Commissie Zorgvuldig Bestuur
CZB/KL/P/KBO/2021/470
BETREFT: miskennen van het participatiedecreet bij beslissing tot aanpassing van de schooluren.
1. PROCEDURE
1.1. Ontvangst: 28 mei 2021 1.2. Verzoeker:
(X), ouder.
1.3. Verweerder:
Schoolbestuur: (Y);
School: (Z);
1.4. CZB
Bij aangetekende brief en e-mail van 28 mei 2021, zendt de verzoeker zijn klacht aan het secretariaat van de Commissie.
Bij e-mail van 2 juni 2021 en aangetekende brief van 4 juni 2021 wordt de verwerende partij door het secretariaat in kennis gesteld van de klacht en gewezen op de mogelijkheid om een verweerschrift in te dienen.
Bij e-mail van 8 juni 2021 worden de betrokken partijen uitgenodigd voor de zitting van 22 juni 2021.
Bij aangetekende brief en e-mail van 16 juni 2021 wordt het verweer (+ bijlagen) door de verwerende partij aan het secretariaat van de Commissie bezorgd. Dit verweer wordt diezelfde dag door het secretariaat via e-mail aan de verzoeker gezonden.
Bij e-mail van 21 juni 2021 heeft de verzoeker een repliek op het verweer ingediend. Deze repliek wordt diezelfde dag door het secretariaat van de Commissie via e-mail aan de verwerende partij bezorgd.
2. INHOUD van de KLACHT
De klacht is gericht tegen de beslissing van de gemeenteraad van 25 mei 2021 om vanaf 1 september 2021 in de betrokken school de schooluren aan te passen, zodat de schooldag vanaf dan zal starten om 8u30 en zal eindigen om 15u30.
De klacht gaat meer bepaald over het feit dat de ouders niet tijdig werden geïnformeerd en dat er onvoldoende overleg is gepleegd met de ouders. Door te beslissen vóór schriftelijk advies in
te winnen bij de ouderraad, geen of geen breed overleg te zoeken met de 48 ouders die aan de directeur een brief bezorgden, hebben de schoolraad en de gemeente hun participatie- en informatieplicht naar de ouders toe niet nageleefd.
De directie en het schoolbestuur (schepen van onderwijs) hebben volgens de verzoeker niet bijgedragen aan de ontwikkeling van een participatief schoolklimaat.
Verder heeft de schoolraad volgens de verzoeker zijn communicatie- en informatieplicht naar de ouders niet nageleefd.
De leden van de schoolraad hebben de ouderraad niet voorafgaand geïnformeerd en geraadpleegd over een beslissing die de schoolorganisatie en de eigenheid van de school fundamenteel verandert.
De verzoeker verwijst naar volgend chronologisch verloop om het één en ander te illustreren.
Op 4 mei 2021 is de ouderraad online samengekomen met de schooldirectie met volgend agendapunt: "nieuws van de schoolraad: advies van de ouderraad". De ouderraad heeft geen tijd gehad om een onafhankelijk standpunt grondig uit te werken binnen de ouderraad, en daarbuiten met alle ouders. Ook heeft het schoolbestuur en de schoolraad de beslissing reeds genomen op 29 april.
Op 11 mei 2021 werd een bericht uitgezonden door de schooldirecteur naar alle ouders met de titel: "Aanpassing schooluren vanaf september 2021". Het bericht meldt: "Na lang beraad, overleg en afweging met het schoolteam, de schoolraad, de ouderraad en de gemeente, kiezen we ervoor om de schooluren aan te passen. Na de definitieve beslissing van de gemeenteraad op 25 mei zou de school vanaf september starten om 8.30 en eindigen om 15.30."
Op 12 mei 2021 heeft het college van burgemeester en schepenen het voorstel van de nieuwe schooluren aangenomen zonder geldig of goedgekeurd verslag van de ouderraad van 4 mei (wegens onenigheid onder de betrokkenen). Nochtans is een belangrijk argument van de schepenen dat "de ouders voorstander zijn".
Op 16 mei 2021 werd begonnen met het opstellen van een brief naar de directeur van de school.
De brief is uiteindelijk opgesteld en ondertekend door 48 ouders en op 20 mei gestuurd met als onderwerp: ouders verzoeken rondvraag over plan tot vervroeging schooluren.
Op 25 mei 2021, enkele uren voor de stemming in de gemeenteraad, is door het "schoolteam"
een bericht via het ouderplatform van de school naar alle ouders gestuurd. Het bericht beweert het volgende: "De open brief vermeldt een gebrek aan inspraak van de ouderraad. We geven graag mee dat die informatie niet klopt." In de open brief staat niettemin enkel vermeld dat er besloten werd "zonder inspraak van alle ouders". Er is ook enkel gevraagd aan het schepencollege en de directeur om slechts te beslissen na “inspraak van alle ouders”.
Op 25 mei 2021 is door één oppositielid van de gemeenteraad voorgesteld om de uiteindelijke beslissing over de verandering van de schooluren uit te stellen tot de zitting van 8 juni om zodoende meer of alle ouders te kunnen bevragen. Dit voorstel is afgewezen door de schepen van onderwijs. Aldus werd op 25 mei in de gemeenteraad het voorstel van het College en schooldirectie goedgekeurd .
Op 26 mei 2021, pas na goedkeuring door de gemeenteraad, is er een infomoment gehouden in aanwezigheid van de schooldirecteur en de schepen van onderwijs. Dit digitaal infomoment om de nieuwe schooluren voor te stellen aan alle ouders is pas op vrijdag 21 mei (om 15:13) aangekondigd. Vele ouders verwijzen naar de nood voor meer participatie en inspraak.
De verzoeker vraagt de Commissie de beslissing van de gemeenteraad van 25 mei 2021 tijdelijk te schorsen en de inrichtende macht en schoolraad participatie ten gronde te laten voeren, dit keer met echte inspraak, indien mogelijk van alle ouders.
Reactie op het verweer – bijkomende argumenten dd. 21 juni 2021
De verzoeker formuleert een aantal bedenkingen bij het door de verwerende partij ingediende verweerschrift dd. 16 juni 2021.
- De verzoeker merkt op dat de infosessie voor de ouders plaatsvond na de beslissing van het schoolbestuur, zodat de besluitvorming zonder participatie geschiedde.
- De verzoeker merkt op dat slechts op 1 juni 2021 eenzijdig positief advies van de schoolraad aan de schooldirectie werd verleend (zie bijlage 6 van de verwerende partij).
- De stukken van de verwerende partij tonen voorts nog aan dat de inrichtende macht op 10 mei 2021 principieel akkoord ging en op 25 mei 2021 een definitieve beslissing heeft genomen op basis van niet-rechtsgeldige, niet-goedgekeurde en betwistbare adviezen en verslagen van zowel de schoolraad als de ouderraad.
- Het valt op dat het participatiedecreet als pertinente akte van de decreetgevende macht niet vermeld staat bij de relevante normen waarnaar het uittreksel uit de notulen van de gemeenteraad van 25 mei 2021 verwijst.
- Het is niet duidelijk of de secretaris de notulen van de vergadering heeft opgesteld overeenkomstig het huishoudelijk reglement. De briefwisseling uitgaande van de schoolraad wordt niet ondertekend door de voorzitter en de secretaris en het niet- rechtsgeldige en betwistbare verslag/advies werd niet bij de volgende vergadering ter goedkeuring voorgelegd (dit is strijdig met artikel 7 van het huishoudelijk reglement voor de schoolraad).
- De burgermeester reageerde aanvankelijk positief op de open brief en erkende in een mailbericht aan de verzoeker op 24 mei 2021: het voorstel van de directie was misschien wat “kort door de bocht”. We bekijken nog hoe we de inspraak van de ouders kunnen verzekeren.
- Waar de ondertekenaars van de open brief in het verweerschrift worden gekwalificeerd als “misnoegd”, wijst de verzoeker erop dat deze ouders alleen om inspraak vragen en wijzen op belangrijke procedurefouten. Het initiatief legt de nadruk op het belang van een rechtsconforme besluitvorming die ook effectief door een brede gemeenschap gedragen wordt.
- De weigering om een bepaalde geleding (ouderraad) inspraak te verlenen, wat aldus de mogelijkheid zou bieden het standpunt te kunnen vernemen van alle ouders in deze kwestie staat in schril contrast met de uitvoerige bevraging van een andere geleding (personeel). Men kan zich in dit verband afvragen of het gelijkheidsbeginsel niet werd geschonden.
- Op de ouderraad van 18 mei 2021 vond geen openbare stemming plaats over het verslag/advies van de niet-rechtsgeldig samengeroepen vergadering van 4 mei dat desondanks toch door de inrichtende macht op 10 mei 2021 werd gebruikt. De naam van het lid van de ouderraad dat de gebrekkige participatie en belangrijke
procedurefouten heeft aangekaart, staat niet vermeld bij de aanwezigen in het niet- rechtsgeldige en betwistbare verslag/advies dat door de inrichtende macht ook op 25 mei werd gebruikt. De bedenkingen van het lid van de ouderraad dat voorbehoud maakte en zich niet in de consensus kon vinden, werden niet opgenomen in het verslag van 4 mei 2021 (zie stuk10a-c van de verzoekende partij). Artikel 7.1 van het huishoudelijk reglement van de ouderraad bepaalt nochtans ondubbelzinnig: “Bij het nemen van beslissingen wordt er gestreefd naar een consensus. Op verzoek of wanneer er geen consensus bereikt wordt, volgt een openbare stemming.”
- De inrichtende macht levert het bewijs dat niet-goedgekeurde verslagen/adviezen van de niet rechtsgeldig samengeroepen schoolraad en ouderraad als bijlage voor de bespreking door het college én de gemeenteraad zijn gebruikt: Het voorlopige verslag van de Schoolraad en de ouderraad werd toegevoegd als bijlage voor de bespreking door het college én de gemeenteraad. Deze verslagen worden pas goedgekeurd op een volgende vergadering van de schoolraad en ouderraad, respectievelijk op 23/06/2021 en 1/06/2021. Dit is na de zitting van de gemeenteraad.
- De inrichtende macht levert het bewijs dat de uitnodiging voor de ouderraad op 30 april 2021 niet ten minste 7 kalenderdagen voor de vergadering werd verstuurd. Op deze wijze wordt artikel 6.6 van het huishoudelijk reglement van de ouderraad geschonden.
De aanpassing van de schooluren en het schoolreglement wordt vermeld onder een rubriek “nieuws uit de schoolraad”, wat de schijn wekt dat de beslissing al genomen werd, niettegenstaande het gegeven en de voorwaarde dat de schoolraad in overleg was getreden met de ouderraad.
- Met betrekking tot de digitale schoolraad van 29 april 2021.
Op 29 april 2021 zond de schooldirectie aan de leden van de schoolraad een uitnodiging met als onderwerp “digitale schoolraad aanpassing schooluren”.
De uitnodigingen voor deze schoolraad werden niet verstuurd door de voorzitter van de schoolraad, evenmin werden de uitnodigingen 10 werkdagen voor de bijeenkomst overgemaakt. Dit vormt een schending van artikel 16, § 1, van het huishoudelijk reglement. Door de schending van dit substantiële vormvoorschrift verkeerde de schoolraad niet in de mogelijkheid om op rechtsgeldige wijze te vergaderen.
Bovendien werd de leden van de schoolraad gevraagd om enkel “positief advies” te verlenen, waarbij de schooldirectie “meer duiding” zou aanbieden aan de leden van de schoolraad tijdens individuele telefoongesprekken. Hiermee toont het verweerschrift aan dat er zelfs van een digitale schoolraad geen sprake was. De vraag die dan rijst is hoe een verslag kon worden opgesteld van een bijeenkomst die nooit heeft plaatsgevonden (fysiek noch digitaal). Ook de voorwaarde bepaald in artikel 14, derde lid, tweede streepje van het huishoudelijk regelement inzake de ondertekening van de briefwisseling van de schoolraad, werd niet vervuld.
3. INHOUD van het VERWEER
De verwerende partij geeft volgende repliek op de klacht van de verzoeker.
Op 25 mei 2021 keurde de gemeenteraad de wijziging van de schooluren goed, als voorafname op de aanpassing van het school- en arbeidsreglement die later zouden worden voorgelegd.
Vanaf 1 september 2021 start de school om 8u30 en eindigt ze om 15u30, dit is 20 minuten eerder dan vandaag het geval is. Deze beslissing inzake de schooluren werd genomen in functie van de vrije inschrijvingsperiode die binnen de school werd gelanceerd op 1 juni. Volgens deze
timing is een transparantie communicatie mogelijk naar de ouders mogelijk die hun kind willen inschrijven. Bovendien hebben ouders wiens kinderen reeds naar de basisschool gaan, dankzij deze timing 3 maanden de tijd om zich te organiseren naar deze aanpassing.
De directeur van de school informeerde en consulteerde tot tweemaal toe de schoolraad en de ouderraad in het licht van de beslissing tot aanpassing van de schooluren. Hij organiseerde zo snel mogelijk na de beslissing een online informatiemoment voor alle ouders, vanuit het besef dat deze wijziging mogelijks een impact heeft op het dagelijks leven van de gezinnen.
De aanpassing van de schooluren is niet over één nacht ijs gegaan, en kwam reeds eerder ter sprake in voorgaande schooljaren, waarbij de schoolraad positief stond tegenover een wijziging.
Een bevraging bij de leerkrachten in het schooljaar 2020-2021 leerde dat er nog steeds vraag was naar de aanpassing van de schooluren bij de overgrote meerderheid van de leerkrachten.
Om deze reden werd het beslissingsproces uiteindelijk geformaliseerd.
Ook verwerende partij wenst aan de hand van een chronologisch verloop het één en ander te duiden.
Eerder in het schooljaar 2019-2020 had de schoolraad reeds een wijziging van de schooluren besproken, en daar positief op gereageerd. Aan de voorgenomen wijziging werd toen evenwel geen uitvoering gegeven.
Op 29 april 2021 wordt de aanpassing van de schooluren opnieuw geagendeerd op een digitale schoolraad. De schoolraad wordt per mail uitgenodigd waarbij dit agendapunt expliciet staat aangekondigd, en om advies wordt gevraagd. Het voorstel tot wijziging met argumentatie werd bezorgd, samen met de aanpassingen aan het arbeidsreglement. Na het bericht van 29 april, nam de directeur individueel telefonisch contact op met alle leden van de schoolraad om extra duiding te geven. Noch de voorzitter, noch de leden van de schoolraad hebben protest geuit tegen dit agendapunt of de timing ervan.
Alle leden van de schoolraad reageerden positief op het voorstel, ook de vertegenwoordigers vanuit de ouderraad. Dit wordt zo genoteerd in het verslag.
Er werd door de vertegenwoordigers vanuit de ouderraad voorgesteld de ouderraad te informeren en te bevragen tijdens de volgende geplande bijeenkomst. Deze ouders brengen dit zelf ter sprake op de ouderraad onder het agendapunt "nieuws uit de schoolraad'.
Het verslag van de schoolraad, met positief advies, wordt in beraad gehouden tot de bespreking op de ouderraad. Indien de ouderraad geen positief advies zou verleend hebben, dan zou dat een impact hebben gehad op het advies van de schoolraad en de besluitvorming. Deze vorm van adviesverlening ligt volledig in lijn met de geest van het participatiedecreet.
Op 30 april 2021 verstuurde de voorzitter van de ouderraad vervolgens de agenda en de uitnodiging voor de volgende ouderraad. De aanpassing van de schooluren wordt geplaatst onder de rubriek ‘nieuws uit de schoolraad’.
Op 4 mei 2021 vindt dan een vergadering van de ouderraad digitaal plaats. De ouders die de ouderraad in de schoolraad vertegenwoordigen lichten het agendapunt inzake de wijziging van de schooluren toe. De secretaris noteert in het verslag de feedback van de ouderraad als volgt:
“zeer positief! Als dit het schoolleven gemakkelijker maakt, staan we er volledig achter.”
Door een onzorgvuldigheid van de secretaris wordt de naam van een lid dat later aansluit niet
aangevuld op de aanwezigheidslijst. Het lid nam wel deel aan de discussie. Deze onzorgvuldigheid in het verslag doet dus geen afbreuk aan het advies dat aan de ouderraad werd gevraagd.
Op 10 mei 2021 neemt het college kennis van het voorstel en wordt dit uitgebreid besproken.
Het college, overtuigd van de voordelen van de aanpassing, verklaart zich akkoord dat de beslissing wordt voorgelegd aan het schoolbestuur, zijnde de gemeenteraad.
Het voorlopige verslag van de schoolraad en de ouderraad werd toegevoegd als bijlage voor de bespreking door het college én de gemeenteraad. Deze verslagen worden pas goedgekeurd op een volgende vergadering van de schoolraad en ouderraad, respectievelijk op 23/06/2021 en 1/06/2021. Dit is na de zitting van de gemeenteraad. Inhoudelijk werden echter geen aanpassingen aan de verslagen doorgevoerd of gevraagd.
Aangezien de directeur vaststelt dat enkele ouders het voorstel niet genegen zijn en actief tegenstanders via sociale media zoeken, nodigt hij op 11 mei 2021 enkele ouders uit om hierover in overleg te gaan. Twee ouders gaan hierop in.
Gezien de wijziging van de schooluren een impact heeft op het arbeidsreglement, wordt dit voor onderhandeling voorgelegd aan het ABOC op 17 mei 2021. Ook van dit orgaan wordt een positief advies bekomen.
Eveneens op 17 mei 2021 verspreiden een aantal misnoegde ouders een brief met een aantal argumenten tegen de nieuwe schooluren. In deze brief wordt o.a. de werking en het positieve advies van de ouderraad in vraag gesteld.
Om deze redenen vindt er op 18 mei 2021 een extra ouderraad digitaal plaats. De voorzitter van de ouderraad bevestigt tijdens de vergadering dat tijdens de vergadering van 4 mei advies werd gevraagd aan de ouderraad door de schoolraad, op basis van de argumenten van de directeur.
De voorzitter bevestigt evenzeer dat er nadien ruimte was om argumenten en tegenargumenten te uiten en dat alle aanwezigen de kans kregen om zich uit te spreken. op basis van het gevoerde debat, werd een positief advies geformuleerd. De voorzitter van de ouderraad bevestigt met andere woorden dat er wel ruimte was voor participatie en debat in het beslissingsproces. Het verslag van deze vergadering wordt goedgekeurd door de leden van de ouderraad.
Op 20 mei 2021 nemen een aantal ouders na het overleg met de directeur op 11 mei 2021, het initiatief om een gezamenlijke brief op te stellen als reactie op de geplande wijziging
van de schooluren. De brief, een herschreven versie van de brief van 17 mei en deze keer formeel gericht aan de directeur, wordt verstuurd door een ouder in naam van 48 ouders van de school. Er wordt gevraagd de beslissing door de gemeenteraad uit te stellen en eerst de ouders te consulteren.
Op 25 mei 2021 neemt de voorzitter van de ouderraad naar aanleiding van de open brief, het initiatief een verweer te formuleren en om vanuit de ouderraad 1 uniforme boodschap tot alle ouders van de school te richten. Deze brief wordt via het platform Broeckx verstuurd naar alle ouders.
Op 25 mei 2021 wordt het voorstel tot aanpassing van de schooluren, na een toelichting en een bespreking, door de gemeenteraad goedgekeurd met 19 stemmen en 8 onthoudingen. Ook de reacties van ouders en de brief van ontevreden ouders wordt mondeling toegelicht ter zitting.
Het positief advies van de ouderraad wordt bevestigd, bij wijze van toelichting bij de brief die in dat kader aan de ouders werd verstuurd op 25/05/2021. Aan gemeenteraad werden volgende stukken voorgelegd: Argumenten waarop deze wijziging wordt gemotiveerd (bijlage 17 bij het verweer) en de voorlopige verslagen van de ouderraad en de schoolraad, die omwille van de timing de enige versies zijn waarover men beschikt. Deze vergaderverslagen zijn inhoudelijk correct.
Op 26 mei 2021 heeft de directeur de wijziging van de schooluren uitgebreid toegelicht tijdens een infosessie. Ook de argumentatie en de redenen werden grondig uitgelegd. De sessie verliep op een correcte manier: een 30-tal ouders nam deel, kon opmerkingen in de chat geven en kon ook met hun micro het woord nemen. Er werd naar elkaar geluisterd en naar oplossingen gezocht om de mistevreden ouders tegemoet te komen.
De verwerende partij wijst erop dat gezien de huidige omstandigheden omwille van corona en de impact hiervan op het fysiek vergaderen, in het besluitvormingsproces een aantal stappen digitaal werden genomen in plaats van in levende lijven. Mogelijks heeft dit een schaduw geworpen op het gevoel van informatiedoorstroom en participatie door de schoolraad en de ouderraad.
De verwerende partij benadrukt evenwel dat aan de participatierechten ruimschoots is voldaan en dat het participatiedecreet werd nageleefd. De overlegprocedure voorzien in art. 22 van het participatiedecreet werd correct gevolgd, zoals blijkt uit bovenstaand chronologisch overzicht.
Nergens verplicht het participatiedecreet ertoe alle ouders te bevragen over de overlegmateries.
En in tegenstelling tot wat de verzoeker aanvoert, is de wijziging aan het schoolreglement geen beslissing die de schoolorganisatie en de eigenheid van de school ‘fundamenteel verandert’.
De schoolraad diende de ouderraad dan ook niet voorafgaand te informeren en te raadplegen.
Het volstond dat dit gebeurde na het overleg in de schoolraad. Desalniettemin werd het verslag over het overleg in de schoolraad in beraad gehouden tot na de bespreking in de ouderraad, voor het geval dit tot een standpuntwijziging zou leiden. Daar de ouderraad met grote meerderheid akkoord ging met het voorstel tot wijzing van het schoolreglement, werd het verslag van het overleg in de schoolraad echter definitief.
4. ZITTING COMMISSIE
4.1. Datum en uur: 22 juni 2021 (om 15.00 uur).
4.2. Kamer
Kamer bevoegd voor het basisonderwijs.
4.3. Commissieleden
De Commissie is in overeenstemming met artikel VII.2 Codificatie sommige bepalingen voor het onderwijs en de ministeriële besluiten van 14 juli 2015 en 21 mei 2019 betreffende de samenstelling van de Commissie Zorgvuldig Bestuur als volgt geldig samengesteld:
De heer Bengt Verbeeck, voorzitter.
Ivo Van Genechten, Rita Lambregts, Luc Faes en Paul De Cock, leden.
4.4. Aanwezige betrokkenen, getuigen, deskundigen, raadslieden - Voor verzoekende partij:
- (X), verzoeker;
- (W).
- Voor verwerende partij:
- (Y), schepen van Onderwijs;
-(Z), directeur GBS Tervuren;
- (U), afdelingshoofd Mens;
- (V), advocaat.
4.5 Stemming
De Commissie heeft na beraadslaging eenparig de volgende conclusies opgesteld inzake bevoegdheid en beslissing.
5. BESLISSING VAN DE COMMISSIE 5.1. Regelgeving
* Codificatie sommige bepalingen voor het onderwijs van 28 oktober 2016 Artikel VII.5
De Commissie beslist over de gegrondheid van klachten van belanghebbenden inzake:
[…]
3° de niet-naleving van de bepalingen omtrent de bevoegdheden en de besluitvormingsprocedures bedoeld in artikel 18 tot en met 22 van het decreet van 2 april 2004 betreffende participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad.
* Decreet van 2 april 2004 betreffende de participatie op school en de Vlaamse Onderwijsraad
Artikel 15
De leden van de schoolraad hebben in functie van de uitoefening van de bevoegdheden van de schoolraad een algemeen informatierecht.
Het schoolbestuur bezorgt daartoe aan de leden van de schoolraad, samen met de
vergaderagenda, alle relevante documenten. Indien tijdens of na een overleg vastgesteld wordt dat er cruciale informatie ontbrak, dan wordt de desbetreffende beslissing van het
schoolbestuur opgeschort.
De schoolraad heeft ten behoeve van al het personeel, ouders en leerlingen een communicatie- en informatieplicht over hun activiteiten en standpunten en over de wijze waarop hij zijn bevoegdheden uitoefent.
Indien een schoolbestuur een overleg vraagt over een ontwerp van beslissing die de
schoolorganisatie en de eigenheid van de school fundamenteel verandert, dan moeten de leden van de schoolraad eerst de geleding die ze vertegenwoordigen informeren én raadplegen.
Artikel 21
Het schoolbestuur of zijn gemandateerde legt ieder ontwerp van beslissing voor overleg aan de schoolraad voor als dat betrekking heeft op:
1°… …
7° het opstellen of wijzigen van de volgende regelingen:
a) het schoolreglement;
b) … c) … 8° …
… Artikel 22
Het schoolbestuur informeert tijdig de schoolraad over de geplande beslissingen die voor overleg zullen worden voorgelegd. Op basis daarvan bepaalt de raad zijn overlegagenda. Een schoolraad kan afzien van het recht op overleg. Het overleg heeft plaats in een gezamenlijke vergadering van het schoolbestuur of zijn gemandateerde en de schoolraad.
Het overleg leidt tot een verslag waarin alle standpunten worden opgenomen. Het schoolbestuur of zijn gemandateerde neemt een gemotiveerde eindbeslissing na het overleg of na de onderhandeling zoals bepaald in artikel 30 en brengt de schoolraad in kennis van de beslissing.
Indien een schoolbestuur een overleg vraagt over een ontwerp van beslissing die de schoolorganisatie en de eigenheid van de school fundamenteel verandert, dan moeten de leden van de schoolraad eerst de geleding die ze vertegenwoordigen informeren én raadplegen zoals voorzien in artikel 15.
Wanneer een overleg niet plaatsvindt binnen een termijn van eenentwintig kalenderdagen, die ingaat de dag nadat een geplande beslissing voor overleg wordt voorgelegd, wordt het overleg geacht te hebben plaatsgevonden.
Artikel 33
Klachten inzake de niet-naleving van de bepalingen omtrent de bevoegdheden en de besluitvormingsprocedures bedoeld in artikelen 18 tot en met 22 kunnen door de schoolraad, zijn geledingen en iedere belanghebbende ingediend worden bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur zoals bedoeld in artikel V.21 van het decreet van 13 juli 2001 betreffende het onderwijs XIII-Mozaïek.
* Omzendbrief GD/2004/03 van 13 juli 2004 betreffende de lokale participatieregeling in het basis- en secundair onderwijs.
5.2. Bevoegdheid
De Commissie is van oordeel dat zij, rekening houdende met de aangebrachte feiten en de geldende regelgeving bevoegd is.
Waar de verzoeker in zijn klacht aanvoert dat onvoldoende werd overlegd met de ouderraad of met de ouders als zodanig en daarnaast met betrekking tot de schoolraad wijst op de vermeende schending van een aantal voorschriften uit het huishoudelijk reglement, benadrukt de Commissie dat haar bevoegdheid op het vlak van participatie beperkt is tot de niet-naleving van de bepalingen omtrent de bevoegdheden van de schoolraad en de besluitvormingsprocedures bedoeld in artikel 18 tot en met 22 van het participatiedecreet van 2 april 2004. (Vgl.
CZB/KL/P/KBO/2015/361; CZB/P/KSO/2009/241; CZB/P/BO/2008/196).
5.3. Beslissing
5.3.1. Participatie. Algemeen.
De memorie van toelichting bij het participatiedecreet gaat er van uit “dat bij een democratische samenleving een democratische schoolcultuur hoort. Alle betrokken geledingen moeten derhalve de kans krijgen deel te nemen aan het onderwijsbeleid. De voorwaarden moeten worden geschapen om de betrokkenheid van alle geledingen op diverse niveaus van het onderwijs- en schoolbeleid te vergroten” (Parl. St. Vl. P. 2003-04, nr. 1955/1, 3). Het decreet creëert daartoe het orgaan van de schoolraad waarin de verschillende geledingen van de lokale onderwijsgemeenschap (personeel, ouders, lokale gemeenschap) onafhankelijk van het schoolbestuur elkaar ontmoeten. Zo worden de inzichten en betrachtingen van de afzonderlijke
geledingen samengebracht in één formeel participatieorgaan. Het participatiedecreet kent de schoolraad een recht op informatie, op advies en op overleg toe. De inhoud en de draagwijdte van het recht om te adviseren en te overleggen worden in het decreet nader beschreven. Daarbij wordt ook de eindverantwoordelijkheid van het schoolbestuur erkend en bevestigd.
In het decreet is een lijst van materies ingeschreven waaromtrent het schoolbestuur ontwerpen van beslissingen aan de schoolraad voor overleg moet voorleggen waarover het schoolbestuur vooraf moet overleggen met de schoolraad. Over deze aangelegenheden kan de schoolraad ook uit eigen beweging een schriftelijk advies uitbrengen. Voor het in het decreet geregelde overleg is het schoolbestuur de gesprekspartner van de schoolraad. Het overleg heeft plaats in een gezamenlijke vergadering van het schoolbestuur of zijn gemandateerde en de schoolraad en leidt tot een verslag waarin alle standpunten worden opgenomen.
Uit het concept van de schoolraad volgt dat de schoolraad onmogelijk zijn taak kan vervullen zonder de actieve inbreng van de kant van het schoolbestuur. In de memorie van toelichting is daarover het volgende te lezen: “De leden van de schoolraad kunnen hun participatierechten enkel uitoefenen, indien zij over voldoende informatie beschikken. Zij hebben daarom een informatierecht ten aanzien van de inrichtende macht.” (Parl. St. Vl. P. 2003-04, nr. 1955/1, 13). Het decreet preciseert dat de leden in functie van de uitoefening van de bevoegdheden van de schoolraad over een algemeen informatierecht beschikken en dat het schoolbestuur hen daartoe alle relevante documenten bezorgt (art.15).
Dat de schoolraad zonder adequate informatie niet kan functioneren als een echt participatieorgaan, brengt dus mee dat er in hoofde van het schoolbestuur sprake is van een plicht tot actieve informatie. Wat de aard en de omvang van de door het schoolbestuur verschuldigde informatie moet zijn, zal door de specifieke kenmerken van elk overleg worden bepaald. In het algemeen kan worden gezegd dat de verstrekte informatie de leden van de schoolraad moet toelaten om zich een gefundeerde mening te vormen over de implicaties van het voorgelegde discussiepunt, over de voor- en nadelen van de voorgestelde oplossingen of keuze, in voorkomend geval ook over het voor en tegen van ernstige alternatieve oplossingen die door het schoolbestuur zijn overwogen. De vorm waarin de informatie moet worden verstrekt zal eveneens afhankelijk zijn van de gegevens van het dossier. Ten slotte zal de informatie ook tijdig moeten worden verstrekt. Bij gebrek aan nadere bepalingen in het decreet of het huishoudelijk reglement zal de draagwijdte van deze voorwaarde opnieuw afhankelijk zijn van de aard en de complexiteit van het voorgelegde probleem. (zie reeds eerder:
CZB/P/KBO/2010/274 en CZB/KL/P/KBO/2013/321).
5.3.2. Toepassing.
5.3.2.1. De voorliggende klacht heeft betrekking op de beslissing om vanaf 1 september 2021 in de betrokken school de schooluren aan te passen. Deze beslissing impliceert, zoals ook de verwerende partij aangeeft, een wijziging aan het schoolreglement. Ieder ontwerp van beslissing dat betrekking heeft op het wijzigen van het schoolreglement dient overeenkomstig artikel 21, 7°a van het participatiedecreet, vooraf voor overleg aan de schoolraad te worden voorgelegd.
5.3.2.2. Nadat op 10 mei 2021 het college van burgemeester en schepenen zich daarmee principieel akkoord had verklaard, werd de aanpassing van de schooluren definitief goedgekeurd door de gemeenteraad op 25 mei 2021.
De wijziging van de schooluren was vooraf aan de leden van de schoolraad voorgelegd op 29 april 2021, en verder ook aan bod gekomen op de ouderraad van 4 mei en 18 mei 2021.
5.3.2.3. In casu blijkt de voorgenomen wijziging van de schooluren aan de leden van de schoolraad te zijn voorgelegd via een zogenaamde schriftelijke procedure. Er is daaromtrent dus geen effectieve vergadering geweest van de schoolraad, fysiek noch digitaal. Wel werden de leden van de schoolraad op 29 april 2021 per e-mail door de directie aangeschreven (stuk 6 bij het verweer). In deze e-mail, met als onderwerp ‘Digitale schoolraad aanpassing schooluren’, wordt aangegeven dat men met ingang van het volgende schooljaar een aangepaste uurregeling wil invoeren waarbij de schooldag start om 8u30 en eindigt om 15u30, waarvoor men van de leden van de schoolraad een ‘positief advies nodig [heeft] via mail’ en de directeur aankondigt alle leden nog persoonlijk te zullen opbellen ‘om meer duiding te geven’. Als bijlage bij de deze e-mail was het voorstel van aangepaste uurregeling en een aangepast arbeidsreglement gevoegd.
De leden van de schoolraad zouden vervolgens telefonisch door de directeur gecontacteerd zijn en allen positief gereageerd hebben op het voorgelegde voorstel. In het ‘verslag schoolraad 29 april 2021’ (stuk 9 bij het verweer) wordt dan ook genoteerd dat ‘de schoolraad een positief advies [geeft] voor het aanpassen van de schooluren’. Dit verslag, dat op 25 mei 2021 aan de gemeenteraad werd voorgelegd, werd op vraag van de directie op 1 juni 2021 door de leden van de schoolraad per mail goedgekeurd en zal formeel worden goedgekeurd op de volgende schoolraad van 23 juni 2021.
5.3.2.4. Evident kunnen op het eerste zicht vragen gesteld worden bij de door de verwerende partij gehanteerde werkwijze, die bij de verzoekende partij niet geheel onlogisch de bedenking oproept of de schoolraad in deze wel ten volle zijn rol heeft kunnen vervullen.
Dat de voorgenomen uurregeling aan de scholraad werd voorgelegd via een zogenaamde schriftelijke procedure, en niet aan bod kwam tijdens een effectieve vergadering, lijkt op gespannen voet te staan met art.22, lid 1 van het participatiedecreet, waarin is bepaald dat ‘het overleg … plaats [heeft] in een gezamenlijke vergadering van het schoolbestuur of zijn gemandateerde en de schoolraad’. Waar verder in het verweer wordt verwezen naar de coronacrisis en daaraan verbonden moeilijkheden om fysiek te vergaderen, valt niet meteen in te zien waarom dan niet werd geopteerd voor een digitale vergadering – wat blijkbaar voor bijvoorbeeld de bijeenkomsten van de ouderraad wel mogelijk was.
In dit verband moet ook worden opgemerkt dat in het verslag van de schoolraad van 29 april 2021 nergens wordt vermeld dat de consultatie van de schoolraad is verlopen via een zogenaamde schriftelijke procedure. Meer nog, er wordt in het verslag gesproken over
‘aanwezigen’, zodat het lijkt alsof er een fysiek of digitaal overleg heeft plaatsgevonden. Aldus kan de verwerende partij op dit punt zeker een gebrek aan transparantie worden verweten over de gehanteerde werkwijze, en dit zowel naar de participanten binnen de procedure toe als naar externe personen.
Waar de verzoekende partij verder met betrekking tot dit verslag stelt dat aan de gemeenteraad een niet-goedgekeurde versie werd voorgelegd, moet dan wel worden vastgesteld dat alle leden van de schoolraad op 1 juni 2021 hun akkoord bij dat verslag hebben gegeven, en daarover dus binnen de schoolraad geen betwisting bestaat.
De gevolgde werkwijze laat ook niet toe ten volle na te gaan in welke mate de leden van de schoolraad geïnformeerd waren, en of zij naast de uurregeling die per e-mail werd overgemaakt op 29 april 2021, tijdens de telefonische gesprekken met de directeur nog bijkomende informatie omtrent de voorgenomen wijziging hebben kunnen opvragen of hebben ontvangen,
en tijdens dat telefonisch contact ruimte hebben gekregen om eventuele vragen en bedenkingen naar voren te brengen.
5.3.2.5. De voorgaande overwegingen nemen evenwel niet weg dat moet worden vastgesteld dat vanuit de schoolraad niemand zich blijkt te beklagen omtrent de gehanteerde werkwijze. De Commissie neemt dan ook aan dat de leden van de schoolraad er zich in konden vinden om over de voorgenomen wijziging van de uurregeling te worden geconsulteerd via een zogenaamde schriftelijke procedure. Er is ook niets dat erop wijst dat na de schriftelijke vraag dd. 29 april 2021 en de individuele telefonische bevraging door de directeur, er vanuit de schoolraad nog vraag was naar verder en uitgebreider overleg. Daarenboven kan er niet aan worden voorbijgegaan dat voorafgaand aan de beslissing tot wijziging van de schooluren, er wel degelijk een consultatie van de schoolraad heeft plaatsgevonden.
5.3.2.6. Anders dan de verzoeker het lijkt te zien, benadrukt de Commissie voor zover als nodig nog dat een schoolbestuur er op basis van het participatiedecreet niet toe gehouden is omtrent de aangelegenheden die door dat decreet gevat worden, de ouderraad of nog ruimer álle ouders (rechtstreeks) formeel te consulteren. In de betrokken school zetelen in de schoolraad twee afgevaardigden die vanuit de ouderraad werden aangeduid om de ouders te vertegenwoordigen.
Het is aan deze afgevaardigden om de standpunten van de ouders te verdedigen binnen de schoolraad, waarmee dan wel formeel overleg dient te worden gevoerd.
Dit neemt niet weg dat terecht gewezen wordt op de communicatie- en informatieplicht die de schoolraad heeft ten behoeve van de verschillende geledingen. In dat verband kan worden vastgesteld dat de voorgenomen aanpassing van de uurregeling aan bod is gekomen op de ouderraden van 4 en 18 mei 2021. Tijdens de ouderraad van 4 mei blijken de vertegenwoordigers van de ouders in de schoolraad een toelichting te hebben gegeven rond de wijziging van de schooluren, waaromtrent men als lid van de schoolraad om een advies was gevraagd op 29 april 2021. Er is dan binnen de ouderraad een bespreking gevolgd, waaruit een positief advies is voortgevloeid.
Waar de verzoeker nog aanvoert dat overeenkomstig art. 22, derde lid participatiedecreet, de leden van de schoolraad voorafgaand aan het overleg in de schoolraad de geleding die ze vertegenwoordigen dienden te informeren én te raadplegen, is de Commissie van oordeel dat een wijziging van de schooluren waarbij de school 20 minuten eerder sluit, hoewel dit vanzelfsprekend een impact heeft op de ouders en leerlingen, in beginsel niet dermate ingrijpend is om te spreken van een fundamentele wijziging in de schoolorganisatie of eigenheid van de school die door deze bepaling wordt gevat. De Commissie volgt de verzoeker dan ook niet waar hij stelt dat deze bepaling zou geschonden zijn doordat de ouderraad niet voorafgaand aan het verlenen van het advies door de leden van de schoolraad n.a.v. de vraag van de directeur op 29 april 2021, werd geïnformeerd noch geraadpleegd.
5.3.2.7. Het geheel van de bovenstaande elementen, in het bijzonder het gegeven dat geen van de leden van de schoolraad zich beklagen over de wijze waarop zij voorafgaand aan de betwiste beslissing werden geconsulteerd, kan de Commissie dan ook niet doen besluiten dat het participatieproces dat leidde tot de beslissing van 25 mei 2021 zodanig werd gevoerd dat sprake is van een inbreuk op het participatiedecreet.
5.3.3. De Commissie komt tot volgende beslissing:
De Commissie ziet onvoldoende elementen om te besluiten dat de beslissing van het gemeentebestuur van 25 mei 2021 houdende de aanpassing van de schooluren van de betrokken school, is tot stand gekomen met miskenning van de bepalingen van het participatiedecreet.
De Commissie acht de klacht van de verzoeker dan ook ongegrond.
6. BEROEP
Tegen een beslissing van de Commissie kan binnen een termijn van zestig kalenderdagen die ingaat de tweede dag na de postdatum van de betekening van deze beslissing, bij aangetekend schrijven een beroep bij de Vlaamse Regering, in de persoon van de Minister van Onderwijs ingesteld worden (met een afschrift aan het secretariaat van de Commissie).
Brussel, 22 juni 2021
Frederik Stevens Bengt Verbeeck
Waarnemend Secretaris Voorzitter
