Toekomst voor de zorg in viervoud

(1)

Toekomst voor de

zorg

in viervoud

Casper van Ewijk

CPB & UvA

(2)

Diagnose

9 maart 2012 Outline zorgboek

(3)

Uitgaven curatieve zorg % BBP, 2010

Outline zorgboek 9 maart 2012

14,1 9,0 _8,8 7,9 _7,7 _7,7 _7,7 7,5 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 % bbp, 2010

(4)

Ouderenzorg

3,8 _3,7 2,5 1,9 1,8 1,0 1,0 0,8 0,6 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 %bbp, 2009 Health LTC Social LTC 0,6

(5)

Solidariteit

eigen

betalingen

% zorg

AUS AUT BEL CAN CHL CZE DNK EST FIN FRA DEU GRC HUN ISL IRE ISR ITA JPN KOR LUX MEX NLD NZL NOR POL PRT SVK SVN ESP SWE CHE TUR GBR USA 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000

(6)

Toegankelijkheid: niet-vervulde behoefte medisch

onderzoek

(laagste inkomens)

0 2 4 6 8 10 12 België Denemarken Frankrijk Duitsland Italië Nederland Zweden VK %

(7)

Prognose

(8)

Trend 1: Kritische

consument

9 maart 2012 Outline zorgboek individualisering zelfbewuste consument hogere opleiding toegankelijke informatie transparantie van kwaliteit en : eigen regie helpt

(9)

Trend 2: Nieuwe medische technologie

(10)

Versnelling in de zorguitgaven

(% BBP) 7 8 9 10 11 12 13 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 % bbp

Zorguitgaven, constant als % bbp Idem, plus demografische factoren Zorguitgaven, realisatie

(11)

Versnelling in de zorguitgaven

(% BBP) 7 8 9 10 11 12 13 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 % bbp

(12)

Versnelling in de zorguitgaven

(% BBP) 7 8 9 10 11 12 13 1972 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 % bbp

(13)

Verklaring groei uitgaven 2001 - 2008

(ZVW + AWBZ)

2001-2008

Nominale groei van de uitgaven 6,9

Algemene inflatie 2,5

Reële lonen en prijzen 0,6 Demografische/epidemiologische

factoren 0,9

Beleidseffecten 0,2

Overige factoren 2,6

(14)

Verklaring groei uitgaven 2001 - 2008

(ZVW + AWBZ)

2001-2008

Nominale groei van de uitgaven 6,9

Algemene inflatie 2,5

Reële lonen en prijzen 0,6 Demografische/epidemiologische

factoren 0,9

Beleidseffecten 0,2

Overige factoren 2,6

(15)

Twee omgevingsscenario's:

kostendekkende premie

Niveau 2010 Toename 2010-2040

Trendmatig Betere zorg

Totaal (% bruto gezinsinkomen) 23,5 +12 +24 waarvan demografie +7 +10 waarvan zorgconsumptie per persoon +5 +14

(16)

Kunnen wij de groeicurve afbuigen?

(17)

"Bending the curve"

Therapie 1:

Gezonder leven

(18)

“The pain is in the gain”

Helpt gezond

(19)

Gezonder leven: baten vooral voor jezelf

Baten van gezonder leven

Langer leven Langer leven, werken en leren Baten individueel

Levensverwachting 1 jaar 1 jaar

Langer leven 1,4% 1,4%

Consumptie 0,4% 1,9%

Baten collectief

Overheid -0,6% 1,6%

Pensioenfonds -0,5% -0,6%

Baten uitgedrukt als %loon

(20)

"Bending the curve"

Therapie 2:

Doelmatigheid

(21)

(22)

Twee soorten doelmatigheid

1. Efficienter werken

2. Zorg beperken tot kosteneffectieve

behandelingen

◦ hoe lang doorbehandelen einde leven

◦ 'te dure zorg' in verhouding tot winst (qaly

)

(23)

(24)

maar lokt nieuwe vraag uit

(25)

Voorbeeld:

Amandelen

Gebruik na correctie voor vraagfactoren 1.1-1.7 keer gemiddeld ongeveer gemiddeld 0.1 - 0.9 keer gemiddeld

Grote grijze gebied in de zorg

(26)

1.1-1.7 keer gemiddeld

ongeveer gemiddeld

Gecorrigeerde vraag

Aantal specialisten

ongeveer gemiddeld

(27)

Effect op vraag van een 10% toename van

specialisten

(*=significant op 1% niveau)

Vrijgevestigde specialisten Heupbreuken 65- –0.3% Cataract 5.6%* Amandelen 7.4%* Spataderen 2.7%* Hernia 7.1%* Indicatie voor aanbodgestuurde vraag

(28)

Conclusie doelmatigheid

Belangrijke winst te halen

(29)

Informeer over

keuze:

hoeveel verzekeren?

(30)

Kosten ongelijk verdeeld

(31)

Kosten ouderenzorg

• Mediaan 142 euro per jaar

• Totaal over levensloop 11.000 euro

Dus 50% van de mensen heeft lagere kosten dan 142 per jaar Maar zeer scheef verdeeld:

• Kans 20% op totale kosten groter dan 100.000 euro

(32)

Waarde van zekerheid

• afhankelijk van - risicoafkeer (a)

- aandeel van zorg in consumptie (z)

- variantie in individuele zorgkosten, relatief (σ2₎

1

(33)

Waarde van zekerheid

• afhankelijk van - risicoafkeer (a)

- aandeel van zorg in consumptie (z)

- variantie in individuele zorgkosten, relatief (σ2₎

Waarde voor Nederland: 40 tot 100 mld (7 tot 16% BBP)

1

(34)

Waarde verzekeren vooral

voor lage inkomens

(% inkomen)

9 maart 2012 Outline zorgboek 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000

(35)

Helaas ook nadelen verzekeren

• Geen rem op (onnodig) gebruik

• 100% verzekeren niet nodig:

waarde van geld lager bij gebrek en ziekte

"de rollator komt in de plaats van de fiets"

(36)

Conclusie Verzekeren

• Sparen is niet de oplossing

- niet nodig:

zorg komt in plaats van 'gewone' consumptie - niet effectief

uitschieters in kosten niet te voorzien

flexibel pensioen is effectiever

(37)

Informeer over

keuze:

hoeveel solidariteit?

(38)

Hoe ver gaat solidariteit?

• In gezondheid

- heeft iedereen recht op gelijke gezondheid? - en tegen iedere prijs (ziekte van Pompe)? - of kiezen wij voor kosteneffectiviteit?

• In geboden zorg

- heeft iedereen recht op dezelfde zorg?

- in welke zorg zijn we solidair en in welke niet?

(39)

Solidariteit onder druk

bij hoge groei van de zorg 2010 - 2040

hoge inkomens lage inkomens

(40)

Hoelang houden we vast aan brede uniforme zorg?

Inkomen en zorguitgaven OECD landen

IT JAP FR UK GE BE CAN SWE DK AUS NL US 2000 3000 4000 5000 6000 7000 8000 9000 30000 35000 40000 45000 50000

GDP per capita (x) and health expenditure per capita (y) in selected OECD countries , 2010

(41)

Allocatieve efficientie: zorg naar

wens

(42)

welvaartsverlies door uniforme verstrekking zorg

totaal ca. 2% , 12 mld euro

inkomen (euro) welvaartsverlies (euro) 0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500 4000 4500 5000 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000

(43)

Stijgende lastendruk remt economische groei

• Groei zorguitgaven slokt deel van inkomensgroei op, vooral voor lage inkomens

• Stijging zorgpremie met 10% kost ca. 5% inkomen

(44)

Besluit

(45)

Toekomst voor de zorg in viervoud

twee trends

• Stijgende uitgaven

grote technische mogelijkheden

• Kritische, hoogopgeleide consument

(46)

Toekomst voor de zorg in viervoud

twee keuzen

• Risicosolidariteit

Verzekeren of eigen betalingen?

• Zorgsolidariteit

Zorg voor iedereen gelijk of afstemmen op voorkeuren?

(47)

(48)

Vier werelden voor de toekomst

Curatieve zorg in NL

(49)

(50)

Vier werelden voor de toekomst:

curatieve zorg

(51)