januari 1957
olitiek en a altaar
bel SER-advies ontlaad
hoe staat hat mat onze theorie?
ga a a terugtocht I
JANUARI
1957Eensgezind tegen oorlog en fascisme Marcus Bakker
Het SER-advies ontleed F. Baruch
De gehele waarheid zien! Open brief
van de Sowjet-schrijvers aan hun Franse collega's
Nieuwe maatschappelijke verschijnselen lil e.v.
Geen terugtocht! Jaap Wolff
Hoe staat het met onze theorie? Ger Harmsen
BOEKBESPREKING
De Indonesische maatschappij in wording S. ]. Rutgers
Dieptepsychologie R.
Het tekort van Malraux Partijdocument
banden 1966
vele van onze abonné's zullen hun nununers van de jaargang 1956 graag weer in
laten binden. '
de grote verscheidenheid van artikelen en het vele documentatie-materiaal, dat ons blad publiceert, maakt deze wens begrijpelijk.
wij -zijn bereid ons met het inbinden te belasten, indien de kosten, f 3,- (/ 1,50 band en f 1,50 binden), vooruit worden voldaan en de twaalf nummers ons franco toegezonden worden voor 1 februari a.s., met duidelijke vermelding van naam en adres.
losse banden voor 1956 zijn verkrijgbaar ~ f 1,50 + f 0,25 verzendkosten, dus totaal f 1,75. ook hiervoor moet uw bestelling en betaling voor 1 februari 1956 bij ons binnen zijn.
na 1 februari zal het ons niet meer mogelijk zijn, het binden resp. het toezenden van een losse band voor u te verzorgen.
POLITIEK en CULTUUR
verschiJnt maandelijks biJ uitgeverij Pegasus, Leidsestraat 25, Amsterdam-0., tel. 85957.
De abonnementsprijs is f 4,50 per jaar, f 2,25 per balt jaar, losse nummers 40 cent.
Ons girooumrner is 178127.
Oorrespondentie over betalingen en verkoop zenden naar de administratie pfa Pegasus.
Alle correspondentie over de inhoud naar de redactie van P. en o.
Prinsengracht 478, Amsterdam-0., tel. 62565.
s.
1 10
19 24 31 34
42
46
Politiek en Cultuur
inhoudsopgave. 19 5 7
algemene en internationale vraagstukken
Eensgezind tegen oorlog en fascisme In de Europese winkel van Sinkei De Euranatomische les
Groot feest ~ groot vuurwerk De oppositie tegen Franco groeit Verenigd een atoomoorlog verhinderen De afhankelijkheid van West-Duitsland van Amerikaans kapitaal
Twee werelden in één Duitsland
De kern van het ontwapeningsvraagstuk De geschiedenis zal zich niet herhalen
Ten strijde voor de vrede, tegen agressie in Egypte Co-existentie is de enige vorm van existentie
Het Weense Congres der Socialistische Internationale en de P.v.d.A.
Bij de resolutie van de C.P.S.U.
Nederland
Het S.E.R.-advies ontleed
Noordoostpolder en plattelandspolitiek Na het aanpassingsdebat
De actie van de Limburgse mijnwerkers Rondom de huurverhoging
Prooessierecht en godsdienstvrijheid Met de driekleur in top
Het IJmondplan Crisis in de A.J.C.
Bestedingsbeperking en gemeentepolitiek V raagstukken van de Nederlandse tuinbouw
de socialistische landen
De economische ontwikkeling van de Sowjet-Unie Twee werelden in één Duitsland
Eén jaar na Hongarije
De economische ontwikkeling in de Sowjet-Unie Rectificatie
M. Bakker
"
A. Cordon H. Hoekstra Arnold Kern E. Landsma
"
N. Luirink S. Mikoenis G. Wagenaar Jaap Wolft Joop Wolft
F. Baruch
"
F. Brandse H. Gortzak T. de Jonge G. MakkeZie C. de Rover Bart Schmidt L. Seegers G. de Vries
F. Baruch E. Landsma N. Luirink Jaap Wolft Nieuwe vormen van economische organisatie in de Sowjet-Unie
De gehele waarheid zien. Open brief van de Sowjet-schrijvers aan hun Franse collega's
1 151 197 491
32':)
2·îl 415
168 433 97 57 487 441 337
10 75 145 537 248 371 205 306 363 265 256
509 168 553 115 182 407 19
I
1i
lI
lI
1
het nationale en koloniale vraagstuk V tiendschap met lndonésië
Azië en Afrika kiezen de vrijheid Drie verklaringen over Nieuw~Guinea
Contra-revolutie tegen Indonesië
Nieuw-Guinea- atoombasis in de Pacific
A. Averink G. Geelhoed
J. M.
H. de Vries
"
P .K.L~verwinning versterkt nationale eenheidsfront
De dorre bladeren van het kolonialisme en de Oktober-storm Joop Wolft
wetenschappelijk socialisme Tegen het opdringend fascisme
Arbeidersklasse en natie
V eertig jaren die de arbeidersbeweging omwentelden Hoe staat het met onze theorie
De Internationale Vrouwendag
Antwoord op een artikel van Prof. Tinbergen De internationale taak van de sociaal-democratie Vreedzame co~existentie van twee wereldsystemen Bloemen en onkruid
Nieuwe maatschappelijke verschijnselen lil Geen kapitalisme zonder proletariaat Geen terugtocht!
Het onderpand van de overwinning Er is geen "verbeterd" imperialisme Demasqué van het "onpartijdig gezag"
cultuur, geschiedenis en wetenschap Clara Zetkin, de revolutionaire
De menselijke waarde van de wetenschap Een uiteenzetting die niet uit kon blijven Com.enius leeft!
De Commune van Parijs Bredero, dichter van het volk
Herinneringen aan de Oktober-r•evolutie Niet bij brood alleen
De tweede wereldoorlog in brieven Een maan die in de politiek ging De eerste kunstmatige aardsatelliet
Discussie over een verhaal van een jonge schrijver
de partij
De massalijn van de Chinese communisten Over de inhoud van De Waarbeid De strijd tegen het revisionisme
Vrijheid van discussie, critiek en partijdiscipline De partij van het nieuwe type
S. Geugjes B. Gillieron P. de Groot Ger Harmsen
·W.I. Lenin A. Nikonow Prof. Tinbergen S. J. Rutgers H. Verheg G. V.
"
Jaap Wolft
"
Joop Wolft
A. Averink prof. F. Joliot Curie Ilja Ehrenburg Frantisek Kahuda C. Klaphek ]. A. N. Knuttel S. ]. Rutgers Theun de Vries
]. w.
Joop Wolft
A. Averink Aaldert Blokzijl W. Ponomarjow G. I. Sjitarew H. Verheg
350 107 61 161 355 450 502
222 193 481 34 113 313 326 394 132 24 269
31
49 289 66
296 79 232 385 126 178 518 456 562 545·
524 239
215 399
463
276 497
partij -documenten
Handen af van Egypte! Verhindert een nieuwe wereldoorlog!
Strijdt voor de verdediging van het levenspeil Allen aan de slag voor De Waarheid!
Oproep van het Partijbestuur der C.P.N. voor het elfde Waarheid-zomerfeest
Verklaring naar aanleiding van de resolutie van het Centraal Comité der C.P.S.U.
Besluit over de inhoud en verspreiding van De Waarheid Besluit over "Politiek en Cultuur"
Reorganisatie van het Dagelijks Bestuur der C.P.N.
Gelukwens Partijbestuur C.P.N.
Resolutie over het werk van het Partijbestuur der C.P.N. sinds het 18--de Congres (1956) Weest waakzaam! Helpt de oorlog verhinderen!
De Waarheid vrijdags groter
·boekbesprekingen
De Indonesische maatschappij in wording
(W. F. W•ertheim - lndonesian Society in Transition) Dieptepsychologie
(F. en R. Künkel - Opvoeding tot persoonlijkheid) Het volk dat in duisternis wandelt
(J. W. Schulte - Het volk dat in duisternis wandelt, de geschiedenis van de negers in Amerika)
Het tekort van Malraux
(André Malraux - Het Menselijk Tekort)
46 95 143 336 381 382 383 536 536 577 581 583
S. ]. Rutgers 42
R. 45
S. ]. R.utger·s 87
S. 91 Zelfs niet een Europa-bus (Pawel Loekuitski - Nisso) /. Prins- W.M ~D 92 De dreigende planeet ( S. Lem - De Dreigende Planeet) G. Maas 93 De toestand van de arbeidersklasse in Engeland
(Fr. Engels - De toestand van de arbeidersklasse in Engeland) T. de Jonge 139
"Er zijn ook goede Duitsers"
(Wolfgang Gans Edler Herr zu Putlitz - Unterweg
nach Deutschland) W. Klinkenberg 183
Verdwijnen de klassentegenstellingen W. Safrontsjoek 189 (G. D. H. Cole- World Socialism Restated
G. D. H. Cole - Studies in Class Structure H. F. Lydall - British lncomes and Savings
A. R. llersic- Government Finance and Fiscal Policy in Post-War Britain) Abraham Kuyper als pleitbezorger van de P.B.O.
(W. F. de Gaay Fortman- Architectonische kritiek.
Fragmenten uit de sociaal~politieke geschriften
van Dr. A. Kuyper) R. ]urgens 236
"Nederlands" Nieuw-Guinea ...-een land in opbouw (Nederlands Nieuw-Guinea - een land in opbouw, uitg. J. V. Voorhoeve, in samenwerking met de stichting
"Het Nationaal Nieuw~Guinea-Comité)
De opstand in het ghetto van Warschau
(Bernard Mark - Der Aufstand im Warschauer Ghetto)
H. de Vries 238
C. Klaphek 281 De kleurbarrière - een verslag van de Conferentie van Bandung
(Richard Wright - De Kleurbarrière) H. de Vries 286 De Baanbreker (Daniil Granin- De Baanbreker)
1848; de geschiedenis van een bewogen jaar (Raymond Postgate - 1848; de geschiedenis van een bewogen jaar)
Toscanini van nabij
(Samuel Chotzinoff - Toscanini van nabij) Een jurist bestrijdt de Parijse Aceoorden
(Heinrich) Brandweiner - Die Pariser Verträge) Goud ( Boris Polewoi ~ Goud)
Niet bij brood alleen
(W. Doedintsew - Niet bij brood alleen)
Gedenkteken van het proletarisch internationalisme (Der Freiheitskampf des spanischen Volkes) De meerschuimen pijp
(Joeri Nagibin - De meerschuimen pijp) Om een rode of groene Merdeka
(Henri J. H. Alers- Om een rode of groene Merdeka, 10 jaren binnenlandse politiek van Indonesië)
De loopbaan van een advocaat
(J. R. Beal ,:.__ John Poster Dulles; A biography) Onderweg genoteerd
(Hans A. de Boer - Onderweg genoteerd) Nederlandse artsen bezochten de Sowjet-Unie
(G. A. Lindeboom ...- Medische indrukken uit Rusland) De tweede wereldoorlog in brieven
(Briefwisseling Stalin, Roosevelt en Churchill) Van opiumoorlog tot bevrijding
(J. Epstein ...- Van opiumoorlog tot bevrijding) Ruim Baan (Kaderblad A.N.J.V. "Ruim Baan") Lithografieën van Henri de Toulouse-Lautrec
F. Schoonenberg 332
Theun de Vries 378
C. Forcelijn 422 W. Klinkenberg 428
J. v. Wieringen 431
Theun de Vries 456
J. de Louw 470
J. Snellen 473
H. de Vries 474
D. Kraminow 475
M. v.d. Berg 479
J. de Leeuwe 533
J. w. 562
G. Maas 572 G. Kuijper 575 B. 576
17e jaargang no. 1 januari 1857
Politiek en Cultuur
'maandblad gewijd aan de theorie en praktijk van het
marxisme·leninisme onder leiding van het partijbestuur der c.p.n.
~·---·--- Eensgezind tegen oorlog en fascisme
Dezer dagep, lazen wij in een boekje, dat zojuist is verschenen van de hand van het vooraanstaande PvdA-lid prof. Kranenburg, dat het Marxisme is "een vergissing, zij het een geniale vergissing van een groot denker, qui pensait en grands bloes". (die in grote blokken dacht).
De woorden troffen ons, omdat ze ons onder ogen kwamen juist in die bewogen weken, die een trits van belangrijke gebeurtenissen hebben opgeleverd: Egypte, Hongarije, NAVO-zitting.
Want als er ooit dagen in de wereldgeschiedenis zijn geweest waarin het Marxistisch denken snel gelijk kreeg- dan was het in die welke zojuist aan ons voorbij geraasd zijn.
Er is geen andere wijze waarop men de lynchpartijen in Boedapest, de Amerikaanse dreigementen tegen Syrië, het fiasco van de agressie tegen Egypte en de stenen door de ruiten van Felix Meritis- kortom, alles wat in de afgelopen maanden "het nieuws" was- kan begrijpen, dan door te denken "en grand bloes".
Wie dat niet doet, moet wel reddeloos verloren gaan in wat dan een krankzinnige maalstroom lijkt.
Wie het begrijpt, weet waar zijn plaats is, in deze gvote, men zou nu zeggen wereldomvattende strijd - en hij neemt die plaats in vol vertrouwen in.
De ontspanning De afgelopen jaren waren de jaren der ontspanning. Zelfs diegenen die gedurende geen dag daarvan van ontspanning weten wilden, zeggen nu dat het toen zo goed ging. En zij zeggen er dan meteen bij, dat die kans op ontspanning thans wel vóorgoed verkeken is.
Om te weten of dit laatste waar is, zullen wij het karakter van die ontspanning nog eens onder ogen moeten zien.
Naar buiten heeft zij enkele prachtige hoogtepunten gehad.
Wij noemen: het herstel van goede betrekkingen tussen de Sowjet- Unie en Joegoslavië; het tot stand ko.men van het Oostenrijks Staats- verdrag; de overdracht van de vlootbasis Porkkala door de Sowjet-Unie
aan Finland; de reizen van Boelganin en Chroestsjow naar India en naar Engeland; de internationale atoomconferentie en de totstandko- ming van het internationaal agentschap voor de vreedzame toepassing der atoomenergie.
1
En temidden van dit alles, als de grote bevestiging der verbeterde verhoudingen, de bijeenkomst der Grote Vier in Genève.
Dit alles, hoe belangrijk ook, is echter uitwerking van de ontspanning geweest. Het zou, bij niet verder nadenken, te zien zijn als het resultaat vah een meer succesvolle diplomatie, dan in de jaren daarvoor werd gevoerd- al willen wij niet zeggen dat dit element geen rol heeft ge- speeld in de behaalde successen.
Maar de oorzaken liggen dieper.
Deze oorzaken werden vastgelegd in het materiaal, dat het Partij- bestuur van de Communistische Partij van Nederland ter discussie publiceerde voor het congres dat in oktober plaatsvond.
Als belangrijkste oorzaken van de ontspanning werden daar genoemd:
Het feit dat het socialisme een wereldstelsel is geworden, ondanks de pogingen van de imperialisten om dit te verhinderen, en dat het de beschikking heeft over enorme krachten, o.a. door de sucèessen van de Sowjet-Unie bij de ontwikkeling van de atoomenergie( ook op militair gebied);
het feit dat een reeks vroegere koloniale staten zich aan het kapita- listische roofsysteem ontrukten en dat deze, samen met andere landen, in de wereld een blok van vredelievende landen zijn gaan vormen;
het feit dat de vredeskrachten thans een enorme georganiseerde massa omvatten;
het feit tenslotte, dat de kapitalistische wereld inwendig steeds dieper verscheurd raakt en dat de oorlogsvoorbereiding steeds zicht- baarder in strijd komt met de belangen der volkeren.
Het is duidelijk, dat deze factoren duurzaam werken, en niet afhan- kelijk zijn van de wisselvalligheden van de dag.
Maar het is ook begrijpelijk, dat de leiders van de imperialistische wereld eveneens het bestaan van deze factoren onderkennen en dat zij, bij hun pogingen om alsnog de gang van zaken in de wereld te keren, juist zullen trachten deze factoren uit te schakelen.
In hetzelfde congresmateriaal waarin de bovengenoemde elementen zo nadrukkelijk werden genoemd, wordt ernstig gewaarschuwd tegen de illusie, dat het nu automatisch goed zou gaan.
Er wordt gewezen op de ronduit agressieve krachten in West-Duits- land, die o.a. de KPD onder de grond joegen.
Er wordt gewezen op het gevaar, dat de koloniale krachten met ge- weld zullen pogen de klok terug te zetten.
En er wordt zeer duidelijk in gewaarschuwd voor de pogingen, om door middel van anti-Sowjet-laster het vertrouwen in de grondslagen der communistische partij te schokken, de internationale solidariteit der communisten teniet te doen, en de landen van het socialistische kamp van elkaar te scheiden - dit alles, om de oorlogsvoorbereiding opnieuw met volle kracht en in alle openlijkheid te kunnen voortzetten.
Ziedaar de twee blokken: Dat van de vredeskrachten, en dat van de imperialisten.
En ziedaar d~ twee strategieën die tegen elkaar inwerkten:
2
Die van de vredeskrachten, om de behaalde successen uit te breiden en vast te leggen:
die van de imperialisten, om door koloniale agressie, verdeeldheid- zaaierij binnen de socialistische wereld, Duitse herbewapening en on- dermijning van de partijen der arbeidersklasse, die in de kapitalistische landen de enige consequente vredespartijen zijn, de successen teniet te doen en de gang van zaken in de wereld om te keren.
Wij zijn in de afgelopen maanden getuigen geweest van de botsing tussen juist die twee krachten, die het partijbestuur van de CPN deze
zomer schetste. ·
Wie er schoongemaakt werden In Egypte ging het in de eerste plaats om drie dingen: Om de olie, om het Suez-kanaal als hoofdslagader van het Britse imperium, en om Egypte zelf als inspiratiebron van al het anti-koloniale verzet, dat woedt in Noord-Afrika en het Midden-Oosten.
Zowel in Politiek en Cultuur als in De Waarheid is bij herhaling aangetoond, welke formidabele winsten de oliemaatschappijen uit het Midden-Oosten wegslepen. Om nog maar eens een enkel voorbeeld aan te halen:
In Koeweit hebben de Amerikanen 112 miljoen dollar geïnvesteerd in de oliewinning, en alleen in 1954 al maakten zij er een winst van 700 miljoen dollar, dat wil zeggen van 600 %!
De Engelse oliemaatsc~appijen in Irak, dat een steunpilaar is van het "vrijheidslievende" Bagdadpact, maakten in datzelfde jaar een winst van 450 %.
Het lijkt ons, dat deze enkele cijfers wel voldoende zijn om aan te tonen, waar de wens van bijvoorbeeld het PvdA-lid. J. de Kadt, die in de Kamer zei "dat er een grote s c ho o,n maak nodig was in het Midden-Oosten en dat dit zonder militair optreden onmogelijk was en onmogelijk zal blijken te zijn", vandaan komt.
De Kadt sprak hier tevens uit, wat de lijn van optreden is geweest van de imperialisten in de laatste tijd: Datgene wat hun aan gebieden aa:11 het ontsnappen is, moet met geweld opnieuw onder de koloniale knoet worden teruggebracht.
De aanval tegen Egypte was dan ook veel verder gericht dan tegen Egypte alleen. In een deel van zijn koloniën, bijvoorbeeld in India, heeft Engeland getracht zijn zeggenschap te handhaven, door de open- lijke militaire onderdrukking te vervangen door politieke en economi- sche pressie. Maar de koloniale scherpslijpers zijn hierbij tot de conclusie gekomen, dat de koloniën hun in elk geval bezig zijn te ont- vallen, welk regiem zij daarover ook instellen. En zij hebben daarom terug willen grijpen op de methoden waarmee zij honderden jaren lang hun heerschappij hebben uitgeoefend, die van het openlijke geweld.
Als de agressie in Egypte geslaagd was, dan zou men onherroepelijk overgegaan zijn tot wat De Kadt noemde "de grote schoonmaak" in a 11 e koloniale gebieden.
Hoe vruchteloos in de moderne tijd een dergelijke brute onderdruk- kingspolitiek op den duur ook zou zijn, zij zou wellicht voor korte tijd in staat zijn geweest niet alleen de vooruitgang in de wereld af te 3
remmen, maar bovendien de vrede in ernstig gevaar te brengen.
Het is, zoals reeds in het vorig nummer van Politiek en Cultuur werd uiteengezet, vooral de vastberaden houding van de Sowjet-Unie ge- weest- waarbij zich China, India en Indonesië hebben aangesloten- die aan deze openlijke rebellie der kolonialen een einde heeft gemaakt.
De vrijwilligers stonden bij honderdduizenden klaar om in de wereld géén tweede Abessinië toe te laten, en er kan geen twijfel aan bestaan, dat deze enorme mensenmacht in staat zou zijn geweest om iedere koloniale huurling uit Egypte te verjagen.
Dit besliste optreden heeft in Egypte de doorslag gegeven.
Daardoor is op één van de fronten, waar in de laatste maanden de krachtmeting tussen de vredeskrachten en de imperialisten heeft plaatsgevonden, aan de eerste de overduidelijke overwinning ten deel gevallen.
The quiet American, de stille Amerikaan ...
De nederlaag in Egypte heeft, tegelijk met de Franse en de Engelse imperialisten en hun marionetten in Israël, ook de Amerikaanse wereld- veroveraars getroffen. Want dit was óók een Amerikaanse oorlog.
De Engelsen en Fransen vochten met Amerikaanse wapens, voor de uitvoering van een Amerikaans program.
Dulles, die zich zo herhaaldelijk heeft gepresenteerd als de ware vredesstichter in het Midden-Oosten, heeft in werkelijkheid alles ge- daan om het conflict aan te stoken.
De Amerikanen waren het, die als eersten hun lening voor de As- soeandam hebben opgezegd - de onmiddellijke aanleiding tot de nationalisatie van de Kanaalmaatschappij. De Amerikanen waren het daarna, die steeds opnieuw een overeenkomst verhinderden en die tenslotte met het plan voor de international~satie van het Kanaal en met de zogenaamde gebruikers-associatie op de proppen kwamen.
De Amerikanen hebben alles gedaan om het vuur aan te blazen. Zij hebben alleen geprobeerd het spel zo te spelen, dat zij er als lachende derden uit te voorschijn zouden komen.
De Engelse katholieke schrijver Graham Greene, die tijdens de oorlog in VietNam dat land bezocht heeft, heeft aan een boek over die oorlog de naam gegeven die men typerend kan noemen voor deze politiek:
The quiet American, de stille Amerikaan.
The quiet American heeft ook tijdens de koloniale oorlogen in Indo- nesië nooit iets anders gedaan dan beide partijen tegen elkaar uit te spelen, om er tenslotte in te slagen belangrijke steunpunten voor zijn eigen imperialistische expansie te vestigen.
The quiet American was in geen velden of wegen te bespeuren toen Engeland, dat alle Iraanse olievelden bezat, in 1951 met de regering- Mossadeq in conflict geraakte. Twee jaren later werd Mossadeq door de Amerikanen ten val gebracht en het slot van dat lied was, dat de Amerikanen een gelijk aantal aandelen in de olie in handen hadden
·gekregen als de Engelsen.
Vóór de oorlog bezaten Amerikaanse maatschappijen in totaal 10%
van de olie in het Nabije en Midden-Oosten. Dit deel is inmiddels gestegen tot ... 68 %!
4
De politiek van Amerika is, zoveel mogelijk anderen tegen elkaar te laten vechten, zo weinig mogelijk zelf aan de strijd deel te nemen, om later met de winst te kunnen gaan strijken.
Ook in Egypte heeft het dat willen doen. Maar door het optreden van de Sowjet-Unie en van andere vooruitstrevende landen is deze politiek dit keer verhinderd.
Het zijn de nationale beweging van Egypte en de vredelievende krachten over heel de wereld die dit keer de overwinning hebben be•
haald, en niet de Amerikaanse rovers, die daarop gerekend hadden ...
Lenins waarschuwing Het "tweede front" van de imperialisten lag, en ligt nog steeds op het ogenblik dat wij dit schrijven, in Hongarije.
Het is waarschijnlijk nuttig, om hier nog eens in vogelvlucht door te nemen wat daarginds gebeurd is. En in dat verband is het misschien goed, te beginnen met een brief, die Lenin reeds in ... 1919 heeft ge- richt tot de Hongaarse werkers, tijdens de revolutie die er toen in dat land plaats vond- een revolutie, die in bloed gesmoord zou worden.
Lenin zet in deze brief uiteen, dat er voor het doen sla,gen van de revolutie nog een lange en moeizame strijd nodig is, en letterlijk schrijft hij dan het volgende neer:
"Gedurende heel deze overgangsperiode zal er verzet worden geboden tegen de revolutie, zowel door de kapitalisten, als door hun talrijke hulp~
krachten onder de burgerlijke intellectuelen die b e w u s t, en door de grote massa van het werkende volk, daarbij inbegrepen de boeren, welke overladen zijn met kleinburgerlijke gewoonten en gebruiken, die meren- deels o n b e w u s t verzet zullen bieden.
Aarzelingen in deze bevolkingslagen zijn onvermijdelijk. Als werker neigt de boer tot het socialisme, en verkiest hij de dictatuur van de arbei- ders boven die van de bourgeoisie. Maar als verkoper van graan neigt de boer over naar de bourgeoisie, naar de vrije handel, d.w.z. terug naar het "bekende" oude, "aanvankelijke" kapitalisme.
wat nodig is, dat is de dictatuur van het proletariaat, het bewind van één klasse, de kracht van zijn organisatie en discipline, zijn gecentrali- seerde macht die gebaseerd is op alle verworvenheden der cultuur, weten- schap, en technische kennis van het kapitalisme, zijn proletarische ver- bondenheid met de gedachtengang van iedere arbeider persoonlijk, zijn autoriteit over de verspreide, minder ontwikkelde werker op het land of in de kleine industrie, die minder sterk staat in de politiek, teneinde het proletariaat mogelijk te maken de boeren en alle kleinburgerlijke lagen in het algemeen achter zich •te krijgen. Hier heeft men niets aan fraseologie over "democratie" in het algemeen, over "eenheid" of de "eenheid van de werkende democratie", over de "gelijkheid" van "alle mensen van de arbeid" enzovoorts ...- fraseologie, waarvoor de kleinburgerlijke sociaal- chauvinisten en de Kautskianen zo'n voorkeur hebben. Fraseologie ver- troebelt alleen de blik, verblindt de geest en versterkt de oude domheid, het conservatisme, de kapitalistische tredgang, het parlementarisme en de burgerlijkè democratie.
De opheffing van de klassen is het resultaat van een lange, moeilijke en hardnekkige klassestrijd, die, na het omverwerpen van de macht <van het kapitaal, na de vernietiging van de burgerlijke staat, niet verdwijnt (zoals de vulgaire vertegenwoordigers van het oude Socialisme en van de oude Sociaal-Democratie menen) maar slechts van vorm verandert en in menig opzicht nog scherper wordt."
5
De fatale weg Waarschijnlijk hebben vele Hongaarse communisten in de afgelopen tijd deze brief van Lenin wel op hun boekenplank, maar niet in hun hart en hoofd gehad. Immers, als men de gebeurtenissen van het laatste jaar in Hongarije waarneemt, dan ziet men dat in steeds sterker mate de kleinburgerlijke elementen de toon begonnen aan te geven en voor de reactie het bed begonnen te spreiden.
Van een politieke en ideologische eenheid in de partij was niets meer te merken, en het is nu duidelijk, dat de imperialisten, de Amerikanen, voorop, in oktober gemeend hebben dat zij de gelegenheid hadden om toe te kunnen slaan.
Onder de regering-Nagy, die na de eerste botsingen optrad en het Sowjet-leger te hulp riep, werd de toestand snel kritiek.
N agy toch wilde tegen de putsch geen gebruik maken van Hongaarse troepen of militie, om niet zijn eigen positie in discrediet te brengen.
Hij zag er blijkbaar meer heil in, het werk op te laten knappen door de Sowjet-troepen. En deze konden, toen zij te hulp werden geroepen, moeilijk weigeren. Maar alle ooggetuigen, die in die weken in Hon- garije zijn geweest, zijn het erover eens dat de Russen op een uiterst omzichtige wijze zijn opgetreden. Zij hadden, naar nu bekend is, de opdracht om niet aan te vallen en in gevechten tussen Hongaren onderling niet tussenbeide te komen.
Ondertussen echter ontketende de Hongaarse reactie een complete anti-Sowjet-campagne, waaraan de radio en de pers, die in handen van de reactionairen waren gevallen, van harte meededen. Zij speculeerde daarbij onomwonden op de, bij achterlijke bevolkingslagen aanwezige, anti-Russische chauvinistische gevoelens, die zij zelve gedurende twee wereldoorlogen en vijf en twintig jaar fascisme had aangekweekt.
V oor deze druk week N agy steeds verder terug. Hij eiste het terug- trekken van de Sowjet-troepen, terwijl zijn regering terzelfdertijd de zogenaamde neutraliteit onder bescherming van de Grote Vier pro- clameerde. Dit betekende, dat in feite de Atlantische troepen, die in West-Duitsland gelegerd zijn, uitgenodigd werden om in het voetspoor van de fascisten die reeds de grens overgetrokken waren, Hongarije binnen te vallen. In diezelfde dagen werd in Boedapest en elders aan de fascistische reactie de vrije hand gegeven, om een slachting aan te richten onder de beste zonen en dochters van het Hongaarse volk.
Deze fascisten lieten er trouwens geen twijfel over bestaan, dat zij op hulp uit het westen rekenden. Men hoeft daarvoor maar de verkla- ringen van de reeds als minister-president genoemde kardinaal Minds- zenty na te lezen, alsmede de uitlatingen die sommige van Nagy's ministers hebben gedaan.
De kracht van het socialisme Onder deze omstandigheden is de regering van N agy ingestort en hebben anderen, onder leiding van Kadar, een nieuw bewind gevormd.
Zij beseften, dat als Hongarije uit het socialistische kamp zou wegval- len, het een clericaal-fascistische staat zou worden, een satelliet van de westerse imperialistische machten.
Daarom heeft de nieuwe Hongaarse regering een beroep gedaan op de Sowjet-Unie, om te helpen de contra-revolutionairen te vernietigen.
6
De Sowjet-Unie heeft dit verzoek ingewilligd. En ze heeft daarmee twee djngen duidelijk gemaakt.
Ten e ers te, çiat zij niet werkloos wil blijven als ond~r haar ogen de beste strijders van de arbeidersklasse worden afgemaakt door het fascistisch krapuul, dat meent vrij baan te hebben.
Ten tweede, dat niet toegestaan kan worden dat de Atlantische
"roll-back"-politiek tegenover de Sowjet-Unie, de politiek om haar
"terug te rollen", zal slagen.
Iedere poging om deze politiek te verwezenlijken, zal afstuiten op de onverbiddelijke kracht van de socialistische macht. .
Wat de Sowjet-Unie in Hongarije deed, was in dezen precies het- zelfde als wat zij gedaan heeft in de Egyptische crisis.
Zij heeft aan de hele wereld, inzonderheid aan de imperialistische dromers van de wereldheerschappij, duidelijk gemaakt dat elke poging om de vooruitgang der mensheid met geweld tegen te houden, met on- verbiddelijke hardheid zal worden afgewezen.
Op het Italiaanse partijcongres heeft de Sowjet-afgevaardigde Foert- sewa gezegd, dat de tweede wereldoorlog voorkomen had kunnen wor- den als de democratische krachten tijdig aan de Hitiers en Horthy's een einde zouden hebben gemaakt.
Het optreden van de Sowjet-Unie, zowel in Hongarije als in Egypte, wijst erop dat men dáár althans uit deze les de juiste conclusies heeft getrokken.
Dat dit beide keren heeft geleid tot een nederlaag van de oorlogs- stokers, bewijst alleen maar dat de krachten van de vrede sterk genoeg zijn, om hun wil ook door te zetten.
Het schema Op en tijdens de zitting van de ministerraad van de Noord-Atlanti- sche Verdrags Organisatie was het, dat de diepere drijfveren van het Hongaarse gebeuren volledig aan het licht kwamen.
Persberichten uit Washington en de rede va:n de Duitser Von Bren- tano, Adenauers minister van Buitenlandse Zaken, hebben bij die gelegenheid het strategische plan der Amerikanen en Westduitsers voor hun anti-Sowjet-kruistocht volledig onthuld.
De berekening is dat de volgende fase in de koude oorlogvoering hierin zal bestaan, dat in Oost-Duitsland een soort herhaling zal plaats- vinden van wat in Hongarije is gebeurd.
En dan, zegt men in Washington en zegt Brentano, zal het heel moeilijk zijn om de Westduitsers, ook de nieuwe Wehrmachtseenheden, ervan te weerhouden, de Oostduitse opstandelingen te hulp te komen.
Dit alles gaat natuurlijk nog schuil achter een, zij het dan heel dun, rookgordijn. Adenauer zowel als Dulles zweert, dat zij een dergelijke situatie niet graag zouden zien.
Maar men moet de heren kennen! Onder hun leiding is tot nu toe alles gedaan, om juist een dergelijke toestand te bereiken, zij sturen hun provocateurs bij groepen tegelijk over de grenzen, en hun radio-stations doen het uiterste, om de bevolking van Oost-Duitsland en de andere volksdemocratieën tot verzet tegen hun regeringen aan te wakkeren.
Men ziet het schema precies voor zich:
Er zullen, op wat voor gronden dan ook, bepaalde onlusten uitbreken 7
in Berlijn. Imperialistische agenten zullen zorgen voor uitbreiding daarvan, puttend uit hun rijke arsenaal van provocatiemiddelen.
De arbeidersmacht zal terugslaan, de Westduitse pers zal in een woe- dende hysterie losbarsten en "spontaan" zullen de herbenoemde W ehr- machtsgeneraals zich aan de kop van hun troepen stellen, om Oost- Duitsland "te bevrijden van het Sowjet-juk".
En op het moment dat dat gebeurt, is het uur niet ver meer waarop Nederlandse jongens, op grond van de NAVO-verplichtingen van de heren Drees, Luns en Staf, naar het front zullen worden gezonden om hun portie aan het kanonnenvlees bij te dragen.
In dit schema past alles.
Er past in, dat de imperialisten in Hongarije hun laatste reserves in de strijd gooien, in de vorm van sluipschutters en plotseling opgedoken
"leiders van arbeidersraden", om de onrust daarginds gaande te hou- den en verwarring te brengen in de gelederen van de internationale arbeidersbeweging.
Er past in, dat plotseling opnieuw relletjes zich voordoen in Polen, dat Oost-Duitslands verbindingsschakel met de Sowjet-Unie en door- gangsgebied voor de Sowjet-troepen naar Berlijn en omgeving is.
Er past ook in, dat die relletjes zich in de eerste plaats richten op het aanwakkeren van anti-Russische sentimenten in Polen en dat regel- rechte aanslagen op Sowjet-eigendommen er het hoofdbestanddeel van uitmaken. Er past tenslotte in dat Dulles zich niet heeft willen vast- leggen om tevoren zijn plannen, welke ook, met de NAVO-collega's te bespreken.
Onze dure plicht In dat schema past ook de grootste campagne die wij na de oorlo-g hebben meegemaakt, om de arbeidersbeweging in West-Europa uiteen te scheuren en, als het kan, te vernietigen.
Adenauer heeft in West-Duitsland reeds deze zomer de KPD illegaal gemaakt, en daarmee de enige openlijke, consequente stem tegen zijn politiek tot zwijgen gebracht.
In Nederland en Frankrijk heeft men getracht, de communistische persen te vernietigen en daarmee ook daar het communistische geluid te laten zwijgen. Terzelfdertijd worden er in beide landen nieuwe mid- delen beraamd om, nu deze eerste aanslag mislukt is, op andere wijze het voortbestaan van de partijen van de vrede onmogelijk te maken.
Eén van de methoden van de tegenstander is hierbij, om door middel van de Hongarije-gebeurtenissen de splijtzwam in de communistische partijen te plaatsen.
We hebben kunnen zien hoe dat gaat. Van Romme tot Jan Romein, van De Telegraaf tot Joop van Santen riep men zijn veroordeling van het Sowjet-optreden in Hongarije in het rond, met het enige doel om te trachten de slagvaardigheid der co-mmunisten door broederstrijd binnen hun partij te kunnen verlammen.
Het is daarbij nauwelijks meer een verrassing te noemen, dat die- genen die zich op de meest hysterische wijze in dit geschreeuw hebben gemengd, die menigmaal vooraan zijn gegaan met de provocaties tegen onze partij, de leiders van de PvdA zijn geweest.
Adel verplicht, oo.k anti-communistische adel.
8
Politiek en Cultuur
algemene politiek en economie
Maandelijkse notities
N. S. Chroestjow over vriendschap tussen de volken De Internationale Vrouwendag
Inkomen van miljoenen Amerikaanse gezinnen beneden bestaansminimum
Naar e~n beslissing Nieuws uit Israël
Het Twintigste Congres van de CPSU Een nieuwe situatie ,__ nieuwe mogelijkheden V oor ontwapening
Samenwerking tussen socialisten en communisten het standpunt van G. D. H. Cole
De economie van het na~oorlogse kapitalisme Naar het Achttiende Congres van de CPN Versterkt de eenheid van de arbeidersklasse in de strijd voor de vrede
Rondom Suez
Automatisering: illusies en werkelijkheid
Nieuwe maatschappelijke verschijnselen ter diicussie, I Suez ---- e'en blik achter de schermen
Het vaandel hoog!
Hongarije vlak na de oorlog
Nieuwe maatschappelijke verschijnselen ter discussie. II
Nederland
iuhoudsopgave 1956
1, 65, 129, 497 561
w. van 't Schip 133 76 G. Ratini 151 G.G. 193 216 H. Verheij 254 H. Verheij 313 N. Luirink 318 382 J. w. 395
H. V. 433 Paul de Groot 439 G. Geelhoed 501
A.B. 507 G. V. 573 G. Baumann 670 H. V. 689 G. P. Horvath 705 G. V. 730
Het onderwijs in Nederland G. Mulder 6
Amerikaans particulier kapitaal nestelt zich in Nederland, II A. B. 14
Economische notities H. J. Marinus 20
Discussie over de staking van het overheids~
personeel Fokke John, W. Brinkman 30
Stakingsrecht T. Borgers 68
Samenwerking in de strijd tegen de woningnood Henk Gortzak 80
Over de loonpolitiek Jaap Brandenburg 87
Amerikaans particulier kapitaal nestelt zich in Nederland, III A. B. 87 De Indonesische verkiezingen en Nederland Henk de Vries 117 Enkele vraagstukken van het platteland F. Baruch 139 Enkele factoren die het levenspeil bepalen B. Gilliéron 201
De intensivering van de arbeid Frits Reuter 203
Vijf Mei R. Jurgens 249
De strijd tegen de vrije loonpolitiek F. Meis 279 De Wilton~actie als onderdeel van de strijd der
metaaLbewerkers Fr. Brandse 283
Naar een renaissiillce der Nederlandse jeugdbeweging Joop W olff 290
Compensatie premie ouderdoms'Verzekering 343
De lonen, "welvaart" en de fiscus J. H. 346
Over de rol van Quack 368
Na de verkiezingen H. V. 377
De pensioenrechten van de ambtenaren W. Brinkman 412 Landbouwoverschotten en landbouwpolitiek F. Baruch 462 De verschillen in de Europese arbeidersbeweging W. I. Lenin 520 De relaties van Marx met Nederland G. Harmsert 524
Uit een gesprek met Jan v. d. Berg G. H. 531
De kater van de .,voorspoed" A. B. 563
Het 18e Congres H. Verheij 625
Nieuw-Guinea uit de ijskast? J. M. 673
Wat de katholieke maatschappijleer Nederland te bieden heeft B. Blokzijl 629
"--~r eenheid van optreden en organisatie op het
ein der vakbeweging F. Brandse 657
1derd jaar Dageraad G. Harmsen 664
Nederlandse jeugd tijdens en na de Russische revolutie G. Harmsen 695
eerste Nederlandse revolutie Th. d. V. 701
inhoud van onze cultuur Son ja Prins 716
, tenschappelijk socialisme
r partijen, burgerlijke democratie en dictatuur van het proletariaat 58 .,manager''-ziekte is een arbeidersziekte Dr. W. Freudmann 92
gen over absolute verarming 93
Parijse Commune 160
· crises te vermijden? 190
gen over export, lonen en woningbouw 245
aal-democratie of communisme? P. de Groot 265
·-~ )lutie over het Twintigste Congres van de
Communistische Partij van de Sowjet-Unie 309
Meerwaarde en winst Jaap Wolft 327
Materie en bewustzijn 366
Samenwerking tussen socialisten en communisten
het standpunt van G. D. H. Cole 382
De resolutie van het CC van de CPSU over het overwinnen
van de persoonsverheerlijking en haar gevolgen 443 Automatisering: illur.ies en werkelijkheid A. B. 507 Karl Marx: de achttiende Brumaire van Louis Bonaparte Th. de V. 517 De verschillen in de Europese arbeidersbeweging W. I. Lenin 520 De relaties rvan Marx met Nederland G. Harmsen 524 Wij zijn een deel van de natie Prof. F. Joliot....-Curie 570 Over enkele overgangsvormen van kapitalisme naar socialisme A. Sabalew 602
Sociale basis 'VOOr strijd 662
Indrukken gedurende een v'erblijf van 3 maanden
iq de Sowjet-Unie Ir. S. J. Rwtgers 635
Mensen achter cijfers F. Baruch 642
De parlementaire weg naar het socialisme A. Sabalew 650
Vrijheid in partijdigheid G. Geelhoed 677
het nationale en koloniale vraagstuk
Een nieuwe ontwikkeling in Egypte G. Geelhoed 24
De Indonesische verkiezingen en Nederland H. de Vries 117 Interview met secretaris van Vooruitstrevende Arbeiderspartij van Cyprus 149
Het Israëlisch-Arabische conflict 155
De rol van Ghandi in de geschiedenis J. Zjoekow 211
Over vijftien jaar J. P. Sartre 213
Nieuw-Guinea - een koloniaal vraagstuk H. de Vries 34:9
Over Hongaarse vrijheidsstrijders ]. W. Tarle 388
Het geschilpunt Nieuw-Guinea eist een oplossing Annie Averink 4:17
Rondom Suez G. Geelhoed 501
De Castra's ,.wereldkaart van de honger" Dr. ]. de Leeuwe 514:
Suez - een blik achter de schermen G. Baumann 670
Nieuw-Guinea uit de ijskast? J.M. 673
De eerste Nederland se revolutie Th. de V. 701
Hongarije vlak na de oorlog G. P. Horvath 705
partijleven
De nieuwe aanpak en ons werk voor de Waarheid J. Geerligs De november-resolutie en ons werk met de krant J. de Louw 1
Week van het theoretische boek 2
Naar het Achttiende Congres van de CPN H. V. 4
Breng afdelingsleven op hoger peil Rinus Haks 4
Over de werkwijze van de partij Henk Hoekstra 5'
Collectiviteit in de afdelingsleiding H. v.D. 5
Over het afdelingskven in onze partij Wim Mans 5 .:
Breng kritiek op hoger peil J. de Louw 5·
Uitgaan van werkelijkheid, niet van wenselijkheid G. Maas 5' ,.
Het 1 Be Congres H. Verheij 6:
Vrijheid in partijdigheid G. Geelhoed . 6.
partijdocumenten
pag. 247, 372, 431, 615, 616, 622, 682, 749 culturele vraagstukken
Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het
dialectisch materialisme, I Theun de Vries 40
Een lied om te zingen Paul Robeson 53
De Mexicaanse schilderkunst D. A. Siqueiros 55
Heinrich Heine - een eerlijke soldaat J. Snellen 96
Onderwijsproblemen in West-Europa G. Mulder 105
Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het
dialectisch materialisme, II Theun de Vries 162
Mozart volgens zijn brieven Romain Rolland 173
Pijnloze baring in Nederland Dr. ]. de Leeuwe 176
Het geloof in demonen is uit de tijd S.P. 180
De vier ismen op de weg van Picasso K. Farner 218
Over de verstaanbaarheid van de moderne poëzie Sonja Prins 228
De filosofie van het sleutelgat G. Harmsen 232
Rembrandt: het genie in zijn tijd H. L. C. ]affe 299
John Rädecker en het nationale monument M.Bs 344
Rembrandt, 1606..-1956 C. J. Kelk 4:02
Hervorming Sowjet-strafsysteem A. Rothstein 420
Verantwoordelijkheid van de dichter Louis Aragon 421 De kunstenaar als bondgenoot in de sociale strijd H. Visser 423 Open brief aan de Sowjet-schilders D. A. Siqueiros 475
Herfsttij van het liberalisme G. Harmsen 480
De reproduktie-serie 495
Het begin van een nieuwe periode in de
Nederlandse muziek C. Forcelijn 540
Heg el over de N ederland.se schilderkunst 548
Thomas Mann en de neergang van het kapitalisme Zo was Bertolt Brecht
Toelichting op reproduktieserie Honderd jaar Dageraad De eerste Nederlandse revolutie De inhoud van onze cultuur Willink geen realist
Over het schone en het ware boekbespreking
Theun de Vries 583 Vl. Fozner 587 L. P. ]. Braaf 663 G. Harmsen 664 Th. de V. 701 Sonja Prins 716 C. V. 7i2 G. H. 724
Een dichteres komt terug L. P. ]. Braat 60
De bmve ·soldaat Schwejk - II . F. Schoonenberg 62 Ontstaan en levensloop van sterren en planeten S. P. 124
Materie en bewustzijn F. M. 126
Bibliotheek voor zelfstudie H. N. 128
Hoe het staal gehard werd R. IJ. Sch. 185
Een levensbeschrijving van Elisabeth Guerly Flynn ]. P. 188 Over de verstaanbaarheid van de moderne poëzie Sonja Prins 228
He.ine~bloemlezing in ons land T. 238
Uit het levenswerk van Quack T. d. ]. 239
Leven en werken van I. P. Pawlow R. 241
Marxistische klassieken herdrukt 244
Ben nuttig boek tegen atoomwapens S. P. 356
Ideologie en vrede F. S. 359
Het leven van een groot man Annie Allerink 361
Het collectie,ve karakter van de kunst ván Charles White S. P. 363 Goud en schaduw, drie opstellen over Rembrandt en zijn tijd C. ]. K. 425
Twee landen van belofte F. B. 426
De brave soldaat Schwejk - III F. S. 428
Max Lingner, zijn leven en werk Lex Jachtenberg 429
.. Schone slaapster, word wakker" H. IJ. V. 430
De vrijheid sterft niet G. V er rips 490
Stormen en stilten . B. 494
De Castro's .,Wereldkaart van de honger" Dr. ]. de Leeuwe 514 Kar! Marx: De achttiende Brumaire van Louis Bonaparte Th. d. V. 517
De gevaren van de atoombom S. R. 553
Mohammed Dib beschrijft zijn land M. V. 555
Op zoek naar werkelijkheid S. P. 558
Het werk van Paul Hogarth Chris Beekman 613
Foma Gordejew ]. Sn. 680
De Russische revolutie in westerse ogen K.-H. 681
Het meisje met het rode haar F. Schoonenberg 743
Verweer tegen geweld B. G. 747
varia
pag. 64, 122, 192, 248, 312, 376, 432, 496, 560, 624, 688, 752.
reproduktie-bijlagen
In de aflev,eringen januari, april, augustus, november verschenen resp. de nos. 4, 5, 6, 7 uit de reproduktieserie van moderne Nederlandse schilders en tekenaars:
Maaike Braat: Duinlandschap
Jef Diederen: Verdediging van Stalingrad Ger Lataster: Vluchtende moeder en kind F. IJ. d. Burgt: Portret
