Vrijheid en

Vrijheid en

WEEKBLAD VAN VOOR VRIJHEID

NUMMER 970

Dl EN

VOLKSPARTIJ DEMOCRATIE

VRIJDAG 13 SEPTEMBER 1968

Culturele dag in Arnhem was groot succes

Ue eerste Culturele Dag van onze ]laf-

tij. op 7 september in Arnhem gehou- den, is een groot succes g·ewor(len. Niet alleetl mochten 1le nrganisatoren zieh Yt>-rheugen in een opliun1st van onge\·cet·

200 leden uit bijlmus alle afdelingen, maat' tevens Iw u een ieder tijdens !le plenait·c slotbijeenkomst constateren dat

!lt- yoot•afg·aande ;ccf.iC\·ergadering·en in- t<,t·cs"nntc emwlnsies hadden opg·clt·- veril. Het congres 'ond ten slotte zijn

apotheos~:> in een ;;:eer doorwrochte en bewogen toespraak van tnr. H. van Riel. Een exeerpt van zijn betoog trt>ft men elders in .dit blad. Hieromier doen wij de uitkomsten yan de gedachtenwi>;- sding·en in de o;eeties volg·en. Voor de daaraan ten g·rotH1slag· liggend~ pre-ad- yiezen z(j n•r\n•zen naar ons blad van 6 l'iP]JtPinber.

HCIMTE VOOR CULTUUH

De cultuur dient naar het o01·deel van de VVD toegankelijli te zijn voor iedereen; dat is een eis van democra- tische vrijheid. Dit houdt tevens na- drukl,elijk in, dat ook minderheden aan hun treld,en moeten lmnnen komen, of- wel : zij die willen experimenteren en afwijkende vorm0n concipiëren dienen daartoe de kans te krijgen. -Daartoe is het noodzakelijk iat in materiële, zowel als ·ideële zin méér ruimte wordt·

geschapen voor 'cultuuruitingen. Aan het onderwijs zou in dit opzicht een veel groter rol dienen te worden toebedeeld dan tllans !let geval IS.

Culturele dag: van Iiuh:s naar rechts de heren Dettmeijer, Van Ri-el, \Vijsenheek, Van der Pols, \\'ent, Vonhoff en Schamhart.

Evident is dat voor het democratise- ren van de cultuur t0stuurders met een grote visie beschikbaar moeten komen die in staat zijn het totale begrip cul- tuui· te beoordelen. Voorts moet het budget aanmerkelijk worden opgevoerd.

De mogelijkheden tot dit laatste zijn, aldus de discussianten, nochtans niet ctuict'Clijlc

CULTUUR EN JEUGD

De jeugd moet leren als mens de techniek de baas te blijven en met het oog daarop is de ontplooiing van de eigen creativiteit van het grootste be- lang·, zo formuleerde het 1nevrouw M.

Sicman-Hardeman namens haar sectie.

Te veel wordt in deze sector nog een scheiding gemaakt tussen arbeid en vrije-tijdsbesteding. Nien moet de jeugd leren dat ook in het oplossen van een som een brok creal.i''iteit ligt besloten.

Meer in concreto stelde zij vast dat de overheid de sportbeoefening in geor- ganiseerd èn ongeoi'ganiseerd verband sterker dient te stimuleren, bijvoorbeeld door het beschi!,J)aar stellen van ,.open" aceommodalies. De VVD moet in de opvoeding in deze richting primair een taal' zien. Zo ·.vas ter vet·gadcring de gedachte ont\Vikkeld dat de scholen ook buiten de lesuren voor allerlei acti- yiteitcn toeganl,elijk gemaalü moeten worden. Door de bekrompen huis\·estingsmogelijld1eden kan de' jeugd immers tal van activiteiten niet of nau- welijks ontwilikelen. Muzielönstrumon- tcn bij Yoorbeeld J:ut:!~en niet bespeelel

worden vanwege het dannnec gcpa~u-d

gaande burcngerucl1t.

Bij de begeleiding van de jeugd zij gewaakt voor een te pa.1 ernalistisehe houding. Vele leiders hebben grijze ha- ren; de jeugd ware in de gelegenheid te stellen zelf aan de organisatie van haar bezigheden mee te werlwn. Voorts is het noodzakelijk dat wanneer de overheid subsidies verleent, eerst goed wordt on- derzocht wat de :;cugd zelf wil. Ten aanzien van de financiële beslonlmerin- gen merkte men in de sectie nog op, dat van de jeugd zelf ook bijdragen mogen worden geHaagd. Zij dient iets voor de zaal' over te !lcbJJcn.

Een bijzonder g-evoelig punt . bleek ten slotte de Mammoetwet. Allenvegen bestond het gevoelen üat deze wet met betrekking tot deze aspecten van dl' jeugd weimg noopvol stemt.

CVLTUUR EN SCHEPPENDE KONSTENAARS

De discussie in onze sectie. aldus de heer H. Vonhoff, F>pitste zich toe op de begrippen: culturele taalr vnn de over- heid: de wijze w 1arop die taak zou moeten worden verricl1t: de individuali- teit van de lmnst•,Jnaat· en de functie van 11et onderWIJS 111 deze.

Pitg·angspunt nwet altijd ><ijn dat de on•rheid stimuleert,. Jn:un: nid reg·elt.

Hd kwnm dezl' ;;ectie als nnttig· YOOI'

indien oen eultm·Ple conimisl'iie yan de Y\l) zid1 rck1·nsehap zou g·e\'Pn Yan de OYPJ'heicbhenweienis tcrzalü•. De 0\'{\1'-

Jwicl nwg nooit <le e"thetisdw aspec·ten Yan d~ lutnst lH•,oo!·d~"\leJl, rna.a r uu)("f {"1' WPl \'OOI' ZOl'g'l'll clctt Jwj pulJJh•k liHil l«'llllÏS lll'lllCll \'all !lP Y<'J'S('.hilll'lHIIc' lmnst..-o•·men. lh·t· ~:·aai nm Pl'll ,,ioh..te c·onl'ronlati<•''.

In dit verband r<'leveerde de heer Vonhoff het voor;•al in Amste1·dam, waar de gemeente :;;ich niet wilde con- forn1eren aan het c.or-ciecl \·an een door haarzelf samengcstdde jury (cultuur- prijs Jan Crcmcrl. De overheid mag uitsluitend ingrijpen als zij zelf consu- n1et1t is. \Vanneer eer opdracht naar haar ge,·oc-lcns 1 iet ,-oldoet, · mag de overheid uitc1·aa rd het resultaat weige- ren.

Nog enige. uitspra],cn uit deze sectie:

• De overheid moet ervoor zorgen. dat de kunst niet alleen waar te nemen is·.

maar zich ooi,· stee:ls (beter! kan uiten'.

Er dienen. meer ··oorzicningcn te wor- eten getroUen.

• De indiviclu:;lit,èit van de lwnstcnaar dient gewewJ·borg·d. l-~1mst mag niet on·

dcrgarm in politieke machtsstructuren.

• Het is noodzaiwlijk dat het onder- wijs zieh bc:ói.l( op-clc nJatie tot kunst e"1 cultuur. Wat in !Jet onderwijs ten deze

\ \70l'dt g·edaan rs <U'BlOCciJg.

Het subsidiebeleid van de overheid heeft een te incide•1t:~cl lwrakter. Het is een tank \'fl>l de "''et"wid on1 de ontvan-

kelijkhcid van •le; burgc·r vom· de cul- tuur te verhogen. L1 rleze gednchte past het dat CRM in 6"''al van een niet-slui- tende begroting nanvullendc subsidies voor cultuurbeoefening verstt'cltt. Ver- de;r zol!den de ~ocü,lc Jmnstopdracllten ü·eqnc11tcr mo.etén lwmen en mag ook van eh' regionale ovcrlH··clr:.~:î een Hii.nlu1e·

render be!C1CI worCI,,n gcvro.agel.

De heer D. '"- Dettmcijc1· deed na- mens zijn groep oog de aanben·ling dot de Teldorsstichting een brede studie verdcht naar het hele culturele aspeet van de Neclerlanelse >'nn1en1evmg.

DE PRESENTATJF fl\' HET RVITENLAND

Het presenteren \'i! n onze cultum· in het buitenland <•m·clicnt n~rbctering en uitbreiding. De bevindingen van de on- dcrha vige sectie • verden aldus samenge- vat:

De Nederlandse c11lt.unr is het waa1·d om in hel buitenland te wonleB uitge-

clr~1gcn:

(Vervolg· "l' vag. 7J

8 Pag. 3. Het Kieswe·t-rapport

• Päg, 5 ·Wat is normaal?

tD

Pag. 7 IR.ede mr. Van Riel

2 ....; vrijdag 13 september 1968

Xepij Yeor deze rubriek zen- den aan: mevr. mr. E. de Roock-Beddin:r, Stadhonders- plantsoen 212, Den Haa:r.

Indien u aankondigingen voor bijeen- komsten of verslagen hiervan gaarne in onze rubriek geplaatst wilt hebben, wilt u dan de lwpij hiervan tijdig en uit-

sluitend toezenden aan het boven aan deze rubriek genoemd adres? Ver- slagen van bijeenkomsten verliezen veel van hun actualiteit, indien deze niet tijdig worden ingezonden. Kopij onf-

vangen uiterlijk met de. ochtendpost op vrijdag, l,an, indien de plaatsruimte dit toelaat, in het nummer van V. en D., dat de week daarop verschijnt, worden ge- plaatst.

E.d. R.-B.

Bussum en Naarden

De vrouwen in de VVD van Bussum

en Naarden houden op donderdag 26

·september -a.s. des ochtenels om 10.30 u.

een bijeenkomst in Hotel "Jan Tabak".

Onder het genot van een kopje koffie zal mevr. drs. I. Bom-Doeters van Leeuwen vertellen over haar werk in de g·eme_enteraad.

Harlingen

De Vrouwengroep Harlingen sloot in het voorjaar het winterseizoen af met een bijeenkomst bij een der leden aan

· huis, waar de heer mr. F. Went, lid der provinciale staten van Friesland, sprak over "Liberalisme van deze tijd".

Spreker belichtte vele politieke en sociale problemen en wees erop, dat wij liberalen nieuwe denkheelden en kreten, luitisch moeten beschouwen vanuit ons liberale denken. We moeten de moed hebben daardoor impopulair te zijn. Tot slot uitte de heer Went nog woorden van waardering voor onze Stichting

"Organisatie Vrouwen in de VVD".

A. BLANKSMA-WESTRA

Discussie-cursus

Uitgaande van de Nederlandse Vereni- ging van Vrouwenbelangen, afdeling Den Haag, wordt een politiell:e discussie-cur- sus gehouden. De eerste bijeenkomst van deze cursus is echter niet, zoals abusie- velijk in de door genoemde verentging uitgegeven foldee is aangegeven, op 23 ol,tober maar op maandag 23 september aanstaande, "

Belastingcommissie

Voorzitter Dettmeijer van de Vereni- ging van Staten- en Raadsleden heeft 30 augustus in Den Haag de commissie ad hoc betreffende de gemeentelijke en provinciale belastingen geïnstalleerd.

Deze commissie is als volgt samen- gesteld: Mr. K. Sneep (Overveen) voor- zitter, jhr. mr. G . .J. Ploos van Amstel fDen Haag) secretal'is, mr. F. ·c. Vorst- :man (Hilversum), nu•. J. Drijber (Mid- delburg) en de heer K. H. Brandt (Den Haag) leden. Bij clc besprekingen zal als waarnemer voor de Tweede Kamer- fractie aanwezig zijn mr. H. E; Koning (Rotterdam). Plaatsvervangend secre- taris is de heer H. G. van Zwijndrecht

(Den Haag). De commissie heeft als taak de vereniging te adviseren over het belangrijke wetsontwerp tot wijzi·

gingen van de bepalingen inzake ge- meentelijke en provinciale belastingen.

Vrijheid enrvv1 DemocratieLE...I

W«:ekblad van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.

.Adres van de administratie (zowel voor abonnementen als -voor advertenties) z Witte de Withstraat 73 te Rotterdam (postbus 824 te Rotterdam).

Tel. 010·11 10 00, abonnemen- ten toestel 219, advertenties toestel 224. Postgiro: 245103 t.n.v. Administratie Vrijheid en Democratie te Rotterdam.

Hoofdredacteur:

Ph. C. la Chapelle jr.

Adres van de redactie 1

Nieuwe Herengracht 89 B te Amsterrlam-C.

VRIJHEID EN

DEMOCRATIE

Postbus 63 - Bu<;sum. Rijksstraatweg 70 - Naarden.

Tel. (02159) 13011.

Het Economisch Bureau Dr. A. L. S. P. Stallaert omvat een staf van medewerkers, economen, technici en andere deskundigen op het gebied van Bedrijfsecono:mie, Organisatie en Efficiency.

\Verkwijzen en methoden zijn door directie en medewerkers be- proefd gedurende vele jaren in ruim 250 onderne:mingen.

Opdrachten werden aanvaard van industriële en handels- onderne:mingen en overheidsinstanties.

De verschillende terreinen worden door ons bureau, mede door specialisatie van de medewerkers, beheerst en de toepassing van de wetenschappelijke organisatie in elke onderneming zorgvuldig

voorbereid en doorgevoerd. -

Schematisch omvatten onze werkzaamheden:

e

TARIEVEN EN WERKMETHODEN e KOSTEN EN KOSTPRIJZEN .

• WERKREGELING EN PLANNING

e

BEDRIJFSADMINISTRATIE

e VERKOOPANALYSE, -ORGANISATIE, -BEVORDERING

e

FUSIES

e PERSONEELSSELECTIE, TAAKANALYSES EN TAAKSTELLINGEN e KADER- EN ARBEIDSANALISTENCURSUSSEN

~ ^{.l '---·} UIT DE PARTIJ

• CENTRAlE lEIDEN

De Kamercentrale Leiden heeft 31 au- gustus te Reeuwijk een eerste Yergade- ring gewijd aan 11et rapport Kiezer-Ge- kozene. Daarbij werd de afdelingsbeHtu- ren een voorbeeld g<~gcven hoe het rap- port plaatselijk kan worden behandeld en welke onderwerpen het best ter discussie !runnen worden gesteld. Op 1 B

oktober, wanneer <.le afdelingen hun rne- ning over verschill9nde ontwerp-resolu- ties hebben kunnen vormen, volgt een tweede Kamercenl;rale vergadering, ook te Reeuwijk. Op 31 augustus werd ee1·st in zes secties over VErschillende onder- delen van het rapport vergaderd. ·s Middags werd in een plenaire zitting_

verslag uitgebracht, waarna de heren Van Ommen Kloeke en Wagenmaker.

leden van de commissie Kiezer-Gekm:e- ne, resp. voornamelijk het meerder- heids- en het minderheidsstandpunt van het rapport nog eens bellclltten.

e De eerste televisie-uitzending in het nieuwe seizoen is op woensdag

18

september van

20.20

tot

20.30

uur via Nederland

I

e De tweede radio-uitzending van de VVD kan men beluisteren op donderdag

26

september van

18.20

tot

18.30

uur via Hil- versum 11

(298

m.)

Spreekbeurten

Periode 13 september tot en met l::l oktober

13 sept.

16 sept.

17 sept.

23 sept.

23 sept.

25 sept.

27 sept . 27 sept.

30 sept.

30 >:ept.

1 okt.

4 okt.

4 okt.

7 okt.

7 okt.

9 okt.

Zuidlaren VVD

+

JOVD 10nd.: Kiezer-

Gekozene) .:... A. J. B. Hubert Hengelo (18.00-20.00 uur "Liberale Boter-

ham") .. .... . .. .. .. . . .. . .. . .. . . .. . . .. . .. . . .. R. Zegering Hadders Amsterdam-USA, forum ondernemings-

recht ... Drs. G. M. V. van Aardenne Venhuizen (20.00 uur, De Rode Leeuw;

Oprichtingsverg. afd. Dri_eban) .... ... .. Mr. Dr. C. Berkhouwer

Oegst~est (20.00 uur, gem. centrum; open-

bare bijeenlwmst .. .. .. .. .. . .. .. .. . .. . .. .. . . . .. .. . M1·. J. G. Rietkerk Amsterdam-JOVD (20.00 uur, De Brakke

Grond; Ond.: Miljoenennota) ... H. J. L. Vonhoff Koog a.d. Zaan (Staten Zaandam j (20.00

uur, Lindenboom school) . . . H. Wiegel

Zwolle (Ond.: Kiezer-Gekozene) ... ·... A .. J. B. Hubert e.a.

Breda, West-Brabant t_20.30 uur. Cosmopo-

lite; Ond.: De R.ijksbegroting) ... Mt·. E. H. Toxopeus Tilburg (20.15 uur, Schouwburg; Om!.: De

nieuwe begroting) . . .. .. . . .. .. . .. .. .. . . .. .. . .. Drs. Th. H. Joekes Utrecht (20.00 uur, Rest. Jaarbeur~) . . . R. Zegering Hadders Vleuten/de Meern (20.00 uur, Haarzuilens-

De vier Balken; Oud.; De Alg. Politiek) H. yvïegel

;!Eelde ... ..

~.\Ede (20.00 uur, de Reehorst; Oud.: Kieür- :) Gekozene) ... ;."

bedemsvaart ... .

H. Wiegel H. J. L. ·vonhoff

\vageningen t Lil:l. Stud. V·"~l". l . :Yfr. H. van Rtel 12 okt. Oosterbe..:k \Conf. V•·ouw ... n in VVD _I • • • • • • ::\1r. E. H. Toxopeus

• ABCOUDE-SAAMBRUGGE

Wegens een plots-olinge ziekte van de CHU-wethouder heeft de gemeenteraad van .Abcoude in haar vergadering van 2 september besloten ons fractielid in de gemeenteraad, de heer H. Goudsmit, te benoemen als zijn opvolger gedurende de periode dat de ·'JHU-wethouder afwe- zig is. Deze beslissing kan voor onze partij als een gTote winst wonJ•,n beschouwd in de gcm•"ente AIJcoude.

• AMSTERDAM

De afdeling Amstenlam houdt v1·ijd>1.g 27 september in hotel Polen I.R(>kin 14)

een ledenvergadering, waarop o.m. het rapport Kiezer-Gelw:r.ene en de clarrraan toegevoegde ontwe1·p-reHnluties zullen worden behandeld. Voorts komt de ver- kiezing van afg·evaardigden naar de Buitengewone Algemene Vet·gadering up 15 en 16 november te Hih·ersum a::m de orde. De vergadel'ing is openha~n·. zodat niet-leden kunnen ""'Jl'flcn uitgent.H.lig-d.

Alle kopij over afdelingsnieuws kan rechtstreeks naar de redactié in Am- sterdam worden gezonden.

AlGEMEEN SECRETARIAAT

V.V.D. I

Koninginnegracht

61

Bs-Gravenhage Telefoon

(070) 604803

Giro

67880

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

vrijdag 13 september 1968 ....: 3

HET KIESWET-RAPPORT VAN. DE COMMISSIE-CALS ~I

Voorspel~ taak en eerste

dviezen Staatscommissie

Vorige maand, precies een jaar na haar instelling, is het eerste rapport gepubliceerd van de "Staatscommissie van adviBs inzake de Grondwet en de Kieswet". Blijkens de datering werd dit rapport een maand eerder, namelijk op 8 ' juli 1968, aan de Koningin aangeboden. Het is gewijd aan "de wenselijkheid om binnen het raam van de bestaande Grondwet wijzigingen aan te brengen in de Kieswet". Deze taak werd aan de Staatscommissie als eerste opgedragen, toen zij bij Koninldijk Besluit van 21 september 1967 werd ingesteld. .

De punten, waarover de staatscommissie eenstemmig bleek, dan wel een meerderheid heeft bereikt, zijn in dit rapport als geadviseerde wijzigingen der Kieswet aan de regering voorgedragen. Het zijn:

1. AfschaffL11g van het verbod van verbinding van kandidatenlijsten binnen

eenz~lfde kieskring.

2. _Afschaffing van de opkomstplicht.

3. Vergroting van het effect van de voorkeurstem door verlaging van het geldende grenspercentage tot 25 en benoeming en il'angschikking van de kandidaten die dit percentage hebben behaald .na de kandidaten die rechtstreeks de volledige kiesde:ler hebben behaaàd.

4. Verhoging van het aantal voor indiening van een kandidatenlijst vereiste . handtekeningen tot honderd.

Het lijkt mij, mede met het oog op de komende discussies over het rapport van onze eigen VVD-commissie~ kie·

zer-gekozene, nuttig in enige artikelen aandacht aan de adviezen en beschoU·

wingen van de Staa~scommissie te wij·

den, tegen de nchtergrond van ons VVD-rapport. Ik stel mij daarom voor, ter wille van de overzichtelijkheid daar·

bij zoveel mogelijk de volgorde van ons eigen rapport te volgen.

Vooraf gaan in üit eerste artikel wat inleidende gegevens, die de beoordeling · zullen vergemakkelijken.

De instelling van de Staatscommissie was reeds aangekondigd in de rege·

ringsverklaring van het nieuvv- opgetre·

den Kabinet-De Jong van 18 april 1967.

Op 26 augustus 1967 verscheen het Ko·

ninklijk Besluit tot instelling van deze adviescommissie. '

SAMENSTELLING

hoogleraar aan de Nederlandse Econo- mische Hogeschool te Rotterdam;

twee bellOl'en tot de ARP: mr. A. M.

Donner, lid van het Hof van Justitie der Europese Gemeenschappen en mr. J. H.

Prins, directeur van de Dr. A. Kuyper

Stichting; ·

eveneens twee behoren tot de CHU:

drs. J. W. de Pous, voorzitter van de SER en mr. Y. .Scholten, oud-minister van Justitie;

benevens drs. J. P. A. Gruijters, beho- rend tot D'66 en bij zijn benoeming nog chef redactie buitenland van liet "Alge- meen Handelsbla<i";

mr. J. M. Kan, lid van de Raad van State. die als "partijloos, maar liberaal gezind" werd vermeld;

dr. A. J. Verbrugh, secretaris van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV}.

Als secretaris (bijgestaan door enige adjunct-secretariss<!n) fungeerde mr. H.

Th. J. F. van Maarseveen, raadadviseur bij het Ministerie van Binnenlandse Za-

ken, die (in verband met zijn benoe- ming tot hoogleraar) op zijn verzoek echter per 1 mei 1968 eervol ontslag als zodanig werd verleend en tijdeHjk vervangen werd· door een der ad·

jtmct-secretarissen, mr. M. C. B. Bur- kens, referendaris bij hetzelfde Ministe·

rie.

Aan de staatscommissie was nog toe- gevoegd als deskundige voor kiesrecht- zaken: mr. dr. W. K. J. J. van Ommen Kloeke, secretaris van de Kiesraad.

TAAK EN WERKWIJZE

In de nota van toelichting op het instellingsbesluit -werd nog gestipuleerd, dat het de taak van de commissie zou zijn om te adviseren over de herziening·

van de Grondwet en de Kieswet, maar dat daarbij een advies over de herzie- ning van de Kieswet, voor zover die wenselijk en mogelijk is binnen de bestaande Grondwet, voorrang diende te ln'iJgen,

De staatscommissie, zo werd ook ver- meld, zou op een wat andere ·wijze wer- ken dan vroegere dergelijke staatscomc missies. Deze zou in fasen rapporteren en telkens wamieer zij met een bepaal- de materie gereed zou zijn , zou zij daarover adviseren. Anderzijds zou de minister van Binnenlandse zaken desge- wenst bepaalde vraagstukken aan de commissie voor advies kunnen voorleg- gen. Op deze wijze zou de herzie- ningsarbeid en het terzake te voeren overleg met de Staten-Generaal meer gespreid kmmen plaatsvinden.

De staatscommissie zou zich in twee of meer kamers !mnnen splitsen, doch die zouden niet naar buiten optreden.

De adviezen zouden door de gehele staatscommissie woroen Uitgebracht.

De staatscom,missie werd op 14 sep·

terober 1967 met een uitvoerige rede van minister-president De Jong in een openbare plechtigheid geïnstalleerd, welke rede door mr. Cals, tevens na- mens zijn mede-voorzitter mr. Donner, werd beantwoora:.

In de nota van toelichting op dit besluit werd o.a. opgemerkt, dat de werkzaamheden van de staatscommis·

sie zowel een staatkundig als - een staatsrechtelijk karakter zouden· tonen.

Daarom werd de leiding opgedragen aan twee voorzitters, afkomstig respec- tievelijk uit de politieke en de we·

tenschappelijke sfeer, namelijk mr. J, M. 'l'h. Calsen mr. A.M. Donner.

Mensen met behoorliike commerciële en maatschappeliike achtergrond,

De staatscommissie kwam te ·bestaan uit zeventien leden (inbegrepen de voor·

zitters), van ww:

Vier behoren tot de KVP: mr. J. M.

Th. Cals, Minister van Staat; prof. mr.

H. J. M. Jeukens, hoogleraar aan de Katholieke Hogeschool te Tilburg; mr.

D. Meeuwissen, wetenschappelijk mede·

werker aan de Universiteit van Amster- dam en ir. H. B. J. Witte, burgemeester van Jilln<ihoven;

vier behoren tot de PvdA: dr. M. Al·

brecht, plv. lid van de Kiesraad; dr. N.

Cramer, parlementair redacteur van ,.Het Parool"; prof. dr. H. Daudt, hoog- Ieraar aan de Universiteit van Amster·

dam en prof. mr. J. van der Hoeven, eveneens hoogleraar aan genoemde Uni·

versiteit;

twee behoren tot de VVD: mevrouw A. Fortanier-de Wit, oud-lid van de Tweede Kamer en prof. mr. D. Simons,

die om de een of andere reden, hetzij vervroegd pensioen, hetzij door reorganisatie, belangstelling hebben zowel hun KENNIS. hun ACTIVITEITEN. alsook hun INKOMEN te verhogen, worden uitgenodigd con- tact op tt3 nemen met:

van STOLK lnvestment Service Meent 94

Rotterdam

Telefoon: 141159

Gl FRIESCU-GRONINGSCUE HYPOTHEEKBANK N.V.

Amsterdam ^Q Arnhem e Eindhoven • Enschede ~ 's-Gravenhage • Groningen ~ Rotterdam.

Spaarpandbrief 1968-75

groeit van f 500,· naar f 800.~

een

folder met nadere inlichtingen ligt voor U

gareeet

De minister-president zei m zijn recle nogmaals, dat de 1egering gaarne zou zien, dat de staatscommissie in haar advies voorrang zou geven aan de her- ziening van de. Kieswet. De periodiel\e verkiezingen van 1971 zou de regering, indien het enigszins mogelijk is. dan willen laten verlopen volgens de opzet van de nieuwe Kieswet.

Minister De Jong bracht in herinne- ring, dat in 1938 in de Grondwet d'e mogelijkheid was opgenomen om het stelsel der evenredige vertegenwoordi- ging "binnen door de wet te stellen grenzen" te mitigeren. Daarbij zouden z.i. dan de volgende vragen o.a. opko- men: Js het wenselijl' van die mogelijk- heid meer gebruik te maken dan reeds gebeurt en zo ja, hoe dan? Is het vvense- lijk, ondanks het geïntensiveerde con- tact van de politici raet de kiezers, dat door de televisie t0t stand komt en dat zo'n grote invloed l':cllijnt te hebben op de werking van het ltiesstelsel, nog een

~ stap verder te gaan en voor .het directe contact met de kiezers de evenredige vertegenwoordiging te combineren met iets van het districtenstelsel?. Is het wel- licht wenselijk het land in enkele districten te verdelen, binnen weu,e districten telkens de kiesdeler moet wor- den gehaald en •<aarbij lijstverbindin·

gen m een <iistnct mGgellJk worden ·r Minister De Jong verklaarde te we- ten, dat de staatscommissie van advies inzake het kiesstelsel r.og geen tien jaar geleden over deze vragen haar mening had gegeven. "Maar in deze snel geleef- de tijd is er behoefte aan opnieuw be- antwoorden van die vragen."

Dit dan o.a.· voor zover de eventuele wijziging van de Kieswet vóór 1971 be- treft. In het kader echter van de Grondwetsherziening drong·

zich dan o.a. nog de aansluitende en verdergaande vraag op: moet Nederland na vijftig jaar het stelsel der evenredige vertegenwoordiging -- in min of meer gemitigeerde vorm - voor verkiezingen van de Tweede Kamer handhaven of is er toch meer te zeggen voor een meerder·

heidsste]sel? Moet althans in de Grond·

wet voor de wetgever de ruimte worden gemaakt om desgewenst op een ander stelsel over te gaan of dient juist grond- wettelijk verankerd te blijven dat - met enige vrijheid tot afwijking ·- de evenredige vertegenwoordiging moet worden ge11ane111aata ·t

KAMERCOMMISSIES

In een nota aan de Tweede Kan1er, gedateerd 27 juni 1H67, hadden mi·

nister-president De .Jong en de mi- nisters Beernink en Polak o.a. reeds laten weten, dat de regering het op prijs zou stellen, indien de Tweede Ka- mer een bijzondere commissie zou instellen, waarmee zij over de herzie·

ning van de Grondwet ·én de Kieswet. (na ontvangen advies van de staatscommis- sie) in overleg zou lmnnen treden.

Daarna zouden dan de (eventuele) wetsontwerpen kunnen worden . inge·

dien <i.

Die bijzondere commissie werd op 22 augustus 1967 geü1stalleerd en bestaat uit 21 leden, uit 111le fracties. Voor onze VVD-fractie hebben in deze Kamercom- missie zitting: de heren m.r. E. H. Toxo·

peus, mr. W. J. G0ertsema en H. Wie- gel.

Kort nadien bleel• het Seniorencon- vent uit de Eerste Kamer ontstemd over het feit, dat de .,senaat" niet was ingeschakeld bij het belèid · inzake Grondwet en Kieswet. Het wendde zich hierover tot minister-president De Jong en noemde het evident dat de Eerste Kamer mede inspraak krijgt, daar zij in tweede instantie toch (ook) over eventuele wijzigingen van Kieswet en Grondwet zal moeten beslissen.

Uiteraard kon daar geen bezwaar te·

gen worden gemaakt. Op 17 oktober 1967 werd nu ook in de Eerste Kamer een bijzondere commissie van overleg betreffende de herziening van de Grond- wet en de Kieswet ingesteld. Zij bestaat uit totaal 11 leden uit alle fracties, on·

der wie voor de VVD mr. H. van Riel.

A.W. ABSPOEL

. .4!. -· vrijdag 13 september 1968 VRIJHEID EN DEMOCRATIE

=============-"·-·=============================

Drie nieuwe gebouwen

K

ORT na elkaar zijn in de afgelopen dagen in Amsterdam drie nieuwe gebouwen geopend die voor de economie van de stad stuk voor stuk van beteke- nis zijn. Zij huisvesten ondernemingen die elk op een ander terrein liggen.

Het eerste is het nieuwe hoofdkan- toor van C & A aan het Damrak op drie september, vijf en een half jaar nadat het oude panel (in 1890 gebouwel door Berlage) in een koude winter- nacht was afgebrand. Het wegvallen van dat oude gebouw stelde het kleding- concern voor de vraag of de directionele en administratieve ruimten opnieuw in de binnenstad moesten worden onder- gebracht. Dat er weer een winkel zou moeten kmnen sprak vanzelf, de vraag was of ook de andere afdelingen daar moesten terugkeren.

Daarover heeft in de elirectie eigenlijk wem1g twijfel bestaan. Uitgangspunt was dat de topleiding, die overigens met het winkelbedrijf natuurlijk hechte banden heeft, wel cleg;elijk ook in de binnenstad moest zetelen. Het gevolg is dat de directie, de dienstverlenende af- delingen en de centrale inkoopafdeling nu aan het Damrak zijn gevestigd. Dat betekent dat C & A de arguinenten dat verkeersaantrekl{encle ·ondernemingen bij voorkeur aan de periferie van de stad moeten zetelen, niet al te zwaar

heelt gewogen. Nu komt daar natuurlijk hij dat het hoofdkantoor van een derge- lijk bedrijf lang niet zo'n grote ver- kcersproducent is als men wel eens meent. En voorts zou men kunnen gelo- ven dat het bedrijf erop vertrouwt dat de parkeergarages in de binnenstad die vele jaren lang twistpunt zijn geweest ook binnen de kring van stadsontwikke- laars er op de duur wel zullen komen.

Een heel andere functie heeft het eind vorige week geopende publiek douane- entrepotgebouw op SchiphoL De aan- wezigheid van een publiek douane- entrepotdok op de nationale luchthaven is niet nieuw; reeds in 1964 is op het oude Schiphol een ruimte beschikbaar gekomen die als opslagplaats voor niet- ingevoerde goederen kon dienen. Het grote voordeel daarvan is dat een han- delshuis praelukten naar Europa kan brengen zonder deze te moeten in- klaren. Opslag en onderhoud kunnen dan vlakbij de markt geschieden, en zodra de bestemming- hekend is kunnen cle goederen naar het land of de plaats van hestemming worden gebracht. In zeehavens kende men het instituut van het douane-entrepot allang. Het inrich- ten van zo'n opslagplaats op Schiphol heeft onze luchthaven een belangrijk pluspunt bezorgd in Europa. De uit- stekende relatie met de douane en het

Nieuwe Metroplannen

V

OLGENS besluit van de Rotterdamse gemeenteraad wordt de tunnel voor openbaar vervoer order het Churchill- plein een metrotunnel. Oorspronl>elijk had de gemeentelijke overheid deze tun- nel, die al in gevorderde staat van aan- leg verkeert, geschikt willen laten ma- lren voor tramverkeer. De raad heeft zijn besluit g-enomPn r,iet in de laatste plaats op grond van een bepaalde uitspraak in het ;,;edrukte stuk over het desbetreffende vool'.>tel. Daarin zeiden burgemeester en wethouders het niet onwaarschijnlijk te achten dat zij - in tegenstelling tot de \-erwachtingen -·- op betrekkelijk lwrte termijn in de gele- genheid zullen zijn cte raad een voorstel aan te bieden tot doortrekking van de metro in oostelijke richting. Natuurlijk heeft de raad ijverig geïnformeerd naar de basis waarop dit optimisme van het college berust. Wethouder Jettinghoff van openbm;e nutsbedriJven was echter niet bereiel het :ichterste van zijn tong

t~ laten zien. Vertr·)llWt u maar op onze woorden, zo ong-eveer gaf hij te kennen.

Daaruit zou dan toch wel geconclu- deerd lnmnen worden dat het college goede hoop heeft op een rijksbijdrage in de aanleglwsten van de metrolijn naar de Prins Alexanderpolder. Spiegelen· we ons aan het voorbedel van het onder- handen zijnde meteoproject Zuiclplein-

Slinge dan lmn die bijd1·age worden gestelà op 50 pct. v.m de infrastructuur- lwsten en 80 pct. van Cle gTomumsten.

Een beetje tegen de verwachting in heeft de raad over het tunnelwerk onder het Churchillplein maar betrekkelijk kort gediscussieerd. De reden daarvan is niet moeilijk te gissen. Een dag voor de raadsvergadering hadden burge- meester en wethourlers namelijk het vijfde metrorapport m de openbam·heid gebrac11t.

Daarin hadden cl.e directies van de RET, Gemeentewerken en Stadsontwik- l,eling, bijgestaan dorn· de hoofdcommis- saris van politie. de aanbeveling ge- daan tussen het '.~·~ntrum van Rotter- dam en het nieuwe woongebied in de P1·ins Alexanderpolder een metroverbin- ding en geen .meltramverbinding tot stand te brengen. Door de verschijning van het rapport hebben de raadsleden zich begrijpelijlwrwijs heel wat stof voor een gedachtenwisseling zien ont- vallen.

Dit zo zijnde ltan overigens niet wor- -den gezegd dat de raad nu voorlopig

uitgepraat is over de openbaarvervoers- voorzieningen voor Rottenlam-oost Het tegendeel is waar. Er .staat nog heel wat op het programma dat op korte ter- mijn de aandacht verdient.

Agglomeratie-problemen

H

ET Algemeen 0Yerlegorgaan Haagse ..

agglomeratie is de vorige week door de Haagse burgem,~,)ster, mr. Kolfscho- ten, geïnstalleerd met een korte rede.

Het was niet alleen de eerste, maar tevens de laatste vêrgaclering, die mr.

Kolfschoten van het Overlegorgaan voorzat, want het einde van zijn ambtsperiode nadert nu met rasse schreden. Het was ~_;oed, dat de burge- meester nog eens heeft gewezen op het

"vederlichte" karakti)r van de regeling.

Ze is ook beslist neet meer, al kunnen we het met mr. Kolfschoten eens zijn.

dat het overlegorgaan ongetwijfeld zal leiden tot een territoriale bestum·syer- 11lCUWing.

Men kent de lan;5durige voorgeschie- denis. Den Haag i10eft altijd gestreefd naar een nauwe samenwerking met de randgemeenten, nadat wel duidelijk was geworden, dat annexa1.ie van bijv. Voor- burg en Rijswijk !Jiet te realiseren blee]{, althans een ac111tal jaren geleden.

Jndien er nu geen overlegorgaan zou zijn en men zich op grenswijziging zou bezinnen, dan weten we zo het nog niet of hiervoor bij de !'ijksoverheid geen gehoor gevonden zcu kunnen worden.

Thans heeft het geen zin (meer) daar- ovel' te p1·aten. Er is een andere weg gekozen en daarvan moeten we maar hopen, dat hij tot goede resultaten zal leJCien.

Een feit is, dat er op breed terrein fl[

®en go.;de samenwer;dng bestaat, ma:.r

de lijst van onclenvc1·pen, die mr.

Kolfschoten zijn gehoor voorlas, die voor "overleg" in <1ann1erldng ko1nen, is indrul,wekkend e11 bewijst, dat er op het gebied van de samenwerlüng nog heel wat te doen valt. Mr. Kolfschoten noemde·: cle volkshuisvesting, openbaar ven·oer in directe samenhang ·met de ontwiklwling van Zoetermeer, onder- linge verkeersverbindingen, voorzienin- gen op het gebied nm sport en recrea·

tie, het probleem van de regionale om- roep, onderwijs (speciaal het genieente- lijk voortgezet onderwijs), maatschap- pelijk werk, gezondheidszorg, subsidie- beleid, bejaardenproblematiek en bijstandsnormen. Wanneer men deze lijst overziet, dan ïwmt men al gauw tot het inzicht, dat er zich wel enige hete h>mgijzers onder bevinden, waarover in de samenwerl>ende gemeenten zonder twijfel geheel verschillende opvattingen bestaan.

Opvallend vinden we het, dat mr.

Kolfschoten bij zijn opsomming ook de regionale omroep no(;mde. Natuurlijk, wanneer er een .,plaatselijke" on1l'oep moet' komen,-. dan is de samenwerking met de ranclgemc·"nten wel gewenst,

·maar vom·alsnog zi ·?n wij de noodzaak van een regionale omroep niet in. Ook vragen we ons 8f of er behoefte aan bestaaL Wanneer het om vool'lichting gaat, dan is, naar enze mening, de pers daarvoor het aangewezen medium, in aanmerking nemende, dat landelijke ra·

begrijp van deze dienst voor het belang van de nationale economie zijn hier uitermate zinvol geweest. De duizend vierkante meter waarop in 1964 drie buitenlandse ondernemingen hun op- slagplaatsen vonden, is met de opening van (!it nieuwe gebouw vergroot tot meer dan elfduizend vierkante meter.

Op het ogenblik maken· veertig bedrij- ven, het merendeel Amerikaanse, van dit douane-entrepot gebruik. l\!Iogelijk- heden tot uitbreiding zijn nog aanwezig,, en bovendien is er een opslaggebouw van Blaauwhoed in aanbouw dat nog eens veertienduizend vierkante meter groot is. In de enorme opgang clie het luchtvrachtvervoer doormaakt (vorig jaar passeerde 108.000 ton luchtvracht Schiphol, in het jaar 2000 verwacht men tien miljoen ton luchtvracht) heeft Schiphol in de concurrentie met andere Europese luchthavens goede kansen.

Dinsdag is het derde gebouw in Am- sterdam geopend, het nieuwe distribu- tiec-entrum van Rank Xerox, het g1·ote Amerikaanse bedrijf dat van hieruit voor Nederland en gedeeltelijk voor cle hele Euromarkt l'eproduktie-apparatuur levert Het woord leveren moet hier niet als verkopen worden gelezen. want Rank Xerox werkt volgens een huur- systeem; de gebl'tliker kan geen kopieer-

Om te beginnen zal een beginsel- uitspraak moeten worden gedaan over de aanleg van de metrolijn naar het oosten. Daar is .:mast bij omdat de aan- vraag voor de rijksbijdrage in zee moet. Verder moeten beslissingen wor- den genmnen over een 11ieuwe route voor tramlijn 8 -- die niet, zoals aan- vanl{e!ijk was voo1·ûen, gebruik zal kun- nen maken van de tunnel onder het Churchillplein - en over de verbindin- gen met de Prins A lexanderpolder in de tijd die zal verstrijl'en totdat de metro- lijn klaar zal zijn. Wanneer dat is? Als men bedenkt dat voor de bouw van cle lijn zeven à acht jaar nodig wordt ge- oorcle"eld, dan weet men het wel.

Tot de aanleg van een metrolijn naar de oostelijke periferie yan de stad heeft de raad eigenlijl> <tl in beginsel besloten door de bestemming van de tunnel on- der het Churchillplein te wijzigen. l\!Iet deze opvatting :Jleek _ wethouder Worst van openbare werl;:en het niet eens te zijn, maar hij was voor zover wij konden nagaan, wat dat betreft de enige. Wethouder Jettinghoff stond in elk geval niet naast hem en ook de KVP- fractieleider Struik leek zijn stanelpunt niet te kunnen delen. Op zijn minst zal de raad minder discussievrijheid heb- ben als binnenkort het beginselvoorstel inzake cle oostelijke meü·ol~jn aan cle

clio en televisie al ~o 'n grote verschei- denheid bieden, dat het voor ons aan twijfel onderhevig ^Ï8, of de bevolking van de agglomeratie nu ook nog zal willen luisteren enjof lüjken naar een regionale omroep. Bovendien, als het Centraal antenne-,;ysteem wordt inge- voerd, wordt de i'eus nog groter en krijgen, toneel, eoneet·ten, opera, enz.

het nog harder te verduren. l\!Ien kan

·van het "goede" ook te veel krijgen.

Nee, wat ons betreft, behoeft het Alge- meen overlegorgaan de kwestie van de regionale omroep lleCis niet bovenaan de lijst van te behand8len onderwerpen te plaatsen. Er zijn naar ons inzicht, drin- gender zaken, :.:oals huisvesting, ver- yoer en YerJcecrsvet'jJrncnng-cn.

:rvrr. Kolfschoten noemde ook hel subsidiebeleid, maar bet is een beetje onduidelijk of hij daarmee alle subsi- dies bedoelde, of bepaalde o\·erheids- steun. Wanneer hij ..,_Ue subsidies op het oog had, clan lijkt het ons voor geen betwisting vatbaar, dat daarbij clan wel in cle eerste plaats aandacht mag wor' den geschonken· ant1' de culturele subsi- dies, waaraan çle ~·andgcmeenten, voor mver het typisch Haagse instellingen betreft, waarvan cl'" r'rmdhevo!king me- de gebruik maakt, räet of nauwelijl{S

bijdr-a~·en. Het ware gewenst, dat daar- in JZ.tl CPlJS met spoed verbetering kwa•, zc-Glat de !asten van toneel, mu- ziek, enz. niet vrijwel geheel op Den Haat blijven rusten. Dit geldt ook voor

toestel kopen .. hij huurt het compleet met onderhoud, en kan elk ogenblik dat er door de verdere ontwikkeling van de - reproduktietechniek een voor hem ge-

schikter apparaat op de markt komt zijn apparatuur inruilen.

De betekenis van de reproduktietech- niek zal duidelijk worden uit het feit dat alleen in Nederland vorig jaar meer dan 750 miljoen kopieën zijn gemaakt van documenten, brieven, akten en ande1·e stukken. Volgens Rank Xerox is meer dan de helft daarvan gemaakt volgens haar systeem van "xerogTafie'', dat is het maken van kopieën van een origineel

\'Olgens een droge methode en op ge- woon papier.

Het bedl'\if was al in Amsterdam ge·

vcstigd, maar heeft in de afgelopen jaren al driemaal naar ruimere behuizing moeten omzien. Ditmaal hoopt men voor tal van jaren onder de pannen te zijn.

temeer doordat er nog enig terrein be- schikbaar is voor uitbreiding van de op- slagruimte. Het besluit om in Amster- dam te blijven inplaats van op aan- biedingen van buiten in te gaan, mag·

de hoofdstad verheugen. Het vasthouden en al:lntrekken van bedrijven die de dit- fel'en ·ia tie in de economische activiteit van de ;.;lad bevorderen is voor de stad van groot nut.

onle. komt, zo was het oordeel van laatstgenoemde.

De achter ons liggende raadsvergade- ring was ook om een andere reden inte- ressant. Het liberale raadslid Bagger- man heeft namelijk zeer kritische gelui- den laten horen ,:ver enkele frappante luedietoverschrijdingen door gemeente- lijke diensten. Wij hebben die geluiden best kunnen waanlr~ren. Er wordt in dit opzicht door de diensten nogal wat ge- wndigd. De raad zret zich daarbij tel- kens voor een fait accompli gesteld.

Ee1~ gezonde toestand is dat niet. En nu weten wij wel dat in deze tijd krediet- overschrijdingen lang niet altijd te ver- mijden zijn. l\!Iaar wij vonden het met de heer Baggerman toch wel heel ple- zierig de heer Worst als woordvoerder van het college te boren verzekeren dat c.le waal>zaaml1eiCI IS ve1·hoog<t.

In telegramstijl nog twee dingen. De heren Fibbe en Struik hebben van de raad toestemming gekregen het college te interpelleren over de structuur van Rijnmond. Dat zal gebeuren in de madsvergadering val'! 19 september. En verder: de geleidebrief bij 'de gemeente- begroting is verschenen. Er is een te- Iwrt van -f 100 miljo3n. Dat wordt een onderwerp van iJcspreldng in een yol- genCI nummer.

het openbaar vervoer, maar daarover hopen we in een ,·olgende kroniel> nog tets te kunnen zeggrcm.

Voor deze week willen we nog met een opmerking 'Jesluiten. Na de r·ede van mr. Kolfschoten verraste de heer Nuy (de fractievoorzitter van de PvdA in de Haagse gem.~enteraad) zijn mede- leden van het overlegorgaan met· de mededeling, dat ·oijn partijgenoten had- den besloten voortaan als één fractie met de PSP te zullen optreden. Een nogal opgeschroefde beslissing, want in het overlegorgaan 7.ijn in totaal tien p,·dA-leden vertegen·.voordigd en slechts één PSP-er (uit de Haagse gemeente- raad). Naar setalssterkte is deze .,stunt" dus een J~ogal overdreven ge- baar. l\!Iaar we t;eloven, dat we de beslissing vooral :1ls een politieke moe·

ten zien en in dit licht vinden we het besluit bepaald voorbarig, gezien de landelijke politieke ontwild,elirig. Wat de !1eer Nuy clan ool' heeft bewogen tot dit .,samengaan" van Pvd.A en PSP is ons niet helemaal duidelijk. Bovendien

;~ijn we van oordeel, dat het overlegor- gaan nauwelijks een politiek lichaam is.

Het lmrakter van het overlegorgaan leent zich, naar onze opvatting, zeker niet in de eerste piaats voor politieke beslissingen. Dat zou anders zijn als het overlegorgaan hincl8nde besluiten Jwn nemen. Maar da.at·van is geen spn>l<e.

Daarvoor is het overlegorgaan te licht van structuur.