De STOWABASE, Overzicht lopend onderzoek waterbeheerders 1998

,

^{' ,,. '}

, '~

^I'

l , , ! i

,

, , , ,

, . I

t '

,

" J , ,

^{, t ,}

,

^{', ;}

7 T ,

.r

8

..

,,..-"p,

' sto -

Stlchtlng Toagapast Ondarroak Watarbahaar

STOWABASE 1998

nd onderzoek waterbeheerders

Publicaties en het publicatie- overzicht van de S T W A kunt u uitduitend bestellen bij:

Hageman Verpakken BV Postbus 281 2700 AC Zoetermeer

O.V.V. ISBN- of besteinummer en

een dufdelijk afleveradres. ^-

F FY

-

-?!\q>

ISBN 90.5773.050.2 +.'

.

⁸

INHOUD

INHOUD

TEN GELEIDE

WEGWIJZER VOOR DE GEBRUIKER HELP-DESK

ONDERZOEKSBESCHRIJVINGEN

WATERSYSTEEM ALGEMEEN

IMMISSIES - BEMONSTEREN, ANALYSEREN en BEWAKEN IMMISSIES - ^BRONNEN

IMMISSIES - ACHTERGRONDVERVUILING IMMISSIES - RISICO-ANALYSE

INRICHTING - ^OEVERS

INRICHTING - ECOSYSTEEM BEHEER - OPPERVLAKTEWATER BEHEER - WATERBODEM

BEHEER - GRONDWATER WATERKERING

ALGEMEEN

AFVALWATERSYSTEEM

ALGEMEEN 199

LOZINGEN en HEFFINGSGRONDSLAGEN 201

INZAMELING en TRANSPORT 206

ZUIVERING en SLIBBEHANDELING - RANDVOORWAARDEN (emissie-eisen) 209 ZUIVERING en SLIBBEHANDELING - ^ZUIVERING (principes) 212 ZUIVERING en SLIBBEHANDELING - ^ZUIVERING (vormgeving) 221 INDEXEN

INDEX - A OPDRACHTGEVER

INDEX - B UITVOERING I SAMENWERKING

TEN QELBDE

TEN GELEIDE

Veel waterbeheerders voeren onderzoek uit om meer inzicht te krijgen in het functioneren van hun beheersgebied. De informatie die dit oplevert kan ook van belang zijn voor andere water- beheerders. Om meer bekendheid te geven aan het onderzoek dat door de STOWA deelnemers (Waterschappen, Provincies en Rijkswaterstaat) wordt uitgevoerd, wordt vanaf 1993 jaarlijks de STOWABASE uitgebracht. In dit document vindt u een overzicht van lopend en recent afgesloten onderzoek op het gebied van watersystemen, waterkeringen en afvalwatersystemen.

Het betreft onderzoek dat door de STOWA deelnemers in eigen beheer wordt uitgevoerd en het onderzoek dat d w r de STOWA is gestart.

Het beheer, de updating en de vraagbaakfunctie wordt verzorgd door de Databank Technolo- gisch en Milieu Onderzoek IDTMO), een onderdeel van de Bibliotheek van de Technische Universiteit Delft (BTUD). De DTMO is met haar bestand opgenomen in de Nederlandse Onderzoek Databank (NOD). Op deze manier zijn de STOWA gegevens aan andere aandachts- gebieden gekoppeld.

De werkzaamheden worden begeleid door mevr.ir.M.J.G. Talsma ISTOWA) en mevr.1. de Graaf (BTUD) en uitgevoerd door de heren W.Th. MOM (BTUD) en in9.J.E.H.M. Cals (BTUD).

De STOWABASE 1998 geeft een overzicht van de informatie die tot en met eind december 1998 in de databank is ingevoerd. De totstandkoming en de bruikbaarheid van de databank zijn

- en worden - geheel bepaald door de aanlevering van informatie door de deelnemers van de STOWA. Binnen elke organisatie is een contactpersoon aangewezen die jaarlijks benaderd wordt om gegevens over gestart en lopend onderzoek aan te leveren.

In de STOWABASE 1998 zijn in totaal 542 lopende onderzoeksprojecten opgenomen die van 65 verschillende opdrachtgevende instellingen (Zie Index A) afkomstig zijn. Hiervan zijn 158 projecten nieuw. Deze zijn in 1998 door 41 verschillende opdrachtgevers gestart. Van de 808 projecten van de STOWABASE 1997 zijn er 259 afgerond en zijn niet meer opgenomen in de STOWABASE 1998. Op aanwijzingen van de contactpersonen zijn in 401 nog lopende projecten een aantal veranderingen aangebracht in de looptijden, namen van projectleiders en de inhoud van de samenvattingen.

Naast de STOWABASE, waarin lopend onderzoek is opgenomen, heeft de STOWA een literatuurbestand van het onderzoek dat door de STOWA deelnemers is uitgevoerd. In deze HYDROTHEEK vindt u de titels van rapporten die zijn verschenen.

De STOWABASE 1998 staat ook op internet. Op de STOWA-site op Waterland met internet adres: Iine;Uwww.waterland.net/stowaL is de inhoud van het rapport op rubriek (watersysteem, waterkering of afvalwatersysteem) en organisatie opzoekbaar. Een groot voordeel ten opzichte van dit rapport is dat gezocht kan worden op elk willekeurig woord dat in het bestand voor- komt. Dit vergemakkelijkt het zoeken op onderwerp, cq trefwoord.

Dank is de STOWA verschuldigd aan haar deelnemers die informatie hebben verstrekt en aan andere instanties die hun inbreng hebben verleend. Dat op veel medewerking van de beheerders gerekend kan worden, blijkt uit het grote aantal ingebrachte onderzoeksprojecten en het grote aantal organisaties dat informatie aanlevert.

Utrecht, februari 1999 De directeur van de STOWA

Drs.J.F. Noorthoorn van der Kruijff

WEQWUZER VOOR DE OEBRUIKW

WEGWIJZER VOOR DE GEBRUIKER

In deze publicatie STOWABASE 1998 vindt u een overzicht van lopend en recent afgesloten onderzoek op het gebied van watersysteem, waterkering en afvalwatersysteem, dat uitgevoerd wordt in opdracht van Waterschappen, Provincies en Rijkswaterstaat.

De onderzoeksgegevens zijn via een schriftelijke enqubte door bovengenoemde STOWA deelnemers verstrekt.

Met toestemming van Pudoc-DL0 zijn de onderzoeksprojecten van het RWSIRIZA, afkomstig van de Nederlandse Onderzoek Databank, opgenomen. Het betreft onderzoek dat in 1996 gestart is, maar nog niet is geactualiseerd. Dit onderzoek richt zich vooral op het gebied van afvalwatersystemen. Voor 1998 zijn geen nieuw gestarte projecten door RWSIRIZA bij Pudoc- DL0 aangemeld.

Van RWSIDWW zijn de in 1997 geactualiseerde en in 1997 nieuw gestarte lopende onderzoeks- projecten opgenomen. Het betreft met name onderzoek op het gebied van waterkeringen. Voor 1998 zijn geen nieuwe projecten aangemeld.

Een aantal meerjarige en recent afgesloten onderzoeken komt al in de STOWABASE 1997 voor.

Ter onderscheiding zijn de titels van de in 1998 nieuw aangemelde onderzoeken met een sterretje I*) aangeduid, waardoor de gebruiker snel het rapport kan doorlopen op onderzoek dat in STOWABASE 1997 nog niet geregistreerd is. Het veld looptijd geeft in de notatie mmm jaar en maand van aanvang en eind van het onderzoek weer. Wanneer de einddatum van het onderzoek onbekend is wordt dit aangegeven met 999999. De verklaring van de acroniemen van de in de linker kolommen aangeduide velden kunt u vinden in de indexen achterin het rapport.

Zoeksystemen Zoeken op: indexen

Index A vermeldt volledige adresgegevens van de opdrachtgevende instelling met vermelding van de persoon, bij wie men nadere onderzoeksinformatie kan inwinnen. Bij deze contactperso- nen kunt u ook informatie krijgen over publicaties die eventueel verschenen zijn in het kader van het vermelde onderzoek.

Index 8 geeft de naam van de instelling die het onderzoek uitvoert of die met de uitvoerende instelling samenwerkt.

De indexen A en B geven bovendien aan op welke bladzijdelfl) van het rapport de projectom- schrijving(en1 terug te vinden zijn.

Zoeken op: onderwerpen

De onderzoeken zijn op onderwerp gerangschikt onder de verschillende subrubrieken van watersysteem, waterkering en afvalwatersysteem. Een overzicht hiervan vindt u in de inhouds- opgave. Binnen de rubrieken zijn de projecten gesorteerd op opdrachtgever en startdatum.

Eenzelfde onderzoek komt op verschillende plaatsen in het rapport voor als zo'n onderzoek over verschillende onderwerpen handelt.

Bijvoorbeeld een onderzoek over zowel grondwater als oppervlaktewater zal onder de rubriek grondwater Bn oppervlaktewater opgenomen zijn.

Zoeken op: trefwoorden

Het rapport bevat geen trefwoordenindex. Wilt u op een specifiek trefwoord zoeken, zoals b.v.

vissen: dan hoeft u niet het hele rapport door te bladeren. U kunt dan in de inhoudsopgave kiezen voor een relevante subrubriek b.v. inrichting ecosysteem.

De STOWABASE 1998 staat ook op internet. Op de STOWA-site op Waterland met internet

adres: J ~ n o : l l w w w . w a t e r l a n d . n e ~ . Een groot voordeel ten opzichte van dit rapport is dat

gezocht kan worden op elk willekeurig woord dat in het bestand voorkomt. Dit vergemakkelijkt

het zoeken op onderwerp, cq trefwoord.

HUP-DESK

HELP-DESK STOWABASE

Tegen een tarief van gemiddeld f 100,- kunt u searches laten uitvoeren.

Voor STOWA-deelnemers (Waterschappen, Provincies en Rijkswaterstaat) is dit gratis.

U kunt hiervoor terecht bij:

STOWABASE Contactpersonen:

Bibliotheek Technische Universiteit Delft W.Th. MOM of in9.J.E.H.M. Cals Databank Technologisch & Milieu Onderzoek tel. 01 5-2783236 of 01 5-2785649

Postbus 98 fax. 01 5-2572060

2600 MG Delft E-mail: STOWABASE@Library.TUDelft.nl

AANVRAAG UTERATUUR VAN UITGEVOERD ONDERZOEK HYDROTHEEK

Bibliotheek Landbouwuniversiteit Postbus 241

6700 A€ Wageningen

Contactpersonen:

1r.G. Naber en M0vr.ing.L. Trouw tel. 031 7-477749

fax. 031 7-42481 2

E-mail: lenie.trouw@pd.bib.wau.nl

De HYDROTHEEK is een verzameling van meer dan tienduizend publicaties van onderzoek ten dienste van het waterbeheer.

Verzoeken om uitlening van rapporten kunnen per e-mail via bovenstaand adres aan de bibliotheek van de landbouwuniversiteit Wageningen gericht worden.

Die bibliotheek verzorgt in opdracht van STOWA het catalogiseren, ontsluiten, bewaren en

uitlenen van de HYDROTHEEK.

Opdrachtgaver : 0 0 8

Loop<i/d : 1B07W

-

^lBS010

Uihrwing

:

QOB

&manwerking :

W o w

nr.

~

:

TB86769

Opdnchtpsvn : HHAV

Loo~tW : 190801

-

¹⁸⁰⁰¹²

Uitvonlng : HHAV; WARECO Samenwerking

:

EIOENHAARD:

AWV; SWD: BCIA Btowabaea

nr.

: T086772

Opdrachtgever : PDB

Looptijd : 190601

-

¹⁸⁸⁸⁰⁷

Uiiivoering : PDB Samenwerking :

Stowabaae nr. : T065796

Opdrachtgavar : PFMIM

Looptijd : 190412

-

0BB0BO Uitvoering : WFRIES

Samenwerking : PFIWM Stowabase

n.

: TBS6740

*

Conrnguentisr vrrprldkiglvr<bod

i ú w ~ 2

ba@mwede

in

ZuidHoUand

C o m e m of non-smading of claaa 2 dredwd meterbl

h

South- Holland

Voigens hst 'Bebldutandpunt v«wljdefihg baggenpsele' mag k l a w 2 bag#er.pecb vanaf het laar 2000

niet

meer op de kant worden go- ka&. In de m i d k zijn

de

wgen*stor*cha, financlëia en maet.chap- peliike conrequentkis van dit Wid onderzocht v o a

de

watwchappan

en

overige onderhoudsplichtigen

h

Zuii-Holbnd.

De midia is In 1088 dgwond mat het rapport 'Van de Wal

in d.

sloot'.

Onderzoek

eff.ctlvHdt

van

mantrogdm

tegen

~ondw6tuwu- last

Study on effectiviesi of memurea awlri.t groundwater nui.ance Een ondenoek naar de effectiviteit van v.nchilla& m a m e g e h Izowd grondwae-rtechn*ch. ab bouwtechn*ohe msatre&en) dim in de afoeben bren

. . In da

Wamantbuun IAnmerdeml wuoffen siin ter bemGing van gmndwateroveriast.

-

Peilenplan Neder-Betuwe. Onderbouwing van de gewenste peilen vooi de oppervlktewatrien in beheer en onderhoud bij het pokier- dlmict Betuwe

Water level plan Neder-Batuwe. Baak atuw of the deaired levals for aurface waters managed and maintained by the polderdistrict Betuwe Doei van de opatelling van hei peilenplan ia te komen tot een ondar- bouwing van de gewenste peilen voor de oppervlaktewateren in de Neder-Betuwe. Nadat het oeilenolan h vaetaeateld zal het ale basis dienen voor het, in het kader van da ~ n o r d k l n ~ waterhuishouding Oelderland verplichte, peilbeskiit voor dit deel van het beheersgebied van het polderdiatrict Betuwe.

Uitgangspunt voor de vaststelling van de gewenste peilen zijn de reeds gehanteerde peilen. De opzet van hat onderzoek ie zodanig dat er per peilgebied wordt nagegaan welk type grondgebruik bepalend is en welke eisen di stek aan de waterhuishoudkundige infrastructuur.

Daarnaast wordt nagegaan in hoeverre deze peilen en inrichting apaen met beleidsuitgangapunten zoais beschreven in het IWOR. Indiin peilaanpassingen op basis van het onderzoek noodzakelijk zouden zijn, wordt bekeken welke beperkingen er zijn om de aanpassingen door ra voeren. Vaak is de afmeting van watergangen de beperkende factor.

De voortgang van de opstelling van het peilenplan wordt regalmetig voorgelegd san een klankbordgroep die uit diverse belanghebbende organisaties, zoal8 landbouw, gemeenten, overige waterbeheerders etc., bestaat.

Onderzoek neer de

a e v d g ~

van zeerpiegdstijglng en bodem- dding op de Friese boezrmr

Study of the coneequencw of asa level rise end land aubsidence on the atorage lakes in Friesland

In het kader van de WIF-studie heeft Waterschap Friesland in opdracht van de provincie de gevolgen van zeaspiegelatijging op de Friese boezem in beeld gebracht.

Nu nog waten bijna 70% van het ovartolliga Friese water ondar vrij verval af naar de Waddenzee. Met behulp van het stromingsmodel Sobek zijn de veranderingen in h e l d gebracht. Het aandeel van de

Opdrachtgever : PFIWM; WFRIES Looptijd : 188704

-

189802 Uitvoering : WFRIES

Samenwerking : PF Stowabese

nr.

: T876661

Opdruchtgevw : P G W K Looptijd : 180800

-

^{1 83809}

U'ivoering : GRONTMIJ Samenwerking :

Stowebase nr. : T985798

Opdrachtgever Looptïd Unvoering Samenwerking Stowebeee

nr.

: PNBMIMV : 198606

-

IS8912 : PNBMIMV : T966663

Opdrachtgever : PNHIWG

Looptijd : 188411

-

139812 Uitvoering : PNHMTO

SamenwerWng : HHR: HHUSHN Stowebese nr. ! T966762

waterafvoer via gemalen neemt toe, en de frequentie ven hoge weter- aenden op de Friese boezem neemt toe.

WIF bnieidsscenerio's IWaterhuishoudkundige Inrichting Friesland) Policv scenario water resources management Friesland

Voorafgaand aan "WIF befeidsscenario's" I W F = Weterhubhoudkundi- ge Inrichtina Friesland) in de modelstudie "Onderzoek neer de aevolaen

- -

ven zeespiegelstijging en bodemdeling op de Friese boezem' uitge- voerd. Hierin stond de vraag centraal in welke mate een bepaalde (autonomel ontwikkeling ven invloed is op het vbbrkomen ven extreem hoge waterstanden op do Friese boezem. Uit de modelstudie is neer voren gekomen dat m a name de rijzing ven de zeespiegel ven invloed zal zijn op de hoogte ven extreme waterstanden in de Friese boezem.

Een vervolg op "Onderzoek neer de gevolgen ven zeespiegelstijging en bodemdelina oo de Friese boezem' was het oroien "WiF beleidsscene-

- . .

^,

rio's". Hierin zijn door middel van modelmetig onderzoek de effecten ven een eentel mogelijk kleidsmaetregelen onderzocht. Aan

de

orde kwamen onder andere de uitbreiding ven hat oppervlak van de Friese boezem en de bouw ven een nieuw boezemgemael.

WaterkinrrenkeM; water

en

d e lwqtiekeuze voor wonen

en

werken toegepast op de ZuMdijke Oude IJsselstreek

Weter probabriity map; weter end the location choice for housing end working epplioeted on the southern ragion of the river Oude IJssel

De Weterkensenkaen kengt de wetersituatie van een gebied in beeld en beoordeelt deze situatie.

Dit gebeurt ean de hand ven drie criteria: droge voeten voor bewoners van nieuwe woonwiiken. de moaeliikheden tot infiltratie ven reoenwe-

- . -

ter in de bodem en de erfecten op de meest kwetsbare functies (natuur en drinkwater).

Hierdoor is een iocntiekeuze ven nieuwe woon- en werkgebieden mogelijk die duurzaamheid els uitganspunt heeft.

Beregenen op maat irrigation cut t o size

Het ontwikkelen ven een adviessysteem om zuinig om te gaan met weter en te beregenen op het moment dat dit echt nodig is. Hierbij zijn ale subdoelen genoemd:

e. beoordelen ven de CLM beregeningspianner in de praktije

b. gevolgen voor het watergeb~ik en het inkomen ven de meikveehou- dar;

c. ontwikkelen ven praktische richtlijnen voor een beregeningsstrategie met minimaal wateraebruik en een o~timeie

-

bedriifsvoerino

-

d. ontwikkelen en beoordelen ven economische criteria t.b.v. een optimeie beregeningsstretegie.

Neest het toetsen en de inzet van de CLM beregeningeplanner is door PR een beregeningawijzer ontwikkeld. Dit is ook een eenvoudig instru- ment om het juiete tijdstip vaor beregening te bepalen. Naast de planner en de wilzen die uitgeen ven de weterbahoefte ven het gewas wordt ook middels 'eenvoudige rekenregels" bepaald of beregenen ook op dat moment economisch aewin opleven voor de indivlduele toer.

Daarnaast wordt middel8 &ariobeiekeningen inzicht gegeven voor bedrijven wat de opbrengst veranderingen in het watergehik zijn.

Evaluatie ecologische namidoelstellingen

en

afronding toetsingl- kader ecologische nomdodrtdlingen.

Eveluetion ecoiogicel standerd obiectivea.

Doel ven het onderzoek is het evalueren en bijstellen ven het stelsel ven specifiek ecologische normdoelstellingen zoals beschreven in het

WATERSYSTEEM AiomEW

Opdrachtgever : PNHMIG

Looptijd : 100800

-

¹⁰⁰⁸⁰⁰

Uitvoering : PNHMIG

Samenwerking : PNH; PF:

n:

^HHR;

RWSIN; RWSINH;

RWSIZ; HHUSHN:

HHAV; WFRIES;

RWSIRIZA: HISWA Stowabase rr. : T086887

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabase

nr.

: PNHMIG

: 100001

-

²⁰⁰⁰¹²

: TNOINITG-LD : T086760

Opdrachtgever : POIMW

Looptijd : 100804

-

^{l 00a04}

U'nvoaring : POIMW Samenwerking :

Stowabese nr. : T986844

Waterhuishoudingsplan (1 S91

l.

De aangepaste normdoelstellingen worden gepraserneerd met een toetsingskader waarmea de ernst van de normoverschrijding is aan te geven.

Onderzoek ia afgerond met intern rappon: evaluatie van de spscifwk ecoloaaiche normdoelsteliina voor o~~enilaktewaterkwaiiteit

- - . .

en do opstelling van een toetsingskader voor deze normdoelstelling (1 0961.

De aangepaste normdoelstellingen en hel toetsingskadar zijn in het Ornwero Tweede Watsrhuirhoudinaspbn (1008) van dm provincie

v oord-~olland

gepresenteerd. De vkmwoording volgt in een rappor- tage eind 1008.

Mechanisch reinigen scheepshuiden (reaeatlevawtl Mechanica1 cleaning rhip's hulls (recreation sailing)

De uitvoering van het project mechanisch rainigan vindt In 1008 pbats op drie locatias in Nederland. te weten, Yerseka, Zeeland (zout wateil.

Oostmahorn, Friesland (zoutlzoet water) an Vitgeest Noord-Holland, (zoet water). Per locatie zullen 4 a 6 reinigingabeuflen plaatsvinden. De te onderzoeken reinigingsmethoden zijn: hoge dnik water (op de kam), lage druk water (op de karn), handmatig borstelen (in het water1 en machanisch borstelen met behub van een automatische botanweam in het water. Deze verschillende reinigingamethoden worden toegepast op boten, die. zijn voorzien van verschillende koperhoudende verfwete- men. Dil zijn een l-component harde coatina, een 2-componenten .

harde coating een non-stick coating en als batste geen coating. Ter vergelijking is op elke locatie een aeria proefplaten gehangen en zijn er enkele boten voorzien van een gangbare koperhoudende ant8ouling.

Gedurende het project worden met regelmaat monsters genomen van het water, de waterbodem en (v66r reiniging) van de aangroei op verschillende boten. De verschillende combinaties worden gedurende het vaarseisoen beoordeeld met behulp van de volgende criteria

effecten op het milieu gebruikersvriendelijkheid kosten

Deze beoordeling vindt plaats op basis van ervaringen van diegene die de reinigingen uitvoeren op basis van laborstoriumonderzoek an op basis van de ervaringen van de deelnemen die met behub ven logboe- ken hun ervaringen bijhouden.

De resultaten van het onderzoek zullen eind l 0 9 8 verschijnen.

Atmosferische depositie in Noord-Hdlmd Atmospheric deposition in North-Holland

Het rijk is bezig met de voorbereidingen voor een landelijk onderzoeks- programma Atmosferische depositie. In dit verband zal ean meetnet worden ingesteld van 3 achtergrondmeetstations en ongeveer 10 regioatations: de meetspanningmn zullen vooral gericht zijn op pestici- den. Naar verwachting zullen 2 meatstations in of vlakbij Noord- Hoibnd gelegen zijn.

De provincie Noord-Holland overlegt met de waterbeheerders in Noord- Holland of ter beoordelina van de raaionale situatie in Noord-Holland

- -

een aanvullende meetinspanning (extra stations, extra stoffen1 nodig is. Daarbij kan dan goed op de landelijke wstematlek worden aangesio- ten. Dit najaar moet duidelijk worden of vanuit Noord-Holland een aanvullende inspanning gewenst is.

Hydrologische Invloedrgebisden Hydrological impact areas

Op provinciale schaal aangegeven van

de

gebieden in Overijssel die bast@ande, natte natuurgebieden belnvloaden.

Ter voorbereiding 2s Waterhuhhoudingmpbn. GIS-wsteem

WATERSYSTEEM ALGEMEEN Opdrachtgever : PUIBGW

Looptijd : 188708

-

198801 Uitvoering : IWACO

Samenwerking :

Stowabaie nr. : T876678

Opdrachtgever : PZ/RMW

Loootlid : 189700

-

S89880

~ i t v o e i i n g : PZIRMW: PZILGW Samenwerking :

Stowebsse nr. : T976666

Opdrachtgever : PZHIDWM Looptijd : 189709

-

l 8 8 8 0 2 Uitvoering : WITBOS

Samenwerking : PNH; PZH; PU: HHR:

HHD: HHS: ZHEW:

HHUSHN; ZAG Stowabase N. : T876743

Opdrechtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188700

-

188812 Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase N. : N029820

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 198700

-

199812 Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebase nr. : N067422

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabase N.

: RWSIRIZA : 188800

-

19991 2 : RWSIRIZA : N031360

Op.tellen evaluatie-programma MER OEDI

Drawing up evaluation program of environmental impact arsessment OEDI

NV Waterleidingbedrijf Midden-Nederland heeft een plan uitgewerkt om naast grondwater ook oppervlaktewater els grondstof voor de drinkwe- terbereiding in te zetten. Voor dit plan is een MER opgesteld. Een wettelijk verplicht onderdeel ven de m.6.r. procedure is een evaluatie.

Met de evaluerie wordt gekeken in hoevene de in het MER voorspelde effecten overeenkomen mm de werkelijke effecten. In het programma wordt beschreven wet, waar en wanneer gemeten moet worden en op welke wijze de gegevens moeten worden bewerkt en gewaardeerd.

Monitoring onderzoeken Reglwa-pr~ecten Monitoring investigation of Regiwa-projects

Monitoring en evaluatie van de effecten ven de genomen maatregelen op grond van de Regiwa-regeling.

Vergelijkend onderzoek tussen de STOWA-baoorddingssystemen, Hollandse eeolo~lsche

-

beoorddlnmsvstemen en de Noordhollandse

- .

Ecologische Normdoelrtdlinaen; 2% fase grote wateren

Comparing study between the STOWA motkonng systems, Dutch ecotogical monitoring systems and the Dutch ecoiogical nandard

~b~ectives;Znd phase great watersysterns

Doel van het onderzoek ie:

1. de bruikbaarheid ven de STOWA-systemen onder Noord- en Zuidhol- landse omstandigheden te onderzoeken;

2. na t e gaan hoe de beoordeling volgens de STOWA-systemen uitvalt ten opzichte van de Noord- en Zuidhollandse ecologische beoordelings- systemen en normdoelstellingen.

In de tweede fase worden de STOWAivstemen van meren en olaesen.

zand-, grint- en kleigaten kanalen vergeleken met het grote watersys- teem Noord- en Zuid-Holland en de Noordhollandse SEND.

De gevolgen van klimaatveranderingen voor de Nederlandse water- huishouding.

Consequenies of clirnatic ohanges for the water management of the Netherlands.

De verwachte klimeatsverenderingen en de daaruit voortvloeiende zeespiegelrijzing zullen een grote invloed hebben op de Nederlandse waterhuishouding. Het onderzoek naar de gevolgen van de klnneatsver- anderingen valt uiteen in drie delen: gevolgen voor de ligging van zoutlzoet wensvlakken en zoute kwel. oevoloen voor waterbehoef-

- -

te/watero~eriast/waterverdeling, gevolgen voor het afvoenegime van de grote rivieren.

Ontwikkeiing en operationdisatie riviermoddlen Development and operationaliaation river models

Ontwikkelen en operationeliseren van de 1D- en 2D- lijn voor rwieren;

mtwikkeien en operationaliseren ven GIS databestanden voor het rivierengebied.

Ontwikkeiing van een e u t r o f i l h l n ~ b d e i d . Development of en eutrophication policy.

Voorbereiden, ontwikkelen en afstemmen van het eutrofiëiingsbeleid van Rijkswaterstaat. Mogelijkheden en kosten ven stikstof-aerichta maatregelen (WADI. Sturing van de projectgroep eutrofiëring.

WATERSYSTEEM ALOEMEW

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188900

-

¹⁸⁸⁸¹²

Uitvosring : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebeee

nr.

: N043717

Opdrachtgever : ^RWSIRIZA Looptijd : 188800

-

¹⁸⁸⁸¹²

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebese nr. : N067468

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188SW

-

¹⁸⁸⁸¹²

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebese

nr.

: .N067460

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188800

-

¹⁸⁸⁸¹²

Ukvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabaee

nr.

_: N067420

Opdrechtgever Looptljd Uitvoering Samenwerking Stowebaee nr.

RWSIRIZA 188000

-

¹⁸⁸⁸¹²

RWSIRIZA N067423

Opbechtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188000

-

¹⁸⁸⁹¹²

Uitvoering : RWSIRiZA Samenwerking :

Stowebese

nr.

: N067448

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowebase nr.

: RWSIRIZA : 188200

-

¹⁸⁸⁸¹²

: RWSIRIZA : N067428

Wet verontreiniging oppe~laktewatu.

Lsw on pollution of eurfece weter.

Omwikkelingen maken regelmatige aanpassing ven de WVO en de uitvoeringsregalingen noodzakelijk. Dit vergt de nodige voorbereiding en overlea. Voorbeelden ziin eiaemene reoeb. AMVB.inventerisetie.

- . - -

wijziging heffingsmaetstef enz. Onderzoek dient plaats te vinden neer eventuele noodzekelijke aanpassing van het instrumentarium met het oog op de toekommige geintegreerde wetgeving.

Orondwaterwet Lew of ground water

Onderzoek neer e werking ven beheersinstrumenten, registratie en vergunning ven de grondweterwet, Implementatie en vergunning ven da grondweterwet. Implementatie ven de ondenoekuesuitaten in de regelgeving, differentiatie ukvoermgsinmwmemarium neete wmer- staetswetgeving. Aanpassing grondweterwet

Wet waterhuishouding Lew of weter management

Voorbereiding invulling WWHH, AMVB. peilbesluiten rijkswateren, voorbereiding beheersplan rijkeweteren, onderzoek invulling behaer kwantiteit oppervlaktewater. evekietie instwmenten WWHH. Evaluatie peilbesluiten WWHH. Evaluatie integrale beleidsplannen. Voorbereiden besluit integrale weterwet.

Hoofdtransporta Wad Hoofdtrensportes Waal

Uitwerking ven de toekomstvisie voor de Weel -reiatis hoofdtranspor- tas en versterking Ratuurfumtie- door middel ven onderzoek en edviee- ring in opdracht van Directie Ooit. in feite betreft het uitvoering ven een deel ven het project Weel van diiectie Oost.

Modernisering M a w r w t e

Modernizetion course of the river Mees

Onderzoek en advisering o.i.v. directie Limburg in het kader van de MER MOMARO (modernkering Maauoutel. MER beslaat de pshels Noord-Zuid-route: aarneeeina Julienekansel incl. siuizen en ~eilverho-

-

ging stuwpenden Sambeek en Grave

Redesign RWS-waterverddlnglmodd Redeaign RWS-water dimribution model

Het documenteren en verfijnen ven MOZART voor verschillende typen toepassing (bijv. regionale schaal). Het model ie gekoppeld met een NAQROM en er moet afstemming plaats vinden mm weterkwelheitltr modellen. Het model dient verder invoerdata ven GIS-bemanden te kunnen betrekken. Het onderhouden, temen colibreren. Ondermeunina geven een gebruikers. Bijdrage een studiegroep Hupsel.

Opermionaliseren

1

D rnoddlenlijn.

To put the 1 O model iine into operation.

Sobek is een l-dimensioneel modeliImtwmentarium, waarmee da weterbeweging inclusief dichtheidseffecten, waterkwaliteit, sediment- transpon en morfologie in open waterlopen kunnen worden gesimu-

WATERSYSTEEM ALaEMEEN

leerd. De eerste release wordt eind 1894 opgeleverd. DaarM zijn verdere ontwikkelingen voor volgende releases. alsmede het beheer en onderhoud en gebruikerirondersteuning aan de orde.

OpdracMgever : RWSIRIZA Algemene voorzieningen Loontiid : 198200

-

¹⁸⁸⁹¹² General fscilities

Uitvoering : RWSIRIZA

Samenwerking : Ter ondersteuning ven het Rivierenaaieprogramma n j n algemene Stowabase nr. : N067414 voorzieningen nodig voor het onderhouden van internationale contec-

ten in werkgroepen en commissisi. Informatievoorziening over resulta- ten van de programme's zowel binnen RWS als daarbuiten d.m.v.

publicaties, brochures, eudlolvisueel materiaal, lezingen, het semen- stellen van rapporten etc.

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 198300

-

¹⁹⁸⁹¹²

Uiivoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase nr. : N067426

Opdrachtgever : RWSlRIZA Laoptijd : 188400- 189812 Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase nr. : N057466

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 198400

-

^{1 9981 2}

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase nr. : N067407

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 188400- 188912 Uiioering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase nr. : N06741 8

Opdrechtgever : RWSIRIZA Looptijd : 199400

-

¹⁹⁸⁸¹²

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabase nr. : N067421

Ontwikkelmg randvoorweaiden voor nevengeulen.

Development limiting conditions for side channels

Ontwikkelen van fyeische en ecologische randvoorwaarden bij het ontwerpen en realiseren van nevsngeulen, strangen, moerasgebieden, vrije meandering etc. Opstellen en uitvoeren van evaluatie/monitor- plannen.

Avisering windgedreven systemen.

Reoommandetían systems driven by wind energy

Het adviseren over het functioneren van windoedreven watersvste-

-

men. Dit omvat her opstellen van balansen, golfgedrag etc. Ontwikkel- de adviesmodellen worden onderhouden en indien nodig voor specifie- ke adviesvragen aangepast.

Modelleren diverse gebruiksíunctier.

Model various appiieations

Het ontwtkkelen van modellen waarmee

de

relatie tussen diverse ge- bruiksfuncties zoals drinkwetervoorziening en scheepvaart enenijdi en het waterbeheer anderzijds worden beschreven. Ingrepen in het waterbeheer kunnen worden wevalueerd naar de diverse sectoren.

-

Ontwikkelingen in

de

sectoren kunnen worden verdeeld naar gevolgen voor het waterbeheer.

Geomorfologisch ondsnoel< t.b.v. inrichting Geomorphoiogicel mseerch on behalf of organization

Geomorfologirroh ondsrroek t.b.v. Inrichting en ecologisch herstel. De nadruk ligt op de potenties van het rivierengebied en de voorwaarden voor habitatvorming bij nevengeulen, strangen, moerasgebieden, rivier- duiden etc.

Integrde analyses Integral analysis

Rechtstreekse bettokkenheid bij het schrijven van (delen) ven beheers- plannen. beleidsplannen en MER's. Het uitvoeren van integrale analy.

ses, verkenningen, watersysteemrapportages.

WATERSYSTEEM ALGEMEEN

Opdrachtgaver : RWSIRIZA Looptijd : 188400

-

¹⁹⁹⁹¹²

Uitvoering : RWSiñIZA Samenwerking :

Stowabase

nr.

: N067486

Opdrachtgever : RWSIRIZA Looptijd : 199400

-

¹⁹⁸⁸¹²

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebaee

nr.

: N067484

Opdrecht~ever : RWSIRIZA Looptijd : 199400

-

¹⁹⁹⁹¹²

Uitvoering : RWSIRIZA Samenwerking :

Stowebeee nr. : N067482

Opdrechtgaver Looptlid Uitvoering Samenwerking Stowebeie

nr.

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabese nr.

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabase

nr.

RWSIRIZA 199400

-

¹⁹⁹⁹¹²

RWSIRIZA

RWSIRIZA 199600

-

¹⁸⁹⁹¹²

RWSIRIZA

STOWA

188600

-

¹⁹⁹⁹⁹⁹

TUDICT-WMG

Opdrachtgavar : STOWA

Looptijd : 199800

-

⁹⁹⁹⁸⁹⁹

Uinroering : STOWA Samenwerking : ETI Stowebeee nr. : T886891

W oe gapen ondenodt w a a ,

n&m m a

Applied rsreerch weter, materlale end eediment

Verkennend onderzoek neer mechanhmen en processen bepalend voor het transport ven weter en slib (kenniaverdieping) en de vwopreiding ven stoffen

Moddontwkkding waterbeweging

m

varpreinng Modeldevelopment water movement end disuibution

Anticiperend onderzoek betreífende de mechanismen en processen op het gebied ven transport ven weter, stoffen en slib, gericht op het ontwikkelen van instrumentarium (in het bijzonder modellen) benodigd voor onderzoek en advisering ven het integraal weterbeheer.

hnovwend ondwzodt d u u n m a watasynsmen.

Innovative research permanent weter systeme.

innoverend onderzoek naar voorkomen. omvang en invloed ven procee- een en mechanismen ven belang voor het verkrijgen ven duurzaam functionerende wetersynemen op het gebied ven weterbeweging, elib- transport of verspreidimg ven verontreinigingen.

Avissring uihroerlng lmmlslebddd

Recommendation implementatlon immhision policy

Onderzoek ten behoeve ven beleid en beheer btreffende de veraprei- ding ven verontreinigingen in opperviaktewetersystemen.

Onderzoek Interactie wind-golven-wstutyneem.

Research interection wind-weves-weter systems

Onderzoek naar de fysische processen en de aspecten daarin die een belangrijke rol spelen bii het ontstaan ven ooiven oo ondieoe wateren en diinvloed van golven op de veiligheid, ierapreiding v e i stoffen en netuurontwikkeling van en in deze wateren.

GIS ratio, raionde budgettering

m

plmrüng v a onderhoud

h

het waterbeheer

GIS ratio, retional budgetting end planning of meintenence in waterme- negement

In het weterbeheer speelt onderhoud van elementen in het weterbe- heerssysteem een belangrijke rol. Goed onderhoud eist onder meer eon gedegen kennis ven

de

karektaristieken ven het weterbeheerssysteem, de werking van de elementen in dat syneem en de onderlinge relaties.

Een ander belangrijk aspect met betrekking tot het beheer en onder- houd zijn de koeten en opbrengsten.

Het promotieonderzoek heeft tot doei san onderhwde-begrotingsmodei voor weterbeheerssystemen op te stellen, om op een modelmatige, systematische en rationele manier onderhoudsactiviteiten te kunnen plannen, begroten en evalueren. Di model dient in een geautomatiseer- de omgeving geimplementeerd te worden zodat op een snelle en eenvoudige manier alternatieven kunnen worden doorgerekend.

Expertsysteem voor het determinaren

van

waterorganlsmen IEDOI

Experkyetem for the determinetion of water organiem

Door diverse instellingen dia onderzoek verrichten neer de kwaliteit van het oppervlaktewater (o.a. waterschappen en waterleidingbedrijven)

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 199812

-

l 9 9 8 0 1 Uitvoering : STOWA; SVOW:

LUWIVK Samenwerking :

Stowabaae nr. : T986141

Opdrachtgever : STOWA

Looptiid : 199700

-

200099 Vivoering : AQUAS

Samenwerking :

Stowabaae nr. : T986168

WATERSYSTEEM ALGEMEEN

wordt onderzoek varricht naar de aard en samenstelling van dn aqueti- sche levensgemeenschappen die daar in voorkomen. In de praktijk blijkt het echter te ontkeken aan een uniforme en reproduceerbare wijze van determineren. Onderzoekers maken een keuze uit de be- staande literatuur en interpreteren deze op basis van bestaande kennis en ervarinpen. Met hef oog op kwali~eitswaarborging an standaardisa- tie is het &wenst dat hetde;ermineren ven orga&nen op een unifor- me en reoroduceerbara wiize verlooot. Verbeterina van detsrminatie- procadur& is goed realiseérbaar do& de moderne-informatletechnolo- gle. Het Expertisecentrum voor Taxonomische identificatie IETI) heeft een softwareschil ontwikkeld waarbinnen dit kan aebeuren.

-

In 1996 is gestart met het demorutratieproject, hetgeen geresulteerd heeft in ean CD ROM voor het detamineren ven libellenlarven. Hierna b een CD ROM ontwikkeld voor h@ tot OD familieniveau determineren ven Lymnoiogische fauna. In l a 9 9 worden de mogeiiikheden voor het ontwikkelen van endera daterminatewerken verkend.

De STOWA participeert in het onderzoek.

Perceptie van-

en

draagvlak voor het waterbeheer Perception o1 and platform for watermenagement

Het waterikwaliteno)behser berust in hoge mate op normen die gsrela- teerd zijn aan nuttige funcfies dia het weter kan hebben voar de samenleving entot die verband houden mef het waarborgen ven een gezond aquatisch ecosysteem. De relatie tussen kwaliteit en gesehikt- heid voor diverse functies is niet erg scherp en de normstelling wordt daardoor ook in belanariike mare bepaald door de subiectiwe waarde-

-

ring van de besluitvormende instanties. Kennis, opleiding, welvaertsni- veau en andere factoren bepalen daardoor mede hoe scherp normen geformuleerd zullen worden door de direct verantwoordetïien en hoever 2 1 met het uitvoeren ven de daarvoor nodige maatregelen willen aasn. Daarbil dient aok rekenina te worden gehouden met het uiteinde-

- -

- lijke draapvlak in de publieke opinie; er is b.v. een zekere bereidheid te betalen l'willingness to pay") die afhankelijk b van de perceptie van de waarde die het daaruit bekostigde bheer oplevert. Deze perceptie doof het publiak is weinig bekend en staat waarschijnlijk vrij ver af van de binnen de wbreld van dn deskundigm en beheerders gehanteerde afwegingen, waarbii stee& verdere verfijningen en complexere relaties binnen de ecosystemen een rol spelen.

Doel van hel onderzoek is inzicht en kennis verwerven ten aanzten van de beleving van het publiek m.b.t.: de lregionele) organisaties belast met het waterbeheer, de financiering, evt. zeggenschap;

de

taken en de toestand betreffende het kwantiteitsbeheer. de veillaheid. het

-

peilbeheer, etc.; do taken en toestand betreffende het kwaliieitsbe- heer, de bruikúaarheid voor diverse functies van water, etc. Opdat de beheerders beter kunnen inspelen op de verwachtingen en gevoelens van het publiek bil het plannen en uitvoeren van hun taak en de voor- lichting van het publiak kunnen verbeteren.

Toxische blauwwieren Toxical wee&

Er kunnen drie belangrijke groepen cyanotoxines onderscheiden wor- den, namelijk hepatotoxines, neurotoxines en dermatoxines. Alle drie kunnen zij gezondhaidsklachten veroorzaken bij recreanten, maar alleen van de eerste twee groeven is bekend dat zij aquatische ecosystemen nadehg kunnen beïniloeden. Dit onderzoek s vooral genoht op de heoatotu~ines Im~crocvstinesl en de neurotoxines (anatoxine en aphantwmel. De cyanotoxines worden onder meer geproduceerd door dominant in Nederland voorkomende bacterie-soorten als Microcyetis, Osc~llatoria. Anabaana en Aphanizomenon; al deze soorten kunnen dryflagen vormen.

In 1998 is een onderzoek uitgevoerd naar de geografische verspre~ding van toxische cyanobaeteri6n en hun bijbehorende toxinen. In 1998 wordt onderzoek venkht naar de temporele iseizoensafhankelijke)

WATERSYSTEEM ^ALGEMEEN

vafatie van de banerdn en de toxines in enkele probleemwateran.

Opdrachtgever : ^STOWA Ontwerp, inrichting

en

beheer

w e n

oppsrviaktewetenyrtemen

in

Looptijd : 188708

-

¹⁸⁹⁸⁹⁸ nsdeiijke gebieden

Uitvoaring : TAUW Design, installation and management of surfaoe watereyetams in urban

Samenwerking : areas

Stowebaae

nr.

: T886161

Op veel plaatsen in ons land wordan bii uitkeidingslocaties (duurzame1 watersystemen ontwikkeld. Ook wordan tal van bestaande locaties herinciericht of wordt het beheer ervan biioasteld. Waterschappen en

- .-

gemeenten werken hierbij in meer of mindere mate samen.

Het doel ven het project is het c r e h n van ean overzicht van werkwij- zen, richtlijnen, ideean, valkuilen, inspirerende voorbeelden en kennis- leemten bij het ontwerp, inrichting en beheer van etedeliike watersys- temen. Hierbijwordt enerzijds ingegaan op (de omgang met1 relatie6 met omringende landelijke watereystemen, grondwaterbehaar,riolering, groenstructuren en gebruiksfuncties: samsngevat de omgang met com- plexiteit. Anderzijds wordt de praktische uitwerking behandeld in de vorm van maatwerk voor de inrichting en beheer ven de waterelemen- ten in de stad: oevers, waterlopen, vijvers, wadi a, halofytenfiltere, infiitratievoorzieningeh ed. Het resultaat is een leidraad inrichting en beheer oppervlaktewater in stedelijk gebied.

opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 188708

-

¹⁸⁸⁸⁸⁸

Uitvoering : STOWA: RWSIAIZA Samenwerking : SC; RIVM

Stowebasa nr. : T886160

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : l 98800

-

⁸⁸⁸⁹⁸⁸

Uitvoering : DHV-AIB Samenwerking :

Stowabase

nr.

: T886167

STONE regionale wateren STONE regional weters

Door hst OL0 Staring Centrum, RIZA en RIVM wordt een model STONE (Samen te Ontwikkelen Nutrianten Emissiemodel1 ontwikkeld.

In dit model worden functionaliteitan uit diverse besraande computer- bestanden samengebracht. Daarnaast worden functlonaliteiten toege- voegd. Door de werkgroep STONE regionaal wordt het ontwikkelen van een versie van STONE voorbereid, die toepmbsar is voor regionale waterbeheerders. In 1998 heeft de werkgroep wensen geuit voer eigenschappen en toepassingsmogelijkheden voor een regionale versie ven STONE. In 1899 zal worden begonnen met het implementeren van ean deel van die wensen.

Waterbiijen Water billiard

De aanleiding voor de ontwikkeling van het Waterbiljart is da wens ven de beheerder om een gereedschep in handen te krijgen waarmee een vollediger inzicht kan worden verkregen in de mogelijke effecten van een ingreep. Maatregelen kunnen namelijk onvoorziene neveneffecten hebben. Met het Waterbiliart moet de rrebruiker op de moaaliike neven- effecten worden gewezen. ~iteindeiljkieidt dit tot een bet&; afweging vvan de maatregelen en daarmee tot optimalieetie van het waterbe.

heer.

Opdrachtgever : STOWA Effecten van organotin verbindingsn op zoetwateraldrken Looptijd : 1 88800

-

⁰⁹⁸⁹⁸⁸ Effans of organotin compounds on freshwater sneils

U i o e r i n g : STOWA

Samenwerking : UAIIVM: W A Trifenvitinverbindingen (TPTI worden op grote schaal gakuikt als Stowabaee

nr.

: T886886 bestrijdingsmiddel in de aardeppelteek en tributylth (TBTI wordt

toegepast in aangroeiwerende verven op schepen. Uit studies in zout water is bekend dat deze verbindingen geslschtaveranderingan kunnen veroorzaken bij slakken. In laboratorium- en veldexperimenten worden de effecten van organotinverbindingen op Lymnea stagnalis bekeken.

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 189800

-

⁸⁹⁰⁰⁹⁹

Uitvoering : STOWA; AOUAS;

IWACO Samenwerking : LUW Stowabase nr. : T986888

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 199800

-

999999 Uitvoering : STOWA; BOT Samenwerking : WDMW: WDD:

W; WGSAL:

WRIJ Stowabase nr. : T995002

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabase nr.

STOWA

l998ûO

-

⁹⁹⁹⁹⁹⁸

STOWA; ECOFYS

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking StOwabase nr.

STOWA

199900

-

199999 STOWA

ARCADIS;

RIVM;

LUW T98501 2

WATERSYSTEEM ALGEMEEN

*

Beoordelingssystwm rtadswatsr

en

beoordelingssystwm br&- watef

Evaluation system urben water end evaluetion system of brackish water

Het project is een vervolg op de vijf beoordelingseyetemen die in opdracht van de STOWA zijn omwikkeld. De opzet van de te ontwikke- len systemen zal de structuur van de bestaande systemen volgen. Wel zal rekening gehouden worden met het multifunctionele karakter van de stadswateren, waarbij met name aandacht zal worden besteed aan maatstaven voor de belevingswsarda en aan aan pragmatische definitie van de hoogst haalbare ecoÏogische toastend. Ook zullen bij beide sveteman maatstaven voor de natuumearde i.c. zaldzamaikarakteris- tieke soorten worden toegevoegd. Zowel bil de brakke wateren als bij de stadsweieren is de type definitie minder eenduidig dan bij bijvoor- beeld meren/piassan, beken en sloten. Balde kunnen binnen hun "type"

morfologisch zeer verscheiden ziln en in verschillende landschappelijke context liggen.

Verankering van de systematische oriantatie op maatregelen tegen verdroging 1NW thema 14,

fase 2)

Anchoring of the systamic orientation on measures against drying up

Het doel te verankering van de. In een eerdere fase van het Nationale Onderzoeksprogramma verdroging Ithema 141 ontwikkelde, methode voor een 'systematische ort&ntatie op maatregelen tegen verdroging' door toapasstng van die methode bij een vtiftal waterbeheerders en rapportage hiervan aan de STOWA- deelnemers. De hierbovenbedoelde methode ia vooral van belang bij de start van een anti-verdrogingspro- jsct en mede ontwikkeld aan de hand van een dergelijk project bij het waterschap Meppelerdiep. Alvorens de methode voor toepassing vrij te geven IS validatie nodig via objecten die op generlel wijze bi] die ontwikkeltno betrokken z h oeweest. Vìif waterbeheerders d n berakd gevonden daaraan mee te werken met ieder 8 h 10 mens&&. D i zullen worden basteed aan: oebiedsinventarisatie. oebiedsschematisa-

- -

tie, evaluatm kaart-materieal en programma van eisen. De werkzaam- heden betreffen:

-

Opstellen van het draaiboek van dit toetsingsonderzoek en in dik kader (het organmeren ven) overleg met de vijf participanten

-

Verwerken van de resultaten van het toe<dngsonderzoek in de eindrapportage;

-

Verankering van

de

uitkomsten via een workshop voor alle STOWA- deelnemers.

STOWA beoo~deiingssystemen onder BEVER STOWA evaluaticn svstems under BEVER

Doelstelling van het project ie om de bestaande Ecologische Beoorde- lingssysteman van de STOWA aan te laten sluiten bij BEVER Windowe versie 2.0 en bi Adventue. Hierbij zal de inhoudelijke beoordelingsfunc- tionalitait (rekandeal), behoudens fouten gesignaleerd bil de huidige _{. . .} systemen, in principe niet gewijzigd worden. Wal zal het verwerkings- proces van de systemen, indien wenselijk, gewijzigd worden om het aanbieden van basisgegevens en het uitvoeren van een beoordeling te vereenvoudigen. Vooral de extra mogelijkhaid tot (automatische) omzetting van parameter en wearnemingssoort codering ie van belang om het werken mat het systeem te verbeteren.

Uitbreiding DUFLOW Extensicn OUFLOW

Uitbreidtng met:

1 Een module wear vwgatatia tn sloten IPCDITCHI 2 Een module voor variabele dispersie

Opdrechtgever : STOWA

Looptijd : 1BBBOo

-

^BBBSSB

Uhvoering : STOWA; WL Samenwerking : HKV Stowebaae

n.

: TBS601 3

Opdrechtgever : STOWA

Looptijd : ~ S S S O ~

-

^BBSSSS

Uitvoering : STOWA; IKCINBLF Samenwerking : LNV; RWS; W; P Stowebese N. : TSS6010

3 Een module voor beluchting bij stuwen

ad 1: De effecten van eutrofii)ring in sloten komen vooral tot uiting in de aard van de vegetatie. Op het RIVM is hiervoor het model PCDITCH ontwikkeld. Het voorstel ia om PCDiTCH te koppelen aan DUFLOW.

ad 2:ln het huidige DUFLOW ia het weliawaar mogelijk de dispemie els functie van de tijd op te geven, maar omdat deze in werkelijkheid afhangt ven de stromingscondiiies en dimensies van de watergang is deze invoer niet handig. Daarom wordt de dispersie vaak ais constante opgegeven met als gevolg dat de gesimuleerde dispersie de werkelijk- heid slecht benaderd. Met name in situaties waarin sterke concentre- tiegradiehten voorkomen kan dit eenleiding geven tot foute resultaten.

ad 3:

In veel stagnante kleine wateren zijn problemen met de zuurstofhuis- hwdino. De oorzaak hiervan moet worden oevonden in het ootieden

-

van zuirstofloze kwel, de vorming van dikke siiblegen els gevolg ven ean verhoogde primaire produktle door eutrofimring en door het optre- den van overstortingen. Ook in gestuwde beken spelen deze proble- men. Een ven de mechanismen weardooi zuurstof ken worden inge- bracht is beluchting bij stuwen. De bijdrage hiervan ken aanzienlijk zijn.

Juist bij lage zuurstofgeheiten ia door het (yote daficiet de inbreng van zuurstof groot. Gegevens, verzameld in asmenwerking met het Water- schap Regge en Dinkel en in een polder in het beheersgebied ven Z~iveringSS~hap Rivierenland kunnen g e h i k t worden om een aantal relaties specifiek voor kleine wateren te testen enlof af te leiden.

Stekkerdoos Water on-line

versie Induslef

verbeteringen Well socket Water on-line veraion incluaiva improvementa

Doel onderzoek is het verbeteren van de psrformance van de Stekker- doos Weter en het toevoegen ven functionalieit aan de stekkerdoos.

Directe aanleiding is de behoefte de stekkerdoos ook voor on-line toepassingen te gekuiken, waarbij tijdens modelberekeningen direct tussen programma's kan worden gecommuniceerd. Oe in eerste instantie (tot nu toe1 gebruikte methodiek is zeer geschikt voor off-iine koppeling. Nu bij on-line koppeling de performance eisen zo belangrijk geworden zijn dient een ander concept te worden gehanteerd daar het huidige concept volledig 'Uitgemolken' is. Bouwtrejecten die veel baat bij de bouw van een on-line variant van de Stekkerdoos Water kunnen hebben en waar stekkerbouwtreiecten aepland staan zlin: BEVER;

STOWA-ecologische beoordelingsprogrimma's; DUFLOW. Cobel<; PC- toets lueautomatiseerde versie van de leidraad toetsinuen): AQUARI- US: D&-HWRW Ihoogwater regionale wateren); ~ ~ ~ l c o m p u t e r o n - dersteund operationeel weterbeheer).

Ontwikkeling aquatisch supplement voor het Handboek Na- tuurdoeltypen

Development aquatic supplement for the menuel nature purpose types

Reeds in het huidige Handboek Natuurdoeltypen in Nederland is een herziening aangekondigd vanwege verwachte ontwikkelingen in het beleid en nieuwe inzichten

en

ervaringen uit onderzoek en praktijk. Bij de herziening is het de bedoeling de equetiache netuurdoeltypen en bijbehorende doeisoortenlijsten speciale aandacht te geven in de vorm ven een 'Aquatisch Supplement'. Hierin wordt de natuurdoeltypen- systematiek ven de aquatische ~tUUrdOeltVpen verder uitgewerkt, zodanig dat de toepassingsmogelijkheden voor beleidsmakera en beheerders worden veraroot. Het is een oroiect ven het IKC. Oe

-

STOWA draagt aan het onderzoek bij.

Opdrachtgever Looptijd Uitvoering Samenwerking Stowabuse nr.

: STOWA

: t 9 9 9 W

-

999999 : STOWA

OpdrachQever : STOWA

Looptijd : 199900 - 899999 Uitvoaring : STOWA

Samenwerking : WL: TNOINITG;

DHV-AiB: EDSIICIM Stowabase nr. : T99601 5

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 199900 - 999999 Uitvoering : STOWA; ECOFYS Samenwerking :

Stowabase nr. : T995016

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 199900

-

899899 Uitvoaring : STOWA; IWACO Samenwerking :

Stowabase nr. : TB95007

WATERSYSTEEM ALGEMEEN

+ Actuali~ering STOWAdatabasa Dating STOWA-database

Doel is am te komen tot een actualisering en uitbreiding van de STO- WA database.

In de periode 1989-1994 is in opdracht van de STOWA een database opgebouwd met ecologische gegevens van oppervlaktewateren uit het hele land. Oeza database vormde de basis van de ecoloaische beoorde-

-

iingssystemen ('EBEO'I voor 5 watertvpen. Sinds 1993 zijn geen gegevens meer toegevoegd. De database voorzag in een grote behoef- te. Naast do EBEO.svstemen ziin aeaavens aebruikt eis informatiebron

. - - -

voor de Eco-atlas voor waterorganismen. ter validatie van het model Pcditch, ter ondersteuning van het achtergronddocument voor de Natuurverkennina 97 'Waternatuur in de reaionaie blauwe ru~mte'

-

en bij de ontwikkeling van het model RISTORI. Ook werden voor verschil- lende waterbeheerders selecties gemaakt.

Her proiect wordt i n fasen uitgevoerd. Als eerste wordt een definit~e- studie uitgevoerd waarin de eisen en mogelijkheden voor een betera, grotere en mem toegankelijke database worden verkend. Daarna vindt realisatie van de actualisering en uitbreiding van de STOWA database plaats. Aandachtspunten zijn technischlorganisatorische modernisering en operationalisering zodat een laagdrempelige toegang tot gegevens wordt verkregen

*

Ontwikkeling Standaard Raamwerk voor intergraal waterbehaer Oevelopmenf Standard Frame for imegral watermanagament

Doel is het ontwikkelen van een Standaard Raamwerk bestaande uit een flexibele, modulaire, gestandaardiseerde architectuur en structuur

VOO? een modelinstrumehrarium ten behowe van het mearaal waterbe- - heer. In dit raamwerk moeten verschillende modellen en gegevensbe- standen kunnen worden gekoppeld en sangestuurd. Het basis raam- werk dient te bestaan uit:

-

Document Standaard Raamwerk Ipapier);

-

Domein model water;

-

IT-Architectuur;

.

Operationeel Product Basis Standaard Raamwerk (software);

-

Schil iot user-interfacel;

-

De simulatiemodellan;

- Datalaag.

*

Toepassingsmogelijkheden van zonnestroom in het waterbeheer Applieation posibilities of electricity from sun energy in watermanage- ment

In de strijd tegen verdroging ontstaat een toenemende behoefte waterniveaus nauwkeurig te beharen. Dit is alleen mogelijk wanneer op afgelegen locaties een energiadienst geleverd kan worden. i n veel gevallen bieden duurzame energiebronnen Imet name zon maar mage- lijk ook windi een betrouwbaar. milieuvriendelijk en onderhoudsarm alternetief. Hef onderzoek 2al resulteren in:

- Richtlijnen voor waterschappen en natuurbeheerders over de mooe- lijkheden en beperkingen van zonnestroom in het waterbeheer, met speciale aandacht voor stuwen op zonnestroom. inclusief duikers en baigstuwen. telemetrie en pompen

- Aanbevelingen ter verdere optimalisatie van producten voor watarbe- heer met behulp van duurzame energiebronnen

Herziening en acutalisatie ven de Speurdersgids normen water- kwaliteitsbeheer

Revision and dating of the searih quide norms of watrquality manag- ment

Doel is om te komen tot een herziening en acutalisermg ven de Speur-

l

WATERSYSTEEM Ma-

Opdrachtgever

:

STOWA

boptiid : l BSBW

-

^SBSSBB

Uitvoering : ^STOWA Samenwerkhg :

Stowabase

nr.

: TBS6014

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 1BSBW

-

^SOSSBB

Uitvoering : STOWA; WITBOS ûamenwerking :

Stowabaae nr. : TB0601 1

dengids normen wetarkwaliteitsbeheer ten aanzien van de nkwwaa normen, begripstwiichtingen, mah&b..chrijvingen en betaidsopvat- tingen. De gids is in 1 SBB uitgebracht dooi

de

STOWA. Hij bevat voor ongeveer 200 stoffen profielen met getalswaarden van de nomen voor oppervlaktewater, grondwater an watarbodem m a daarbij esn korte aanduiding van de onderbouwing van de norm. Inleidende hoofdstuk- ken beschrijven de filosofie achter de nomnslling an verklaren

de

begrippen.Uit een korte evaluatia van het gebruik van de gld. bij ankele waterkwaliteitabehaardars is gebkken dat de huidige versie duidaiijk een functie vervuld als nasleawerk m innruotiemateriael. Er bleek interessi te bestaan voor een geautomatiseerde vorm. Bij het ultbren- gen van een nieuwe versie ia het van balang extra aandacht ta beste- dan aan de implementatie van da gids en na t e gaan wat de oorzaak is van de onvoldoende bekendheid die geconstateerd werd.

Ontwikkeiing FIOWA-keut

Development STOWA quarentee of quallty

Doel is het omwikkelen van een keurmerk voor programmatuur (STOWA-kaur). Door middel van dit kwrmerk worden eisen gesteld aen programmatuur in termen van aebniikersvriendelijkheid, wede gabruikersdocumenta<ie, beheer en ondsmwd, aansluiting op de Stek- kerdoos Water en ADVENTUS. beschikbaarheid en ooenheid van het systeem in het algemeen. De STOWA hesft voor o g i n om een deel van de STOWA- keur invulling te geven door het opatellen van normen.

Voorgesteld wordt om de SIMONA-normen ale uitgangspunt t e nemen voor de normen die binnen de STOWA-keur worden gebruikt. Roject- fasen:

Fase 1: Bepalen in hoeverre de SIMONA-normen, in de ogen van de werkgroepleden, bruikbaar zijn voor een algemene norm voor program- matuur.

Fase 2: Vaststellen van een algemena norm voor programmatuur.

Fase 3: Uitbouwen van de algemene norm voor programmatuur naar de STOWA-keur. Dit houdt in ook eisen siallen aan de programmatuur in termen van geb~ikeravrisndelijkheid, behesr en onderhoud, aansluiting op de Stekkerdoos Water en ADMNTUS, baachikbaarheid sn openheid van het systeem in het algemeen.

TEWOR+ voor Wlndows TEWOR+ tor Windows

Doei is het vervaardigen van een Windowsvenie van TENOR+

In 1097 is het project 'Voorspelling effecten lozingen op de waterkwa- litait iTEWOR+) afgerond met de uitgifte van

ha

computermodel TEWOR+. Het model voorspelt de effecten ven lozingen en rioolover- storten op het ontvangende w a a r en de waterbodem, specifiek mat de betrekking tot zuurstof, nutrienten, zware metalen. PAK en bacterien.

Zowel uit het beheer en onderhoud els uit de begeleidingscommissie en de Werkgroep Riolering West-Nederland IWRWJ komen wensen voor varbeterina en eenoasdna van het model near voren. Onder andere de flexibiliteit-en rekensnelheid worden als t a beperkt ervaren. Bovendien is het noodzakelijk afzonderlijke buiwpen en afzonderlijke variabelen door te kunnen rekenen en te toetsen. Ook is het wenselijk om naast de vergelijking van de resultaten met de normen, een absoluut wearde- oordeel in de vorm ven een aind-ecore toe t e kennen. De Q m f i h e presentatie voor calibratie en overaoriingan en het printen van deze resuitaten verdient eveneens verbetering. Verder is de wens naar voren gekomen om TEWOR+ onder een Windows-omgeving te Wengan.

Hiermee kunnen allerlei gewenste aanpassingen relatief eenvwdig worden meegenomen terwijl ook de functionaliteit verbetert.

Opdrachtgever : STOWA

LooptUd : 199900

-

^SS8989

Uitvoering : STOWA: RWSIRIZA Samenwerking :

Stowabese nr. : T896W4

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : l 9 9 8 0 0

-

⁹⁹⁸⁹⁸⁹

Uitvoering : STOWA: WL: LUW;

TNOINITG; SC Samenwerking :

Stowabese nr. : T996001

Opdrachtgever : STOWA

Looptijd : 189900

-

⁸⁹⁹⁹⁸⁹

Uitvoering : STOWA Samenwerking :

Stowabese nr. : T986000

Kennissysteem 'Hatstd

meien en

plassen' Knowledge system Recovery laken and pools Doel is het ontwikkelen ven een kennissysteem dat:

-

bsstasnde kennis oo het mbied van herstel van meren en

-

lassen ordent en koppelt

-

concrete vragen van de beheerder op imeractieve wijze kan verwer- ken

-

de mogelijkheid biedt nieuw beschikbaar gekomen kennis en gege- vens in te vullen

-afgestemd is op de behoefte ven de beheerders

Er is veel kennis ontwikkeld op het gebied van ABB IAktiei Biologisch Beheer). Voor de diverse stappen in het herstd van helder weter zijn reken- en denkmodellen ontwikkeld. Zowel Riikswaterstaat ais de STOWA hebben de wens uitgesproken dat de beschikbare informatie zo goed mogelijk op een rij wordt gezet en dat binnen een aantal jaren kan worden gekomen tot een kennissysteem waarmee de waterbeheer- der een antwoord ken krijgen op vragen over het herstel van meren en Dlessen.

Ontwikkeling good modelling p r a c t i c a

IGMPI

Development good modelling prectices (GMP)

Het doel IS om richtlijnen op te stelien voor GMP die door elk betrok- ken partiien in het waterbeheer worden gedragen. die practiseh uit- voerbaar en controleerbaar zijn en die leiden tot een zorgvuldiger gebniik van modellen in het waterbeheer.

B i het werken met modellen kan veel fout gean. Soms is dit het gevolg van fouten in de software of onvolledige handleidingen, maar vaak rot de oorzaak ook bij de modelleur zalf. Onzorgvuldig omgaan met invoer- gegevens, onvoldoede callibratie en validatie, werken buitende rand- voorwaarden van het model. het zii allemaal fouten die

er

toe kunnen leiden dat de resultaten ven de modelhekeningen onbetrouwbaar zijn.

Dit kan verstrekkende gevolgen hebben. Om te garanderen dat op een wiste manier wordt omgegaan met een model zou het handig zijn afspraken te maken over 'Good Modeliing Ractice': een lijstje met richtlijnen wsaraen het model en de modelleur moeten voldoen om een bepaalde minimumkwaliteh van een modelstudie te wearbofoen.

Dergelijke richtlijnen voor GMP die door alle betrokken panijin in het waterheheer worden gedragen bestaan momenteel nog nibt. Wel hebben sommige instituten eigen richtlijnen. Ten behoeve van een Standaard raamwerk voor modellen. waarbij vele panijen samenwer- ken. is GMP als kweliteitsveteem een harde randvoorwaarde. omdat anders het gevaar bestart &t op een onjuiste wijze met (elkaars) modellen of modelresultaten gewerkt gaat worden.

Coderlng aquatische organismen Coding aquatic organisms

Doelstelling van het proisct is om te komen tot een uniforme codelijet voor aquatiche organismen. Op dit moment zijn er vele codes voor aquatische organismen in omloop. Rijkswaterstaat heeft destijds de opdracht gegeven uniformiteit in de codes aan te brenpen. in dit project DONAR (Data Opdag Natte Rijkswaterstaat) zijn alleen die organismen betrokken die van belang zijn voor de rijkawateren. Het produkt van dit proiect is in 1983-1986 oereed gekomen en bevat - verschillende lijsten. in de volksmond de DONAR-lijsten genoemd, met codes voor aauati6che waanismen. Deze liisten zíin bedvald voor

-

rijkewateren en daarmee in principe niet volbdig waterdekkend en niet volledig. Bovendien blijken er in het gebruik nog een aantal fouten in te zitten. Uit bovensteende blijkt &t een uniforme codeliist zeer gewenst

-

is bij verschillende instanties. en dat een volledige uniforme lijst tot op heden ontbreekt. Dil is de reden voor een uodate van de huidim in

-

omloop zgnde lijsten en codes. Het is gewenst de update-codelijst zodanig in een database op te slaan dat wijzigingen en toevoegingen

ssnvwdig een te brengen zijn, en conveniss ssnvoudig te herkennen zijn. Ecologie en taxonomie zijn dynamkoh vakken en voortdurend in ontwikkeling. Als gevolg van wiizigingen in texonomiiche inzichten of nfeuwe ontdekkingen van soorten in Nederland kunnen wijzigingen of aanvullingen in de iijet continu aan

de

orde zijn. Daarom is het gewenst naast een update van de huidige codes ook deze codes continu te blijven beheren. Een goed opgezette databare vergemakkelijkt dit beheer aanzienlijk.

Opdrachtgever : U W

*w

: ^18S801

-

¹⁸⁸⁸¹²

Uitvoering : U W Samenwerking :

Stowabase

nr.

: T886767

Opdrachtgever : ^{U W}

Looptijd : 188808

-

^{1 8881 2}

Uinvoefing : U W Samenwerking : VROM Stowabase

nr.

: T886766

Opdrachtgever : ^WDAA

Looptijd : l89601

-

¹⁸⁸⁸¹²

Uitvoering : GRONTMIJ Samenwerking : WMIOB: PNB:

PEEUMC Stowabaee

n.

: T876436

Opdrachtgever : WOW

Looptijd : l 88812

-

^l88S02

Uitvoering : IWACO Samenwerking :

Stowabase

nr.

: ^T886885

Opdrechtgever : WFRiES

Looptijd : 188100

-

^188S88

Vkv~erin# : PFMIM

Samenwerking : W; GEM; MRiES Stowabase

nr.

: T846106

Stedelijk wetmbeheer, enquate Water manapament inquiry

Onderzoek naar het beleid van weterschappen en beheerssituaties ven het waterbeheer in stedelijk gebied.

Tevens een inzicht in de ontwikkelingen hierin.

Screening provinclde programma's BijrJregeregeling Gebimis- gericht Milieubaleld

Screening provinciel programmes contribution aree-orienteted environ- mentai policy

Het onderzoek is gericht op de mate waarin diííuee bronnen van Verontreiniging aangepakt worden vis de stimuleringsregeiing

'

Bildfe- geregeling Qebiedsgerich Milieubeleid (BGM)' en de mate weerin wetersohappen participeren in de uitvoering van deze regeling.

Het beeld is gevormd door een screening Iquick scan) van de 12 provinciale SGM-programma's 1988.

De uitkomsten ven het onderzoek geven daarom slechte een indicatie.

~ ~ r

~ . ~ - ~

^{~ - - - -}

Spray water project Helenaveen

Onderzoek naar de mogelijkheden van het gebruik van oppervlektewe- ter (uit de Helenavaartl eis gietwater in de glestuinbouw.

Onderzoek verbetering waterhuishouding in de woonwijk

West-

einde te Leeuwarden

Stuw on the impmvement of the weter economy in the district West- einde in Leeuwarden

De woonwijk Westeinde is gelegen aan de westrand van Leeuwarden.

Het belangrijkste probleem in deze wijk is de waterafvoer. Ondanks het grote bergingsoppervlak in de wijk komen regelmatig te grote prilaver- achrijdingen voor met als gevolg dat kruipruimten vollopen en opper- vlakteweter het riool inatroomt.

Het doel ven het onderzoek is hst opstellen van een plan, waarin maatregelen worden uitgewerkt om de wetermeilast, die tijdem extreem natte perioden in de wijk optreedt te voorkomen.

ROMgroject ZuXioost-Friesland ROM-project Southeast Friealand

Het gebied globaal liggend ten zuid-oosten ven de lijn Drechten-Heeren- veen-Woivege vormt het zogenaamde ROM-gebied Zuidoost-Friesland.

Alle betrokken overheden trachten voor dit gebied een eenduidig, gezamenlijk, duurzaam en integraal beleid en beheer te omwikksien.

Deelaspecten zijn of worden uitgewerkt door themagroepen. De thema- groep water richtte zich vooral op het begrijpen en detailleren van de werking en een onderverdeling van de hydiologieche ayatemen in dit gebied. Op basis ven alle bestaande en door aanvullend ondenoek btnchikbaer gekomen gegevens zijn kaarten vervaardigd ven onder