University of Groningen
Physical Activity and Functional Recovery in Late-life Depression
Wassink-Vossen, Sanne
DOI:
10.33612/diss.147538340
IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from
it. Please check the document version below.
Document Version
Publisher's PDF, also known as Version of record
Publication date:
2020
Link to publication in University of Groningen/UMCG research database
Citation for published version (APA):
Wassink-Vossen, S. (2020). Physical Activity and Functional Recovery in Late-life Depression. University of
Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.147538340
Copyright
Other than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).
Take-down policy
If you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediately and investigate your claim.
Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons the number of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.
CHAPTER 10
D
ankwoorD
a
bout
the
author
168
Dankwoord
Tot slot wil ik graag iedereen bedanken die mee heeft geholpen aan het tot stand komen van dit proefschrift. Voor mij als buitenpromovenda was het een proces wat vaak naast, tussendoor, buitenom of in plaats van andere werkzaamheden, ontspanning, sport en familie ging. Met jullie support werd het haalbaar. Dank daarvoor. Een aantal mensen wil ik graag persoonlijk bedanken.
Promotieteam
Het is wat ongebruikelijk, maar ik ontkom er niet aan om te beginnen met het bedanken van
Copromotor Dr. Paul Naarding Beste Paul, jij zette stilzwijgend de eerste stip van dit promotietraject op mijn wetenschappelijke horizon. Voor mij nog veel belangrijker, je was er ook de hele weg. Met de kennis van nu, was het starten als research verpleegkundige voor de NESDO studie, het begin van een lange en gevarieerde samenwerking in onderzoek, praktijk en opleiding. Inhoudelijk bedank ik je voor je kennis en analytische inbreng als onderzoeker maar zeker ook als clinicus. In praktische zin bedank ik je voor het redigeren van al die eerste versies voordat ze het licht mochten zien. Persoonlijk bedank ik je voor de kans, het vertrouwen, de aanmoediging en niet te vergeten je beschikbaarheid voor geplande, maar zeker ook ongeplande overlegmomenten in verschillende vormen (FtF/ EtE/zoom/mail/app/#mokmokGIFjes). Bedankt voor de humor en steun. Stug doorgaan bleek gelukkig steeds de beste optie. Bedankt voor de inzichten en het geduld coach, hierdoor werd deze stip een groeiproces waar ik in vele opzichten trots op ben. Op naar de volgende, want deze mijlpaal gaan we goed vieren, maar is gelukkig niet het einde. Promotor Prof. Dr. Richard Oude Voshaar Beste Richard, wat was ik altijd al onder de indruk van je tijdens lezingen door de jaren heen. Hoe vereerd was ik dan ook dat ik onder jouw supervisie mocht promoveren. Ondanks je buitengewone schat aan parate kennis, scherpte en snelheid, was je toch altijd laagdrempelig bereikbaar als promotor, meestal tussen de bedrijven van onze praktijken door. Ik bedank je voor je enthousiasme en voor de kans om te leren van jouw expertise. Je zette me steeds op scherp en daagde me uit om in alle facetten van het onderzoeksproces het nog een stapje beter, rijker, mooier of strakker te maken. Ik ben je ook dankbaar dat je -zeker in het tweede deel van het proces- mij aanmoedigde om meer ruimte te nemen om mijn (verpleegkundige) visie op de resultaten verder te ontwikkelen.
Copromotor Dr. Rose Collard. Tjonge Rose, wat ben ik vaak blij met je geweest. Het was al fijn om samen te werken als research verpleegkundigen, maar vanaf het moment dat je mij ging begeleiden met het analyseren van de NESDO data, werd je voor mij zichtbaar als een zeer gedreven en kundig verpleegkundig onderzoeker. Dank voor het delen van jouw kennis en ervaring, het heeft voor mij zoveel mogelijk gemaakt. Daarnaast
Chapter 10
ben ik je gewoon enorm gaan waarderen als mens. Ik hoop dat deze promotie niet het einde maar een begin is van een lange samenwerking.
Leden van de beoordelingscommissie. Prof. Dr. Barbara van Munster, Prof. Dr. Bianca Buurman-van Es en Prof. dr. Roos van der Mast, hartelijk dank voor het kritisch lezen en beoordelen van dit proefschrift.
Co-auteurs. Bedankt voor jullie bijdragen aan de verschillende artikelen. Dr. Eric Noorthoorn, beste Eric, daarnaast ook bedankt voor de samenwerking binnen GGNet in de breedste wetenschappelijke zin en je (on)regelmatige bemoeienissen in dit jarenlange proces van promoveren. Een speciaal woord van dank voor Dr. Hilde de Vocht, beste Hilde, jij wist tijdens de opleiding HBO-V al mijn eerste interesse in wetenschappelijk onderzoek te wekken door je college over paradigma’s in de wetenschap. Jaren later tijdens de opleiding tot verpleegkundig specialist kruisten onze wegen opnieuw en begeleidde je me als docent bij mijn eindthesis. Je schreef vervolgens als co-auteur mee aan het eerste artikel van dit proefschrift. Ik vind het heel verdrietig dat we dit feestje niet samen kunnen vieren omdat we veel te vroeg afscheid van je hebben moeten nemen. NESDO
Dr. Hannie Comijs, beste Hannie, als hoofd onderzoeker van de NESDO studie was je uiteraard vanaf het prille begin betrokken bij dit -wat achteraf bleek- promotietraject. Dank voor het mogelijk en beschikbaar maken van deze schat aan kennis over depressie bij ouderen. Je was uiteraard ook inhoudelijk betrokken bij het eerste deel van dit proefschrift. Ik wil je bedanken voor de scherpte in de discussies, de artikelen zijn er krachtiger door geworden. Anna en Jasper, bedankt voor al jullie werk, hulp en belangstelling vanuit Amsterdam, het episch centrum van de NESDO studie. Jacky, mede researchverpleegkundige voor GGNet Zutphen, samen hebben we het toch maar mooi gedaan, die inclusie en opvolging in de 2e lijn tussen de academische centra. Het
lijkt alweer zo lang geleden, maar bedankt voor de samenwerking en je belangstelling. Birmingham
Prof. dr. Joy Notter, thank you for your guidance during the Msc. at Birmingham University. Anna, Hedwig, Hans en Sonja, wat was het fijn om mede-kompanen te hebben die ook verder wilden ontwikkelen in de wetenschap. Ik wil jullie bedanken voor alle gezelligheid, steun en aanmoediging in het contact wat we ook daarna hebben gehouden. En wat is er veel gebeurd onderweg. Het leven kunnen vieren met je geliefden, iedere dag weer is belangrijker dan welke wetenschappelijke prestatie dan ook.
GGNet
Managers Ouderen Beste Willem, bedankt voor het mogelijk maken van al het onderzoek binnen GGNet ouderen. Naast het faciliteren in tijd en ruimte bedank ik je voor het vertrouwen in dit avontuur en voor de samenwerking. Onze rode draad is steeds hoe we de inhoud kunnen organiseren. Ik zal je missen als je
straks met pensioen bent. Weet dat je werk vanuit de bedoeling wordt voortgezet! Beste Marga, bedankt dat je me op verschillende momenten in mijn carrière serieus genomen én geholpen hebt om te ontdekken wat juiste keuzes waren. Ik hoop op nog lange samenwerking en vele goede resultaten.
Bestuur en Directeuren Bijzonder voelt het om al die jaren binnen een 2e lijns GGZ
instelling als buitenpromovenda te kunnen werken aan dit proefschrift. Allen dank daarvoor. Hetty, je zette als directeur handtekening onder dit plan, Frans kon niet anders dan de afspraak verlengen. Ik ben jullie daar nog steeds dankbaar voor. Kees, Rob en Jan, onder jullie leiding werd ik aangenomen als VS opleider. De gelegenheid die we hierdoor kregen om de functie van verpleegkundig specialist binnen de instelling verder te professionaliseren, heeft mij een extra stimulans gegeven, ook op wetenschappelijk vlak. Jochanan en Chantal, zeer betrokken vanaf het staartje, bedankt voor de blik op de toekomst. Collega’s GGNet Ouderen Allemaal bedankt voor jullie interesse en aanmoediging. Team Zutphen, daarnaast ook bedankt voor het bijspringen wanneer ik afwezig was in verband met onderzoeksactiviteiten. Fred, dank voor je persoonlijke support al vanaf vóór het begin en voor alles wat je me hebt geleerd als ouderenpsychiater. Rob Teunisse, dank voor de waarneming tijdens mijn schrijfverlof. Specifieke dank voor je voorzichtige waarschuwing. Inderdaad, laatste loodjes wegen zwaar! Door jou was ik daar goed op voorbereid. Femke, je weet dat ik je bewonder in je professionaliteit en expertise als klinisch psycholoog. Persoonlijk ben ik je dankbaar dat ons contact als collega’s in de loop der jaren is uitgegroeid tot vriendschap. Hoe fijn dat je als paranimf aan mijn zijde staat.
Verpleegkundig specialisten en VS opleidingsgroep Beste collega VSen, mede-praktijkopleiders en verpleegkundigen in opleiding tot specialist van de afgelopen jaren, jullie interesse in en vragen over het promoveren hebben mij enorm gesteund. Gewoon, omdat het duidelijk maakt dat het belangrijk is om onderzoek te doen, ook als verpleegkundige discipline.Wilma, bedankt voor je aanstekelijke enthousiasme en natuurlijk voor de waarneming als plaatsvervangend VS opleider tijdens mijn schrijfverlof. Beste Laura, dank voor je pro-actieve houding vanuit het secretariaat. Ik ben erg blij met jouw ondersteuning in planning en praktische zaken.
Vrienden
Lieve Lia, jij was voor mij een voorbeeld als een van de eerste pionierende verpleegkundig specialisten, nog voordat de functie bestond. Door jou zag ik de kracht van de duizendpoot en dat je daar ook best een functie van kan maken. Ik heb het onthouden! We werken al lang niet meer samen, maar gelukkig hebben we het omgezet in vriendschap waar veel muziek in zit. Dank voor al je steun, de gesprekken en de gezelligheid tijdens de vele concertjes en wijnavondjes samen. En dat er nog maar velen mogen volgen!
Lieve Fam. Bulthuis en fam. van den Haak, hoe goed voelt het om met het hele gezin terecht te kunnen bij lieve vrienden en dan ook nog zo dichtbij. Dank voor jullie support in dit proces. En Henk,
Chapter 10
朋友, dank dat je met al je intelligentie(..), rust, ervaring in promoveren en goed gevoel voor feest, mijn paranimf wilt zijn.
Dear White family, no work without holidays, our time together is the fuel for the rest of the year. Thank you for your friendship.
Lieve Maarten, je kent me al zo lang. En ook in dit promotietraject was je belangrijk. Dank voor je gastvrijheid na de ingewikkelde longitudinale data analyse cursus in Amsterdam, dank voor de oprechte nieuwsgierigheid en je belangstelling tussendoor en hoe bijzonder was het om samen tot een coverontwerp te komen. Dank daarvoor!
Lieve Reina en Theo, jullie belangstelling en trots ‘next door’ gaven me goede moed.
Familie
Lieve familie Bloemenkamp en Vossen, bedankt voor jullie aanhoudende belangstelling. Tante Dinie, wat zou je trots zijn geweest om mij hier te zien staan. Ik had aan jou het klassieke voorbeeld van de verpleegkundige die haar hele carrière deed waar ze voor was opgeleid. Zorgen voor de zieken, en meten is weten. Wat de politiek, de kerk of het bestuur ook wilde veranderen. Helaas hebben we eerder afscheid moeten nemen, maar dank voor je aanmoediging en je verhalen.
Lieve schoonfamilie Wassink, jullie zijn met velen, en dat voelt al jaren als een warm bad. Bedankt voor jullie belangstelling en interesse. Tante San heeft het eindelijk af. Lieve 5, bedankt voor de gezellige weekendjes tussen de bedrijven door en Hanneke, lieve schoonzus, bedankt voor het luisteren, meedenken en adviseren. En uiteraard bedankt dat ik ieder jaar mijn hart kon ophalen bij de Buren!
Lieve Puk, Ed, Morris en Nina, bedankt voor jullie niet aflatende vertrouwen en aanmoediging. Puk, lieve grote zus, onze jaarlijkse weekenden samen weg waren steeds een zeer welkome onderbreking. Wat bijzonder dat we zoveel kunnen delen. Ik hoop dat we deze traditie nog lang kunnen voortzetten.
Lieve Pap en Mam, wie had dit gedacht? Zonder jullie had ik hier natuurlijk niet gestaan. Jullie gaven mij de ingrediënten om zover te kunnen komen. Ik hou van jullie. Angela en Frans, wat is het fijn dat jullie in hun levens zijn om het in liefde te delen.
En dan als laatste mijn liefsten. Lieve Ap, alweer zoveel jaren samen, bedankt voor al je liefde, humor en relativering onderweg. Voor alle steun en vrijheid die je me gaf in dit proces. Dank voor alles wat je me uit handen hebt genomen waardoor ik in de gelegenheid was om stug door te gaan. Ook dit deden we samen. En lieve Zè, zolang jij je kan herinneren is je moeder aan het studeren. Aan het begin was je nog mijn kleine ventje. En nu toren je boven mij uit. Natuurlijk bedankt, ook voor de hulp bij de vormgeving van het boekje en alle technische tips. Het is eindelijk af hoor. Ik hou van jullie.
172
About the Author
Sanne Wassink-Vossen was born on the 6th of February 1976 in Gennep (the Netherlands).
She graduated from high school (MAVO-D) in 1994 at the Vrije School ‘de IJssel’ in Zutphen. After graduating as an occupational therapist (Activiteitenbegeleiding at Apeldoorns College 1997), she worked for one year as a home care assistant, before starting in 1998 with the study Nursing at Saxion University of Applied Sciences as a dual student, simultaneously working at General Hospital ‘Gelre Ziekenhuizen’ in Apeldoorn. In 2000 she changed her study profile from ‘general hospital’ to ‘mental healthcare’-nursing and finished her study at GGNet Apeldoorn (formerly “de Wellen”/”Spatie”). Early 2003 she got her degree and started her career as a clinical nurse at GGNet Old-age psychiatry in Apeldoorn.
After a year of working, she travelled for 1,5 year with her husband through South America (2003-2005). On returning to the Netherlands, she continued her career at GGNet Old-age psychiatry as a clinical nurse. In addition, in 2008 she joined the multidisciplinary taskforce Electroconvulsive Therapy (ECT) at GGNet. Together with a colleague, she developed the nursing part of the ECT treatment and subsequently worked as an ECT nurse for two years (2007-2009). At the same time, she started as a research nurse for the Netherlands Study of Depression in Older people (NESDO) where she was responsible for the enrolment and assessment of the participants at GGNet Apeldoorn while the study lasted (2008-2016). Sanne enjoys variation at work, therefore, she wanted a study that combines clinical care, innovation and research. In 2010 she began with the Master Advanced Nursing Practice (Manp) at Saxion University of Applied Sciences (graduated in 2012) and has worked ever since as a mental health nurse specialist/nurse practitioner at the outpatient clinic and as staff member of GGNet, in the department of Old-age psychiatry. Meanwhile, due to her passion for research, she subsequently enrolled in the Master in Health (Msc. Advanced Practice (Nursing)) at Birmingham City University, England (2013-2014). Both graduation theses (from the Manp and Msc.) were based on the NESDO dataset and turned out to become the first articles of her PhD project. She officially started in 2016 as part- time PhD student at the Graduate School of Medical Sciences (GSMN) within the research Institute Science in Healthy Ageing and healthcare (SHARE) of the University Medical Center Groningen, under supervision of Prof. dr. R.C. Oude Voshaar.
Since 2015 Sanne has combined her work and research in Old-age psychiatry with her appointment as principal trainer for nurse specialist students at GGNet.
In the future she would like to remain involved in practice, policy, research and education and would like to contribute to the improvement of care for older adults, as well as to the further professionalization of the nursing discipline.
Chapter 10
List of publications
Collard, R. M., Wassink-Vossen, S., Schene, A. H., Naarding, P., Verhaak, P., Oude Voshaar, R. C., & Comijs, H. C. (2018). Symptomatic and functional recovery in depression in later life. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, doi:10.1007/s00127-018-1540-z [doi]
Ketelaar, K., Loon, van, E., Wassink-Vossen, S., Noorthoorn, E. O. (2018). Grip op veiligheid: Een kwalitatief onderzoek naar ervaren gevoel van veiligheid onder verpleegkundigen van een acute afdeling in de psychiatrie. Verpleegkundig specialist, 13(2).
Naarding P., Wassink-Vossen S., Mossink W. (2018). Ippon in de ouderenpsychiatrie. De jonge psychiater. https://www.dejongepsychiater.nl/onderzoek/klinisch/1132-ippon-in-de-ouderenpsychiatrie. Accessed October 1th, 2020.
Oude Voshaar, R. C., Dhondt, T. D. F., Fluiter, M., Naarding, P., Wassink -Vossen, S., Smeets, M. M. J., . . . van den Brink, R. H. S. (2019). Study design of the routine outcome monitoring for geriatric psychiatry & science (ROM-GPS) project; a cohort study of older patients with affective disorders referred for specialised geriatric mental health care. BMC
Psychiatry, 19(1), 182-019-2176-6. doi:10.1186/s12888-019-2176-6 [doi]
Wassink-Vossen, S., Collard, R. M., Oude Voshaar, R. C., Comijs, H. C., de Vocht, H. M., & Naarding, P. (2014). Physical (in)activity and depression in older people. Journal of
Affective Disorders, 161, 65-72. doi:10.1016/j.jad.2014.03.001 [doi]
Wassink-Vossen, S., Noorthoorn, E. O., Collard, R. M., Comijs, H. C., Oude Voshaar, R. C., & Naarding, P. (2016). Value of physical activity and sedentary behavior in predicting depression in older adults. Journal of the American Geriatrics Society, 64(3), 647-649. doi:10.1111/jgs.14002 [doi]
Wassink-Vossen, S., Collard, R. M., Penninx, B. W., Hiles, S. A., Oude Voshaar, R. C., & Naarding, P. (2018). The reciprocal relationship between physical activity and depression: Does age matter? European Psychiatry : The Journal of the Association of European
Psychiatrists, 51, 9-15. doi:S0924-9338(18)30027-0 [doi]
Wassink-Vossen, S., Collard, R. M., Wardenaar, K. J., Verhaak, P. F. M., Rhebergen, D., Naarding, P., & Voshaar, R. C. O. (2019). Trajectories and determinants of functional limitations in late-life depression: A 2-year prospective cohort study. European Psychiatry
: The Journal of the Association of European Psychiatrists, 62, 90-96.
doi:S0924-9338(19)30152-X [pii]
Wassink-Vossen, S., Oude Voshaar, R. C., Naarding, P., Collard, R. M. (Submitted) The effectiveness of late-life depression interventions on functional limitations: a systematic review.
174
Research Institute SHARE
This thesis is published within the Research Institute SHARE (Science in Healthy Ageing and healthcaRE) of the University Medical Center Groningen / University of Groningen. Further information regarding the institute and its research can be obtained from our internet site: http://www.share.umcg.nl/
More recent theses can be found in the list below. (supervisors are between brackets)
2020
Jong LA de
Health economics of direct oral anticoagulants in the Netherlands (prof MJ Postma, dr M van Hulst)
Diemen MCJM van
Self-management, self-efficacy, and secondary health conditions in people with spinal cord
(prof MWM Post, prof JHB Geertzen, dr I van Nes)
Jacobs MS
Anticoagulation in atrial fibrillation; consideration for treatment and health economic aspects
(prof MJ Postma, dr M van Hulst, dr RG Tieleman)
Baars ECT
Trans-tibial prosthesis fitting and prosthesis satisfaction (prof JHB Geertzen, prof PU Dijkstra)
Slagt-Tichelman E
Mother-to-infant bonding: determinants and impact in child development; challenges for maternal health care
Chapter 10
Steenbergen HA
Healthy lifestyle of people with intellectual disabilities; implementation and maintenance of lifestyle approaches within healthcare organizations
(prof CP van der Schans, dr A Waninge, dr J de Jong)
Politiek K
The challenge of hand eczema; pathogenesis, treatment, and burden of disease (dr MLA Schuttelaar, prof PJ Coenraads)
Akhbari Ziegler S
Implementation of COPCA; a family centred early intervention programme in infant physiotherapy
(prof M Hadders-Algra, prof M Wirz, dr T Hielkema)
Brouwer SI
Motor milestones, physical activity, overweight and cardiometabolic risk; from birth to adolescence
(prof RP Stolk, dr E Corpeleijn)
Lu C (Congchao)
Physical activity and health in Dutch and Chinese children (prof E Corpeleijn, prof R Stolk)
Oosterwijk A
From range of motion to function; loss of joint flexibility after burns: when is it a problem?
(prof CP van der Schans, dr LJ Mouton, dr MK Nieuwenhuis)
Veen MM van
Facial palsy; treatment, quality of life, and assessment (prof PMN Werker, prof PU Dijkstra)
Mooij R
Improving quality of maternal and perinatal care in rural Tanzania (prof J Stekelenburg, dr J van Dillen)
