Margreet Verdel
Stevig
Ouderschap
Wat is SO?
Opvoedingsondersteuning (beginnend in de
zwangerschap) gedurende de eerste twee levensjaren van een kind voor ouders met een verhoogd risico op opvoedingsproblemen en kindermishandeling met als doel:
Verstevigen van het gezonde opgroeien en opvoeden
Normaliseren van problemen
Voorkomen van (ernstige) opvoedingsproblematiek en kindermishandeling
Duurdere zorg voorkomen
Geschiedenis
2001-2005: promotie-onderzoek effectiviteit
2006-2007: pre-implementatie traject en start verspreiding
2007: oprichting vereniging SO
2008: ontwikkeling SO-prenataal
2009: onderzoek lange-termijn effectiviteit
2012: herformulering materialen
2015: onderzoek betrouwbaarheid screeningsvragenlijst
Twee componenten
Toeleiding o.b.v. Oudervragenlijst/Verwijsbrief
Basis: risicofactoren voor
opvoedingsproblematiek/kindermishandeling
Ondersteuning bestaande uit huisbezoeken
ca 4x prenataal + ca 6x postnataal
Door JGZ-verpleegkundige met aanvullende opleiding
Toeleiding:
Keuze o.b.v. theorie/empirisch onderzoek voor vooral psychosociale (i.p.v. demografische) risicofactoren v. opvoedingsproblematiek en kindermishandeling
Korte, snel in te vullen lijst met stellingen, uitgangspunt = subjectieve beleving (grootste invloed op ouderlijk functioneren)
Klinische blik/‘Niet-pluis gevoel’ van JGZ en andere professionals
Stellingen geformuleerd i.s.m. Ouders Online
Items vertaald naar Verwijsbrief voor professionals (o.a. verloskunde en gynaecologie)
Vragenlijst en verwijsbrief online beschikbaar, vragenlijst en begeleidende folder vertaald (Engels /Frans /Duits /Pools / Arabisch /Turks /Spaans /Papiamento)
Introductie tijdens neonatale gehoorscreening of Standaard Zuigelingen HB
Voorbeelden:
“Krijgt u steun van uw omgeving (familie, buren, vrienden)?”
“Maakt u zich zorgen over het grootbrengen van uw kind?”
“Gingen uw ouders (of verzorgers) liefdevol met elkaar om?”
“Wordt u wel eens zo boos dat u niet meer weet wat u doet (of dat u dingen doet waar u later spijt van heeft)?”
Prenataal
Instroom mogelijk vanaf 16 weken (of zoveel later als aangemeld wordt)
Huisbezoek omtrent 16, 24, 30, 36 wk (planning afhankelijk van instroom-moment en i.o.m. moeder)
Thema’s: situatie-beleving, sociaal netwerk,
praktische voorzieningen, leefstijl, verwachtingen:
Wat voor moeder?
Wat voor vader?
Wat voor kind?
Postnataal
Instroom tot 6 maanden na geboorte
Huisbezoek (90 min) omtrent 6 wk, 3/6/9/12/18 mnd i.o.m. ouder(s) + telefonische contacten
Thema’s: beleving van het ouderschap, hantering ontwikkelingsgeschiedenis, verwachtingen, sociale steun
Onderzoek 1
In gezinnen die o.g.v. de vragenlijst in aanmerking komen voor ondersteuning (maar deze niet krijgen)…
…wordt na 2 jaar 1,2% (ipv 0,1) en na 7 jaar 7,3% (ipv 1,5) gemeld bij Veilig Thuis (AMK)
Sensitiviteit (melding juist voorspeld) 61%
Specificiteit (niet-melding juist voorspeld) 86%
…zijn ouders na 7 jaar minder tevreden over het
gezinsfunctioneren en hebben een negatievere beleving van het ouderschap
…hebben kinderen na 7 jaar meer gedragsproblemen, problemen met leeftijdsgenoten en last van hyperactiviteit
Onderzoek 2
Risico op ernstige opvoedingsproblemen neemt af (2 jr)
Betere fysieke en psychosociale ontwikkeling (2 jr)
Meer empathische interactie en minder fysieke strafmaatregelen (2 jr)
Vroegtijdige toeleiding naar minder zware zorg (2 jr)
Ouders voelen zich beter toegerust voor hun ouderlijke taken (na 7 jaar) en verschillen op dit punt niet meer van ‘laag risico gezinnen’
Onderzoek/praktijk
% 15%
30%
45%
60%
75%
Response Selectie Deelname
Onderzoek
Praktijk pre-implementatie Landelijk
Bereikte ouders
% 10%
20%
30%
40%
Leeftijd <25 Alleenstaand Allochtoon
10 10 11
21 20
38
23 21
32
Onderzoek
Praktijk Pre-implementatie Landelijk
Implementatie
Convenant/vereniging
Financiering (ca €1.350 per traject obv 5% dlname)
Implementatieplan
Scholing
Verenigings-activiteiten
Vereniging SO
Convenant voor waarborging kwaliteit
Ondersteuning vanuit bestuur
Jaarlijkse Algemene LedenVergadering
Om het jaar landelijke dag
Website met databank
Jaarlijkse scholingscyclus SO-verpleegkundige
Belangenbehartiging methode
Na 10 jaar…
Verspreiding in NL: 36% geboortes, 38% gemeenten, 54% organisaties
Meer dan 1 miljoen ouders kregen de vragenlijst
Bijna 30.000 gezinnen werden bezocht
Ruim 250 SO-verpleegkundigen opgeleid
Waar?
Aruba
