Boomtechnisch onderzoek
181 bomen en 7 bosplantsoenvakken Terrein zwembad ‘de Crommenije’
Krommenie
OPDRACHTGEVER Gemeente Zaanstad
PROJECTCODE 15538 DATUM 19 januari 2016
INLEIDING
In opdracht van de gemeente Zaanstad, dienst Wijken, sector Realisatie & Beheer, de heer P. de Neef, heeft Bomenwacht Nederland een kwaliteitsbeoordeling uitgevoerd en een beheervisie opgesteld voor 181 bomen op het terrein van zwembad ‘de Crommenije’
aan het Rosariumpark te Krommenie. Tevens zijn rondom dit terrein 7 bosplantsoenvakken geïnventariseerd.
Aanleiding van dit onderzoek vormt het feit dat de bestaande bomen op het terrein van het zwembad voortaan onder het beheer van de gemeente Zaanstad zullen vallen.
De doelstelling van het onderzoek is meerledig. Ten eerste dient de kwaliteit van de
181 bomen in de huidige situatie te worden vastgesteld. Ten tweede dient voor deze bomen een beheervisie te worden geformuleerd. Ten derde dient te worden bekeken hoe de 7 bosplantsoenvakken zijn opgebouwd. Ten slotte dient ten aanzien van de aspecten veiligheid en onderhoud een gericht advies te worden verstrekt.
Het onderzoek is uitgevoerd op 21 en 22 december 2015 door S. Brunia (European Tree Technician), boomtechnisch adviseur bij Bomenwacht Nederland.
SITUATIE
De 181 individuele bomen die tijdens dit onderzoek zijn beoordeeld, staan verspreid over het terrein van zwembad ‘de Crommenije’. Enkele grote wilgen en populieren zijn hier het meest beeldbepalend. De oosterse platanen bij de entree van het zwembadgebouw worden door de gemeente als waardevol gezien (binnen de kaders van het gemeentelijke bomenbeleid).
De volgende grafieken geven weer hoe dit bomenbestand is opgebouwd.
48
26
22 17
15 9
30
14 Sortiment
Populus Fraxinus Salix Crataegus Alnus Betula Overig
Niet te beoordelen Niet aanwezig
46
23
52 26
20
14 Stamdiameterklassen
10-20 cm 21-30 cm 31-50 cm 51-75 cm 76-100 cm Niet te beoordelen Niet aanwezig
Tevens zijn tijdens het onderzoek 7 bosplantsoenvakken geïnventariseerd. Deze vakken omzomen het zwembadterrein en bestaan uit boomvormers en heesters.
In bijlage A is een overzichtstekening van de locatie opgenomen. Hierop zijn de individuele bomen en de bosplantsoenvakken genummerd terug te vinden.
ONDERZOEKSMETHODE
Hieronder wordt de methode van het onderzoek beschreven.
KWALITEITSBEOORDELING
De kwaliteit van de 181 individuele bomen is vastgesteld aan de hand van drie aspecten:
conditie, veiligheid en beheerbaarheid.
Bij de conditiebeoordeling is met name gekeken naar de scheutlengte, de kroonstructuur en de knopgrootte en -bezetting. Tevens is er gelet op symptomen die wijzen op een
aantasting (bijvoorbeeld door een insect of bacterie).
Bij de beoordeling van de veiligheid is gekeken naar biologische en mechanische aspecten die van invloed kunnen zijn op de stabiliteit en breukveiligheid van de boom.
Voorbeelden hiervan zijn schimmelaantastingen, holten, zware takken en plakoksels.
Deze kunnen leiden tot een verhoogde kans op stambreuk, takbreuk en/of windworp.
De beheerbaarheid van elke onderzoeksboom is beoordeeld aan de hand van diverse factoren. Naast de conditie en veiligheid zijn onder andere ook de standplaats, de boomsoort, de resterende levensduur en het beoogde eindbeeld bepalend.
Naar aanleiding van de kwaliteitsbeoordeling is een advies opgesteld met veiligheids- en/of onderhoudsmaatregelen. Indien actieve veiligheidsmaatregelen noodzakelijk zijn om de risico’s voor de omgeving te minimaliseren, is de boom benoemd als risicoboom. Vergen de afwijkingen in de huidige situatie (nog) geen actieve maatregelen maar is jaarlijkse inspectie wel gewenst, dan is de boom als attentieboom aangemerkt.
BEHEERVISIE
Bij de beheervisie zijn de 181 individuele bomen op basis van hun huidige kwaliteit en eventuele beheerproblemen ingedeeld in een aantal beheercategorieën. Er is daarbij vooral gekeken naar de toekomstkansen voor de bomen en de mogelijkheden om ze in (een eventuele nieuwe inrichting van) het gebied een duurzame plaats te geven.
Binnen de beheervisie wordt onderscheid gemaakt tussen bomen met een goede en een slechte toekomstverwachting. Bij een goede toekomstverwachting is het zeer wenselijk de betreffende bomen te handhaven, zodat ze gedurende langere tijd een positieve bijdrage kunnen leveren aan het omgevingskarakter. Bij bomen met een slechte toekomst-
verwachting wordt handhaving tijdens en na de werkzaamheden als ongewenst beschouwd.
Door deze bomen te verwijderen, kan ruimte worden gecreëerd voor nieuwe ontwikkelingen.
INVENTARISATIE BOSPLANTSOENVAKKEN
In de bosplantsoenvakken is geïnventariseerd welke soorten boomvormers er groeien en in welke stamdiameterklassen deze vallen. Vervolgens is bekeken of er sprake is van veiligheidsrisico’s en/of knelpunten op het gebied van beheer en onderhoud. Indien relevant zijn passende maatregelen geadviseerd.
RESULTATEN
KWALITEITSBEOORDELING
Hieronder volgen de resultaten van de kwaliteitsbeoordeling bij de 181 individuele bomen.
Tijdens de beoordeling zijn 14 bomen niet aangetroffen. Deze staan wel aangegeven op het door de opdrachtgever verstrekte kaartmateriaal, maar blijken op locatie niet aanwezig te zijn. Bij de bespreking van de resultaten wordt dan ook uitgegaan van 167 beoordeelde bomen.
Per boom zijn de resultaten terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B.
CONDITIE
De volgende grafiek geeft weer hoe de conditie van de bomen is beoordeeld.
Van 16 bomen is de conditie als onvoldoende tot slecht beoordeeld. Bij deze bomen is sprake van een gestagneerde groei en/of afstervingsverschijnselen.
4 12
122 29
14 Conditie
Afgestorven Slecht Onvoldoende Voldoende Goed
Niet te beoordelen Niet aanwezig
VEILIGHEID
De volgende grafiek geeft weer hoe de veiligheid van de bomen is beoordeeld.
Van 2 bomen is de veiligheid als matig aangemerkt (waarderingscijfer: 5). Deze bomen vertonen afwijkingen die in de huidige situatie geen veiligheidsrisico veroorzaken, maar in de toekomst wel breuk- en/of instabiliteitsgevaar kunnen opleveren. Bij de ene boom gaat het om schade aan de stamvoet, bij de andere boom om scheefstand en afstervings- verschijnselen. Vanwege het mogelijke gevaar in de toekomst zijn deze 2 bomen als
attentieboom benoemd. Actieve maatregelen zijn op dit moment niet noodzakelijk. Wel dient tijdens de toekomstige jaarlijkse inspecties extra aandacht te worden besteed aan de aangetroffen afwijkingen (zie Conclusie en advies).
Bij 46 bomen is de veiligheid als onvoldoende tot slecht beoordeeld. Deze bomen vertonen afwijkingen die in de huidige situatie een veiligheidsrisico met zich meebrengen. Het gaat hier onder meer om de aanwezigheid van holten, rotte zones, scheurvorming,
(breukgevaarlijk) grof dood hout en uitbuigende gesteltakken. Bij enkele bomen is te zien dat in het verleden al takken zijn uitgebroken. Daarnaast zijn bij 1 boom symptomen van essentaksterfte waargenomen. Gelet op de aanwezige veiligheidsrisico’s zijn deze 46 bomen als risicoboom geclassificeerd. Om het gevaar weg te nemen, zijn actieve maatregelen noodzakelijk (zie Conclusie en advies).
Voor 17 bomen geldt dat de veiligheid niet (volledig) kon worden beoordeeld. Bij deze bomen is sprake van overmatige klimopbegroeiing.
2
44
2
76 26
17
14 Veiligheid
Onhoudbaar Slecht Onvoldoende Matig Voldoende Goed
Nader onderzoeken Niet te beoordelen Niet aanwezig
BEHEERBAARHEID
De volgende grafiek geeft weer hoe de beheerbaarheid van de bomen is beoordeeld.
Bij 51 bomen is de beheerbaarheid als onvoldoende tot slecht beoordeeld. Deels betreft het hier de bomen met (structurele) conditie- en/of veiligheidsproblemen. Daarnaast zijn bij deze bomen uiteenlopende knelpunten gesignaleerd op het gebied van beheer en onderhoud, zoals bestratingsopdruk, concurrentie en een eenzijdige kroonontwikkeling.
Bij 17 bomen kon de beheerbaarheid niet (volledig) worden beoordeeld, het betreft hier de bomen die begroeid zijn met klimop.
8
43
99 17
14 Beheerbaarheid
Onhoudbaar Slecht Onvoldoende Voldoende Goed
Nader onderzoeken Niet te beoordelen Niet aanwezig
Beeldbepalende populieren op en rond het
terrein. Waardevolle platanen nabij de entree.
Populier met stamscheuren op de
parkeerplaats. In de bosplantsoenvakken staan enkele
breukgevaarlijke bomen.
KWALITEITSBEPALING
Op basis van de conditie, veiligheid en beheerbaarheid is de kwaliteit van de onderzoeksbomen bepaald.
De volgende grafiek laat zien hoe de bomen verdeeld zijn over de diverse kwaliteits- categorieën.
7
69
74 17
14 Kwaliteitscategorieën
Slecht
Matig
Voldoende
Nader onderzoeken
Niet te beoordelen
Niet aanwezig
RESULTATEN BEHEERVISIE
De 181 individuele bomen zijn op basis van hun huidige kwaliteit en eventuele
beheerproblemen ingedeeld in een aantal beheercategorieën. Deze worden hieronder besproken.
Zoals aangegeven zijn tijdens de beoordeling 14 bomen niet aangetroffen. Er wordt hier dan ook uitgegaan van 167 onderzochte bomen.
Per boom zijn de resultaten terug te vinden op het registratieformulier in bijlage B.
De volgende grafiek laat zien hoe de bomen verdeeld zijn over de diverse beheer- categorieën.
Handhaving gewenst
De 98 bomen waarvoor geldt dat handhaving gewenst is, staan verspreid over het terrein.
Bij 95 van deze bomen zijn geen noemenswaardige gebreken of knelpunten geconstateerd.
Bij de andere 3 bomen zijn gerichte maatregelen noodzakelijk, deze bomen veroorzaken namelijk bestratingsopdruk.
Duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk
Voor 38 bomen geldt dat duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk is. Bij deze bomen is sprake van uiteenlopende problemen op het gebied van conditie, veiligheid en/of beheerbaarheid. Zo zijn bij diverse oudere populieren uitbuigende gesteltakken
waargenomen. Dergelijke takken zijn kenmerkend voor oudere populieren en vormen een terugkerend beheerprobleem, aangezien ze als breukgevaarlijk moeten worden beschouwd.
Andere problemen zijn concurrentie en een eenzijdige kroonontwikkeling, veelal ontstaan doordat de betreffende bomen te dicht op elkaar staan.
6 1 13
38
95 3
11
14
Beheercategorieën Handhaving ongewenst vanwege
slechte kwaliteit
Handhaving ongewenst vanwege beperkte toekomstverwachting Handhaving ongewenst vanwege concurrentie nevenstaande boom Duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk
Handhaving gewenst vanuit boomtechnisch oogpunt Handhaving gewenst, wel zijn gerichte maatregelen noodzakelijk Nader onderzoeken
Niet te beoordelen
Niet aanwezig
Handhaving ongewenst
Voor 20 bomen geldt dat handhaving ongewenst is. 6 van deze bomen hebben een slechte kwaliteit, bij deze bomen is sprake van afstervingsverschijnselen, rotte zones of scheurvorming. Voor 1 boom geldt een beperkte toekomstverwachting vanwege een stagnerende groei en takbreuk in het verleden. De andere 13 bomen kampen met concurrentieproblemen.
RESULTATEN INVENTARISATIE BOSPLANTSOENVAKKEN
In totaal zijn 7 bosplantsoenvakken geïnventariseerd. Deze vakken zijn gesitueerd rondom het zwembadterrein.
De resultaten van de inventarisatie zijn terug te vinden op het registratieformulier in bijlage C.
De aangetroffen boomsoorten zijn voornamelijk zwarte els, ruwe berk, gewone es, veldiep, eenstijlige meidoorn, veldesdoorn, schietwilg en zomereik. Veelal betreft het hier zaailingen.
VEILIGHEID
In vakken 4, 5, 6 en 7 staan bomen die grof dood hout hebben gevormd boven een voetpad.
Tevens zijn in vakken 4, 5 en 6 stamdelen van afgestorven bomen aangetroffen.
BEHEER EN ONDERHOUD
In de vakken is lange tijd geen onderhoud uitgevoerd. Daardoor staan de bomen en struiken erg dicht op elkaar en zijn er overhangende takken boven de paden aangetroffen.
CONCLUSIE EN ADVIES
Op basis van de resultaten volgen hieronder de conclusie en het advies.
Van 181 individuele bomen is de huidige kwaliteit beoordeeld, tevens is voor deze bomen een beheervisie opgesteld. Daarnaast zijn 7 bosplantsoenvakken geïnventariseerd.
Tijdens de beoordeling is geconstateerd dat 14 van de 181 individuele bomen niet (meer) aanwezig zijn op de onderzoekslocatie. Het is wenselijk deze mutaties door te voeren in het beschikbare beheersysteem.
KWALITEIT
De kwaliteit is bij 74 bomen als voldoende aangemerkt.
Van 69 bomen is de kwaliteit als matig beoordeeld. Bij deze bomen is sprake van uiteenlopende knelpunten op het gebied van conditie, veiligheid en/of beheerbaarheid.
Veel bomen vertonen een stagnerende groei als gevolg van een gebrek aan ondergrondse groeiruimte. Met name bij de oudere populieren zijn uitbuigende gesteltakken
waargenomen. Daarnaast spelen diverse problemen op het gebied van beheer en onderhoud een rol, zoals bestratingsopdruk, concurrentie en een eenzijdige
kroonontwikkeling. Vooral waar de bomen dicht bij elkaar staan, concurreren ze met elkaar om licht en kunnen ze zich niet optimaal ontwikkelen.
7 bomen zijn ingedeeld in de kwaliteitscategorie slecht. Bij deze bomen is sprake van afstervingsverschijnselen, rotte zones of scheurvorming.
BEHEERVISIE Handhaving gewenst
Voor 98 bomen geldt dat handhaving gewenst is. Bij 95 van deze bomen zijn geen noemenswaardige gebreken of knelpunten geconstateerd. Bij de andere 3 bomen zijn maatregelen noodzakelijk, deze bomen veroorzaken bestratingsopdruk.
Duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk
Bij 38 bomen is duurzaam beheer op langere termijn niet mogelijk. Het betreft bomen die een stagnerende groei vertonen en/of te kampen hebben met beheerproblemen
(uitbuigende gesteltakken, concurrentie, eenzijdige kroonontwikkeling).
Handhaving ongewenst
Voor 20 bomen geldt dat handhaving ongewenst is. 6 van deze bomen hebben een slechte kwaliteit, voor 1 boom geldt een beperkte toekomstverwachting en 13 bomen kampen met
MAATREGELEN
Voor de individuele bomen adviseren wij de volgende maatregelen.
Veiligheid
De volgende tabel geeft een samenvattend overzicht van het veiligheidsadvies. Per veiligheidsmaatregel wordt aangegeven voor welke aantallen onderzoeksbomen de betreffende maatregel wordt geadviseerd, steeds in combinatie met de bijbehorende
urgentietermijn. Op één boom kunnen meerdere veiligheidsmaatregelen van toepassing zijn.
Veiligheidsmaatregel Urgentietermijn Totaal
Acuut Binnen
1 maand
Binnen 6 maanden
Binnen 12 maanden
Vellen (boom verwijderen) 0 0 3 - 3
Tak(ken) innemen (snoei) 0 0 18 - 18
Tak(ken) verwijderen (snoei) 0 0 0 - 0
Kroonreductie (snoei) 0 0 0 - 0
Grof dood hout verwijderen (snoei) 0 0 36 - 36
Verankering aanbrengen 0 0 0 - 0
Verankering controleren en/of bijstellen 0 0 0 - 0
Nader onderzoek 0 0 0 - 0
Hercontrole 0 0 17 - 17
Jaarlijkse inspectie - - - 4 4
Overigens wordt de maatregel ‘jaarlijkse inspectie’ niet alleen geadviseerd voor de
attentiebomen, maar ook voor de risicobomen die na uitvoering van de betreffende actieve maatregel(en) dienen te worden gehandhaafd als attentieboom.
Onderhoud
De volgende tabel geeft een samenvattend overzicht van de snoeibehoefte. Per snoeiwijze wordt aangegeven op welke aantallen onderzoeksbomen deze van toepassing is, steeds in combinatie met het relevante boombeeld.
Snoeiwijze Boombeeld Totaal
Verwaarloosd Achterstallig Regulier Aanvaard Niet relevant
Begeleidingssnoei 0 11 2 1 - 14
Onderhoudssnoei - 13 88 48 - 149
Scheren | knippen - 0 0 0 - 0
Terugzetten intensief - 0 0 0 - 0
Terugzetten extensief - 0 0 0 - 0
Knotten - 0 1 0 - 1
Fruitsnoei - 0 0 0 - 0
Kandelaberen - - - - 0 0
Innemen kroonrand - - - - 0 0
Uitlichten kroonrand - - - - 0 0
Totaal 0 24 91 49 0 164
Het boombeeld bepaalt welke bomen daadwerkelijk gesnoeid dienen te worden. Zo hoeven bomen met een aanvaard boombeeld nu niet te worden gesnoeid, deze zijn ‘op beeld’.
Voor de andere boombeelden geldt dat snoei wenselijk is. Een nadere toelichting is opgenomen in bijlage D.
De volgende tabel geeft een samenvattend overzicht van de geadviseerde specifieke onderhoudsmaatregelen.
Specifieke onderhoudsmaatregel Aantal bomen
Aantasting bestrijden 0
Klimplanten verwijderen 28
Onderbeplanting snoeien 0
Wortelsnoei 0
Boompaal verwijderen 7
Maatregelen bestratingsopdruk 7
Beslissen: handhaven of vellen 5
Stobbe verwijderen 1
BOSPLANTSOENVAKKEN
Hieronder volgen de maatregelen die wij adviseren voor de geïnventariseerde bosplantsoenvakken.
Veiligheid
Wij adviseren het grove dode hout (vakken 4, 5, 6 en 7) en de afgestorven stamdelen (vakken 4, 5 en 6) binnen 6 maanden te verwijderen.
Beheer en onderhoud
Met het oog op een duurzaam behoud van de vakken adviseren wij hier een dunning uit te voeren. Tevens adviseren wij langs de randen de overhangende takken te verwijderen.
BIJLAGEN
BIJLAGE A Overzichtstekening
BIJLAGE B
Registratieformulier individuele bomen
BIJLAGE C
Registratieformulier bosplantsoenvakken BIJLAGE D
Richtlijn ‘Van data naar uitvoering’
