Workshop 3:
Regels en Ruimte: Hoe dan?
Sandra van Heukelom/Landsadvocaat en Maartje Kemme/SZW
Kees – ooit Wajonger
• Kees was vanwege zijn handicap (erns3ge spierziekte, beperkte levensduur) aangewezen op de oWajong.
• Met behulp van intermediaire voorzieningen en vervoersvoorzieningen ze@e Kees succesvol een eigen bedrijf op in persoonlijke zorgondersteuning. Hij hoefde daardoor lang (>5 jaar) geen
gebruik meer te maken van zijn uitkering.
• In corona3jd gaat het bedrijf over de kop omdat hij geen zorg meer aan klanten thuis kan leveren.
• Hij kan helaas zijn Wajong niet laten herleven omdat hij langer dan 5 jaar succesvol heeF gewerkt, maar kan 3jdelijk gebruik maken van de TOZO-uitkering. De voorzieningen inzet lijken na veel
afstemming ook geregeld te gaan worden.
Vraag
Bestaat de mogelijkheid om het recht op Wajong te laten herleven? Biedt de AWB een mogelijke oplossing?
Dit met het oog op het recht op herleven Wajong tot de AOW gerech3gde leeFijd per 1 januari 2021 voor mensen die het recht op uitkering hebben verloren na 2-1-2016.
Juristen UWV en WBJA zien hier juridisch geen mogelijkheid. De termijn van 5 jaar waarbinnen herleven moet worden aangevraagd is al geruime
@jd verlopen.
AWB Toolbox BZK en Pels Rijcken
PerspecGefcirkel Maatwerkplaats UWV
Legal Engineering
Robert Doesburg
Uitleg AWB Toolbox
• Sheets Sandra
• Nb: wil je meenemen dat BZK opdracht heeF gegeven voor ontwikkelen AWB toolbox? Expliciet verzoek van Lynn J
AWB Toolbox
BZK en Pels Rijcken
Awb toolbox
I. Aanleiding voor de Awb-toolbox II. Maatwerk met de Awb
III. Maatwerk organiseren
• Aandacht voor de burger zoals die echt bestaat - Niet van iedere regel op de hoogte;
- Niet altijd rationeel;
- Bij wie 'weten' nog geen 'doen' is.
• Kortom: een burger die fouten maakt – soms met grote gevolgen
Een realistisch burgerperspectief
I. Aanleiding voor de Awb-toolbox
• Problematiek urgenter door de (effecten van) digitalisering:
- Digitale vaardigheden
- Gevoeliger voor verschrijvingen en vergissingen - Eenmaal gemaakte fouten laten zich lastig herstellen - Ondoorzichtigheid van beslissingen
- Digitalisering leidt tot 'digitale' uitkomsten
• Bieden van maatwerk extra uitdagend voor digitaal opererende overheid
Effecten van digitalisering
I. Aanleiding voor de Awb-toolbox
• Algemene beginselen van behoorlijk bestuur normeren al het overheidshandelen
• Algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn neergelegd in Awb en vaak niet in sectorale wetten
• Professionals weten dat vaak niet
• Bij opstellen van een regeling moet worden onderzocht of de regeling in strijd is met hogere regels, zoals rechtsbeginselen
• Zelfs als bestuursorgaan niet over ruimte beschikt, is een bestuursorgaan onder omstandigheden verplicht een beginsel van behoorlijk bestuur na te leven en de strikte toepassing van de wet achterwege te laten:
- moet van geval tot geval worden beoordeeld (slechts in bijzondere gevallen)
Algemene wet bestuursrecht – sectorale wetgeving
I. Aanleiding voor de Awb-toolbox
• Professionals moeten de ruimte voelen om maatwerk toe te passen - Awb biedt de ruimte en mogelijkheden voor maatwerk; en
- Awb verlangt ook van overheden dat zij maatwerk toepassen
• Om landelijke uitvoeringsorganisaties, gemeenten en andere overheden daarbij te ondersteunen is in opdracht van het ministerie van BZK de Awb-toolbox 'Maatwerk met de Awb' ontwikkeld
Menselijke maat en maatwerk
I. Aanleiding voor de Awb-toolbox
• Beter inzicht in mogelijkheden Awb voor het bieden van maatwerk
• Een gereedschapskist voor de professional om juridische ruimte te creëren voor het toepassen van maatwerk
• 'Living document'
• https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2019/09/30/maatwerk-met-de-awb
Awb-toolbox
II. Maatwerk met de Awb
Randvoorwaarden?
II. Maatwerk met de Awb
Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn
A. Processuele mogelijkheden
Inherente
afwijkingsbevoegdheid
Beslissingsruimte Doorzendplicht
Input van de burger/
hoorplichten Horen in bezwaar
Mandaat Rechtsmiddelen-
vermelding
Heroverweging in bezwaar
Bescherming door gecodificeerde en andere rechtsbeginselen
B. Rechtsbeginselen
5 7
Gelijkheidsbeginsel
1 2 Motiveringsbeginsel
Evenredigheidsbeginsel Zorgvuldigheidsbeginsel 4
3
Recht op menselijke tussenkomst
5 6 Recht op correctie
Recht op uitleg 7
Recht op behoorlijk bestuur
8 9 Dienstbaarheidsbeginsel
Inherente
afwijkingsbevoegdheid
Beslissingsruimte Doorzendplicht
Input van de burger en
hoorplichten Horen in bezwaar Heroverweging in bezwaar Processuele mogelijkheden in de Awb voor
het bieden van maatwerk
1
2
3
4 6 8
• 4:84 Awb dwingt tot onderzoek naar afwijking
• Wettelijke bepaling kan discretionaire ruimte bevatten die dwingt tot onderzoek naar afwijking
• Als geen inherente afwijkingsbevoegdheid, dan kan in heel bijzondere gevallen – gelet op het evenredigheidsbeginsel – toch de plicht bestaan om van de wet of regeling af te wijken.
• Deze bevoegdheid moet onderscheiden worden van de situatie waarin de wet of regeling onverbindend wordt geacht.
• Tendens: Evenredigheidsbeginsel is bezig met een opmars om maatwerk mogelijk te maken.
Spanning Maatwerk versus Afwijkingsbevoegdheid
• Gelijkheidsbeginsel: gelijke gevallen moeten gelijk worden behandeld en ongelijke gevallen ongelijk moeten worden behandeld in de mate waarin zij verschillen
• Gelijkheidsbeginsel hoeft in praktijk niet in de weg te staan aan maatwerk:
- Toepassen van maatwerk pas aan de orde op het moment dat geval in onderscheidende mate verschilt van andere gevallen
• Met motiveringsbeginsel wapenen tegen beschuldiging dat van (maatwerk)besluit precedentwerking zou uitgaan:
- Niet snel sprake van precedent, mits wordt gemotiveerd wat een geval afwijkend maakt van andere gevallen
• Eerste 'opdracht' voor bestuursorganen:
- Ontwikkelen van visie op en methode voor het identificeren van (on)gelijke gevallen
Spanning Maatwerk versus Gelijkheid en Precedentwerking
II. Maatwerk met de Awb
• Maatwerkplaatsen: waar complexe maatwerkgevallen landen nádat iemand buikpijn heeft gekregen
• Handelingsmogelijkheden? Hoe kan het maatwerkgeval juridisch worden gelegitimeerd?
• Maatwerkoplossingen:
1. Identificeren van maatwerkgevallen
2. Hoe om te gaan met precedentwerking?
3. Handvatten voor discretionaire ruimte 4. Routekaart Maatwerk
