten
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
7
verminderen als gevolg van de lagere doorbelasting. De personele kosten kunnen niet verder worden verminderd, vanwege de minimaal noodzakelijke ondergrens aan formatie.
Kosten zandwinning Beuningse Plas
De gemeente zal naar verwachting nog beperkt kosten maken voor de Beuningse Plas (voornamelijk rente en beperkt investeringen). De gemeente ontvangt de komende jaren nog de bijdrage van de zandwinner. Door deze inkomsten zal de huidige boekwaarde van de zandwinning in de komende jaren teruggebracht worden naar nul. Het is niet meer mogelijk om aanvullend kosten toe te rekenen aan de Beuningse Plas, zonder dat daarbij direct een voorziening moet worden getroffen voor hetzelfde bedrag. Om die reden worden eventuele extra kosten vanaf de begroting 2017 direct ten laste van de begroting gebracht. Voor de zandwinning gaat het om een incidenteel bedrag van € 40.000 in 2017 voor externe personele ondersteuning en een structureel bedrag van € 35.000 voor algemene kosten.
Opbrengst H1 zandwinning
Rondom de H1 zandwinlocatie in Winssen is op 8 juni 2016 een uitspraak door de Raad van State gedaan, waardoor het mogelijk is voor de zandwinner om te starten met de zandwinning. Dit betekent dat de jaarlijkse inkomsten van ongeveer € 173.000 worden meegenomen in de begroting, voor een periode van 15 jaar. Van dit bedrag wordt € 70.000 gereserveerd (zie verderop).
Voordeel lagere rente
De financieringsbehoefte van de gemeente Beuningen is in de afgelopen jaren aanzienlijk afgenomen.
Oorzaken hiervoor zijn de versnelde aflossing van de hypotheken door gemeentepersoneel, het jaarlijks beperkte investeringsvolume in relatie tot de jaarlijkse afschrijvingen, de jaarlijkse toevoeging aan de reserves als gevolg van het wegwerken van de negatieve reservepositie en de opbrengsten binnen het grondbedrijf. Als gevolg hiervan dalen de rentekosten. Dit leidt niet altijd tot een voordeel in de begroting.
De gemeente ontvangt bijvoorbeeld ook minder rente-inkomsten door de versnelde aflossing van de hypotheken. Per saldo resteert bij de lagere rentekosten een voordeel van € 287.000.
Het rentevoordeel ontstaat ook doordat in deze begroting geen rente meer wordt toegerekend aan de algemene reserve algemene dienst. Gebruikelijk was een toerekening van 2%, maar de commissie BBV geeft het zwaarwegende advies om vanuit oogpunt van transparantie geen rentetoerekening meer plaatst te laten
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
8
vinden. Deze handelwijze wordt gevolgd door de gemeente Beuningen, waardoor een rentevoordeel ontstaat.
Voordeel kapitaallasten automatisering
Vanaf 1-1-2016 zijn de kosten automatisering ondergeracht bij de iRvN (ICT Rijk van Nijmegen). De iRvN draagt zorg voor de investeringen, de gemeente Beuningen doet dit niet meer zelf. De per deze datum openstaande kredieten voor vervangingsinvesteringen automatisering zullen niet meer worden uitgegeven.
Dit voordeel was bij de begroting 2016 nog niet verwerkt, aangezien de overgang toen nog niet was gerealiseerd.
Hogere OZB: nieuwbouw
Als gevolg van de nieuwbouw in Beuningen, ontvangt de gemeente Beuningen meer inkomsten OZB.
Lagere OZB: stijging 1,5% in 2017
Doordat de septembercirculaire een structureel positief resultaat laat zien, is het mogelijk om in 2017 de stijging van de OZB opbrengst beperkt te houden tot 1,5%, in plaats van het in de kaderbrief opgenomen percentage van 3%. Ten opzichte van de kaderbrief begroting 2017 geeft dit een lagere OZB-opbrengst van
€ 106.000.
Prijsstijgingen stelpost
Voor de toekomstige ontwikkelingevan de salariskosten en de prijsindex, wordt jaarlijks een stelpost opgenomen. Doordat minder budgetuitzetting plaatsvindt door prijs- en salarisstijging valt een deel van deze stelpost vrij. Dit levert een structureel voordeel van € 56.000.
Algemene uitkering, septembercirculaire 2016
De septembercirculaire wordt jaarlijks gepresenteerd op Prinsjesdag. Doordat het rijk meer geld uitgeeft op verschillende beleidsterreinen, krijgen de gemeenten ook een hogere algemene uitkering (trap op, trap af).
Dit voordeel is verwerkt in deze begroting 2017 en heeft een structurel effect.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
9 VTH frictiekosten ten laste van reorganisatiebudget
Bij de kaderbrief begroting 2017 was het de verwachting dat de frictiekosten die zouden ontstaan bij de overgang van het team Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving naar de ODRN ten laste van de begroting zouden komen voor 2 jaar. In deze begroting zijn de frictiekosten ten laste gebracht van de resterende personele middelen die overbleven na de reorganisatie.
Nieuw beleid
Ten opzichte van de kaderbrief begroting 2017 is nog nieuw beleid toegevoegd in 2017. Het betreft extra geld dat noodzakelijk is voor het organiseren van het doelgroepenvervoer, de kosten voor de invoering van de nieuwe Natuurwet, de kosten voor tijdelijke formatie beleidsmedewerker Economische Zaken en de kosten voor de versterking van de Regionale Integrale Veiligheid.
Mutaties reserves: storting reserve H1
Zoals hiervoor beschreven ontvangt de gemeente voor de H1 zandwinlocatie extra middelen van de zandwinner. Een deel van deze middelen zijn bedoeld voor eventuele kosten die de gemeente maakt bij ruimtelijke ontwikkelingen. Dit ter dekking van het risico dat deze kosten voor de ruimtelijke ontwikkelingen niet elders kunnen worden verhaald. Voorzichtigheidshalve wordt dit deel van de inkomsten (€ 70.000) apart gereserveerd.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
10
Meerjarenbegroting 2018 2019 2020
Resultaat van de begroting 2017 (voordelig) 201 201 201 Ontwikkelingen programma's
Correctie incidentele uitgaven 470 445 470
Vermindering uitgaven decentralisatie Participatiewet 224 400 561
VRGZ bijdrage herverdeling -30 -60 -90
Nieuw beleid -332 -426 -458
Verhoging OZB 219 446 683
Verhoging leges 23 46 69
Loon- en prijsstijgingen -321 -585 -897
Uitkering uit het gemeentefonds 114 246 444
Rentevoordeel wegwerken negatieve reserve 41 82 123
Kapitaallasten en vervangingsinvesteringen 28 61 -11
iRvN afbouw kapitaallasten -66 -129 -129
Invoering Basisregistratie Personen -226 -196 -26
Overige verschillen 21 -5 49
Ontwikkelingen reserves
Mutaties reserves : storting reserve grondbedrijf -25 -50 -76
Resultaat van de meerjarenbegroting (voordelig) 341 476 913
bedragen x € 1.000,00
Meerjarenbegroting 2018 – 2020
Voorgaande tabel geeft de financiële ontwikkelingen weer in de meerjarenbegroting 2018 – 2020 ten opzichte van het begrotingsresultaat 2017 van € 201.000. De ontwikkelingen staan hieronder nader toegelicht:
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
11 Correctie incidentele uitgaven
De meerjarenbegroting wordt in eerste instantie aangepast met de incidentele uitgaven. In 2017 wordt
€ 150.000 incidenteel uitgegeven voor het afwaarderen Van Heemstraweg Winssen (raadsbesluit bij begroting 2016). Dit levert een voordeel op in 2018 en verder. De hogere kosten voor de hogere taakstelling huisvesting vergunninghouders zijn tijdelijk en worden in 2018 weer teruggebracht naar het niveau van voor 2016. Het gaat om de hogere kosten bijzondere bijstand ten behoeve van de inrichting (€ 135.000) en de hogere subsidie aan Vluchtelingenwerk (€ 91.000). Andere incidentele kosten zijn onder andere de kosten voor ‘Gezond in de Stad’, de huurkosten voor de tijdelijke voorziening bij school De Triangel en de kosten voor externe inhuur Zandwinning Beuningse Plas.
Vermindering uitgaven decentralisatie Participatiewet
De gemeente ontvangt via de uitkering uit het gemeentefonds de middelen voor de decentralisatie Participatie (voormalig Wsw). De komende jaren wordt door het rijk op deze bijdrage verder gekort. Het huidige beleid van de gemeente Beuningen is om deze korting op te vangen binnen het beleidsveld. De kosten voor de Wsw zullen automatisch dalen doordat mensen met een arbeidsbeperking geen indicatie Wsw meer krijgen. Of de daling van de rijksbijdrage evenredig verloopt aan de daling van de kosten Wsw is een risico.
VRGZ bijdrage herverdeling
De afgelopen jaren is bij de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid een onderzoek gedaan naar een objectieve verdeling van de kosten over de deelnemende gemeenten. Deze herverdeling leverde voor de gemeente Beuningen een aanzienlijk tekort op. Via bestuurlijk overleg is afgesproken dat het tekort voor Beuningen gemaximeerd wordt tot € 150.000 met een opbouw van 5 jaar.
Nieuw beleid / verhoging OZB / verhoging leges
Een overzicht van het nieuw beleid en de meerjarengevolgen hiervan staat in op de volgende pagina’s aangegeven. De OZB stijgt in de jaren 2018 – 2020 met jaarlijks 3% en de leges met 1½ %.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
12 Loon- en prijsstijgingen
Op basis van de septembercirculaire 2016 wordt een bedrag beschikbaar gehouden voor loon- en prijsstijgingen. In onderstaande tabel staat de ontwikkeling van de loon- en prijspercentages weergegeven:
Uitkering uit het gemeentefonds
De uitkering uit het gemeentefonds is berekend op basis van de septembercirculaire 2016. De uitkering daalt doordat de rijksbijdrage voor de decentralisatie Participatiewet (Wsw) afneemt. Aan de andere kant stijgt de uitkering door de compensatie voor de loon- en prijsstijging en de hogere uitgaven van het rijk, die zij doorcompenseert aan de gemeenten (samen de trap op, samen de trap af).
Rentevoordeel wegwerken negatieve reserves / mutaties reserve: storting reserve grondbedrijf
Doordat de gemeente elk jaar een storting doet in de negatieve reserve grondbedrijf, worden de rentekosten van de gemeente lager. Dit voordeel wordt ingezet om de jaarlijkse storting verder te verhogen.
Kapitaallasten en vervangingsinvesteringen
De jaarlijkse kapitaallasten (afschrijvingskosten en rentekosten) dalen doordat jaarlijks op investeringen wordt afgeschreven. Deze daling van de kapitaallasten is bedoeld ter dekking van nieuwe (vervangings-) investeringen. Door elk jaar zorgvuldig na te gaan of investeringen daadwerkelijk moeten worden vervangen, resteert een positief saldo.
iRvN afbouw kapitaallasten
Dit saldo ontstaat doordat de gemeente Beuningen voor ‘oude’ investeringen automatisering nog wel de kapitaallasten heeft, maar geen nieuwe investeringen meer hoeft te doen. Deze worden vanaf 1-1-2016 bekostigd door de iRvN (onderdeel MGR). De iRvN ontvangt hiervoor een bijdrage van de gemeente.
Doordat de gemeente Beuningen de eerste jaren nog wel kapitaallasten in de begroting heeft voor de ‘oude’
investeringen automatisering, ontvangt de gemeente van de iRvN een compensatie die in 3 jaar afloopt.
2017 2018 2019 2020
Loon- en salarisstijging 1,0% 0,9% 1,1% 1,3%
Prijsontwikkeling 0,8% 0,9% 1,1% 1,3%
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
13 Invoering Basisregistratie Personen
De wet Basisregistratie Personen is de grondslag voor het stelsel voor de registratie van persoonsgegevens in Nederland. Een aantal onderdelen van deze wet kan pas uitgevoerd worden als de Basisregistratie Personen (BRP) gereed is. De BRP is een volledig digitale voorziening die persoonsgegevens bevat van alle inwoners van Nederland (ingezetenen) en van personen die niet in Nederland wonen maar wel een relatie met de Nederlandse overheid hebben (de niet-ingezetenen). Vanaf 2018 zullen alle gemeenten de BRP moeten hebben ingevoerd. In 2017 heeft de gemeente naar verwachting enkel kosten voor (eigen) personeel. In de jaren 2018 en 2019 zullen extra financiële middelen noodzakelijk zijn om de BRP te implementeren. Structureel verwacht de gemeente een uitzetting van € 26.000 als gevolg van de hogere huur- en onderhoudskosten van de nieuwe modules.
Overige verschillen
Het betreft hier een voordeel dat ontstaat door o.a. het aflopen van de beschikbare middelen voor
‘Duurzaam Beuningen 2014 – 2017’ en de aflopende kosten voor de wachtgeldverplichting wethouders.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
14
Nieuw beleid 2017 2018 2019 2020
Werk en inkomen
Mensen met afstand arbeidsmarkt 10 35 35 35
Maatschappelijke ondersteuning
Doelgroepenvervoer 30 30 30 30
Educatie en welzijn
Bijdrage techniek lokaal 20 20 20 20
Perspectief coördinator theater 14 14 14 14
Uitvoeren sportnota 20
Kunstgras WVW Weurt (krediet € 200.000) 28 27 26
Evaluatie/monitor openbare ruimte 45
Groenvervanging en -onderhoud 50 100 130 130
Omgeving
GVVP: Vervolg GVVP-maatregelen 20
GVVP: Voetpad en parkeervoorz. Blatenplak Ewijk (krediet € 120.000) 8 8 8 GVVP: Reconstr. kruising Houtduiflaan - Geradtslaan (krediet € 90.000) 6 6
Wegenbeleidsplan risico gestuurd beheer 2017 - 2022 92 279 303
Implementatie nieuwe Natuurwet 30 2 2 2
Zwemwater Beuningse Plas 25 25 15 15
Herinrichting Houtduiflaan (krediet € 500.000) 33
Aanpassingen openbare ruimte de Balmerd 14
Omgevingswet 30 30 30
Duurzaamheid: Regionale energieinkoop - De groene verleiding 17 17 17
Duurzaamheid: Milieubeleidsplan 25 34 11 8
Wettelijke verplichting veiligheid elektrische installaties 20 20 20 20
Dekking rioolbelasting -6 -6 -6 -6
Beleidplan openbare verlichting - inhaalslag onderhoud 350 350
Dekking algemene reserve -350 -350
Herhaling geluidonderzoek 44
Nieuw beleid
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
15
De toelichting per onderdeel van het nieuw beleid is opgenomen bij de betreffende programma’s. Voor 2017 wordt een bedrag van € 265.000 aan structureel nieuw beleid gevraagd (met aanvullend € 36.000 vanaf 2017 welke betrekking heeft op de uitgestelde kapitaallasten). Voor incidenteel nieuw beleid wordt €258.000 aangevraagd. Aanvullend wordt € 350.000 aangevraagd voor extra investeringen openbare verlichting. Deze extra investering wordt voor 2 jaar onttrokken aan de algemene reserve algemene dienst.
Nieuw beleid 2017 2018 2019 2020
Visieontwikkeling: Visie Winssen 25
Visieontwikkeling: Woonvisie en prestatieafspraken 40
Visieontwikkeling: Watervisie 2017 - 2027 25
Visieontwikkeling: GRP 2018 - 2023 35
Dekking rioolbelasting -60
Laan 1945, vervolg 10 10 10
Openbare orde en veiligheid
Versterking Regionaal Integrale Veiligheid in Tweestromenland 18 18 18 18
Versterking Regionale Integrale Handhavingstafel 12 12 12 12
Bestuur en algemene ondersteuning
Motiemarkt 10
Personeel: I-adviseur 50 50 50
Informatieveiligheid 10 10 10 10
Overige eigen middelen
Duurzaamheid: Energievisie Beuningen 40 30 30 20
Bijdrage centrummanagement 20 20 20 20
Beleidsmedewerker economische zaken 36 36
Huishoudelijke hulp: korting vervallen HHt 161 161 161
Totaal nieuw beleid 523 855 949 982
bedragen x € 1.000,00
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
16 Dekkingsvoorstel
Het dekkingsvoorstel bestaat op basis van de bij de kaderbrief vastgestelde uitgangspunten uit de volgende onderdelen:
Verhoging van de Onroerende zaakbelasting
Op basis van de voorliggende begrotingsresultaten is een stijging van 3% van de opbrengst onroerend zaakbelasting vanaf 2018 noodzakelijk. Voor 2017 kan de OZB stijging beperkt blijven tot 1½ %.
Verhoging van de legesopbrengsten
Jaarlijks worden de legesopbrengsten met 1½ % verhoogd.
Financieel toezicht provincie Gelderland
De gemeente Beuningen heeft vanaf 2014 weer een duurzaam sluitende begroting en weet dit structureel te behouden in de jaren vanaf 2017. Hiermee voldoet de begroting 2017 aan de in de Gemeentewet gestelde verplichting dat de gemeenteraad erop toe moet zien dat de begroting in evenwicht is. Het afgelopen jaar was dit ook het geval, maar toen heeft de provincie nog gekozen voor het preventief toezicht voor de gemeente Beuningen. De provincie geeft bij de keuze voor preventief toezicht aan dat zij zorg heeft voor de risico’s binnen het grondbedrijf en het Sociaal Domein. De inspanning van de gemeente Beuningen om in 2024 weer een positieve reserve grondbedrijf te hebben accepteert de provincie en vormt voor hen het centrale ijkpunt.
Dekkingsvoorstel 2017 2018 2019 2020
Verhoging Onroerende zaakbelasting 106 325 552 789
Verhoging van de legesopbrengsten 23 46 69 92
Totaal dekkingsvoorstel 129 371 621 881
bedragen x € 1.000,00
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
17
Alhoewel het zeker tot 2024 zal duren voordat de gemeente een positieve reserve grondbedrijf heeft, zal de totale reservepositie van de gemeente Beuningen al wel eerder dan 2024 positief zijn. De verwachting is dat de reservepositie eind 2017 ongeveer € 6 miljoen negatief is. Met de jaarlijkse inspanning om elk jaar een bedrag te storten in de reserve grondbedrijf, aangevuld met de toekomstige verwachte winstnemingen binnen het grondbedrijf zal het mogelijk kunnen zijn dat eind 2020 de gemeente al een positieve reservepositie realiseert. Een en ander is afhankelijk van de mate waarin de gemeente nog af moet boeken op de locaties Hoge Woerd en Lage Woerd.
Gezien de positieve ontwikkeling van de totale reservepositie, zal met de provincie het overleg gestart worden over het mogelijk verkrijgen van repressief toezicht vanaf het begrotingsjaar 2018. De begrotingsresultaten blijven positief, ondanks dat de gemeente opnieuw met tekorten wordt geconfronteerd binnen het grondbedrijf. De risico’s binnen het Sociaal Domein blijven aanwezig, maar de door het rijk opgelegde bezuiniging is tot op heden wel gerealiseerd. De weerstandscapaciteit verbetert en langzaam komt de gemeente Beuningen uit de financiële problemen.
Indien de gemeente voor 2017 toch onder preventief toezicht wordt gesteld, dan betekent dat:
de begroting goedkeuring behoeft van de toezichthouder;
zolang deze goedkeuring niet is verkregen, het gemeentelijk bestuur, behalve in gevallen van dringende spoed, geen verplichtingen mag aangaan zonder voorafgaande toestemming van de toezichthouder;
begrotingswijzigingen eveneens goedkeuring behoeven.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
18
Investeringen 2017
GVVP: Voetpad en parkeervoorz. Blatenplak Ewijk 120
Voetbal, de Kamp, Weurt kunstgras trainingsveld 200
Speelruimteplan investeringen 2017 96
Evenementen/rioolploeg 8-VDN-52 Iveco Daily 50C15 Euro 4 (BPM-aftrek) 54
Klachtenteam BX-FT-99 Daf LF45 eev (geen BPM-aftrek) 95
Gebouwenbeheer 6-VFS-59 Fiat Ducato 35 3.0 CNG M H1 (geen BPM) 47 Stratenmaker 8-VDN-51 Iveco Daily 50C15 Euro 4 (geen BPM) 57
Kamer gemeentesecretaris 10
Koffie-automaten + chillers 26
Totaal investeringen 705
bedragen x € 1.000,00
2017
Reserve fonds beeldende kunst -25
Reserve bezuinigingen -160
Reserve decentralisaties -67
Reserve Duurzaamheid -100
Totaal autorisatie reserves -352
bedragen x € 1.000,00
Nieuwe investeringen
In de begroting 2017 wordt krediet aangevraagd voor de volgende investeringen:
Autorisatie onttrekking reserves
Aanvullend op de begrote onttrekking aan de reserves wordt via de begroting 2017 het college geautoriseerd tot het onttrekken aan de volgende
reserves:
Voor deze betreffende reserves ligt de besteding (nog) niet concreet vast in een plan. Het college wordt geautoriseerd om conform het doel van de bestemming uitgaven te doen.
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota
Aanbiedingsnota 2 Programma’s 22
Werk en inkomen 23 Jeugd 27
Maatschappelijke ondersteuning 31 Educatie en welzijn 36
Omgeving 44
Openbare orde en veiligheid 55
Bestuur en algemene ondersteuning 59 Onroerende zaakbelasting 63
Overige eigen middelen 65 Paragrafen 70
Lokale heffingen 71
Weerstandsvermogen en risicobeheersing 81
Onderhoud kapitaalgoederen 88 Financiering 94
Bedrijfsvoering 99 Verbonden partijen 102 Grondbeleid 106 Bijlagen 110
Programmaplan 111 Begroting per taakveld 112
Meerjareninvesteringsbegroting 114 Begroting grondbedrijf 118
Berekening EMU-saldo 119 Algemene uitkering 120 Begrippenlijst 121 Indicatoren 123
19
Uiteenzetting financiële positie
In onderstaande tabel is de balans opgenomen uit de jaarrekening 2015. Op basis van de gegevens in de begroting 2017 is een geprognosticeerde balans voor 31-12-2016 en 31-12-2017 opgemaakt.
De ontwikkeling op de verschillende balansposten wordt hieronder toegelicht:
Totaal vaste activa
De toename van de Materiële vaste activa in 2016 wordt veroorzaakt doordat vanuit het grondbedrijf (Voorraden) een bedrag van € 5,3 miljoen wordt overgeboekt, betreffende de boekwaarde Hoge Woerd en Lage Woerd. Een andere reden van de toename is dat eind 2015 nog een bedrag van ongeveer € 8 miljoen aan kredieten open staat. In de geprognosticeerde balans is het uitgangspunt dat deze openstaande kredieten in 2016 worden uitgegeven, waardoor het bedrag aan materiële vaste activa stijgt. De daling van
2017 2016 2015 2017 2016 2015
Materiële vaste activa 55.258 56.445 45.225 Algemene reserve AD 6.055 6.153 5.928 Financiële vaste activa 14.543 15.021 16.889 Algemene reserve GB -13.574 -15.186 -19.684
Overige reserves 1.964 2.512 3.927
Totaal vaste activa 69.801 71.466 62.114
Totaal eigen vermogen -5.555 -6.521 -9.829
Voorraden 43.198 44.309 49.385
Af: Voorzieningen -27.002 -27.068 -27.402
Totaal voorraden 16.196 17.241 21.983
Voorzieningen 8.065 8.868 10.877
Vorderingen pm pm 11.948 Langlopende schulden 78.539 82.922 87.742
Liquide middelen -4.948 -3.438 398 Kortlopende schulden pm pm 6.602
Overlopende activa pm pm 372 Overlopende passiva pm pm 1.423
Totaal vlottende activa 11.248 13.803 34.701 Totaal vreemd vermogen 86.604 91.790 106.644
Totaal 81.049 85.269 96.815 Totaal 81.049 85.269 96.815
bedragen x € 1.000,00
Programmabegroting 2017 - Aanbiedingsnota