J.C.P. Johanson. Beschouwing over eventuele schade aan de tuinbouwgebieden in de Gouwepolder na een doorbraak van de kade van de polder Middelburg.

Beschouwing o v e r e v e n t u e l e schade aan de tuinbouwgebieden i n de Gouwe- p o l d e r na een doorbraak van de kade van de p o l d e r Middelburg.

A-78.041

Centrum v o o r Onderzoek Waterkeringen J.C.P. Johanson

8 j a n u a r i 1981

In houd B l z . 1. Inleiding

2. Opperv 1 a k t e

3. De kade van de p o l d e r Middelburg 4. Schade na een doorbraak

1. schade aan de gewassen 2 . schade aan slootkanten 3. schade door klink

4. schade aan de kwaliteit van het veen 5. schade

aan

o p s t a l l e n

6. schade aan leidingen 7. schade aan infrastructuur

1 2 2 2

B i j 1 age

1 S i t u a t i e Gouwepolder, P o l d e r Middelburg 1:25.000 2 D w a r s p r o f i e l o v e r weg en r i n g v a a r t .

Form. / t e k . nr.

A4/78.399 5Z/80.166

- 1 -

1. Inleiding

Ten

behoeve v a n werkgroep 11 "Onderzoek Muskusratten"

van de Techni cche Advi escommi csi e voor de Na terkeringen i s d o o r het Centrum voor Onderzoek Waterkeringen een onderzoek ingesteld n a a r de f i n a n c i ë l e gevolgen van een doorbraak van een binnen kade in west Neder1 and

,

waardoor

in de aangrenzende polder de waterhuishouding e r n s t i g verstoord w o r d t .

Om een indruk van deze schade t e verkrijgen i s in deze n o t i t i e een i n v e n t a r i s a t i e en kostenraming gemaakt van de schade die aan de Gouwepolder zal kunnen ontstaan,

na

een doorbraak van de kade v a n de polder Middelburg.

De oorzaak v a n een dergelijke doorbraak kan g r a v e r i j van muskusratten z i j n , o f een afschuiving van de onveilige kade.

D i t l a a t s t e i s b i j de kade van de polder Middelburg een reële mogelijkheid,

- 2 -

2. O p p e r v l a k t e .

De Gouwepolder, ( d e V e r e n i g d e P o l d e r aan de O o s t z i j d e

van de Gouwe), g e l e g e n i n h e t Hoogheemraadschap van R i j n l a n d , h e e f t een o p p e r v l a k t e van 995 ha. De o p p e r v l a k t e van de

p o l d e r M i d d e l b u r g en de T e m p e l p o l d e r b e d r a a g t 525 ha.

De o p p e r v l a k t e van de s l o t e n en t o c h t e n i n de Gouwepolder b e d r a a g t ongeveer 100 ha ( 1 0 % ) .

B i j een s l o o t d i e p t e van 2

m,

z a l b i j een d o o r b r a a k van een kade t u s s e n de p o l d e r M i d d e l b u r g en de Gouwepolder ongeveer 2.10

m

w a t e r u i t de Gouwepolder i n de p o l d e r M i d d e l b u r g en de Tempelpolder stromen.

De i n u n d a t i e h o o g t e i n de p o l d e r M i d d e l b u r g z a l maximaal

0,4 m

bedragen, t e r w i j l de s l o t e n en t o c h t e n i n de Gouwepolder nagenoeg d r o o g komen t e s t a a n ,

6 3

3. De kade van de p o l d e r M i d d e l b u r g .

Naar a a n l e i d i n g van de a a n w e z i g h e i d van een s c h e u r i n de r i n g - v a a r t l a n g s de kade van de p o l d e r M i d d e l b u r g i s d o o r h e t Centrum v o o r Onderzoek W a t e r k e r i n g e n o n d e r z o c h t o f deze s c h e u r h e t ge- v o l g zou kunnen z i j n van een d i e p g l i j v l a k .

U i t h e t v e r r i c h t e onderzoek b l i j k t d a t de scheur zou kunnen samenhangen m e t een d i e p g l i j v l a k . H e t onderzoek toonde aan d a t h e t o n d e r z o c h t e k a d e g e d e e l t e a l s o n v e i l i g moet worden aangemerkt.

De i n v l o e d van e v e n t u e l e g r a v e r i j d o o r m u s k u s r a t t e n i s d a a r b i j nog b u i t e n beschouwing gebleven.

4. Schade na een d o o r b r a a k .

I n d i e n d e M i d d e l b u r g s e weg, welke een s c h e i d i n g v o r m t t u s s e n de r i n g v a a r t en h e t p o l d e r w a t e r van de Gouwepolder, i n t a c t b l i j f t , z a l s l e c h t s een g e d e e l t e van de gecompartimenteerde r i n g v a a r t i n de p o l d e r M i d d e l b u r g l e e g s tromen. Wel d i e n e n dan t i j d i g e n i g e , op de r i n g v a a r t a a n s l u i t e n d e s l o t e n t e worden afgedamd. H e t t e k o r t aan w a t e r i n de Gouwepolder

kan s n e l a a n g e v u l d worden d o o r h e t i n l a t e n van w a t e r u i t

de Gouwe. E r z a l dan n a u w e l i j k s schade aan de gewassen o n t s t a a n .

- 3 -

In het voorgaande i s verondersteld d a t de Middelburgse weg i n t a c t b l i j f t . De Middelburgse weg fungeert dan a l s water- kering

.

Er moet e c h t e r , gezien ook de u i t e r l i j k e s t a a t v a n de Middel- burgse weg, rekening mee worden gehouden d a t , na het wegvallen

van

de waterdruk aan de z i j d e van de ringvaart, de Middel- burgse weg eveneens bezwijkt.

Na

zulk een doorbraak dient rekening gehouden t e worden met het grotendeels leegstromen v a n sloten en tochten v a n de Gouwepolder in de polder Middelburg.

Als gevolg van deze doorbraak z a l in de Gouwepolder de volgende schade kunnen on t s t a a n .

1. schade aan de gewassen.

2 . schade aan slootkanten.

3. schade d o o r klink.

4. schade aan de kwaliteit van het veen.

5 . schade aan opstallen.

6. schade aan leidingen.

7 . schade aan inf ra stru c tu u r.

a d 1. Schade aan de gewassen.

De boomkwekerijen in de Gouwepolder beslaan een opper- vlakte van 600 ha.

De oppervlakte i s ruwweg a l s v o l g t onder t e verdelen:

boomteelt in de volle g r o n d : 550 ha.

boomteel t i n con t a i ners : 40 ha.

boomteel t in kassen : 1 0 h a .

De

grootte van de schade die o n t s t a a t na een d o o r b r a a k i s s t e r k afhankelijk van het j a a r g e t i j d e en de t i j d die nodig i s om de kade van de polder Middelburg en de water- huishouding in de Gouwepolder t e h e r s t e l l e n .

De grootst mogelijke schade d i e zal kunnen ontstaan zal g e l i j k zijn a a n de jaaropbrengst.

De jaaropbrengst per ha bedraagt ongeveer f 1 7 0 , 0 0 0 , - . De schade aan gewassen in de Gouwepolder z a l dan t o t f 100 miljoen oplopen,

Bij een snel dalende waterstand zullen de oevers van de s 1 oten verzakken

.

- 4 -

Indien e r van uitgegaan

wordt

d a t een

strook v a n

1

m

2 grond in de sloot verdwijnt, zal per ha maximaal 400

m

beplanting verloren gaan.

De t o t a l e kosten aan verloren gegane producten kunnen, indien a l l e oevers verzakken, oplopen

t o t max.

f 4 miljoen.

2

Na één à twee dagen droogte begint schade voor t e komen b i j de planten die in kassen en i n containers staan, na een week zal 70 à 80% van deze beplanting dood z i j n . I n het tijdsbestek van een week kan de schade b i j kas- en containerteelt oplopen

t o t

f 6,8 mil joen.

Indien de droogte langer d u u r t zal de maximale schade b i j deze kwekerijen f 8,5 miljoen bedragen.

Al naar gelang het j a a r g e t i j d e zal na 1 à 3 weken droogte 50% van de gewassen d i e in de volle grond geteeld worden a l s verloren gegaan moeten worden beschouwd.

De schade z a l

na

1 à 3 weken kunnen oplopen t o t f 45 miljoen.

De t o t a l e schade aan s i e r t e e l t gewassen zal

na

een week kunnen oplopen t o t f 20 miljoen à f 55 miljoen, na d r i e weken z a l de schade zeker opgelopen kunnen z i j n t o t ongeveer f 60 miljoen.

ad 2. Schade aan slootkanten.

De oevers z i j n v r i j s t e i l , z o d a t de boomkweker meer grond heeft

om

z i j n gewassen t e telen.

Om deze s t e i l e taluds tegen afschuiven en afkalven

t e

beschermen worden ze veel al beschermd door een beschoei ing.

Deze beschoeiing bestaat u i t scheef i n de grond gedreven perkoenpal en, waartegen planken van azobé h o u t worden be- ves t i gd

.

Indien de sloten droog komen t e

s t a a n ,

z i j n deze be- schoeiingen waarschijnlijk n i e t in, s t a a t

om

de gronddruk t e weerstaan en zullen met een hoeveelheid grond i n de sloten verdwijnen.

Ook

daar

waar geen oeverbescherming aanwezig i s zal

na

een calamiteit eveneens beschoeiing aangebracht moeten worden, aangezien d e verwerkbaarheid

van

de

grond verre-

- 5 -

gaand

zal achterui tgaan (dikke b r e i )

Het aanbrengen van nieuwe beschoeiing kost ongeveer

f 150

per strekkende meter.

Per hectare kan men reken

op 800

strekkende meter oever.

De t o t a l e kosten voor de Gouwepolder kunnen oplopen t o t

f 72

miljoen.

Het aanvullen van de verloren gegane

grond

kost

f 50

per strekkende meter, voor de gehele Gouwepolder komen de kosten o p

f 24

miljoen.

De t o t a l e schade aan oevers zal t o t ongeveer

f 95

miljoen kunnen

op1

open.

ad 3.

Schade door

k l i n k .

Indien de polder gedurende langere

t i j d

droog s t a a t , zal schade ontstaan

door k l i n k .

B i j

een bodemdaling van

0 , l

m kunnen de kosten oplopen t o t

f 24

miljoen.

ad

4.

Schade aan de kwaliteit van het veen.

Indien gedurende zeer lange

t i j d

de grondwaterstand

i n

de polder t e laag i s , o n t s t a a t onherstelbare schade aan de

kwal i

t e i

t

van het veen.

Als

het veen i s ingedroogd, na d r i e t o t vier maanden, zal het n i e t meer

i n

s t a a t z i j n water

op

t e nemen.

Het

z a l

dan waarschijnlijk onmogelijk

z i j n

het kweken van bomen in deze polder voort t e zetten.

ad

5.

Schade aan opstallen.

De kassen die langs de sloten staan, zullen verzakken en eventueel gedeel t e l

i j k i n

de s l o o t verdwijnen.

Ook schuren en huizen zullen verzakken.

ad

6.

Schade aan leidingen.

I n

de gehele polder wordt voor huishoudelijk gebruik en t e r verwarming van de kassen gebruik gemaakt van aardgas.

De leidingen, die het gas distribueren zullen, evenals

de waterleidingen veelal n i e t bestand

z i j n

tegen ongelijk-

matige zettingen.

- 6 -

ad 7 . Schade aan in fra stru c tu u r.

De

mogelijkheid b e s t a a t , d a t

na

het wegvallen

van

de waterdruk, de wegen n i e t meer berijdbaar zullen z i j n .

I n hoeverre de schade d i e dan o n t s t a a t snel zal z i j n op t e heffen i s moeilijk t e overzien.

Een raming van de schade van de onder ad 4 t o t en met ad 7 vermel de cal ami t e i ten i s moei 1 i j k t e geven.