IN ITALIË

(1)

IN ITALIË

GROOTDIS TRIBUTIE

(2)

Marktstudie

Grootdistributie in Italië | juni 2019 1

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

GROOTDISTRIBUTIE IN ITALIE

UPDATE JUNI 2019

Publicatiedatum 13.06.2019

FIT Milaan

(3)

1. Voorwoord ... 3 2. Definitie grootwinkelbedrijf, formats en de Italiaanse markt ... 4 3. Verloop 2018 en prognose 2019 ... 6

3.1 Marktquota van de grootdistributiebedrijven 9

3.2 Discountkanaal 10

3.3 Onlineverkoop 11

4. 2018: Nieuwtjes vanuit het grootdistributielandschap ... 12

4.1 FINIPER – UNIEURO 12

4.2 ALLIANTIE GRUPPO FINIPER – CONAD 12

4.3 AANKOOPCENTRALE AICUBE 12

4.4 NIEUWE AANKOOPCENTRALE ‘GRUPPO LEVANTE’ 13

4.5 GRUPPO REWE 13

4.6 HETERICA 13

4.7 COOP ALLEANZA 3.0 13

4.8 AKKOORD CONAD – AUCHAN 14

5. Bijlagen ... 15

5.1 Glossarium 15

5.2 Bronnen 17

6. Interesse in meer? ... 18

INHOUDSTABEL

(4)

www.flandersinvestmentandtrade.com

1. VOORWOORD

De grootdistributie is een sector in constante evolutie, ook in Italië; acquisities, verbroken en nieuwe allianties, nieuwkomers, franchising en verschuivingen maken een helder overzicht moeilijk.

De meeste spelers zijn niet gebonden aan de publicatie van financiële resultaten zodat de gebruikte data sterk bronafhankelijk zijn en vaak niet recent.

Door de constante evoluties zijn er vaak ook discrepanties op de websites van de bedrijven zelf.

Bovendien beperkt de grootdistributie zich niet tot de traditionele definitie van hyper-, supermarkt en superettes. Sommigen zijn ook actief in het discount- en cash & carry-kanaal of hebben gediversifieerd naar immobiliën-, verzekerings- en/of bankactiviteiten.

(5)

2. DEFINITIE GROOTWINKELBEDRIJF, FORMATS EN DE ITALIAANSE MARKT

Het grootwinkelbedrijf (GWB) of ‘la grande distribuzione organizzata’ (GDO) kan in Italië verwijzen naar:

1. De grootdistributie – grande distribuzione (GD) - met een grote centrale structuur van één eigenaar die vaak de filialen direct beheert zoals bv. Carrefour, Auchan, Lidl en Esselunga.

2. De georganiseerde distributie – distribuzione organizzata (DO) - waar kleinere structuren zich groeperen onder dezelfde inkoopcentrale zoals bv. Sigma, Selex, Sisa, Despar.

3. De hybride versie van bovenstaande structuren waar de oorsprong en vorm de typische GD volgen terwijl het netwerk en het gedrag eerder de werkwijze van de DO benadrukken. Voorbeelden hiervan zijn de consumentencoöperatie Coop en de retailerscoöperatie Conad.

Soms vindt men in de literatuur ook de terminologie ‘DM’ - Distribuzione Moderna – terug, verwijzend naar de moderne (georganiseerde) distributie met uitsluitsel van de traditionele kruidenierswinkels. Deze moderne distributie is dus een verzameling van het grootwinkelbedrijf en de cash & carry- en discountkanalen.

De Italiaanse grootwinkelbedrijven werken binnen verschillende winkelformats die gegroepeerd worden volgens de totale oppervlakte van het verkooppunt:

Benaming GWB Omschrijving Winkel-

oppervlakte

Subgroep Winkel-

oppervlakte

Hypermarkt Groter dan

2.500 m²

Superstore Tussen 1.500 en 2.499m²

Supermarkt Tussen 400 en

1.499 m²

Buurtsupermarkt Tussen 500 en 800m² Superette Tussen 200 en

400 m² Minimarkt Tussen 100 en

199m² Vrije bediening LIS

(Libero servizio)

Klein verkooppunt met producten op de planken via

zelfbediening alsook toog met bediening

Tussen de 100 en 400 m²

LIS Kleiner dan 200

m²

(6)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

13.06.2019 GROOTDISTRIBUTIE IN ITALIE pagina 5 van 18

Naast de GWB-groepen onderscheidt men tevens:

• Discount

• Cash & Carry: verkoop aan groothandel

• Traditioneel: verkoop consumptiegoederen met winkeloppervlakte kleiner dan 100 m². Deze definitie is vrij vaag, men verwijst wel degelijk naar de zelfstandige kruidenier die niet behoort tot een overkoepelend grootwinkelbedrijf. Hiertoe behoren ook de marktkramers en de mono- productenwinkels.

• Gespecialiseerde winkel (bv. Drugstore: gespecialiseerd in schoonmaak- en schoonheidsproducten, huishoudartikelen)

(7)

3. VERLOOP 2018 EN PROGNOSE 2019

Het hele jaar 2018 was gekenmerkt door een duidelijke vertraging van de trend van de ‘voorverpakte consumptiegoederen’ (VCG). Dit waren de verwachtingen die reeds op het einde van 2017 naar voor kwamen omwille van volgende factoren:

- Klimaatwisselingen voor wat de seizoensgebonden goederen betrof;

- Prijsverhogingen;

- De eerste signalen van de vertraging van de trendsetters wezen reeds in deze richting.

Een onverwachte verslechtering van het internationale economische kader (turbulentie op vlak van de handel en financiële speculaties) en het verminderd vertrouwen van zowel de consument als de ondernemingen hebben de situatie nog ingewikkelder gemaakt waardoor de ‘voorverpakte consumptiegoederen’ in een fase van stagnatie van de volumes zijn verzeild.

Een eventuele verhoging van de btw-tarieven, waarvan sprake was in 2018, zou de situatie nog verslechteren.

Op 6 februari 2019 stelde Francesca Fumagalli Ceri, Marketing Communication Director van IRI Worldwide, dat het lichte herstel van de Italiaanse economie tot stilstand was gekomen en het risico van een stagnatiefase naderbij kwam. De oorsprong van deze vertraging lag vooral aan externe omstandigheden zoals een economisch beleid dat ontmoedigend werkt op vlak van de wereldhandel en de groeiende internationale geopolitieke onzekerheid die de keuzes van investeerders beïnvloedt.

Deze externe factoren hebben vooral een impact op landen, zoals Italië, met een economisch systeem op brede industriële basis en hebben een negatieve invloed op de consumptiegoederenhandel.

Men verwacht dat in 2019 de sector zal beïnvloed worden door de economische stagnatie die in ieder geval de vraag zal beperken. Dit effect kan echter tegengegaan worden indien de regering een expansief beleid zou uitvoeren, ten voordele van de gezinnen, waardoor de val van de aangekochte volumes afgeremd wordt.

(8)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Tabel 1: VERKOOP IN VOLUME van ‘voorverpakte voedingswaren’ (waarden aan vaste prijzen) in % 2017 – 2018 – prognose 2019

Fonte: IRI. Previsioni di Vendita a Volume Totale Largo Consumo Confezionato. Ipermercati,

Supermercati, Libero Servizio Piccolo, Drugstore, Discount. Previsioni IRI edizione del 31 gennaio 2019.

Bron: IRI – vooruitzichten verkoop in volume – totaal voorverpakte consumptiegoederen. Hypermarkten, supermarkten, detailhandel, drugstores, discount. Vooruitzichten IRI uitgave dd. 31 januari 2019.

- Alimentari + Petcare: voedingswaren en verzorgingsproducten voor huisdieren;

- Bevande: dranken;

- Casa: huishoudelijke producten;

- Persona: persoonsverzorgingsproducten.

(9)

Tabel 2: VERKOOP IN WAARDE, in %

Fonte: IRI. Previsioni di Vendita a Valore. Totale Largo Consumo Confezionato. Ipermercati, Supermercati, Libero Servizio Piccolo, Drugstore, Discount. Previsioni IRI edizione del 31 gennaio 2019.

Bron: IRI – vooruitzichten verkoop in waarde – totaal voorverpakte consumptiegoederen.

Hypermarkten, supermarkten, detailhandel, drugstores, discount. Vooruitzichten IRI uitgave dd. 31 januari 2019.

(10)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

3.1 MARKTQUOTA VAN DE GROOTDISTRIBUTIEBEDRIJVEN

Evolutie van marktquota en de verkoop per m² in de grootdistributie Tabel 1: evolutie van de marktquota 2010 – 2018

Bron: Nielsen

Tabel 2: trend 2018-2010, groei van de marktquota, % Bron: Nielsen

(11)

Tabel 3: verkoop per m², enkel m.b.t. bedrijven waarvan de verkooppunten tot slechts 1 kanaal behoren:

Bron: Nielsen

3.2 DISCOUNTKANAAL

Volgens Romolo De Camillis, retailer director van Nielsen Italië, zijn we beland in het tijdperk van de

‘discount disruption’. In Italië is het discountkanaal nog tamelijk jong, maar het is erin geslaagd op korte termijn een breuk in het bestaande distributiemodel teweeg te brengen.

Daar waar tien jaar geleden de consument van de discountketens vooral aandacht had voor de lage prijzen eerder dan voor de kwaliteit, is dit nu niet meer het geval. De discounters hebben hun format aangepast aan een moderne en dynamische lay-out en afdelingen met service. Met de ontwikkeling van een kwaliteitsvol ‘premium line’ productengamma hebben deze bedrijven een nieuwe categorie klanten aangetrokken. Grote investeringen op vlak van verse voedingswaren zoals vlees, vis, zuivelproducten en groenten en fruit, hebben de verkoop, nl. 17,7 miljard euro in 2018 (verpakte consumptiegoederen, non- food en verse waren met variabel gewicht), een belangrijke boost gegeven.

Enkel de verse voedingswaren hebben de discounters doen groeien met 52%.

In de loop van 2018 werd een marktquotum van 18.5% bereikt met een quotum in volume van 25,7%. Dit betekent dat 1 op 4 producten uit het segment van de verpakte consumptiegoederen dat in Italië verkocht wordt, afkomstig is uit het discountkanaal.

De vooruitzichten om bijkomende marktsegmenten te veroveren zijn reëel.

Tot slot voor wat het kanaal van de discount betreft, wordt dit gekenmerkt door het grote aantal openingen van nieuwe winkelpunten. Zo startte Aldi vorig jaar in maart de eerste 10 verkooppunten op en sloot het het jaar af met ongeveer 50 winkelpunten.

(12)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

3.3 ONLINEVERKOOP

Wat het nieuwe format van de onlineverkoop betreft, maakt deze eerst en vooral een snelle vergelijking van de prijzen mogelijk, maar welke zal de impact hiervan zijn op de verkoop van de voorverpakte consumptiegoederen? Steeds volgens het IRI zal dit kanaal slechts langzaam vooruitgang boeken, onder meer omwille van bepaalde culturele aspecten die in Italië nog steeds van belang zijn, zoals bv. het belang van het onthaal en de herkenning van de klant vanwege het personeel van de verkooppunten. Ook de vergrijzing van de bevolking is een obstakel voor de ontwikkeling van de onlineverkoop.

Uit een enquête, uitgevoerd door het vaktijdschrift ‘Largo Consumo’, blijkt dat de aankoopgewoontes van de Italiaanse consument nog zeer traditioneel zijn, nl.

• 52% doet zijn aankopen offline, in een fysieke winkel;

• 17% koopt online aan, maar in een webstore die ook nog over een fysieke winkel beschikt;

• 6% koopt in een onlinestore aan die niet meer over een fysiek winkelpunt beschikt;

• 25% heeft geen voorkeur uitgedrukt.

Vooral in de retail van voedingswaren komt de onlineverkoop in Italië niet van de grond. Voor het merendeel van de Italianen behoort ‘boodschappen doen’ nog steeds tot de gewoonten. De Italiaanse consument zal bijvoorbeeld trachten zijn boodschappen dicht bij huis te doen, in de buurtwinkels, of zal naar grootwarenhuisketens gaan die over een grote parking beschikken, maar hij is eveneens alert om de beste koopjes te vinden.

(13)

4. 2018: NIEUWTJES VANUIT HET GROOTDISTRIBUTIELANDSCHAP

4.1 FINIPER – UNIEURO

Het grootdistributiebedrijf FINIPER en UNIEURO, non-food electroketen, hebben een akkoord bereikt omtrent de opening van 21 ‘shop-in-shop’ corners onder merknaam ‘Unieuro by Iper’. De corners zullen over een verkoopoppervlakte beschikken tussen de 400 en 800m².

Omdat de elektronicasector moeilijke tijden doormaakt, hebben beide bedrijven besloten de handen in elkaar te slaan en hun krachten te bundelen.

In 2018 werden de eerste 9 punten geopend en in de loop van dit jaar zullen 11 nieuwe punten geopend worden. De shops zullen rechtstreeks door Finiper beheerd worden en de producten zullen enkel via Unieuro aangekocht worden.

4.2 ALLIANTIE GRUPPO FINIPER – CONAD

In november 2018 hebben Finiper en Conad een samenwerking ondertekend die in voege is getreden in januari 2019. Deze samenwerking houdt in dat Conad, d.m.v. de geassocieerde coöperatieven ‘Conad Adriatico’ en ‘Commercianti Indipendenti Associati’, in de loop van het eerste trimester 2019 het beheer van 6 hypermarkten Iper zal overnemen, waarvan 5 gelegen in Zuid-Italië nl. Ortona (Chieti), Pescara, Colonnella (Teramo), Civitanova Marche (Macerata) en Pesaro en 1 in Noord-Italië, te Udine. Finiper zal door deze overeenkomst haar aanwezigheid langs de Adriatische kust vergroten.

Ten laatste op 1 april zullen de zes hypermarkten hun uithangbord vervangen door dit van ‘Iperconad’, dat de brands van beide bedrijven omvat.

In 2017 waren deze 6 verkooppunten goed voor een bruto zakencijfer van 250 miljoen euro en hadden ze samen 1.100 werknemers in dienst.

4.3 AANKOOPCENTRALE AICUBE

Op 13 juli 2018 is het landschap van de Italiaanse grootdistributie veranderd door de alliantie van Carrefour Italië, Gruppo Pam en Gruppo Végé in de aankoopcentrale AICUBE. Aicube wordt zo de vierde aankoopcentrale, na ESD

Italia, Coop en Conad+Finiper, met een marktaandeel van 14,3% en enkel actief in Italië.

Deze nieuwe alliantie zal onderhandelen met de toeleveranciers voor 5.179 verkooppunten, verdeeld over bijna het volledige Italiaanse grondgebied, met een commerciële oppervlakte van 3,15 miljoen m² en een consumentenomzet van 16 miljard euro (2017).

De duur van het akkoord is oorspronkelijk voorzien voor drie jaar.

(14)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

4.4 NIEUWE AANKOOPCENTRALE ‘GRUPPO LEVANTE’

Op 30 november 2018 ziet een nieuwe aankoopcentrale het licht, nl. ‘Gruppo Levante’, opgericht door ‘Crai Secom’ en ‘D.IT – Distribuzione Italiana’.

De nieuwe centrale zal in 2019 een marktaandeel vertegenwoordigen van meer dan 5% en zal vertegenwoordigd zijn over het hele Italiaanse grondgebied met Crai Secom dat aanwezig is in 19 regio’s en 85 provincies, en D.IT in 17 regio’s en 80 provincies.

‘Gruppo Levante’ heeft tevens een akkoord afgesloten met ‘Centrale-Auchan Italia’ waardoor de nieuwe aankoopcentrale op nationaal gebied een marktquotum zal hebben van meer dan 14%.

4.5 GRUPPO REWE

Op 1 maart 2019 heeft Penny Market - Rewe Group aangekondigd 70 miljoen euro te investeren in de loop van 2019. Het grootste deel van deze investering zal gebruikt worden voor het openen van nieuwe verkooppunten, 15 in 2019, en voor de modernisering van de huidige verkooppunten, de bouw van nieuwe magazijnen en aanpassingen aan de nieuwe zetel in Cernusco sul Naviglio (Milaan).

4.6 HETERICA

Op 4 maart 2019 werd in Napels het eerste winkelpunt ‘Heterica’ geopend, een format dat volledig gericht is op alternatieve medicijnen. Heterica werd ontwikkeld door (aankoopcentrale) Cedi Sigma Campania die deel uitmaakt van de groep ‘D.IT (Distribuzione Italiana) waartoe Sigma, Sisa en Coal behoren.

Het project voorziet meerdere openingen zowel in historische stadscentra als in winkelcentra of in de nabijheid van bvb. superstores. Aanvankelijk zullen de verkooppunten rechtstreeks beheerd worden door Sigma Retail. Eens het project getest zal zijn na de opening van minstens 5 punten, zal dit format verder ontwikkeld worden via franchising.

4.7 COOP ALLEANZA 3.0

COOP ALLEANZA 3.0 ontstond drie jaar geleden uit de fusie van de drie consumptiecoöperatieven van de regio Emilia Romagna, nl. deze van Modena-Ferrara, Reggio Emilia en Bologna.

Begin januari van dit jaar deden de eerste geruchten over een crisis de ronde n.a.v. de publicatie van de balans van 2017 waarbij een tekort van 37 miljoen tevoorschijn kwam.

Na de publicatie van de balans van 2018, blijken de verliezen op te lopen tot 289 miljoen euro, terwijl de omzet 4,8 miljard bedraagt, hetgeen in de lijn van 2017 ligt.

De verliezen zijn vooral te wijten aan het aanleggen van reserves en depreciatie van o.a. immobiliën en financiële posten evenals de negatieve prestaties van een aantal winkelpunten, i.h.b. van de hypermarkten die voor 50% op verkoop wegen.

Voorzitter is Adriano Turrini.

(15)

4.8 AKKOORD CONAD – AUCHAN

Op dinsdag 14 mei 2019 werd de overname aangekondigd van de activiteiten van Auchan door Conad, het Nationaal Consortium van kleinhandelaars, geleid door afgevaardigd bestuurder Francesco Pugliese.

Het akkoord voorziet in de overname van bijna alle 1.600 Italiaanse verkooppunten van Auchan. Het betreft zowel hyper- als supermarkten en buurtwinkels met het uithangbord Auchan en Simply.

Slechts 33 Auchan-punten, allen gelegen in Sicilië, worden niet overgenomen, evenals een 50-tal punten

‘Lillapois’, drugstores gespecialiseerd in schoonheids- en verzorgingsproducten en hygiëneproducten voor het huis.

Auchan beschikt momenteel over 20.000 werknemers.

De winkelcentra waarin hyper- en supermarkten Auchan gelegen zijn en die onder Auchan vallen, zullen blijven beheerd worden door Ceetrus, behorende tot Ceetrus Group (Auchan Holding) die gespecialiseerd is in handelspanden met grote oppervlakten.

Deze overname zal heel wat beweging in het grootdistributielandschap teweegbrengen. Een aantal winkelpunten zullen zeker gesloten worden of van uithangbord veranderen. Momenteel is het de bedoeling de continuïteit van de werkgelegenheid te behouden, maar een herstructurering komt er zeker aan. De grootste uitdaging voor Conad, dat ontstaan is uit het groeperen van buurtwinkels, zal zijn hoe de hypermarkten te integreren in haar strategie.

Het is vooral door het segment van de hypermarkten dat Auchan de laatste jaren verliezen heeft geleden:

van 4,9 miljard netto zakencijfer en 82 miljoen verlies in 2013 naar 3,7 miljard zakencijfer en een vermenigvuldiging van de verliezen.

(16)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

5. Bijlagen

5.1 GLOSSARIUM

In de Italiaanse vakliteratuur verwijst men vaak naar:

• ADA (Associazione Distributori Associati): vertegenwoordiging van moderne distributie

• ADM (Associazione Distribuzione Moderna): Associatie van de moderne retail

• AREE NIELSEN: Nielsen heeft Italië in 4 geografische zones verdeeld; deze indeling is een algemeen gegeven waarnaar in alle marktonderzoeken in Italië wordt gerefereerd:

Area 1 – Piëmont – Valle d’Aosta – Ligurië – Lombardije;

Area 2 – Trentino Alto Adige – Friuli-Venezia-Giulia – Veneto – Emilia Romagna;

Area 3 – Toscane – Umbrië – Marken – Lazio – Sardinië;

Area 4 – Abbruzzen – Molise – Apulië – Campania – Basiliata – Calabrië – Sicilië.

• Ce.Di (Centro di Distribuzione): distributiecentrum

• Centrale d’Acquisto: organisatie die voor meerdere verkooppunten van hetzelfde uithangbord of groep, de aankopen uitvoert bij de producenten teneinde betere aankoopcondities te bekomen.

• DIS: discount

• DM (Distribuzione Moderna): kleinhandelsverkoopsysteem opgebouwd door een supermarktnetwerk dat op zijn beurt opgedeeld kan worden in:

o GD (Grande Distribuzione): grootdistributie waar een grote centrale het netwerk van verkooppunten (vnl. in eigendom) beheert

o DO (Distribuzione Organizzata): kleinere ondernemers die zich verenigen om te profiteren van de schaaleconomie (gezamenlijke aankoop, contractuele macht, marketingpolitiek)

• Federdistribuzione: Italiaanse federatie van de distributiesector

• FMCG: Fast Moving Consumer Goods

• GD (Grande Distribuzione): zie DM

• GDO (Grande distribuzione Organizzata): georganiseerde grootdistributie (grootwinkelbedrijf)

• Ho.Re.Ca.: Hotel Restaurant Catering

(17)

• IBC (Industria dei Beni di Consumo): Industrie van consumptiegoederen

• ITA - ICE: Italian Trade Agency (Istituto per il commercio estero)

• I+S+ST+CC–kanalen staan voor o I (Hypermarkt)

o S (supermarkt) o ST Superette o CC (Cash & Carry).

• LCC (Largo Consumo Confezionato): voorverpakte consumptiegoederen

• Lis (Libero Servizio): vrije bediening

• MDD (Marca del Distributore): het merk van de retailer

• MOL: M.argine O.perativo L.ordo = E.B.I.T.D.A. (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization)

• P.O.S. – P.oint O.f S.ale – in Italië ook P.iano O.ccupazione S.pazi: actieplan dat tenminste om de zes maanden wordt opgesteld, meestal voor de hypermarkten, om tijdig de promotiezones en de producten die in promotie zullen aangeboden worden, te bepalen

• Primo Prezzo: ‘witte’ producten

• w.p.: winkelpunt

(18)

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

5.2 BRONNEN

• www.Retail-index.com

• Food &Grocery Retail in Italy – February 2018 – MarketLine (Mintitalia)

• www.alimentandoinfo.it

• www.beverfood.com

• www.foodweb.it

• www.retailwatch.it

• www.distribuzionemoderna.info

• GDOweek magazine

• www.iriworldwide.it

• www.myfruit.it

• www.gdonews.it

• www.italianfoodtoday.it

• www.affaritaliani.it

• www.fruitbookmagazine.it

• www.mbres.it

• www.retailinstitute.it

• https://www2.deloitte.com/global/en/pages/consumer-business/articles/global-powers-of- retailing.html

• www.italianfoodtoday.it

(19)

6. INTERESSE IN MEER?

Wil u, na het lezen van deze studie, de markt diepgaander verkennen en wenst u contacten?

Neem contact op met ons kantoor in Milaan.

Disclaimer:

De informatie die u in deze publicatie vindt is bedoeld als achtergrondinformatie die u moet in staat stellen een beeld te vormen met betrekking tot de hierin behandelde materie. Zij is met de grootste zorg verzameld op basis van de beschikbare data en documentatie op het ogenblik van de publicatie. Deze publicatie heeft bijgevolg niet de ambitie van volledigheid of geldigheid voor uw specifieke situatie. Zij kan bijgevolg nooit beschouwd worden als een juridisch, financieel of ander gespecialiseerd advies.

Flanders Investment & Trade (FIT) kan in die zin nooit verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke foutieve vermeldingen, weglatingen of onvolledigheden in deze publicatie. FIT kan evenmin verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik of de interpretatie van de informatie in deze publicatie. De verwijzingen in deze publicatie naar bepaalde entiteiten, bedrijven en/of personen houden geen bijzondere aanbevelingen in die voor Flanders Investment & Trade enige verantwoordelijkheid zou kunnen teweegbrengen.

Datum van publicatie: juni 2019.